SỞ GD& ĐT VĨNH PHÚC ——————— ĐỀ CHÍNH THỨC KỲ THI CHỌN HSG LỚP 12 THPT NĂM HỌC 2010-2011 ĐỀ THI MÔN: SINH HỌC Dành cho học sinh trường THPT không chuyên Thời gian làm bài: 180 phút, không kể thời gian giao đề ————————————— Câu Trình bày cấu trúc chung gen cấu trúc? Điểm khác biệt cấu trúc gen vi khuẩn với gen sinh vật nhân thực ? Câu Trình bày cấu trúc Opêron Lac E.coli? Vai trò gen tăng cường gen bất hoạt việc điều hoà hoạt động gen sinh vật nhân thực nào? Câu So sánh cấu trúc chức mARN với tARN? Câu Nêu chế làm phát sinh đột biến đoạn nhiễm sắc thể? Vai trò loại đột biến này? Câu Phân biệt thể tứ bội với thể song nhị bội (về nguồn gốc nhiễm sắc thể, chế hình thành tồn cặp nhiễm sắc thể)? Vì thể đa bội lẻ khơng có khả sinh sản hữu tính? Câu Có tế bào sinh dục đực có kiểu gen AaBbDd (các gen phân li độc lập với nhau) tiến hành giảm phân bình thường cho tối đa loại giao tử? Giải thích? Cơ thể có kiểu gen tự thụ phấn tỉ lệ thể có kiểu hình A-B-dd tỉ lệ thể có kiểu gen AaBbDd bao nhiêu? Câu Cho hệ bố mẹ dị hợp tử cặp gen lai với nhau, quy luật di truyền cho tỉ lệ phân li kiểu hình đời 9:3:3:1? (khơng cần viết sơ đồ lai) Câu Ý nghĩa trình tự sao? Theo dõi trình tự nhân đơi phân tử ADN, người ta thấy có 80 đoạn Okazaki, 90 đoạn mồi hình thành; kiến thức di truyền học biện luận để xác định ADN thuộc loại tế bào nào? Câu Ở loài thực vật, cho cao, hoa trắng chủng lai với thấp, hoa đỏ chủng; F1 thu toàn cao, hoa đỏ Cho F1 tự thụ phấn, F2 thu loại kiểu hình, kiểu hình cao, hoa trắng chiếm 24% Biết gen qui định tính trạng, gen nằm nhiễm sắc thể thường, diễn biến nhiễm sắc thể giảm phân tế bào sinh noãn tế bào sinh hạt phấn giống khơng có đột biến Biện luận xác định quy luật di truyền tính trạng Viết sơ đồ lai từ P đến F1 xác định tỉ lệ loại giao tử F1? Câu 10 Ở lồi trùng, giới có cặp nhiễm sắc thể giới tính XX, giới đực có cặp XY Khi cho đực cánh đen chủng giao phối với cánh đốm chủng thu F1 toàn cánh đen Cho F1 giao phối với nhau, F2 thu 1599 cánh đen 534 cánh đốm Biết tất cánh đốm F2 tính trạng gen quy định Giải thích kết viết sơ đồ lai từ P đến F2? Hết Họ tên SBD SỞ GD& ĐT VĨNH PHÚC -ĐỀ CHÍNH THỨC Câu KÌ THI CHỌN HSG LỚP 12 THPT NĂM HỌC 2010-2011 HƯỚNG DẪN CHẤM MÔN: SINH HỌC (Dành cho học sinh THPT không chuyên) Nội dung * Cấu trúc gen gồm: - Vùng điều hịa - Vùng mã hóa - Vùng kết thúc * Điểm khác biệt: iểm khác biệt: m khác biệt: t: Gen vi khuẩn Gen sinh vật nhân thực Vùng mã hóa liên tục (khơng phân Vùng mã hóa khơng liên tục (phân mảnh) mảnh) * Cấu trúc Opêron Lac E.coli gồm: - Nhóm gen cấu trúc liên quan chức nằm kề - Vùng vận hành (O)(Operater): nằm trước gen cấu trúc, vị trí tương tác với chất (prôtêin) ức chế - Vùng khởi động (P)(Promoter): nằm trước vùng vận hành, vị trí tương tác ARN pơlimeraza để khởi đầu phiên mã * Vai trò: Gen tăng cường tác động lên gen điều hoà làm tăng phiên mã, gen bất hoạt làm ngừng trình phiên mã * Giống nhau: - Gồm mạch cấu tạo từ loại nuclêôtit (A, U, G, X) ………………………… - Đều tham gia vào q trình tổng hợp prơtêin……………………… …………… * Khác nhau: mARN tARN Có cấu tạo mạch thẳng, khơng có liên Có cấu tạo mạch cuộn lại, số kết hiđrô nuclêôtit đoạn nuclêôtit liên kết với liên kết hiđrơ…………………………… Dùng làm khn cho q trình dịch mã Vận chuyển axit amin tới ribôxôm để (truyền đạt thông tin từ gen sang prôtêin) tổng hợp chuỗi polipeptit……………… * Các chế phát sinh đột biến cấu trúc NST: - Tác nhân đột biến cắt đứt trực tiếp đoạn NST - Trao đổi chéo không cân * Ý nghĩa: - Dùng để loại bỏ gen không mong muốn số giống trồng - Dùng để xác định vị trí gen NST * Phân biệt: Tiêu chí so sánh Thể tứ bội Thể song nhị bội Nguồn gốc Từ loài Từ hay nhiều loài khác (Cùng nguồn) ( khác nguồn) Cơ chế hình thành Bộ NST tế báo khơng phân Thơng qua lai khác lồi kết li ngun phân khơng hợp đa bội hóa phân li giảm phân kết hợp với thụ tinh Tồn cặp NST Tồn thành Tồn thành tế bào * Thể đa bội thường khơng có khả sinh sản hữu tính vì: Thể đa bội lẻ NST khơng tồn thành cặp tương đồng -> Khơng có khả sinh giao tử Điểm 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 10 * Số loại giao tử tạo ra: - Có thể cho loại giao tử - Vì tế báo sinh dục đực tạo tối đa loại giao tử -> số loại giao tử tạo x = loại * Tỉ lệ kiểu hình, tỉ lệ kiểu gen: - Tỉ lệ kiểu hình A-B-dd là: 3/4 x 3/4 x 1/4 = 9/64 - Tỉ lệ kiểu gen AaBbDd là: 1/2 x 1/2 x 1/2 = 1/ Các quy luật cho tỉ lệ kiểu hình 9:3:3:1 - Quy luật phân li độc lập - Quy luật di truyền liên kết: hoán vị gen xẩy bên với tần số 50% - Quy luật di truyền liên kết: hoán vị gen xẩy bên với tần số 25% - Quy luật di truyền tương tác bổ sung * Ý nghĩa trình tự sao: Truyền đạt thông tin di truyền từ ADN sang ADN * Xác định ADN: - Ở mối đơn vị chép: Số đoạn mồi = số đoạn okazaki + - Theo ta có số đơn vị tái là: (90-80)/ = -> Đây ADN tế bào nhân thực - Pt/c tương phản, F1 đồng tính cao, hoa đỏ; gen qui định tính trạng -> Cây cao, hoa đỏ trội so với thấp, hoa trắng -> Qui ước: A: cao, a: thấp B: hoa đỏ, b: hoa trắng - Pt/c tương phản -> F1 dị hợp cặp gen tự thụ phấn, F2 thu cao, hoa trắng chiếm 24% -> khác với tỉ lệ phân li độc lập liên kết gen hồn tồn -> Có hốn vị gen xẩy - Sơ đồ lai từ Pt/c đến F1: Pt/c: Cây cao, trắng x thấp, đỏ Ab/Ab aB/aB G: Ab aB F1: Ab/aB (Cây cao, hoa đỏ) - Gọi tần số hoán vị gen f -> ta có: [(1-f)2]/4 + 2(f/2)[(1-f)/2] = 0,24 -> f = 0,2 -> tỉ lệ giao tử F1 là: Ab = aB = 0,4 AB = ab = 0,1 - Pt/c tương phản, F1 đồng tính cánh đen, gen quy định tính trạng -> Cánh đen trội so với cánh đốm -> quy ước: A- cánh đen, a- cánh đốm - Ở F2 tính trạng biểu không giới-> Gen quy định tính trạng nằm NST giới tính - Ở F2 tính trạng lặn cánh đốm biểu giới (XaXa) -> gen quy định tính trạng nằm X Y - Sơ đồ lai: Pt/c: Đực cánh đen x Cái cánh đốm XAYA XaXa A A G: X ,Y Xa F1: XAXa , XaYA A a F1 x F1: X X x XaYA G: XA, Xa Xa, YA A a A A a A F2: KG: X X , X Y , X Y , XaXa KH: đen : đốm (giới cái) Hết 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25