BÀI TẬP CƠ SỞ VẬT CHẤT DI TRUYỀN TẾ BÀO Câu Cơ thể có kiểu gen Aa giảm phân tạo loại giao tử trường hợp sau: a Các cặp NST phân li bình thường b Tất cặp NST không phân li giảm phân 1, giảm phân phân li bình thường c Tất cặp NST phân li bình thường, giảm phân tất NST không phân li Hướng dẫn giải a Các cặp NST phân li bình thường thể Aa tạo loại giao tử A, a với tỉ lệ (mỗi loại chiếm 50%) b Nếu giảm phân tất cặp NST không phân li, giảm phân diễn bình thường giao tử có NST lưỡng bội kiểu gen giống với kiểu gen thể phân li giảm phân Aa  NST        tạo giao tử Aa O c Nếu giảm phân diễn bình thường giảm phân tất cặp NST khơng phân li giao tử có NST lưỡng bội kiểu gen lần kiểu gen giao tử lúc giảm phân bình thường phân li giảm phân Aa  NST        tạo giao tử AA giao tử aa O Câu Một lồi thực vật có NST 2n 8 , cặp NST xét lơcut có alen a.Ở thể đột biến lệch bội thể loài có tối đa kiểu gen khác nhau? b Ở thể đột biến lệch bội thể ba lồi có tối đa kiểu gen khác nhau? Hướng dẫn giải a Số loại kiểu gen thể đột biến thể - Ở cặp NST bị đột biến lệch bội thể có số kiểu gen = - Ở cặp NST khơng bị đột biến số lượng NST cặp có kiểu gen - Lồi có 2n 8 ( có cặp NST) nên có loại thể đột biến lệch bội thể ( thể cặp thứ nhất, cặp thứ hai, cặp thứ ba, cặp thứ tư)  Số loại kiểu gen 2 33 4 216 b Số loại kiểu gen thể đột biến thể ba - Ở cặp NST bị đột biến lệch bội thể ba có số kiểu gen = - Ở cặp NST không bị đột biến số lượng NST cặp có kiểu gen - Lồi có 2n 8 ( có cặp NST) nên có loại thể đột biến lệch bội thể ( thể cặp thứ nhất, cặp thứ hai, cặp thứ ba, cặp thứ tư)  Số loại kiểu gen 4 33 4 432 Câu Ở phép lai: ♂AaBb  ♀ AaBB Nếu trình giảm phân thể đực có 10% số tế bào cặp NST mang cặp gen Aa không phân li giảm phân I, giảm phân II diễn bình thường; Có 20% số tế bào thể có cặp NST mang gen BB không phân li giảm phân I, giảm phân II bình thường a Quá trình thụ tinh tạo tối đa kiểu gen đột biến? b Ở đời con, loại hợp tử đột biến chiếm tỉ lệ bao nhiêu? c Ở đời con, loại hợp tử thể ba chiếm tỉ lệ bao nhiêu? ( khơng tính thể ba kép) Hướng dẫn giải a - Xét cặp gen Aa: Nếu trình giảm phân đực có 10% số tế bào cặp NST mang cặp gen Aa không phân li giảm phân I, giảm phân II diễn bình thường tạo loại giao tử với tỉ lệ 5%Aa, 5%O, 45%A, 45%a Cơ thể giảm phân bình thường tạo loại giao tử A a ♂Aa  ♀ Aa  Đời có AAa, Aaa, A, a, AA, Aa, aa ( kiểu gen) có KG đb - Xét cặp gen Bb: Có 20% số tế bào thể có cặp NST mang gen BB khơng phân li giảm phân I, giảm phân II bình thường tạo loại giao tử với tỉ lệ 10%BB, 10%O, 80%B Cơ thể đực giảm phân bình thường tạo loại giao tử B b ♂Bb  ♀ BB  BBB, BBb, B, b, BB, Bb ( kiểu gen) có KG đb  Có  – (3x2)= 36 kiểu gen b - Nếu trình giảm phân thể đực có 10% số tế bào cặp NST mang cặp gen Aa không phân li giảm phân I, giảm phân II diễn bình thường tạo 90% loại giao tử bình thường - Có 20% số tế bào thể có cặp NST mang gen BB không phân li giảm phân I, giảm phân II bình thường tạo 80% loại giao tử bình thường  Hợp tử bình thường chiếm tỉ lệ = 90%  80% = 72%  Hợp tử đột biến chiếm tỉ lệ = 100% - 72% = 28% c.- Xét cặp gen Aa: Nếu trình giảm phân thể đực có 10% số tế bào cặp NST mang cặp gen Aa không phân li giảm phân I, giảm phân II diễn bình thường tạo loại giao tử với tỉ lệ 5%Aa, 5%O, 45%A, 45%a Cơ thể giảm phân bình thường tạo loại giao tử 50%A 50% a Ở phép lai: ♂Aa  ♀ Aa, đời có 2,5%AAa; 2,5%Aaa; 2,5%A; 2,5% a; 22,5%AA; 45%Aa; 22,5% aa - Xét cặp gen Bb: Có 20% số tế bào thể có cặp NST mang gen BB không phân li giảm phân I, giảm phân II bình thường tạo loại giao tử với tỉ lệ 10%BB, 10°/oO, 80%B Cơ thể đực giảm phân bình thường tạo loại giao tử 50%B 50%b ♂Bb  ♀ BB  Đời có: 5%BBB, 5%BBb, 5%B, 5%b, 40%BB, 40%Bb  Loại hợp tử thể ba có kiểu gen với tỉ lệ = l%AAaBB + l%AAaBb + l%AaaBB + l%AaaBb + 1,125%AABBB + l,125%AABBb + 2,25%AaBBB + 2,25%AaBBb + 1,125%aaBBB + 1,125% aaBBb = 13%  Loại hợp tử thể ba chiếm tỉ lệ = 13% Câu Cho biết trình giảm phân thể đực có 12% số tế bào có cặp NST mang cặp gen Bb khơng phân ly giảm phân I, giảm phân II diễn bình thường, tế bào khác giảm phân bình thường Ở thể có 20% số tế bào có cặp NST mang cặp gen Dd khơng phân ly giảm phân I, 10% tế bào có cặp NST mang gen Aa không phân li giảm phân I, giảm phân II diễn bình thường, giao tử có khả thụ tinh ngang Ở đời phép lai AaBbDd  AaBbDd, hợp tử đột biến chiếm tỉ lệ bao nhiêu? Hướng dẫn giải - Ở phép lại này, đời có loại hợp tử hợp tử đột biến hợp tử bình thường Vì tỉ lệ hợp tử đột biến = - tỉ lệ hợp tử bình thường - Hợp tử bình thường = Giao tử ♂ khơng đột biến  giao tử ♀ không đột biến - Trong q trình giảm phân thể đực có 12% số tế bào có cặp NST mang cặp gen Bb khơng phân ly  88% tế bào cịn lại giảm phân bình thường nên giao tử ♂ khơng đột biến có tỉ lệ = 88% = 0,88 - Trong trình giảm phân thể có 20% số tế bào có cặp NST mang cặp gen Dd khơng phân ly giảm phân I, 10% tế bào có cặp NST mang gen Aa không phân li giảm phân I  Có 70% tế bào cịn lại giảm phân bình thường nên giao tử ♀ khơng đột biến có tỉ lệ = 70% = 0,7  Hợp tử khơng đột biến có tỉ lệ = 0,88  0,7 = 0,616  Hợp tử đột biến cỏ tỉ lệ = - 0,616 = 0,384 = 38,4% Câu Một lồi có NST 2n = 48 Hãy xác định số lượng NST có tế bào trường hợp: a Ở thể ba (2n+l), tế bào kì sau nguyên phân b Ở thể kép (2n-1-1), tế bào kì nguyên phân Hướng dẫn giải a.Thể ba (2n+l) có số NST = 48 + = 49 Khi tế bào kì sau nguyên phân, NST kép phân li thành NST đơn nên 49 NST kép phân li thành 98 NST đơn  Tế bào có 98 NST đơn b Thể kép (2n-1-1) có số NST = 48 – – = 46 Khi tế bào kì nguyên phân, số NST có tế bào 46 NST kép Câu Một lồi có NST 2n = 22 Giả sử có thể đột biến cặp NST, cặp số bị đột biến đoạn NST, cặp số bị đột biến đảo đoạn NST; cặp số có NST chuyển đoạn sang NST cặp số Nếu trình giảm phân diễn bình thường cho biết: a) Tỉ lệ giao tử không bị đột biến chiếm tỉ lệ bao nhiêu? b) Tỉ lệ giao tử bị đột biến chiếm tỉ lệ bao nhiêu? c) Tỉ lệ giao tử bị đột biến NST chiếm tỉ lệ bao nhiêu? d) Tỉ lệ giao tử bị đột biến NST chiếm tỉ lệ bao nhiêu? Hướng dẫn giải Công thức giải nhanh:  Một lồi có NST lưỡng bội 2n Giả sử có thể đột biến m cặp NST ( cặp bị đột biến NST) Nếu thể đột biến giảm phân bình thường thì: m 1   - Tỉ lệ giao tử không đột biến chiếm tỉ lệ   m 1 1     2 - Tỉ lệ giao tử bị đột biến chiếm tỉ lệ m 1 m    2 - Tỉ lệ giao tử bị đột biến NST chiếm tỉ lệ m 1 Cmx    2 - Tỉ lệ giao tử bị đột biến x NST chiếm tỉ lệ Chứng minh công thức: - Có NST lưỡng bội 2n bị đột biến m cặp NST, tỉ lệ giao tử phụ thuộc vào m cặp NST - Ở cặp NST bị đột biến, cặp bị đột biến NST nên xem đột biến thể dị hợp m 1   a) Chứng minh tỉ lệ giao tử không bị đột biến chiếm tỉ lệ   - Ở cặp NST bị đột biến, giảm phân cho loại giao tử, giao tử mang NST không đột biến 1 (chiếm tỉ lệ = ) giao tử mang NST đột biến (chiếm tỉ lệ = ) m 1   - Ở m cặp NST bị đột biến, giao tử không bị đột biến tất NST chiếm tỉ lệ   m 1 1     2 b) Chứng minh tỉ lệ giao tử bị đột biến chiếm tỉ lệ - Khi giảm phân sinh loại giao tử giao tử đột biến giao tử không đột biến Tổng hai loại giao tử chiếm tỉ lệ = 100% m m  1 1   1     2 - Giao tử không đột biến chiếm tỉ lệ   giao tử đột biến chiếm tỉ lệ m  1 m    2 c) Chứng minh tỉ lệ giao tử bị đột biến NST chiếm tỉ lệ - Với m cặp NST bị đột biến dạng dị hợp giao tử đột biến NST có m trường hợp m  1   - Với mơi trường hợp có tỉ lệ giao tử   m  1 m    2  Tỉ lê giao tử đột biến NST m 1 C    2 d) Chứng minh tỉ lệ giao tử bị đột biến x NST chiếm tỉ lệ x m - Với m cặp NST bị đột biến dạng dị hợp giao tử đột biến x NST có tổ hợp chập x m phân tử = Cmx   m  1   - Với trường hợp có tỉ lệ giao tử   m 1 Cmx    2  Tỉ lệ giao tử đột biến NST Áp dụng công thức giải nhanh để tính a) Tỉ lệ giao tử không bị đột biến chiếm tỉ lệ bao nhiêu? Theo Cơng thức số giải nhanh, ta có tốn có cặp NST bị đột biến  Tỉ lệ giao tử không bị đột  1    biến   16 b) Tỉ lệ giao tử bị đột biến chiếm tỉ lệ bao nhiêu? Theo Cơng thức số giải nhanh, ta có tốn có cặp NST bị đột biến  Tỉ lệ giao tử bị đột biến   15 1       16 c) Tỉ lệ giao tử bị đột biến NST chiếm tỉ lệ bao nhiêu? Theo Cơng thức số giải nhanh, ta có tốn có cặp NST bị đột biến  Tỉ lệ giao tử bị đột biến 1 4     2 NST d) Tỉ lệ giao tử bị đột biến NST chiếm tỉ lệ bao nhiêu? Theo Công thức số giải nhanh, ta có tốn có cặp NST bị đột biến  Tỉ lệ giao tử bị đột biến 1 C     2 NST AB Câu Một thể có kiểu gen ab giảm phân hình thành giao tử, q trình số tế bào không phân li giảm phân I Số loại giao tử tối đa mà thể tạo bao nhiêu? Hướng dẫn giải AB  ab giảm phân bình thường & khơng hốn vị cho AB (1); ab (2) AB  ab giảm phân bình thường & có hốn vị cho AB; Ab; aB (3); ab (4) AB AB  ab giảm phân bị rối loạn phân ly & khơng hốn vị cho ab (5); O (6) AB AB AB AB Ab   ;  8 ; ;  9 ; aB ab ab  ab giảm phân bị rối loạn phân ly & có hốn vị cho Ab aB Ab  10  ;  11 ; O ab aB  Tổng tạo 11 loại giao tử Hình ảnh trình họa AB 1) Trường hợp 1: Tế bào giảm phân bình thường khơng có hoán vị Tế bào mang kiểu gen ab tạo loại giao tử AB ab Hình ảnh minh họa: AB 2) Trường hợp 2: Tế bào giảm phân bình thường có hốn vị Tế bào mang kiểu gen ab tạo loại giao tử: Trong AB; ab; Ab aB Hình ảnh minh họa: 3) Trường hợp 3: Tế bào giảm phân xảy rối loạn phân li NST kì sau I khơng có hốn vị gen Tế bào AB AB mang kiểu gen ab tạo loại giao tử, ab O Hình ảnh minh họa: 4) Trường hợp 4: Tế bào giảm phân xảy rối loạn phân li NST kì sau I có hốn vị gen Tế bào mang AB Ab AB aB AB Ab AB ; ; ; ; ; kiểu gen ab tạo loại giao tử, aB ab ab Ab ab aB O a) Hoán vị gen A-a: b) Hoán vị B-b Câu Ở phép lai ♀AabbddEe × ♂AaBbDdEe Trong trình giảm phân thể đực, cặp NST mang cặp gen Aa 10% số tế bào không phân li giảm phân I, giảm phân II diễn bình thường, cặp NST khác phân li bình thường Trong trình giảm phân thể cái, cặp NST mang cặp gen Ee 2% số tế bào không phân li giảm phân I, giảm phân II diễn bình thường, cặp NST khác phân li bình thường Ở đời con, loại hợp tử đột biến chiếm tỉ lệ bao nhiêu? Hướng dẫn giải  Nhận xét: Tỉ lệ hợp tử đột biến + Tỉ lệ hợp tử bình thường =  Hợp tử đột biến hợp tử chứa gen đột biến Hợp tử bình thường tất gen bình thường Trường hợp hợp tử đột biến có nhiều trường hợp xảy ra, nên ta tính tỉ lệ hợp tử bình thường  Tỉ lệ hợp tử đột biến 1  Tỉ lệ hợp tử bình thường 1) Xét cặp: ♀Aa × ♂Aa  ♀Aa: 100% Aa bình thường  ♂Aa: 90% Aa bình thường  Tỉ lệ hợp tử bình thường với alen A, a 100% 90%  0,9 2) Xét cặp: ♀bb × ♂Bb  100% hợp tử bình thường 3) Xét cặp: ♀dd × ♂Dd  100% hợp tử bình thường 4) Xét cặp: ♀Ee × ♂Ee  ♀ Ee: 98% Ee bình thường  ♂ Ee: 100% Ee bình thường  Tỉ lệ hợp tử bình thường với alen A, a 98%  100%  0,98  Tỉ lệ hợp tử bình thường gen 0,9    0,98 0,882 Tỉ lệ hợp tử đột biến = 1  0,882 0,118 Câu Cho phép lai: ♀AaBB × ♂ AaBb Nếu trình phát sinh giao tử ở số tế bào có cặp Aa khơng phân li giảm phân II đực có số tế bào có cặp Bb khơng phân li giảm phân I số loại tổ hợp tối đa có đời bao nhiêu? Hướng dẫn giải Cách 1: Cái: Aa  A; a; AA; aa; O BB  B  Tạo loại giao tử: AB; aB; AAB; aaB; B Đực: Aa  A; a Bb  B; b; Bb; O  Tạo loại giao tử: AB; Ab; ABb; A; aB; ab; aBb; a  Tổ hợp lại ta 36 loại tổ hợp khác Cách 2: Xét cặp ta có: Xét cặp: ♀ Aa × ♂ Aa ♀Aa  A; a; AA; aa; O ♂ Aa  A; a  Số tổ hợp giao tử là: 5.2  C 9 tổ hợp Đó là: AA; Aa; aa; AA; AAa; Aaa; aaa; A; a Xét cặp: ♀BB × ♂ Bb ♀ BB  B ♂ Bb  B, b, Bb, O  Số tổ hợp giao tử là: Đó BB, Bb, BBb, B Vậy số loại tổ hợp đời 9 4 36 AB CD CD Câu 10 Cho thể có kiểu gen ab cd Trong đó, kiểu gen cd liên kết hồn tồn; kiểu AB gen ab có hốn vị không phân li giảm phân II Số loại giao tử tạo bao nhiêu? Hướng dẫn giải Chú thích: HV: hốn vị gen; ĐB: rối loạn không phân li giảm phân A  B : gen A B nằm NST A  B :   A  B NST kép sau nhân đôi lên gồm cromatit CD * Xét kiểu gen cd liên kết hoàn toàn giảm phân tạo loại giao tử: CD cd AB : * Xét kiểu gen ab 1) Nếu GP bình thường (khơng HV + khơng ĐB) tạo loại giao tử: AB ab 2) Nếu GP bình thường có HV + khơng ĐB tạo loại giao tử: AB ab Ab aB AB ab ; ;O 3) Nếu GP bình thường khơng HV + có ĐB tạo loại giao tử: AB ab 4) Nếu GP bình thường có HV + có ĐB: a) * A  B * a b AB Ab Sau GP I tạo tế bào có kiểu gen: aB ab AB Ab  Rối loạn GP tạo loại giao tử: aB ab O b) * A  B * a b AB aB Sau GP I tạo tế bào có kiểu gen: ab ab AB aB  Rối loạn GP II tạo loại giao tử: ab ab O AB ab AB Ab AB aB ; ; ; ; ;  trường hợp có tất 11 loại giao tử: AB; ab; Ab; aB; AB ab Ab ab aB ab O Thêm loại giao tử Tổng số loại giao tử tạo 13 = 26 Câu 11: Xét hai tế bào sinh dục sơ khai A B lồi, A tế bào sinh dục đực, B tế bào sinh dục Cả hai tế bào trải qua vùng sinh sản, vùng sinh trưởng vùng chín Biết vùng sinh sản tổng số lần nguyên phân tế bào A B lần, số giao tử tạo tế bào A gấp lần số giao tử tế bào B tạo biết hiệu suất thụ tinh giao tử đực 6,25% có 50% số hợp tử tạo thành phát triển thành cá thể Số lần nguyên phân tế bào số cá thể sinh bao nhiêu? Câu11 Giải chi tiết: Tại vùng sinh sản : - tế bào A nguyên phân x lần → tạo 2x tế bào - tế bào B nguyên phân y lần → tạo 2ytế bào Tổng số lần nguyên phân x + y = Tại vùng chín : A tế bào sinh dục đực, tế bào A tạo giao tử → số giao tử tạo : 4.2x giao tử B tế bào sinh dục cái, tế bào B tạo giao tử → số giao tử tạo : 2y Có số giao tử tế bào A tạo nhiều gấp lần số giao tử tế bào B tạo → 4.2x = 2y x → 2x = 2y+1 →x = y + mà x + y = → x = y = số giao tử đực : 4.2x = 128 số giao tử : 2y = 16 hiệu suất thụ tinh giao tử đực 6,25% → số hợp tử tạo 6,25 :100 x 128 = có 50% hợp tử tạo phát triển thành cá thể → số cá thể tế bào A nguyên phân lần, tế bào B nguyên phân lần, có cá thể sinh