Đề án kinh tế trị Lời nói đầu Trong trình phát triển lịch sả xà hội, nớc ta đà trải qua nhiều giai đoạn phát triẻn khác kĨ tiÕp tõ thÊp ®Õn cao Tong øng víi giai đoạn lịch sử hình thái kinh tế xà hội khác tơng ứng với hình thái kinh tế xà hội Nhà nớc khác Dù bất cữ giai đoạn lịch sử hay hoạt động kinh tế điều cần đến vai trò chủ quan ngời điều khiển qúa trình kinh tế hoạt dộng theo chế quản lý định Đó tổng thể phơng pháp, hình thức kinh tế, công cụ kinh té mà ngời ta tác động vafo kinh tế nhằm đảm bảo cho hoạt động theo phơng pháp định Xây dựng phát triển kinh tế thị trơng fcó quản lý nhà nớc theo định hớng XHCN chiến lợc lâu dài đứng đắn Đảng Mặc dù đà gặp nhiều khó khăn nhng với vai trò quản lý củ Nhf nớc tầm vĩ mô chủ đạo kinh tế Nhà nớc bớc đầu nớc ta đà thu đợc kết qủa đáng khích lệ, đặc biệt năm gần biểu hiẹn tốc độ tăng trởng GDP, GNP Sự thành công công sức đóng góp to lớn toàn dân dới lÃnh đạo Đảng điều hµnh cđa Nhµ níc Trong thùc tÕ cho thÊy ë nớc ta kinh tế Nhà nớc vai trò kinh tÕ Nhµ níc lµ u tè rÊt quan träng cho phát triển đất nớc, đặc biệt giai đoạn kinh tế thị trờng theo định hớng xà hội chủ nghĩa Đối với sinh viên, đặc biệt sinh viên chuyên ngành kinh tế, việc nghiên cứu tìm hiểu hoạt động kinh tế nh cấu kinh tế đất nớc cần thiết Đặc biệt sâu tìm hiểu hiểu kinh tế Nhà nớc vai trò kinh tế thị trờng Vì lý nên em đà chọn đài tài: Kinh tế Nhà nớc vai trò kinh tế Nhà nớc kinh tế thị trờng định hớng XHCN nớc ta I Kinh tế Nhà nớc vai trò chủ đạo kinh tế thị trờng theo định híng XHCN ë níc ta Vài nét kinh tế thị trương định hướng xã hội chủ nghĩa 1.1 Vì nước ta lại thực kinh tế thị trương định hướng xã hội chủ nghĩa Như người biết, kinh tế thị trường kiểu tổ chức kinh tế phản ảnh trình độ phát triển định văn minh nhân loại Từ trước đến tồn phát triển chủ yếu chủ nghĩa tư bản, nhân tố định tồn phát triển chủ nghĩa t Vũ Thị Hồng Nhung Ngân hàng A - K49 Đề án kinh tế trị bn Ch ngha tư biết lợi dụng tối đa ưu kinh tế thị trường để phục vụ cho mục tiêu phát triển tiềm kinh doanh, tìm kiếm lợi nhuận, cách khách quan thúc đẩy lực lượng sản xuất xã hội phát triển mạnh mẽ Ngày nay, kinh tế thị trường tư chủ nghĩa đạt tới giai đoạn phát triển cao phồn thịnh nước tư phát triển Tuy nhiên, kinh tế thị trường tư chủ nghĩa vạn Bên cạnh mặt tích cực cịn có mặt trái, có khuyết tật từ chất chế độ sở hữu tư nhân tư chủ nghĩa chi phối Cùng với phát triển lực lượng sản xuất, ngày mâu thuẫn chủ nghĩa tư bộc lộ sâu sắc, không giải vấn đề xã hội, làm tăng thêm tính bất cơng bất ổn xã hội, đào sâu thêm hố ngăn cách người giàu người nghèo Hơn nữa, điều kiện toàn cầu hóa nay, cịn ràng buộc nước phát triển quỹ đạo bị lệ thuộc bị bóc lột theo quan hệ “trung tâm - ngoại vi” Có thể nói, kinh tế thị trường tư chủ nghĩa toàn cầu ngày thống trị số nước lớn hay số tập đoàn xuyên quốc gia đa số nước nghèo, làm tăng thêm mâu thuẫn nước giàu nước nghèo Việt Nam nước nghèo, kinh tế - kỹ thuật lạc hậu, trình độ xã hội thấp, lại bị chiến tranh tàn phá nặng nề Đi lên chủ nghĩa xã hội mục tiêu lý tưởng người cộng sản nhân dân Việt Nam, khát vọng ngàn đời thiêng liêng dân tộc Việt Nam Nhưng lên chủ nghĩa xã hội cách ? Đó câu hỏi lớn hệ trọng, muốn trả lời thật không đơn giản Suốt thời gian dài, Việt Nam, nhiều nước khác, áp dụng mô hình chủ nghĩa xã hội kiểu Xơ-viết, mơ hình kinh tế kế hoạch tập trung mang tính bao cấp Mơ hình thu kết quan trọng, đáp ứng yêu cầu thời kỳ đất nước có chiến tranh Nhưng sau mơ hình bộc lộ khuyết điểm; công tác đạo phạm phải số sai lầm mà nguyên nhân sâu xa sai lầm bệnh giáo điều, chủ quan, ý chí, lối suy nghĩ hành động đơn giản, nóng vội, khơng tơn trọng quy luật khách quan, nhận thức chủ nghĩa xã hội không với thực tế Việt Nam Trên sở nhận thức đắn đầy đủ chủ nghĩa xã hội đường lên chủ nghĩa xã hội Việt Nam, Đại hội VI Đảng Cộng sản Việt Nam (tháng 12-1986) đề đường lối đổi toàn diện đất nước nhằm thực có hiệu cơng xây dựng chủ nghĩa xã hội Đại hội đưa quan niệm đường, phương pháp xây dựng chủ nghĩa xã hội, đặc biệt quan Vị ThÞ Hồng Nhung Ngân hàng A - K49 Đề án kinh tÕ chÝnh trÞ niệm cơng nghiệp hóa xã hội chủ nghĩa thời kỳ độ, cấu kinh tế, thừa nhận tồn khách quan sản xuất hàng hóa thị trường, phê phán triệt để chế tập trung quan liêu bao cấp, khẳng định chuyển hẳn sang hạch toán kinh doanh Đại hội chủ trương phát triển kinh tế nhiều thành phần với hình thức kinh doanh phù hợp; coi trọng việc kết hợp lợi ích cá nhân, tập thể xã hội; chăm lo toàn diện phát huy nhân tố người, có nhận thức sách xã hội Đại hội VI cột mốc đánh dấu bước chuyển quan trọng nhận thức Đảng Cộng sản Việt Nam chủ nghĩa xã hội đường lên chủ nghĩa xã hội Việt Nam Đó kết q trình tìm tịi, thử nghiệm, suy tư, đấu tranh tư tưởng gian khổ, kết tinh trí tuệ cơng sức tồn Đảng, tồn dân nhiều năm Hội nghị Trung ương (tháng 3-1989), khóa VI, phát triển thêm bước, đưa quan điểm phát triển kinh tế hàng hóa có kế hoạch gồm nhiều thành phần lên chủ nghĩa xã hội, coi “chính sách kinh tế nhiều thành phần có ý nghĩa chiến lược lâu dài, có tính quy luật từ sản xuất nhỏ lên chủ nghĩa xã hội” Đến Đại hội VII (tháng 6-1991), Đảng Cộng sản Việt Nam tiếp tục nói rõ chủ trương khẳng định chủ trương chiến lược, đường lên chủ nghĩa xã hội Việt Nam Cương lĩnh xây dựng đất nước thời kỳ độ lên chủ nghĩa xã hội Đảng khẳng định: “Phát triển kinh tế hàng hóa nhiều thành phần theo định hướng xã hội chủ nghĩa, vận hành theo chế thị trường có quản lý Nhà nước” Đại hội VIII Đảng (tháng 6-1996) đưa kết luận quan trọng: “Sản xuất hàng hóa khơng đối lập với chủ nghĩa xã hội mà thành tựu phát triển văn minh nhân loại, tồn khách quan cần thiết cho công xây dựng chủ nghĩa xã hội chủ nghĩa xã hội xây dựng” Nhưng lúc nói kinh tế hàng hóa, chế thị trường, chưa dùng khái niệm “kinh tế thị trường” Phải đến Đại hội IX Đảng (tháng 42001) thức đưa khái niệm “kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa” Đại hội khẳng định: Phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa đường lối chiến lược qn, mơ hình kinh tế tổng quát suốt thời kỳ độ lên chủ nghĩa xã hội Việt Nam Đây kết sau nhiều năm nghiên cứu, tìm tịi, tổng kết thực tiễn; bước phát triển tư lý luận Đảng Cộng sản Việt Nam 1.2 Bản chất, đặc trưng kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa Việt Nam Vũ Thị Hồng Nhung Ngân hàng A - K49 Đề án kinh tế trị La chn mụ hỡnh kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa gán ghép chủ quan kinh tế thị trường chủ nghĩa xã hội, mà nắm bắt vận dụng xu vận động khách quan kinh tế thị trường thời đại ngày Đảng Cộng sản Việt Nam sở nhận thức tính quy luật phát triển thời đại khái quát, đúc rút từ kinh nghiệm phát triển kinh tế thị trường giới, đặc biệt từ thực tiễn xây dựng chủ nghĩa xã hội Việt Nam Trung Quốc, để đưa chủ trương phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, nhằm sử dụng kinh tế thị trường để thực mục tiêu bước độ lên chủ nghĩa xã hội Kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa mơ hình kinh tế thời kỳ độ lên chủ nghĩa xã hội Đây kiểu kinh tế thị trường lịch sử phát triển kinh tế thị trường Cũng nói kinh tế thị trường “cái phổ biến”, kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa “cái đặc thù” Việt Nam, phù hợp với điều kiện đặc điểm cụ thể Việt Nam Nói kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa có nghĩa khơng phải kinh tế thị trường tự theo kiểu tư chủ nghĩa, kinh tế bao cấp, quản lý theo kiểu tập trung quan liêu; chưa hoàn toàn kinh tế thị trường xã hội chủ nghĩa, nói, Việt Nam thời kỳ độ lên chủ nghĩa xã hội, vừa có vừa chưa có đầy đủ yếu tố chủ nghĩa xã hội Chủ trương phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa tiếp thu có chọn lọc thành tựu văn minh nhân loại, phát huy vai trị tích cực kinh tế thị trường việc thúc đẩy phát triển sức sản xuất, xã hội hóa lao động, cải tiến kỹ thuật - công nghệ, nâng cao chất lượng sản phẩm, tạo nhiều cải, góp phần làm giàu cho xã hội cải thiện đời sống nhân dân; đồng thời phải có biện pháp hữu hiệu nhằm hạn chế mặt tiêu cực kinh tế thị trường, chạy theo lợi nhuận đơn thuần, cạnh tranh khốc liệt, bóc lột phân hóa giàu nghèo đáng, quan tâm giải vấn đề xã hội Đây lựa chọn tự giác đường mơ hình phát triển sở quán triệt lý luận Mác - Lê-nin, nắm bắt quy luật khách quan vận dụng sáng tạo vào điều kiện cụ thể Việt Nam Đại hội IX Đảng Cộng sản Việt Nam rõ: Kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa Việt Nam kiểu tổ chức kinh tế vừa tuân theo quy luật kinh tế thị trường vừa dựa sở dẫn dắt, chi phối nguyên tắc chất chủ nghĩa xã hội, thể ba mặt: sở hữu, tổ chức quản lý, phân phối Nói cách khác, kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa kinh tế hàng hóa nhiều thành phần, vận động theo chế thị Vị ThÞ Hång Nhung Ngân hàng A - K49 Đề án kinh tế chÝnh trÞ trường có quản lý Nhà nước nhằm mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh Mục đích kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa phát triển lực lượng sản xuất, phát triển kinh tế để xây dựng sở vật chất - kỹ thuật chủ nghĩa xã hội, nâng cao đời sống nhân dân Phát triển lực lượng sản xuất đại gắn liền với xây dựng quan hệ sản xuất mới, tiên tiến Kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa có nhiều hình thức sở hữu, nhiều thành phần kinh tế, kinh tế nhà nước giữ vai trị chủ đạo; kinh tế nhà nước với kinh tế tập thể ngày trở thành tảng vững Kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa có quản lý Nhà nước Nhà nước xã hội chủ nghĩa quản lý kinh tế chiến lược, quy hoạch, kế hoạch, sách, pháp luật, sức mạnh vật chất lực lượng kinh tế nhà nước; đồng thời sử dụng chế thị trường, áp dụng hình thức kinh tế phương pháp quản lý kinh tế thị trường để kích thích sản xuất, giải phóng sức sản xuất, phát huy mặt tích cực, hạn chế khắc phục mặt tiêu cực chế thị trường, bảo vệ lợi ích nhân dân lao động, toàn thể nhân dân Kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa thực phân phối chủ yếu theo kết lao động hiệu kinh tế, đồng thời phân phối theo mức đóng góp vốn nguồn lực khác vào sản xuất, kinh doanh thông qua phúc lợi xã hội Tăng trưởng kinh tế gắn liền với bảo đảm tiến công xã hội bước phát triển Tăng trưởng kinh tế đôi với phát triển văn hóa giáo dục, xây dựng văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà sắc dân tộc, nâng cao dân trí, giáo dục đào tạo người, xây dựng phát triển nguồn nhân lực đất nước Cũng nói, kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa kiểu tổ chức kinh tế xã hội trình chuyển biến từ kinh tế cịn trình độ thấp sang kinh tế trình độ cao hướng tới chế độ xã hội - xã hội xã hội chủ nghĩa Đây kinh tế thị trường có tổ chức, có lãnh đạo Đảng Cộng sản quản lý Nhà nước xã hội chủ nghĩa, định hướng cao mặt xã hội, hạn chế tối đa khuyết tật tính tự phát thị trường, nhằm phục vụ tốt lợi ích đại đa số nhân dân phát triển bền vững đất nước Vũ Thị Hồng Nhung Ngân hàng A - K49 Đề án kinh tế trị Ch trng xõy dng phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa thể tư duy, quan niệm Đảng Cộng sản Việt Nam phù hợp quan hệ sản xuất với tính chất trình độ lực lượng sản xuất thời kỳ độ lên chủ nghĩa xã hội Việt Nam 2.Kinh tế nhà nước kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa 2.1 Quan niƯm vỊ kinh tÕ Nhµ níc BÊt cø Nhµ níc nµo cịng có chức kinh tế, thời đại khác nhau, chế độ xà hội khác nhau, tính chất nhà nớc khác nhau, nên vai trò chức kinh tế Nhà nớc khác có nhận thức rõ ràng kinh tế nhà nước trình hoàn thiện nhận thức Đảng ta, ý tưởng xây dựng kinh tế XHCN dựa chế độ công hữu khiết xác định Tuyên ngôn Đảng Cộng sản Đông Dương, đến tư tưởng xây dựng kinh tế XHCN dựa sở hữu toàn dân tập thể Đại hội Đảng lần thứ III Và, đến Đại hội Đảng lần thứ VI, đưa sách kinh tế nhiều thành phần chưa có khái niệm "kinh tế nhà nước", song chủ trương Đảng "đi đôi với phát triển kinh tế quốc doanh, kinh tế tập thể, tăng cường nguồn tích luỹ tập trung Nhà nước tranh thủ vốn nước, cần có sách sử dụng cải tạo đắn thành phần kinh tế khác" (1) Đến Đại hội Đảng lần thứ VII, đồng thời với nhận thức chế độ đa dạng hóa loại hình sở hữu rõ nét hơn, Đảng chuyển sang quan điểm cơng hữu giữ vai trị chủ đạo, chưa phân biệt rõ doanh nghiệp nhà nước kinh tế nhà nước, nên gọi chung sở hữu nhà nước thuật ngữ “kinh tế quốc doanh” Cùng với đổi quan điểm chế độ sở hữu, Đại hội Đảng lần thứ VII đưa quan điểm rõ ràng KTTT: "Đổi kinh tế, chuyển kinh tế mang nặng tính tự cấp, tự túc với chế quản lý tập trung quan liêu, bao cấp sang kinh tế hàng hoá nhiều thành phần, vận động theo chế thị trường có quản lý Nhà nước”; “Cơ chế vận hành kinh tế hàng hoá nhiều thành phần theo định hướng XHCN chế thị trường có quản lý Nhà nước pháp luật, kế hoạch, sách công cụ khác”(2); phân định rõ phạm vi quản lý Nhà nước phạm vi tác động chế thị trường Tới Đại hội Đảng lần thứ VIII, khẳng định rõ ràng mục tiêu vận hành kinh tế theo chế thị trường có quản lý Nhà nước, theo định hướng XHCN Đại hội VII nêu ra, lần Đảng đưa khái niệm kinh tế nhà nước vai trò chủ đạo kinh tế nhà nước: "Kinh tế nhà nước thực tốt vai trò chủ đạo cựng vi kinh Vũ Thị Hồng Nhung Ngân hàng A - K49 Đề án kinh tế trị t hợp tác xã trở thành tảng kinh tế Kinh tế cá thể, tiểu chủ, kinh tế tư tư nhân chiếm tỷ trọng đáng kể Kinh tế nhà nước hình thức khác tồn phổ biến" (3) Đại hội VIII đồng thời có số thay đổi thành phần kinh tế khác, thành phần kinh tế phận cấu thành tồn lâu dài, tư tưởng kinh tế nhà nước giữ vai trò chủ đạo, kinh tế hợp tác dần trở thành tảng hình thành Đại hội Đảng lần thứ VIII Tới Đại hội Đảng lần thứ IX, lần mơ hình KTTT định hướng XHCN thức đưa vào văn kiện Đảng: " Đảng Nhà nước ta chủ trương thực quán lâu dài sách phát triển kinh tế hàng hoá nhiều thành phần, vận động theo chế thị trường, có quản lý Nhà nước theo định hướng XHCN; kinh tế thị trường định hướng XHCN Đại hội X Đảng phân biệt rõ chế độ sở hữu, thành phần kinh tế hình thức tổ chức sản xuất, kinh doanh Khi nói chế độ sở hữu nói quyền chủ thể tài sản nằm cấu cải xã hội Chế độ sở hữu nước ta gồm ba loại: toàn dân, tập thể, tư nhân Như vậy, lần Đảng ta thừa nhận kinh tế độ nước ta kinh tế hỗn hợp, gồm nhiều loại hình sở hữu, chế độ sở hữu yếu tố hợp thành chế độ kinh tế chung Thành phần kinh tế tổng hợp sức mạnh có tổ chức lực lượng kinh tế dựa chế độ sở hữu định Thành phần kinh tế nhà nước dựa sở hữu toàn dân Nhà nước đại diện, xuất hình thức sở hữu nhà nước Thành phần kinh tế tập thể dựa sở hữu chung nhóm, tập đồn người, cộng đồng dân cư định Thành phần kinh tế tư nhân dựa sở hữu tư nhân Đại hội lần thứ X rõ hai thành phần kinh tế đặc biệt, thành phần kinh tế tư nhà nước dựa sở hữu hỗn hợp Nhà nước XHCN tư tư nhân Tuy nhiên, gọi thành phần kinh tế nhà nước khơng hoạt động trực tiếp lợi ích tồn dân, khơng thể gọi thành phần kinh tế tư tư nhân chịu chi phối mang tính XHCN Nhà nước Ngồi ra, cần thiết phải tách thành phần kinh tế có vốn đầu tư nước khỏi thành phần kinh tế tư nhân, nhấn mạnh tính đặc thù thành phần kinh tế chỗ chịu chi phối nước chủ đầu tư Như vậy, thành phần kinh tế không bao hàm giác độ sở hữu, mà bao hàm sức mạnh tổ chức, sức mạnh hợp tác tổ chức kinh tế hoạt động dựa chế độ sở hữu định Thành phần kinh t Vũ Thị Hồng Nhung Ngân hàng A - K49 Đề án kinh tế trị nh nc khơng bao gồm doanh nghiệp nhà nước, mà cịn bao hàm sức mạnh kinh tế đứng đằng sau sách hoạt động quản lý kinh tế Nhà nước, bao hàm khả tổ chức hoạch định sách đắn Nhà nước, gắn kết hợp lý hệ thống doanh nghiệp nhà nước, tài nhà nước, luật pháp hiệu lực quản lý Nhà nước Như vậy, thành phần kinh tế nhà nước hiểu tổng hợp so với kỳ Đại hội Đảng trước 2.2 Vai trß kinh tế Nhà nớc kinh tế thị trờng theo định hớng XHCN * Vai trò Nhà nớc kinh tế thị trờng theo định hớng XHCN Vai trò điều chỉnh: Bằng cách cân đối cung cầu toàn xà hội để đạo doanh nghiệp làm lệnh cung cầu chung, mà doanh nghiệp không nắm đợc Trong vai trò phải phát lập thời cân đối, nguy tiểm ẩn để lo ngăn ngừa đối phó kịp thời xẩy Đảm bảo ổn định trị, xà hội thiết lập khuôn khổ luật phát đẻ tạo điều kiện cần thiết cho hoạt động kinh tế Nhà nớc tạo hành lang luật pháp cho hoạt động kinh tế cách đặt quy định chi tiết cho hoạt động doanh nghiệp Đảm bảo cho kinh tế hoạt động có hiệu Tạo sân chơi công để doanh nghiệp tự cạnh tranh Đó tạo công xà hội, luật pháp đợc soạn thảo vốn quy luật thị trờng giúp thực tốt vai trò Điều tiết hài hoà lĩnh vực, vùng kinh tế để tạo phát triển hài hoà, phải đòi hỏi tìm hiểu xem thị trờng nh nào, tong lai nã sÏ biÕn ®éng ®Ĩ ®iỊu tiÕt tõ n¬i thõa sang n¬i thiÕum lóc thõa sang lúc thiếu Định hớng cho phát triển, trực tiếp đầu t vào số lĩnh vực để dẫn dắt kinh tế phát triển theo định hớng XHCN, ổn định môi trờng kinh tế vĩ mô nhng chống lạm phát, chống khủng hoảng ngăn ngừa biến động xấu kinh tế Xây dựng kết cấu hạ tầng kinh tế xà hội đảm bảo yêu cầu phát triển kinh tế khắc phục hạn chế, tiêu cực chế thị trờng, phân phối thu nhập quốc dân cách công bằng, thực tăng trởng kinh tế gắn với cải thiện đời sống nhân dân, với tiến công xà hội 2.3 Kinh tế Nhà nớc Vai trò chủ đoạ kinh tế nhiều Vai trò chủ đoạ kinh tế nhiều thành phần Vũ Thị Hồng Nhung Ngân hàng A - K49 Đề án kinh tế trị Tính chất nhiều thành phần kinh tế nét đặc trng có tính quy luật kinh tế độ lên CNXH nớc ta Các thành phần kinh tế kinh tế độ luôn vận động sở vừa hợp tác vừa bổ sung cho vừa cạnh tranh với nèn kinh tế thị trờng bình đẳng trớc pháp luật Để tiến hành Công nghiệp hoá, đại hóa đất nớc, thành phần kinh tế phải đợc cải thiện dựa tiền đề khách quan là: Xuất phát từ trình độ phát triển lực lợng sản xuất xà hội yêu cầu xà hội hoá sản xuất thực tế, xuất phát từ đặc điểm, tính chất ngành nghề mà xác định tỷ trọng, quy mô, cấu thành phần kinh tế cho phù hợp; xuất phát từ khả tổ chức quản lý kinh tế Nhà nớc xà hội chủ nghĩa đội ngũ cán quản lý kinh tế Vấn đề là xoá bỏ hay u tiên thành phần kinh tế hay thành phần kinh tế khác, mà điều quan trọng phải nắm vứng chất thành phần sử dụng chúng đạt hiệu kinh tế cao Kinh tế Nhà nớc dựa chế độ sở hữu công cộng t liệu sản xuất, chế độ sở hữu phù hợp với xu hớng xà hội hoá lực lợng sản xuất Kinh tế Nhà nớc nắm giữ vị trí then chốt, yết hầu, xơng sống kinh tế, có khả , có điều kiện chi phối hoạt động thành phần kinh tế khác đảm bảo cho kinh tế phát triển theo hớng ổn định, lực lợng có khả can thiệp, điều tiết, hớng dẫn giúp đỡ liên kết, tạo điều kiện cho thành phần kinh tế khác phát triển, tác động tới thành phần kinh tế khác, không công cụ đòn bẩy kinh tế, mà đờng gián tiếp, thông qua thiết kế hoạt động kiến trúc thợng tầng XHCN Kinh tế Nhà nớc dẫn đầu việc ứng dụng khoa học kỹ thuận đại, tiên tiến có nhịp độ phát triển nhanh, đóng góp phần lớn cho ngân sách Nhà nớc tích tụ để ngừng tái sản xuất mở rộng Kinh tế Nhà nớc đóng vai trò lực lợng nòng cốt hình thành trung tâm kinh tế, đô thị lực lợng có khả đầu t vào lĩnh vực có vị trí quan trọng sống còn, nhng dám đầu t đòi hỏi vốn lớn mà thời gian thu hồi vốn lại chậm 2.4 Kinh tế Nhà nớc đợc vai trò chủ đạo kinh tế do: Nhiều thành phần kinh tế đặc trng phỉ biÕn cđa mäi nỊn kinh tÕ thÞ trêng khác chỗ kinh tế thị trờng TBCN, kinh tế t nhân nói kinh tế t t nhân giữ vai trò thống trị, kinh tế thị trờng theo định hớng XHCN nh nớc ta kinh tế Nhà nớc giữ vai trò chủ đạo kinh tế Nhà nớc với kinh tế tập thể đợc xây dựng phát triển để ngày trở thành tảng vững Vũ Thị Hồng Nhung Ngân hàng A - K49 Đề án kinh tế trị Do có nhầm lẫn Nhà nớc kinh tế Nhà nớc nên cã ý kiÕn cho r»ng chØ cã Nhµ níc míi làm chức đạo hay chủ đạo, kinh tế Nhà nớc không giữ vai trò chủ đoạ đợc Cũng có đồng kinh tế Nhà nớc doanh nghiệp Nhà nớc nên ý kiến khác lại cho doanh nghiệp Nhà nớc giữ vai trò chủ đạo đợc bổ có hàng loạt khuyết điểm nhợc điểm hoạt động Thật doanh nghiƯp Nhµ níc lµ bé phËn trơ cét kinh tế Nhà nớc toàn kinh tế Nhà nớc Nói đến kinh tế Nhà nớc phải nói đến tất sở hữu tay Nhà nớc kể tài nguyên, đất đai, ngân sách Nhà nớc, dự trữ quốc gia kinh tế Nhà kinh tế Nhà nớc không làm chức quản lý Nhà nớc, nhng công cụ quan trtọng sức mạnh kinh tế, lực lợng vật chất quan trọng công cụ chủ đạo kinh tế, lực lợng vật chất quan trọng công cụ để nhà nớc định hớng điều tiết vĩ mô kinh té, doanh nghiệp Nhà nớc giữ vai trò chủ chốt, đầu ứng dụng tiến khoa kỹ thuật công nghệ, nêu gơng suất, chất lợng hiệu kinh tế xà hội chấp hành pháp lệnh II Thực trạng thành phần kinh tế nhà nớc ta hienẹh Thực trạng thành phần kinh tế Nhà nớc ta giai đoạn chế thị trờng theo định hớng XHCN 1.1 Cổ phần hoá doanh nghiệp Nhà nớc thời gian không đạt tiêu kế hoạch ®Ị Sau chiÕn tranh thÕ giíi thø II, khu vực doanh nghiệp Nhà nớc hầu hết nớc giới phát triển nhanh chóng chiếm tỷ lệ áp đảo kinh tế quốc gia Nhng đến năm thập kỷ 70 đầu thËp kû 80, khu vùc doanh nghiƯp Nhµ níc ë hầu hết quốc gia đà lộ yếu kém, hạn chế hiệu kinh tế sinh lợi đòng vốn bỏ thấp so với khu vực khác Đối với nớc ta trình thực đổi Đảng đề xớng lÃnh đạo, đa dạng hoá sở hữu thông qua chuyển đổi sở hữu doanh nghiệp Nhà nớc mà trọng tâm cổ phần hoá giao bán, khoán, cho thuê doanh nghiệp Nhà nớc đợc xác định chủ chơng lớn đà thể nghị Đảng quốc hội Song có cách làm riêng, bớc ổn định vững chắc, đồng thời giải thoả đáng quyền lợi cho ngời lao động Điều nói lên chất yêu việt chế độ, cổ phần hóa nhng không làm tăng thêm số ngời thất nghiệp Có thể khái quát tình cổ phần hóa doanh nghiệp Nhà nớc ta nh sau: Giai đoạn 1992 Vai trò chủ đoạ kinh tÕ nhiỊu 1995 lµ thêi kú thùc hiƯn thÝ điểm theo định 202 / NĐBT hội đồng bé trëng vỊ thÝ ®iĨm chun mét bé phËn doanh Vũ Thị Hồng Nhung Ngân hàng A - K49 Đề án kinh tế trị nghiệp Nhà nớc thành Công ty Cổ phần: Gia đoạn 1996 Vai trò chủ đoạ kinh tế nhiều 1998 thời nghị định 28CP (1996) cổ phần hóa doanh nghiệp Nhà nớc, giai đoạn 1999 đến thời nghị định 44/ 1998 CP vè cổ phần hóa doanh nghiệp Nhà nớc nghị định 103/ 1999 NĐ - CP giao bán , khoán cho thuê doanh nghiệp Nhà nớc Hai hội nghị gần đà tạo khuôn khổ pháp lý theo cổ phần hoá giao bán, khoán, cho thuê doanh nghiệp Nhà nớc Về tổ chức, ban đạo đổi doanh nghiệp Nhà nớc từ trung ơng đến ngành Tổng Công ty 91 địa phơng đà đợc thành lập Nhng trình cổ phần hoá doanh nghiệp diễn chậm Từ năm 1992 đến năm 1998 cổ phần hoá đợc 102 doanh nghiệp Từ chỗ tự nguyện đăng ký số doanh nghiệp tựhc cổ phần hoá đà đợc thành pháp lệnh Năm 1999 thủ tớng phủ giao tiêu cổ phần hoá 450 doanh nghiệp cho bộ, tổng Công ty 91 địa phơng, nhng thực đợc 220 doanh nghiệp đạt 49% kế hoạch Mặc dù doanh nghiệp cổ phần hoá giao, bán, khoán, cho thuê nhng khả cạnh tranh hiệu đà rõ ràng, hầu hết doanh nghiệp sau đà cổ phần hoá doanh thu, thu nhập ngời lao động, lợi nhuận, vốn, nộp thuế tăng so với trớc cổ phần hoá én mi cú thờm 129 doanh nghip (DN) hoàn thành xếp, chuyển đổi sở hữu theo định phê duyệt phương án xếp, chuyển đổi sở hữu Bộ, ngành, địa phương Trong đó, cổ phần hố (CPH) 99 DN, đạt 15% so với kế hoạch năm 2005 Ðặc biệt 23 Bộ, ngành, địa phương Tổng công ty 91 không cần điều chỉnh phương án xếp, chuyển đổi DN theo kế hoạch năm 2005 75 DN nhà nước thực CPH chưa có DN hồn thành phương án CPH 1.2 KÕt qđa cđa viƯc s¾p xếp đổi doanh nghiệp Nhà nớc Thực đờng lối Đảng 10 năm qua, từ năm 1991 ®Õn ChÝnh phđ ®· ®Èy m¹nh cc ®ỉi míi đà tiến hành đợt xếp lớn doanh nghiệp Nhà nớc Mặt khác doanh nghiệp Nhà nớc phát triển ổn định đóng góp phần quan trọngcho ngân sách Nhà nớc Kho sỏt 69 DN ti TPHCM CPH cho thấy doanh thu năm sau cao năm trước tăng 33%, lợi nhuận tăng 177%, cổ tc cho c Vũ Thị Hồng Nhung 1 Ngân hàng A - K49 Đề án kinh tế trị đông đạt 15% lợi nhuận trước thuế DNNN đạt 9% Đây số trội rõ DN sau CPH Hình thức cơng ty mẹ cơng ty ngày phát huy hiệu quả.Từ 432 DN năm 1997, hoàn thành xếp đổi DN vào năm 2006, TPHCM đại diện chủ sở hữu vốn nhà nước quản lý trực tiếp 17 tổng công ty (TCT) Công ty nhà nước (CTNN) Công ty mẹ, 28 DN kinh doanh chuyển sang công ty TNHH thành viên Công ty Hàng loạt DN cơng ích TP đượsắp xp li.Nhng tiến đầy đổi mới, xếpdn1 Nhà nớc kết hoạt động kinh doanh cđa doanh nghiƯp Nhµ níc cã ý nghÜa rÊt quan trọngnhng cha tơng xứng với yêu cầu lực sẵn có doanh nghiệp Nhà nớc Doanh nghiệp yếu kém, tồn : Thứ : Những năm gần tốc độ tăng trởng hiệu sử dụng vốn doanh nghiệp Nhà nớc giảm dầnlớn Thứ hai : Doanh nghiệp Nhà nớc thiếu số lợng nhng lại nhỏ quy mô, lan trải theo ngành nghề địa phơng Thứ ba : Tình trạng thiếu vốn doanh nghiệp Nhà nớc phổ biến nghiêm trọng Thứ t : Trình độ kỹ thuật, công nghệ lạc hậu Hậu cha tạo đợc nhiều sản phẩm quốc gia, sản phẩm mũi nhọn có hàm lợng chất sám công nghệ cao, sở phát huy lợi so sánh, nội lực đất nớc với sử dụng có hiệu hợp tác kinh tế quốc tế, khả cạnh tranh thị trờng quốc tế nớc sản phẩm doanh nghiệp Nhà nớc làm thấp 1.3 Những mặt hạn chế tồn : Kinh tÕ Nhµ níc (KTNN) ë níc ta cã thực lực to lớn, nắm đài huyvà vị trí then chốt kinh tế Những đòi hỏi t nhân hoá khu vực KTNN không khác làm cho tảng sức mạnh kinh tế CNXH yếu đi, tạo thắng cho định hớng TBCN Tuy nhiên phải khách quan mà nhìn nhận thành phần KTNN Việt Nam nayđang hoạt động tơng đối hiệu cha có chế để thực quyền sở hữu có hiệu quy hoạch, đầu t đào tạo, bố trí sử dụng cán quản lý, đào tạo tuyển dụng lao động, lại trông chờ vào việc ban phát từ bên trên, động thiếu tính toán Vũ Thị Hồng Nhung Ngân hàng A - K49 Đề án kinh tế trị định quản lý có nhiều tầng nấc từ bên can thiệp kinh tế Nhà lực cản gây yếu kém, trì trệ hiệu KTNN, tình trạng vô chủ thực tế tồn mặt pháp lý chúng tađà phân biệt rõ ràng quyền sở hữu, sử dụng, định đoạt hởng lợi Song việc sử dụng tăng phí công sản Nhà nớc, quản lý lỏng lẻo, vô trách nhiệm, phân phối tùy tiện, chiếm dụng vốn lẫn nhau, lại vào đầu t Nhà nớc, đánh quả, chụp giật, móc ngoặc tồn Sự kiểm kê, kiểm soát Nhà nớc tập thể ngời lao động cha đợc triển khai đồng thực có hiệu Nhiều giám đốc sử dụng đồng Nhà nớc để làm vô hiệu hoá kiểm tra kiểm soát Nguyên nhân thực trạng Thứ : Tình hình tài doanh nghiệp nói chung tài doanh nghiệp Nhà nớc phải cổ phần hoá nói riêng cha lành mạnh, thiếu tính minh bạch, thiếu rõ ràng Chính phủ đà có định 104/CT toán công nợ giai đoạn định 95/QĐTTg xử lý toán giai đoạn II nhằm lành mạnh hoá tài doanh nghiệp, mục đích biện pháp làm cho doanh nghiệp Nhà nớc lành mạnh tài trớc cổ phần hoá, nhng việc cấu lại nợ doanh nghiệp nhiều bất cập nên việc xác định giá trị doanh nghiệp thực cổ phần hoá gặp nhiều khó khăn Thứ hai : Thể chế quản lý cha tạo đợc bình đẳng doanh nghiệp thuộc thành phần kinh tế Hiện có phân biệt đối xử doanh nghiệp Nhà nớc với đối thủ cạnh tranh thuộc thành phần kinh tế khác Thứ ba : Công tác tuyên triển đa dạng hoá sở hữu phận doanh nghiệp Nhà nớc nhiều hạn chế Một số giám đốc doanh nghiệp Nhà nớc nhận thức giám đốc doanh nghiệp chức vụ vô với vị quyền lợi, hơng thơm quyền lực, họ ỉ lại vào Nhà nớc, cha nhận thức đợc đầy đủ trách nhiệm giám đốc doanh nghiệp hoạt động theo chế thị trờng đà khúc xạ thời kỳ bao cấp trớc Thứ t :Tiềm lực tự đổi công nghệ Nhà nớc ta thấp, phần GDP cho nghiên cứu lại chủ yếu chi cho lÜnh vùc lý thut, Ýt tÝnh øng dơng ChiÕn dÞch chuyển giao công nghệ cha nhận thức để vạch thực cách cơng Dẫn đến chiến lợc đầu t thể nhiều sai lầm Nền kinh tế cha hình thành ngành mũi nhọn đủ sức nâng cao doanh nghiệp nói riêng kinh tế nói chung rời bệ phóng để cất cánh Vũ Thị Hồng Nhung Ngân hàng A - K49 Đề án kinh tế trị Ngoài ra, phận quản lý doanh nghiệp Nhà nớc bỡ ngỡ việc cung cách làm ăn thị trờng, cạnh tranh khốc liệt, nhiều bị lừa gạt Ngoài tệ nạn tham ô, tham nhũng có xu hớng tăng trởng kinh tế nguyên làm giảm hiệu kinh doanh doanh nghiệp Nhà nớc III Giải pháp Một số phơng pháp tháo gỡ khó khăn doanh nghiệp nhà nớc Trong năm qua phải nhận thấy trình cải tổ chủ yếu mang nặng tính chất hành chính, gấy sức ép từ xuống thông qua chủ trơng, kế hoạch cải cách lớn Chính phủ Do thành tựu thu đợc chủ yếu tháo bỏ ràng buộc vô lý c¸c quan hƯ kinh tÕ tù nã ph¸t triĨn theo quy lt nh»m tËn dơng hÕt nh÷ng ngn lùc dự trữ bề mà xà hội có Quan hệ thị trờng khuyến khích doanh nghiệp Nhà níc khai th¸c ngn lùc theo chiỊu réng, theo bỊ nổi, yếu tố chiều sâu công nghệ tiên tiến cha sử dụng đợc bao mà yếu tốt lại lực lợng sản xuất quan trọng kinh tế đại, để khơi dậy sức sống cho lao động sáng tạo, tài cần tiếp tục đổi sâu sắc chế quản lý doanh nghiệp Nhà nớc + Trớc hết mối quan hệ Nhà nớc doanh nghiệp Nhà nớc mặt tài lĩnh vực hoạt động Chúng ta giữ mÃi chế coi doanh nghiệp Nhà nớc nh hạng mục doanh nghiệp đặc biệt đợc hởng chế u đÃi riêng so với doanh nghiệp thuộc thành phần kinh tế khác Trong kinh tế đại có hai cách quản lý vốn có hiệu : Đó chế kinh doanh vốn nh công ty tài chế uỷ quyền trực tiếp cho cá nhân tin cậy Không phải doanh nghiệp dùng chế độ tham dự Vai trò chủ đoạ kinh tế nhiều công cụ chủ yếu để đầu t vốn công ty tàu đại, để kiểm soát hoạt động doanh nghiệp khác Chế độ tham dự thích hợp với công ty cổ phần Tuy nhiên cần thấy cặp đôi : Công ty tài Nhà nớc công ty cổ phần xu hớng chủ đạo để giải sở hữu Nhà nớc doanh nghiệp Đối với doanh nghiệp công ty cổ phần cần chế độ uỷ quyền cá nhân Những cá nhân thay mặt Nhà nớc doanh nghiệp phải công chức đặc biệt : Vừa trung thành tuyệt lợi ích Nhà nớc, Vũ Thị Hồng Nhung Ngân hàng A - K49 Đề án kinh tế trị vừa phải có tài tổ chức quản lý kinh doanh Họ vị tớng chiến trờng có quyền rộng rÃi lợi ích Nhà nớc Do chế tuyển dụng, đào tạo, đÃi ngộ phải đợc lựa chọn thực thi nhằm thực mục tiêu Với doanh nghiệp Nhà nớc phải uỷ quyền cho cá nhân cá nhân phải đợc lựa chọn đặc biệt + Thứ hai mối quan hệ doanh nghiệp Nhà nớc với doanh nghiệp thuộc thành phần kinh tế khác Hiện khu vực doanh nghiệp Nhà nớc mang tính biệt lập doanh nghiệp Nhà nớc đợc hởng nhiều u đÃi nhà nớc nh chế độ đối đÃi Nhà nớc cán quản lý lao động doanh nghiƯp nµy Đại hội Đảng lần thứ X đặt kinh tế nhà nước nói chung, doanh nghiệp nhà nước nói riêng mơi trường thị trường đồng bộ, cạnh tranh hội nhập Có nghĩa là, kinh tế nhà nước nói chung, doanh nghiệp nhà nước nói riêng phải thích nghi buộc phải hoạt động mơi trường KTTT, chấp nhận luật chơi tổ chức kinh tế quốc tế, chấp nhận cạnh tranh điều kiện bảo hộ Nhà nước giảm đến mức tối thiểu Cụ thể, " Phát triển đồng quản lý có hiệu vận hành loại thị trường theo chế cạnh tranh lành mạnh Phát triển thị trường hàng hoá dịch vụ Thu hẹp lĩnh vực nhà nước độc quyền kinh doanh, xoá bỏ độc quyền doanh nghiệp,…Phát triển vững thị trường tài bao gồm thị trường vốn thị trường tiền tệ theo hướng đồng bộ, có cấu hồn chỉnh… Phát triển thị trường bất động sản, bao gồm thị trường quyền sử dụng đất bất động sản gắn liền với đất….Phát triển thị trường lao động khu vực kinh tế…Phát triển thị trường khoa học cơng nghệ sở đổi chế, sách để phần lớn sản phẩm khoa học, công nghệ trở thành hàng hoá"(7) “ Đẩy mạnh hoạt động kinh tế đối ngoại, hội nhập sâu đầy đủ với thể chế kinh tế toàn cầu, khu vực song phương, lấy phục vụ đất nước lm mc tiờu cao nht + Thứ ba vấn đề khó khăn DNNN cần phải đợc phân loại đậy mạnh giải pháp khắc phục Vũ Thị Hồng Nhung Ngân hàng A - K49 Đề án kinh tế trị Một vấn đề nợ : Tỷ lệ nợ doanh nghiệp nhà nớc so với giới cha phải cao thể khả sử dụng đòn bẩy tài mức thấp Song vấn đề toán lại khó khăn Do nên áp dụng cách xử lý kinh tế đại hai hớng : 1) Cơ quan pháp luật (toà án) cỡng chế bên nợ phải trả cho chủ nợ theo cam kết 2) Nếu trả nợ, cần thiết phải tuyên bố vỡ nợ, phá sản để lý doanh nghiệp cho mục tiêu khác Nếu không kiên vấn đề phá sản doanh nghiệp hết lý tồn mà thay vào lại bơm vốn, bơm trợ cấp vào vô hình chung tạo nên gơng xấu cho doanh nghiệp khác có cớ để lẩn trốn xếp lại Quan điểm thành lập quan mua bán nợ Nhà nớc với t cách giải pháp hỗ trợ làm sổ sách đẩy mạnh cổ phần hoá nên áp dụng nh giải pháp tạm thời xử lý nợ phải theo quan điểm cấu lại, loại bỏ doanh nghiệp làm ăn hiệu không lý để tồn Hai vấn đề lao động d thừa : Theo tinh thần Luật Lao động văn có liên quan thân DNNN khả giải vấn đề lao động d thừa lịch sử để lại hỗ trợ sách từ phía Nhà nớc, đặc biệt quỹ hỗ trợ thất nghiệp Cho nên cần có nguồn tài bù đắp thích đáng cho ngời lao động d thừa xin th«i viƯc tù ngun Bé phËn d thõa kh«ng tù ngun cã thĨ hëng trỵ cÊp thÊt nghiƯp chê việc đào tạo đón đầu ngành Những ngời không chấp nhận hai hình thức mà thật không thích hợp với nhiệm vụ có lẽ cần cỡng sa thải có đền bù, đồng thời sửa đổi luật lao động, tìm hớng cho DNNN tơng lai tự giải đợc vấn đề lao động d thừa công nghệ Ba chuyển giao công nghệ chiến lợc đầu t : Phải khẳng định chuyển giao công nghệ vấn đề sống DNNN muốn tồn có hiệu Do đờng cải tiến sử dụng công nghệ chuyển giao từ nớc khác đờng hiệu ngắn cho đại hoá doanh nghiệp Nhà nớc ong Nhà nớc, ngoại giao chuyên ngành phải tạo điều kiện công tác thông tinh xác nhanh nhạy kết hợp tình báo kinh tế để thu nhập đợc, dù phải trả giá cao công nghệ tiên tiến vào kinh tế nhằm tạo ngành mũi nhọn đẩy bật nỊn kinh tÕ tiÕn nhanh vỊ phÝa tríc Ngoµi cần kiểm soát nghiêm ngặt trình nhập công nghệ nhằm ngăn chặn xu hớng biến nớc ta thành kho phế thải cần có chiến lợc đầu t đủ sức cải tổ khơi dậy yếu Vũ Thị Hồng Nhung Ngân hàng A - K49 Đề án kinh tế trị tố chiều sâu kinh tế Chính công tác xếp lại doanh nghiệp Nhà nớc cần phải kết thúc thật khẩn trơng tạo tiền đề cho tính toán đầu t lâu dài DNNN Những giải pháp để nâng cao sức cạnh tranh doanh nghiệp nhà nớc a Những biểu lực cạnh tranh doanh nghiệp nhà nớc Qua 15 năm thực đờng lối đổi Đảng Khởi xớng lÃnh đạo, đà đạt đợc thành tựu quan trọng lĩnh vực kinh tế Vai trò chủ đoạ kinh tế nhiều xà hội, đối ngoại an ninh quốc phòng, đà chuyển bớc vững từ kinh tế kế hoạch hoá tập trung sang kinh tế thị trờng định hớng xà hội chủ nghĩa Các doanh nghiệp (DN) đà tích cực thực đóng góp phần quan trọng vào nghiệp đổi thành tựu kinh tế Tuy đạt đợc nhiều thành tựu quan trọng lĩnh vực, song nh báo cáo trị Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX Đảng đà nhận định kinh tế phát triển cha vững chắc, hiệu sức cạnh tranh thấp Điều thể : Một là, lực cạnh tranh kinh tế Việt Nam thấp Diễn đàn kinh tế giới (WAP) đà đa nhân tố hình thành nên tính cạnh tranh kinh tế quốc gia Đó : (1) Độ mở cửa : Thuế quan hàng rào tiềm ấn cản trở nhập khẩu, khuyến khích xuất khẩu, tỷ giá hối đoái (2) Chính phủ : Mức độ can thiệp Nhà nớc, lực quy mô phủ, sách thuế khoá mức thuế, gánh nặng thuế mức độ trốn lậu thuế (3) Tài : Phạm vi làm trung gian, hiệu cạnh tranh, tiết kiệm đầu t, độ rủi ro tài (4) Kết cấu hạ tầng : Điện thoại giao thông chỗ hỗ trợ kết cấu hạ tầng khác (5) Công nghệ : Năng lực phát triển công nghệ nớc, công nghệ thông qua FDI chuyển giao nớc (6) Quản trị : Những yếu tố không liên quan đến nhân lực, quản lý nguồn nhân lực (7) Lao động : Kỹ tay nghề suất, tính linh hoạt điều kiện hiệu chơng trình xà hội, quan hệ lao động theo ngành (8) Thể chế : Các số cạnh tranh, chất lợng thể chế pháp luật, hiệu cảnh sát phòng chống tội phạm có tổ chức Vũ Thị Hồng Nhung Ngân hàng A - K49 Đề án kinh tế trị Dựa vào tiêu này, WEF đà đánh giá lực c¹nh tranh cđa mét sè nỊn kinh tÕ qc gia giới, qua WEF đa kết luận năm 1997 Việt Nam xếp thứ 49/53, năm 1998 xếp thứ 39/53, năm 1999 xếp thứ 48/53 Sở dĩ năm 1998 nhích lên cao số nớc trải qua khủng hoảng kinh tế Vai trò chủ đoạ kinh tế nhiều tài nghiêm trọng Năm 2000, WEF tiến hành khảo sát đánh giá 59 níc th× ViƯt Nam xÕp thø 49/59 Nh vËy năm qua lực cạnh tranh kinh tế nớc ta cha đợc cải thiện theo xếp hạng WEF Ngoài ra, tiêu GDP bình quân đầu ngời phản ánh sức cạnh tranh quốc gia thị trờng giới GDP bình quân đầu ngời cao sức cạnh tranh lớn Theo số liệu tính toán công bố Ngân hàng phát triển Châu (ADB) GDP bình quân đầu ngời năm 1998 nh sau : Việt Nam 320 USD, In Vai trò chủ đoạ kinh tế nhiều Vai trò chủ đoạ kinh tế nhiều ne Vai trò chủ đoạ kinh tế nhiều xi Vai trò chủ đoạ kinh tÕ nhiỊua 540 USD, Philippin 887 USD , Th¸i Lan 850 USD, Trung Quèc 780 USD Nh vËy so víi mét sè níc ë khu vùc th× GDP bình quân đầu ngời Việt Nam thấp Cũng theo tính toán ADB, tốc độ tăng GDP bình quân đầu ngời hàng năm thời kỳ 1991 Vai trò chủ đoạ kinh tế nhiều 2000 nớc : Việt Nam 4,9%/năm, In Vai trò chủ đoạ kinh tế nhiều Vai trò chủ đoạ kinh tế nhiều ne Vai trò chủ đoạ kinh tế nhiều xi Vai trò chủ đoạ kinh tế nhiềua 2,1%/năm, Philippin 0,4%/năm, Thái Lan 2,9%/năm, Trung Quốc 8,8%/năm giữ tốc độ tăng trởng nh để Việt Nam đuổi kịp In- Vai trò chủ đoạ kinh tế nhiều ne Vai trò chủ đoạ kinh tế nhiều xi Vai trò chủ đoạ kinh tế nhiềua, phải 18 Vai trò chủ đoạ kinh tế nhiều19 năm, kịp Philippin 21 Vai trò chủ đoạ kinh tế nhiều22 năm, kịp Thái Lan 90 Vai trò chủ đoạ kinh tế nhiều91 năm, khoảng cách nớc ta víi Trung Qc sÏ ngµy cµng gi·n réng Vậy không nâng cao khả cạnh tranh nhằm thúc đẩy kinh tế việc tụt hậu xa kinh tế khó tránh khỏi Hai là, lực cạnh tranh doanh nghiệp Việt Nam hạn chế, thể : (1) Công nghệ vừa thiếu vừa lạc hậu (2) Trình độ chuyên môn nghiệp vụ, trình độ quản lý yếu (3) Năng suất lao động thấp; (4) Chất lợng sản phẩm cha cao giá thành sản phẩm cha hợp lý; (5) Thị trờng đầu vào cha ổn định thiếu bền v÷ng Trong xu thÕ tÊt u cđa héi nhËp kinh tế khu vực quốc tế muốn tồn phát triển doanh nghiệp Việt Nam phải đủ sức cạnh tranh thị trờng nớc mà phải đủ sức cạnh tranh quốc tế Muốn vậy, doanh nghiệp Việt Nam phải chấp nhận luật chơi quốc tế chủ yếu dựa quy luật cđa nỊn kinh tÕ thÞ trêng Trong nỊn kinh tÕ thị trờng cạnh tranh động lực bên thúc đẩy phát triển kinh tế nói chung doanh nghiệp nói riêng, đảm bảo quyền lợi ngời tiêu dùng Vũ Thị Hồng Nhung Ngân hàng A - K49 Đề án kinh tế trị b Một số giải pháp để nâng cao sức cạnh tranh doanh nghiệp nhà nớc Nh đà phân tích trên, nâng cao lực cạnh tranh kinh tế doanh nghiệp Nhà nớc công việc vừa xúc, vừa lâu dài, nhiệm vụ trọng tâm đạo, điều hành phủ phấn đấu, nỗ lực cán bộ, ngành thân doanh nghiệp Để nâng cao lực cạnh tranh kinh tế doanh nghiệp nhà nớc, cần phải thực hệ thống giải pháp đồng bộ, hữu hiệu tầm vĩ mô vi mô Một số giải pháp áp dụng : Thứ nhất, phải tạo lập môi trờng thông thoáng, cạnh tranh bình đẳng Một số sách kinh tế ta thiếu tính rõ ràng hệ thống pháp luật hay thay đổi, cần hoàn thiện hệ thống sách kinh tế theo hớng minh bạch, ổn định, phù hợp dần với thông lệ khu vực giới, đồng thời đạo chặt chẽ việc triển khai thực tránh tình trạng thông, thắt, dới bóp nhằm tạo môi trờng cho tự kinh doanh sân chơi bình đẳng doanh nghiệp thuộc thành phần kinh tế Trớc hết, phải kiên chống độc quyền bán phá giá Chính sách lÃi suất, tỷ giá hối đoái, sách giá, sách đất đai, sách tín dụng, sách thuế kinh tế Nhàphải bình đẳng Cần tách biệt sách kinh tế với sách xà hội theo hớng Nhà nớc dùng công cụ kinh tế chủ yếu để điều tiết kinh tÕ, thu nhËp tõ ®ã phơc vơ cho chÝnh sách xà hội Nhà nớc kinh tế Nhà Thứ hai, phát huy lợi đợc Trên thực tế doanh nghiệp Nhà nớc có nhiều u hẳn đất đai tín dụng kinh tế Nhà so với doanh nghiệp quốc doanh Thời gian tới, cần xác định rõ doanh nghiệp công ích sản phẩm, dịch vụ công ích để có chế hoạt động, quản lý riêng Tiến tới doanh nghiệp kinh doanh thuộc thành phần kinh tế hoạt động theo luật chung nhằm phát huy triệt để lợi so sánh nội lực thành phần kinh tế, tạo nên sức mạnh tổng hợp cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam.Đồng thời tăng cờng vai trò điều tiết vĩ mô Nhà nớc công cụ kinh tế nhằm phát huy yếu tố tích cực, hạn chế yếu tố tiêu cực chế thị trờng để tiến tới hình thành thể chế kinh tế thị trờng định hớng XHCN ë níc ta Văn kiện Đại hội Dảng lần X xác định” Nhà nước tập trung làm tốt chức vĩ mô định hướng chiến lược, kế hoạch, quy hoạch, chế, sách có chất lượng sở tơn trọng ngun tắc thị trường; tạo môi trường cho chủ thể phát huy tối đa nguồn lực; hỗ trợ phát triển kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội; bảo đảm tính bền vững tích cực cân đối vĩ mơ…;” Vị ThÞ Hång Nhung Ngân hàng A - K49 Đề án kinh tế trị Thứ ba, nâng cao chất lợng nguồn nhân lùc cđa nỊn kinh tÕ nãi chung vµ cđa doanh nghiệp Nhà nớc nói riêng 15 năm đổi mới, trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, quản lý ngời lao động đà đợc nâng lên bớc, song hạn chế, cha ngang tầm với đòi hỏi phát triển kinh tế thị trờng theo xu hớng toàn cầu hoá kinh tế, , cần phải cải tiến quy trình tiêu chuẩn bổ nhiệm giám đốc DNNN, cần xác định giám đốc doanh nghiệp không chức, mà nghề phải có trình độ chuyên môn sâu lực tổ chức tốt Cần có tiêu thức để công nhận giám đốc doanh nghiệp dân doanh Cùng với việc đổi hệ thống giáo dục - đào tạo với sách hỗ trợ tích cực cho đào tạo nguồn nhân lực Nhà nớc, doanh nghiệp cần phải có chiến lợc đào tạo đào tạo lại đội ngũ lao động, làm cho việc học tập, tự học công việc suốt đời ngời để có tri thức thực mà trớc hết phải làm chủ đợc công việc thuộc lĩnh vực công tác đợc giao Thứ t, doanh nghiệp phải xây dựng đợc chiến lợc sản phẩm -kinh doanh thích hợp nh : chiến lợc phát triển khoa học công nghệ, chiến lợc mặt hàng, chiến lợc thị trờng kinh tế Nhà điều kiện có cạnh tranh đối thủ khác thơng trờng Từ có hớng đầu t chiều sâu, đổi công nghệ phù hợp để nâng cao chất lợng hàng hoá cách tối u, tăng suất lao động, hạ giá thành sản phẩm kinh tế Nhàcần phải triển khai luật khoa học công nghệ để luật vào sống, góp phần thúc đẩy doanh nghiệp mà trớc hết doanh nghiệp lớn, mũi nhọn có sở để đổi công nghệ rút ngắn dần khoảng cách so với nớc phát triển tạo điều kiện tăng khả cạnh tranh lực sản xuất - kinh doanh doanh nghiệp Thứ năm, phát huy vai trò tích cực hiệp hội doanh nghiệp thu nhập cung cấp thông tin, mở rộng tìm kiếm thị trờng cho doanh nghiệp Tạo điều kiện cho doanh nghiệp sản xuất kinh doanh theo hớng xuyên quốc gia Tăng cờng liên doanh, liên kết doanh nghiệp để có tiếng nói chung thơng trờng, hạn chế bị đối tác nớc ép cấp, ép giá Khuyến khích hiệp hội doanh nghiệp thành lập quỹ phòng ngừa rủi ro theo ngành hàng kinh tế Nhà Vũ Thị Hồng Nhung Ngân hàng A - K49