ĐỀ BÀI: PHÂN TÍCH VẺ ĐẸP CON NGƯỜI LAO ĐỘNG Ở SA PA QUA TRUYỆN NGẮN “LẶNG LẼ SA PA” CỦA NGUYỄN THÀNH LONG BÀI LÀM “Yêu đường tới Yêu bước dáng đứng Của đời ta chập chững bước Tập làm chủ tập làm người xây dựng ” ( Tố Hữu ) Đó câu thơ miêu tả nhịp sống, nhịp lao động khẩn trương người lao động công xây dựng xã hội chủ nghĩa miền Bắc năm 60 -70 kỉ XX Như gương phản chiếu, văn học thời kì pháchọa nên người lặng lẽ âm thầm cống hiến tài năng, sức lực để xây dựng bảo vệ Tổ quốc Mỗi tác phẩm văn học đời mang số phận riêng Có tác phẩm vừa cất tiếng chào đời chết yểu đáng thương Có tác phẩm gây xơn xao thời lại bị độc giả lãng quên với thời gian Nhưng lại có tác phẩm có sức sống lâu bền lịng người đọc với sức hút kì lạ Truyện ngắn “Lặng lẽ Sa Pa” Nguyễn Thành Long làmột truyện đặc sắc, để lại rung cảm đẹp Tác phẩm kết chuyến miền đất lặng lẽ, có cỏ gai sương mù Nhưng qua việc tìm hiểu sống, công việc người lao động nơi đây, ta thấy “Sa Pa không lặng lẽ” Trong lặng im Sa Pa, dinh thự cũ kĩ Sa Pa, Sa Pa – miền đất mà nghe tên người ta nghĩ đến chuyện nghỉ ngơi, thư giãn Nhưng ẩn sau khơng khí lặng lẽ mơ màng sâu lắng lớp người ngày đêm cống hiến cơng sức,trí tuệ cho đất nước, cho dân tộc Thật lịng mà nói, bao lo toan hối sống thường ngày, có ta dành phút tĩnh lặng đời để lắng nghe nhịp đập bên sống Đọc “Lặng lẽ Sa Pa” ta giật điều ta quen nghĩ tới, quen nhìn hời hợt nơng cạn theo cơng thức có sẵn mà khơng chịu sâu, tìm tịi phát chất bên Mở đầu tác phẩm tranh thiên nhiên đẹp, đầy chất thơ Lào Cai miền Tây Bắc Tổ quốc không hoang vu mà trái lại, hữu tình, tráng lệ Khi xe vừa trèo lên núi mây hắt quạt trắng lên từ thung lũng Trạm dừng nơi có suốt có thác trắng xóa Giữa màu xanh rừng, thơng rung tít nắng, tử kinh màu hoa cà lên đầy thơ mộng Lúc cảnh tượng núi rừng vô tráng lệ nắng mạ bạc đèo, đốt cháy rừng hừng hực bó đuốc lớn Sa Pa với rặng đào, với đàn bò lang cổ đeo chuông dẫn tâm hồn du khách vào miền đất lạ kì thú Đó lặng lẽ thăm thẳm muôn đời thượng ngàn Câu chuyện chuyến xe với xuất ba người, ba nhân cách đẹp Chuyến xe hành trình tìm kiếm, phát sống ông họa sĩ già trăn trở tìm đẹp sống, bác lái xe suốt ba mươi năm xuôi ngược hay cô kĩ sư trẻ hăm hở bước vào đời Họ dừng chân Sa Pa, sửng sốt, xúc động thực trước lặng im khơng bình thường Sa Pa toát lên từ sống người lao động bình dị mà đẹp đẽ Điển hình nhân vật anh niên làm việc trạm khí tượng Lật trang văn Nguyễn Thành Long, ta thấy anh niên 27 tuổi sống làmviệc đỉnh núi cao 2600m, quanh năm làm bạn với mây mù cỏ Anh làm cơng tác khí tượng kiêm vật lí địa cầu Cơng việc anh “đo gió, đo mưa, đo nắng, tính mây đo chấn động mặt đất, dự báo thời tiết ngày để phục vụ sản xuất phục vụ chiến đấu” Một cơng việc gian khó địi hỏi xác, tỉ mỉ tinh thần trách nhiệm cao “Nửa đêm dù mưa tuyết, gió lạnh, ốp phải trở dậy ngồi trời làm việc” Hồn cảnh sống khắc nghiệt vơ heo hút, vắngvẻ; sống công việc có phần đơn điệu, giản đơn thử thách thực tuổi trẻ vốn sung sức khát khao trời rộng, khát khao hành động Nhưng gian khổ chàng trai trẻ phải vượt qua cô đơn, vắng vẻ quanh năm suốt tháng nơi núi cao khơng bóng người Và anh niên vượt qua để sống sống đẹp có ích cho đời Đó nhờ sức mạnh tinh thần, phẩm chất người lao động năm xây dựng xã hội chủ nghĩa miền Bắc, đặc biệt nhờ đời sốngtâm hồn cao đẹp anh Trước hết anh có suy nghĩ đẹp cơng việc hạnh phúc Đối với cơng việc, anh u tới mức người ngại cho sống độ cao 2600m anh anh lại ước ao làm việc độ cao 3000m Vì anh cho gọi lý tưởng Anh có suy nghĩ thật sâu sắc công việc sống người: “khi ta làm việc, ta với công việc một, lại gọi được” anh hiểu cơng việc anh cịn gắn với cơng việc bao anh em đồng chí “Cơng việc cháu gian khổ thật cất đi, cháu buồn đến chết mất” Quan niệm anh hạnh phúc thật đơn giản thật đẹp Khi biết lần phát kịp thời đám mây khơ mà anh góp phần vào chiến thắng không quân ta bắn rơi máy bay Mỹ cầu Hàm Rồng, anh thấy “thật hạnh phúc” Cuộc sống anh không cô đơn buồn tủi người khác nghĩ Bởi anh biết tạo niềm vui cơng việc, đọc sách Vì sách người bạn để anh “trị chuyện” Nhờ có sách mà anh chống trọi với vắng lặng quanh năm Nhờ có sách mà anh tiếp tục học hành, mở mang kiến thức Anh cịn có lịng u nghề, tinh thần trách nhiệm cao với công việc Anh hiểu rằng, cơng việc làm nhỏ bé liên quan đến công việc chung đất nước, người Làm việc đỉnh núi cao, khơng có giám sát, thúc giục anh ln tự giác, tận tụy Suốt năm ròng rã ghi báo “ốp” Phải ghi báo nhà mưa tuyết lạnh cóng, gió lớn đêm tối lúc 1h sáng, anh không ngần ngại Anh yêu cơng việc mình, anh kể cách say sưa tự hào.Với anh, công việc niềm vui, lẽ sống Qua lời anh kể lời bộc bạch này, ta hiểu anh thực tìm thấy niềm vui hạnh phúc cơng việc thầm lặng Sa Pa sương mù bao phủ Tuy sống điều kiện thiếu thốn vật chất lẫn tinh thần người niên có phong cách sống thật đẹp, anh biết xếp, lo toan sống riêng ngắn nắp, ổn định.Anh nuôi gà, trồng hoa, đọc sách Thỉnh thoảng anh xuống đường, tìm gặp bác lái xe hành khách để trò chuyện, cho nguôi nỗi nhớ nhà, vơi bớt cô đơn Sống hồn cảnh có người dần thu lại nỗi đơn.Nhưng anh niên thật đáng yêu nỗi “ thèm người ”, có lòng hiếu khách đến nồng nhiệt quan tâm đến người khác cách chu đáo Ngay từ phút gặp gỡ ban đầu, lịng mến khách, nhiệt tình anh gây thiện cảm tự nhiên người hoạ sĩ già cô kỹ sư trẻ Niềm vui đón khách dạt anh, tốt lên qua nét mặt, cử chỉ:anh biếu bác lái xe củ tam thất, mừng quýnh đón sách bác mua hộ, hồ hởi đón người lên thăm “nhà”, hồn nhiên kể công việc,đồng nghiệp sống nơi Sa Pa lặng lẽ Chúng ta khó quên việc làm anh có khách lên thăm nơi mình: hái bó hoa rực rỡ sắc màu tặng người gái lần đầu quen biết “Anh trai, tự nhiên với người bạn quen thân, trao bó hoa cắt cho người gái, tự nhiên, cô đỡ lấy” Củ tam thất gửi vợ bác lái xe, trứng, bó hoa tiễn người họa sĩ già, gái trẻ tiếp tục hành trình, kỷ niệm lòng sốt sắng, tận tình đáng q Cơng việc vất vả ,có đóng góp quan trọng cho đất nước người niên hiếu khách sôi lại khiêm tốn Anh cảm thấy đóng góp bình thường, nhỏ bé so với bao người khác Bởi anh ngượng ngùng ông hoạ sĩ già phác thảo chân dung vào sổ tay.Con người khiêm tốn hào hứng giới thiệu cho ông hoạ sĩ người khác đáng vẽ Đó ơng kỹ sư vườn rau vượt qua bao vất vả để tạo củ su hào to hơn, cho nhân dân tồn miền Bắc, anh cán khí tượng trung tâm suốt mười năm chuyên tâm nghiên cứu thiết lậpmột đồ sét Dù cịn trẻ tuổi,anh thấm thía nghĩa,cái tình mảnh đất Sa Pa mà sinh ra, lớn lên, thấm thía hy sinh lặng thầm người ngày đêm làm việc lo nghĩ cho đất nước Anh niên điển hình cho người lao động Sa Pa, người làm chủ đời ngày đêm đóng góp cơng sức xây dựng sống Và đâu có anh niên ngày đêm làm việc miền đất lặng lẽ này? Dịng đời ln sôi động, cách mạng ngày hội lớn Đến Sa Pa ta gặp người đáng yêu, đáng kính sống lặng lẽ mà sơi biết bao, cống hiến đến Đó ơng kĩ sư vườn rau Sa Pa cần mẫn ngồi vườn rình xem cách ong lấy phấn hoa tự tay ơng thụ phấn cho hàng nghìn, hàng vạn su hào để tìm phương pháp tốt cho củ su hào ngon hơn, Ông một“con ong” đem mật cho đời Rồi anh cán vẽ đồ sét mười năm trời không xa quan, lúc tư sẵn sàng chờ sét Cảm động “trán đồng chí hói dần đi” , đồ sét anh phải hi sinh thân cho đất nước, khơng lo cho sống cá nhân sau Tất họ người bình dị sống, lặng lẽ cống hiến cho đời Chính khiêm nhường, giản dị họ làm nên chất thơ sống tạo nên vẻ đẹp riêng cho Sa Pa Anh niên, ông kĩ sư vườn rau Sa Pa, anh cán nghiên cứu đồ sét – nhân vật, tâm hồn trẻo, bình dị, đơn hậu tràn ngập tình thương đời Một mảng, nét sống chắt nhận xét nho nhỏ nhắc khẽ người đọc mà thấm thía vơ sắc màu, ý vị sống Họ người sống đẹp, giàu tình nhân ái, hết lịng phục vụ đất nước nhân dân Sống nơi lặng lẽ non xanh họ lại chẳng lặng lẽ chút nào! Trái lại đời họ lại vô sôi đầy tâm huyết giàu nhiệt tình cách mạng Qua hình tượng nhân vật, ta hiểu sâu sắc tư tưởng chủ đề NguyễnThành Long gửi gắm vào nhan đề truyện “Lặng lẽ Sa Pa” – nhan đề thật độc đáo, khơng khí lặng lẽ mơ màng mà sâu lắng tác phẩm bố trí từ nhan đề truyện, làm nên tương quan khung cảnh thiên nhiên, gặp gỡ tình cờ tâm hồn phẩm chất nhân vật Đó ẩn dụ hi sinh thầm lặng người năm tháng xây dựng đất nước Lặng lẽ khung cảnh, lặng lẽ suy nghĩ, lặng lẽ thay đổi tâm hồn nhân vật, lặng lẽ bắt tay tiễn biệt, lặng lẽ ánh nhìn Tất tạo nên khơng khí lặng lẽ mơ màng sâu lắng tốt lên từ nhan đề “Lặng lẽ Sa Pa” Nhưng thật kì diệu, lặng lẽ, Sa Pa vang lên âm sáng, ánh lên sắc màu lung linh lan tỏa ấm tình người sống Chính điều tạo nên âm vang cho Sa Pa lặng lẽ Bởi nơi có người âm thầm, lặng lẽ cống hiến sức lực cho công xây dựng bảo vệ Tổ quốc, đất nước Bác Hồ nói “Đất nước ta vườn hoa đẹp Mỗi người hoa đẹp” Nhà văn Nguyễn Thành Long dành lời tốt đẹp nói ngườ iđang sống cống hiến Sa Pa lặng lẽ Họ người có tình u Tổ quốc, u nhân dân, biết sống đẹp, biết tìm cho vẻ đẹp riêng góp phần tạo nên vườn hoa đẹp dân tộc