1 MỤC LỤC NỘI DUNG TRANG MỞ ĐẦU CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ SẢN PHẨM THẺ THANH TOÁN - 1.1 Lyù luận tổng quan thẻ toán - 1.1.1 Khái quát toán không dùng tiền mặt - 1.1.2 Nguồn gốc đời phát triển thẻ toán - 1.1.3 Khaùi niệm, cấu trúc phân loại thẻ toán 1.2 Quy trình phát hành toán thẻ -12 1.2.1 Quy trình phát hành thẻ 12 1.2.2 Quy trình toán 13 1.3 Lợi ích kinh tế phương thức toán thẻ -14 1.3.1 Đối với người sử dụng thẻ 15 1.3.2 Đối với ngân hàng - 15 1.3.3 Đối với đại lý chấp nhận thẻ 16 1.3.4 Ý nghóa kinh tế xã hội - 17 1.4 Thị trường thẻ toán số quốc gia lãnh thổ giới -19 1.4.1 Tình hình hoạt động thị trường thẻ số quốc gia lãnh thổ giới 19 1.4.2 Một số vấn đề rút Việt Nam 22 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG THỊ TRƯỜNG THẺ THANH TOÁN TẠI VIỆT NAM -24 2.1 Quá trình phát triển thị trường thẻ toán Vieät Nam 24 2.1.1 Cơ sở pháp lý cho việc phát hành, sử dụng toán thẻ Việt Nam 24 2.1.2 Quá trình phát triển thị trường thẻ toán Việt Nam - 24 Tai ngay!!! Ban co the xoa dong chu nay!!! 2.2 Thực trạng hoạt động thị trường thẻ toán Vieät Nam 27 2.2.1 Thực trạng hoạt động phát hành toán thẻ ngân hàng thương mại Việt Nam - 27 2.2.2 Thực trạng kỹ thuật phát hành thẻ toaùn 34 2.3 Những ưu điểm, hạn chế phát triển thị trường thẻ toán Việt Nam 2.3.1 Những ưu điểm thành đạt 41 2.3.2 Những hạn chế tồn - 43 CHƯƠNG 3: CÁC GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN THỊ TRƯỜNG THẺ THANH TOÁN TẠI VIỆT NAM -49 3.1 Định hướng phát triển thị trường thẻ toán Việt Nam đến năm 2010 3.1.1 Quan điểm chiến lược phát triển ngành Ngân hàng Việt Nam - 49 3.1.2 Quan điểm mục tiêu chiến lược phát triển thẻ toaùn - 50 3.2 Các giải pháp vó mô nhằm phát triển thị trường thẻ -52 3.2.1 Về pháp lý 52 3.2.2 Kiến nghị Chính phủ Ngân hàng Nhà nước Việt Nam hoạt động phát triển thẻ toán 56 3.2.3 Phaùt huy vai trò Hiệp hội thẻ Ngân hàng 58 3.2.4 Ngành Ngân hàng cần nhanh chóng thực kết nối máy ATM ngân hàng lại với 60 3.3 Các giải pháp vi mô phát triển thị trường thẻ toán Việt Nam 60 3.3.1 Phát triển nguồn nhân lực cho hoạt động kinh doanh quản lý thẻ - 60 3.3.2 Đầu tư phát triển kỹ thuật công nghệ thẻ toán 62 3.3.3 Phát triển mạng lưới chi nhánh ngân hàng, đầu tư phát triển hệ thống máy ATM chức máy, mở rộng mạng lưới chấp nhận thẻ - 63 3.3.4 Mở rộng đối tượng khách hàng sử dụng thẻ mở rộng cấp tín dụng tín chấp thông qua thẻ toán - 66 3.3.5 Đa dạng hóa sản phẩm thẻ toaùn - 67 3.3.6 Mở rộng việc ứng dụng thẻ toán nhiều lónh vực 69 3.3.7 Gia tăng hoạt động marketing thẻ toán 71 3.3.8 Tham gia vào hoạt động công ty chuyển mạch quốc gia liên kết với NH phát hành thẻ khác - 73 KẾT LUẬN 75 TÀI LIỆU THAM KHẢO -80 MỞ ĐẦU Tính cấp thiết đề tài: Các hoạt động giới diễn theo xu hướng đại hóa hoạt động toán Nếu trước người sử dụng hàng hóa, đến tiền giấy việc toán hàng ngày đến chuyển sang dùng hình thức toán không dùng tiền mặt với tiện lợi an toàn cao Các phương tiện kể đến tài khoản, séc, ngân phiếu… đại nhất, văn minh thẻ toán Thẻ toán xuất giới từ 50 năm qua có bước tiến dài kỹ thuật công nghệ qui mô sử dụng Tại Việt Nam, Thẻ toán xuất 10 năm có bước phát triển nhanh chóng Tuy nhiên, trình phát triển thị trường thẻ Việt Nam bộc lộ, phát sinh bất cập cần phải giải Từ thực tiễn phát triển thị trường thẻ toán Việt Nam thời gian qua, định chọn đề tài: “Phát triển thị trường thẻ toán Việt Nam” làm luận văn tốt nghiệp cao học kinh tế Mục đích nhiệm vụ nghiên cứu: (1) – Nghiên cứu vấn đề thẻ toán: lợi ích, đặc điểm sở pháp lý tính tất yếu việc phát hành sử dụng thẻ toán Việt Nam; (2) – Phân tích thực trạng tình hình phát hành sử dụng thẻ Việt Nam năm qua Trên sở đó, nêu lên số vướng mắc vấn đề cần giải (3) – Đề xuất số kiến nghị, giải pháp nhằm đẩy mạnh phát triển thị trường thẻ toán Việt Nam thời gian tới Đối tượng phạm vi nghiên cứu: Đối tượng nghiên cứu luận văn thẻ toán nói chung thị trường thẻ Việt Nam nói riêng sở tham khảo kinh nghiệm số thị trường thẻ giới Đối với thị trường thẻ Việt Nam, luận văn tập trung tham khảo số liệu, tình hình phát hành toán thẻ Ngân hàng Ngoại Thương Việt Nam (VCB), Ngân hàng Công thương Việt Nam (ICB), Ngân hàng Đầu tư Phát triển Việt Nam (BIDV) Ngân hàng Thương mại Cổ phần Á Châu (ACB) năm qua Phương pháp nghiên cứu: Trong trình thực luận văn, thân sử dụng phương pháp tiếp cận thực tế, phân tích – tổng hợp, so sánh, đối chiếu, diễn dịch quy nạp Đồng thời, kết hợp kiến thức học tài chính, ngân hàng, kinh nghiệm thực tế thân hoạt động lónh vực thẻ nghiên cứu văn pháp quy hành nhằm giải vấn đề đặt luận văn Những nghiên cứu có liên quan đến đề tài: Trong trình nghiên cứu đề tài, thân tiếp cận tham khảo hai luận án tiến só kinh tế có liên quan đến đề tài nghiên cứu Đó là: “Giải pháp nhằm phát triển thị trường thẻ ngân hàng Việt Nam” tác giả Trần Tấn Lộc (2004) “Các giải pháp nhằm mở rộng sử dụng thẻ toán Việt Nam” tác giả Trương Thị Hồng (2002) Ngoài ra, có nhiều viết, tham luận nhà khoa học công bố tạp chí, kỷ yếu hội thảo,… CHƯƠNG TỔNG QUAN VỀ SẢN PHẨM THẺ THANH TOÁN 1.1 LÝ LUẬN TỔNG QUAN VỀ THẺ THANH TOÁN 1.1.1 Khái quát toán không dùng tiền mặt Sự tồn trình sản xuất trao đổi hàng hóa (HH) đòi hỏi quan hệ chi trả lẫn phải dùng hình thức tiền tệ Ngày toán người ta thường sử dụng hai hình thức chi trả dùng tiền mặt hình thức toán không dùng tiền mặt Thanh toán tiền mặt biểu quan hệ toán trực tiếp tiền mặt quan hệ toán thu chi cá nhân với nhau, tổ chức kinh tế, quan nhà nước với cá nhân,… Thanh toán không dùng tiền mặt toán qua ngân hàng (NH), tổng hợp mối quan hệ chi trả tiền tệ thực cách trích chuyển từ tài khoản người sang tài khoản người khác NH, với kiểm soát NH mà không cần dùng tiền mặt Theo dự báo nhà kinh tế, với đà phát triển kinh tế xã hội, lưu thông HH, trao đổi, dịch vụ mở rộng toán không dùng tiền mặt ngày chiếm phạm vi khối lượng lớn so với toán tiền mặt Ngoài tác dụng góp phần vào việc thúc đẩy trình sản xuất lưu thông HH, làm tăng tốc độ chu chuyển vốn tiền tệ, tiết kiệm chi phí cho xã hội, toán không dùng tiền mặt công cụ quan trọng để thực công tác quản lý kinh tế Nhà nước.[3, tr.6] Trong phương thức toán không dùng tiền mặt, đối tượng kinh tế sử dụng hình thức toán khác cách trích tài khoản NH để chi trả cho người thụ hưởng toán séc, uỷ nhiệm chi, lệnh chuyển tiền thẻ toán Một hình thức toán sử dụng phổ biến giới nay, toán thẻ NH So với hình thức toán khác thẻ NH có nhiều ưu điểm ứng dụng tiến ngành công nghệ thông tin mang lại để phát triển công nghệ toán thẻ, giúp cho việc toán người dân qua NH trở nên nhanh chóng tiện lợi 1.1.2 Nguồn gốc đời phát triển thẻ toán Thẻ toán phương tiện toán thông dụng văn minh giới Theo tài liệu Tổ chức thẻ Visa quốc tế (là tổ chức sở hữu thương hiệu thẻ có uy tín giới), vào năm 1914, công ty điện báo hàng đầu Hoa Kỳ Western Union phát hành thẻ bán cho khách hàng (KH) để thực giao dịch thị trường mà người ta tin thẻ toán Tấm thẻ miếng kim loại mỏng, nhỏ xem loại tiền kim loại Tấm thẻ có ghi tên KH cho phép họ thuận tiện việc gửi nhiều điện tín toán Đến cuối tháng, công ty liệt kê in hóa đơn khoản toán, tình hình thực giao dịch họ… Đến năm 1924, xuất thêm loại thẻ tín dụng xăng dầu công ty General Petrolium California phát hành cho công nhân KH chọn lọc Đến cuối thập kỷ 1930, công ty AT&T giới thiệu loại thẻ Bell System Credit Card, công cụ thuận tiện thiết kế để tạo dựng lòng trung thành KH Sau đó, hướng dẫn AT&T, ngành hàng không đường sắt Hoa Kỳ phát hành loại thẻ gọi “Thẻ trung thực” Từ đây, nhiều khách sạn cửa hiệu bắt đầu phát hành thẻ.[3, tr.17] Khái niệm thẻ trở nên phổ biến qua câu chuyện tiếng doanh nhân người Mỹ, ông Frank McNamara (có tài liệu ghi Mc.Namara) [2, tr.15] Vào năm 1949 có lần ông ta mời khách hàng đến dùng bữa tối Nhà hàng Manhattan New York, sau bữa tiệc kết thúc, hóa đơn toán mang đến, ông McNamara bổng bối rối phát số tiền mặt ví không đủ để chi trả Ông phải điện thoại cho vợ nhanh chóng đem tiền đến toán Tình trạng khó xử lần khiến ông tìm nghiên cứu chế tạo phương tiện chi trả không dùng tiền mặt trường hợp tương tự Thế lần đầu tiên, McNamara cho đời loại thẻ mang tên “Diners club” Với lệ phí hàng năm USD, người mang thẻ “Diners club” ghi nợ ăn 27 nhà hàng nằm ven thành phố New York Đến năm 1951 có triệu USD tính nợ số lượng thẻ ngày tăng lên, công ty phát hành thẻ Diners Club nhanh chóng thu lãi Sự thành công vượt dự kiến Diners Club tạo tiền đề cho hoạt động phát hành thẻ tín dụng NH mà tiên phong lónh vực Franklin National Bank Long Island, New York vào năm 1951 Để sử dụng thẻ tín dụng Franklin National Bank phát hành, KH phải yêu cầu NH cho vay khoản tín dụng Trong trường hợp NH đồng ý, KH phát hành thẻ tín dụng để mua HH, dịch vụ… Đến năm 1955 hàng loạt loại thẻ đời Trip Charge, Golden Key, Gourmet Club, Esquire Club; đến năm 1958 Carde Blanche hệ thống khách sạn Hilton American Express American Express Corporation đời thống lónh thị trường giới Phần lớn loại thẻ dành cho giới doanh nhân, NH cảm nhận giới bình dân đối tượng sử dụng thẻ chủ yếu tương lai Năm 1960, Bank of America phát hành thẻ Bank Americard, sau cấp giấy phép cho định chế tài khu vực để phát hành thẻ mang thương hiệu Bank Americard ngày có nhiều định chế tài phát hành thẻ Bank Americard Bank of America xây dựng số quy định tiêu chuẩn riêng định chế tài phát hành thẻ Bank Americard Trước thành công Bank of America, số ngân hàng phát hành thẻ (NHPHT) khác Hoa Kỳ ngồi lại với để tìm giải pháp cạnh tranh Vì năm 1966, 14 NH Hoa Kỳ định thành lập Hiệp hội thẻ liên ngân hàng gọi InterBank Card Association – ICA để trao đổi thông tin giao dịch thẻ tín dụng Năm 1967, bốn NH thuộc Bang California thay đổi tên họ từ Hiệp hội thẻ ngân hàng California thành Hiệp hội thẻ ngân hàng bang phía Tây (Western States BankCard Association – WSBA) Hiệp hội mở rộng thành viên sang định chế tài khác phía Tây nước Mỹ sản phẩm thẻ Hiệp hội gọi với tên MasterCharge Sau đó, WSBA cấp giấy phép cho ICA để sử dụng tên biểu tượng MasterCharge Đến cuối thập niên 1960, nhiều định chế tài trở thành hội viên WSBA để phát hành sản phẩm thẻ NH mang thương hiệu MasterCharge cạnh tranh với thẻ Bank Americard Cho đến năm 1977, thẻ tín dụng Bank Americard trở thành thẻ Visa Tổ chức Visa quốc tế đời từ Ngày nay, Visa loại thẻ có quy mô phát triển lớn toàn cầu với tham gia 21.000 định chế tài khắp giới, doanh số bình quân hàng năm đạt 2.000 tỷ USD Tổ chức Visa quốc tế không trực tiếp phát hành thẻ mà giao lại cho thành viên Đây ưa giúp cho Visa dễ mở rộng thị trường loại thẻ khác Thẻ Visa ưa chuộng sử dụng giới Visa có mạng lưới chấp nhận thẻ rộng khắp toàn cầu, chiến lược quảng cáo tiếp thị phong phú, phí đại lý trả cho NH toán việc chấp nhận thẻ Visa thấp Yếu tố khuyến khích nhiều tổ chức kinh tế trở thành đại lý, gia tăng quy mô thẻ ngày lớn Đến năm 1979, MasterCharge đổi tên thành MasterCard sản phẩm thẻ MasterCard đời phát triển để trở thành đối thủ cạnh tranh chủ yếu thẻ Visa Cho đến nay, số lượng thành viên tham gia vào Hiệp hội MasterCard lên đến 29.000 thành viên, mạng lưới rút tiền mặt triển khai rộng rãi 191.000 NH giới, số lượng chủ thẻ lên đến 380 10 triệu, số đại lý chấp nhận toán thẻ 15 triệu điểm, doanh số hàng năm đạt 1.000 tỷ USD; góp phần đưa thị trường thẻ giới ngày phát triển Ngày nay, hai loại thẻ NH sử dụng phổ biến giới chiếm lónh hoàn toàn thị trường thẻ NH giới số lượng thẻ phát hành doanh số toán Ngoài phải kể đến thẻ JCB (The Japan Card Based) Sanwa Bank, Nhật Bản phát hành vào năm 1961 phát triển nhanh chóng toàn giới vào năm 1981 (theo tài liệu ICB, JCB JCB International phát hành [9, tr.4]) Đến nay, số vốn JCB 54 triệu USD với 2.500 nhân viên, 25 văn phòng trung tâm dịch vụ Nhật Bản 29 văn phòng quốc gia giới Doanh thu hàng năm trung bình đạt 43 tỷ USD với số lượng thẻ phát hành 48,4 triệu thẻ, số lượng đại lý chấp nhận thẻ 10,93 triệu điểm thẻ JCB chấp nhận toán 189 quốc gia lãnh thổ giới 1.1.3 Khái niệm, cấu trúc phân loại thẻ toán 1.1.3.1 Khái niệm Do điều kiện đời thẻ quốc gia quy định pháp lý thẻ có nhiều điểm khác nên tổ chức, định chế tài nhà nghiên cứu kinh tế, tài chính, NH đưa nhiều khái niệm thẻ: Xét mặt tượng, “Thẻ toán phương tiện toán không dùng tiền mặt, người sở hữu thẻ sử dụng thẻ để toán cho hàng hóa, dịch vụ hay rút tiền mặt ngân hàng, đại lý ngân hàng hay máy rút tiền tự động (ATM)”[11, tr.3] Hay có quan điểm cho rằng: “thẻ toán phương tiện toán không dùng tiền mặt mà chủ thẻ sử dụng để rút tiền mặt toán hàng hóa, dịch vụ đơn vị chấp nhận toán thẻ”[2, tr.14] Đứng quan điểm kế toán, “thẻ toán phương tiện ghi sổ số tiền toán thông qua thiết bị đọc thẻ phối hợp với hệ thống nối 68 phải tiếp tục triển khai lắp đặt máy khu vực đông dân cư hoạt động 24/24 Hệ thống máy ATM rộng tạo điều kiện cho người dân tiếp xúc với hình thức toán đại Thứ tư, NH cần mở rộng mạng lưới chi nhánh đến khu vực dân cư khác nước Thông qua đó, NH có điều kiện tốt thuận tiện để giới thiệu khuyến khích KH lựa chọn sử dụng dịch vụ NH có hình thức toán không dùng tiền mặt – thẻ toán Thứ năm, NH cần nghiên cứu phát triển rộng mạng lưới toán thẻ tập trung vào ĐVCNT điểm buôn bán hàng hóa phục vụ chủ yếu cho người Việt Nam quán cà phê, quán ăn Việt Nam Mạng lưới chấp nhận toán thẻ sở vững để thu hút KH tham gia làm thẻ… Trước đây, tham gia vào thị trường thẻ toán, NH đầu VCB ACB phát triển mạng lưới sở chấp nhận thẻ phục vụ cho người nước dẫn đến NH chưa quan tâm mức đến điểm mua sắm chi tiêu người Việt Nam Việc phát triển mạng lưới toán thẻ rộng khắp mang lại tiện ích nhiều cho người sử dụng thẻ góp phần gia tăng lượng KH tham gia làm thẻ mà làm tăng khả đem lại lợi nhuận cho NH Đây công tác quan trọng ảnh hưởng lớn đến hoạt động kinh doanh thẻ NH Trong giai đoạn nay, NH chưa thể kết nối hệ thống toán với nhau, sản phẩm thẻ NH sử dụng toán rút tiền NH NH có mạng lưới toán rút tiền rộng rãi, thuận tiện cho người sử dụng thẻ dễ dàng thu hút khách hàng tham gia làm thẻ Và điều kiện liên kết NH toán thẻ tới, thẻ NH toán đại lý NH khác NH có mạng lưới toán rộng với chất lượng dịch vụ tốt tạo quan tâm nhiều KH 69 Thứ sáu, mở rộng dịch vụ cộng thêm cho ĐVCNT việc tạm ứng tiền để toán cho đại lý nhanh chóng hơn, kịp thời để hỗ trợ đại lý hoạt động kinh doanh họ Đồng thời đưa chương trình ưu đãi đặc biệt đại lý có nhu cầu tham gia sử dụng dịch vụ khác NH vay vốn, hỗ trợ kinh doanh, toán quốc tế… Một người dân cảm thấy việc sử dụng thẻ tiện ích, thuận lợi tham gia làm thẻ mạng lưới chấp nhận toán thẻ phải phát triển để đáp ứng nhu cầu toán người sử dụng thẻ Ở nước có thị trường thẻ toán phát triển mạnh, người dân sử dụng thẻ toán mà không dùng tiền mặt Do đó, điểm bán hàng hóa muốn trở thành đại lý để chấp nhận toán thẻ nhằm thu hút KH mua sắm cửa hàng Các đại lý phải tự trang bị cho thiết bị đọc thẻ đến đăng ký với ngân hàng để tham gia vào hệ thống toán thẻ Nhưng Việt Nam nay, việc sử dụng thẻ toán thay tiền mặt NH mở rộng đại lý chấp nhận thẻ phải đầu tư tất thiết bị công cụ cho đại lý thực việc toán thẻ Vì lẽ đó, tùy theo nguồn lực vốn NH sách NH định quy mô mở rộng mạng lưới ĐVCNT Tuy nhiên, thị trường đầy tiềm tương lai NH cần tích lũy vốn để đầu tư phát triển mạng lưới chấp nhận toán thẻ NH phải liên kết để xây dựng mạng lưới quy mô lớn phủ kín toàn quốc nhằm phục vụ cho người sử dụng thẻ toán dễ dàng qua phổ biến hình thức toán thẻ đến với người dân cách hiệu quả, góp phần xã hội hóa phương thức toán không dùng tiền mặt Một vấn đề khác cần lưu tâm là, ngành NH cần thống việc lựa chọn phương án để kết nối máy ATM Để kết nối hệ thống máy ATM nước, NHNN nên thành lập trung tâm xử lý giao dịch ATM Ưu điểm 70 phương án NHTM có tài khoản tiền gửi NHNN, việc thực toán bù trừ NHTM thuận lợi nhanh chóng 3.3.4 Mở rộng đối tượng khách hàng sử dụng thẻ mở rộng cấp tín dụng tín chấp thông qua thẻ toán KH yếu tố sống hoạt động kinh doanh thẻ NH, nhân tố định lợi nhuận thu Vì thế, vấn đề tìm kiếm mở rộng nguồn KH mở rộng cấp tín dụng tín chấp thông qua thẻ toán yếu tố quan trọng phát triển NH Mà cụ thể là: Thứ nhất, NH cần phải nghiên cứu tìm hiểu kỹ nhu cầu người dân để phát triển thêm nguồn KH tiềm phù hợp với loại sản phẩm mà NH cung cấp Hiện nay, đa số KH sử dụng thẻ tín dụng ghi nợ quốc tế NH tập trung khai thác du học sinh du học nước ngoài, KH thường xuyên công tác nước Việc mở rộng, lựa chọn nhiều nguồn KH khai thác mở rộng cấp tín dụng tín chấp thông qua thẻ toán giúp NH phát triển mạnh sản phẩm thẻ toán đến tận tay người sử dụng nhanh chóng, phù hợp Thứ hai, NHTM nên xây dựng cho chương trình xét duyệt tín chấp thẻ tín dụng dựa hình thức tính điểm mà NH giới sử dụng KH khai báo tất thông tin cá nhân theo yêu cầu NH nhân thân, công việc, thu nhập, gia đình… Qua đó, NH kiểm tra tính xác thực thông tin khai báo KH nghiệp vụ Hệ thống xây dựng theo nghiên cứu thị trường nghiên cứu rủi ro số đông KH Hệ thống tính điểm cho kết định hạn mức tín chấp thẻ tín dụng an toàn để NH vào cấp thẻ cho KH Về việc cấp tín dụng tín chấp thông qua thẻ toán, thực tế ACB cho thấy tỷ lệ thẻ tín dụng cấp theo hình thức ký quỹ đảm bảo toán chiếm 71 đến 70% tổng số thẻ tín dụng phát hành Như vậy, thẻ tín dụng tín chấp chiếm 30% tổng số thẻ tín dụng Kinh nghiệm nhiều quốc gia có thị trường thẻ phát triển khuyến cáo tổ chức phát hành thẻ quốc tế Visa, MasterCard, cho thấy để phát triển mạnh loại thẻ tín dụng NH phải nhanh chóng hình thành cho hệ thống xét duyệt cấp tín dụng tín chấp cho cá nhân thông thoáng thủ tục xét duyệt đơn giản Với hệ thống tính điểm xây dựng đầy đủ xác, hiệu giúp cho NH mạnh dạn việc xét cấp tín chấp thẻ tín dụng, để từ mở rộng sản phẩm thẻ tín dụng đến tay người sử dụng nhanh chóng hiệu Thêm vào góp phần gia tăng lượng KH tham gia sử dụng thẻ nói chung thị trường thẻ toán Việt Nam hạn chế rủi ro tín dụng cho NHPHT mức thấp Ngoài việc phát triển thẻ tín dụng làm gia tăng nguồn thu KH từ khoản cho vay nhỏ an toàn 3.3.5 Đa dạng hóa sản phẩm thẻ toán Đa dạng hóa sản phẩm thẻ toán mục tiêu mà NH cần phải thực tốt muốn tạo ưu riêng cho thị trường thẻ vốn diễn sôi Với nguồn KH hoạch định đa dạng NH cần nghiên cứu phát triển thêm sản phẩm phù hợp với nhu cầu nhóm KH 3.3.5.1 Đa dạng hóa sản phẩm Hiện sản phẩm thẻ toán thị trường bao gồm hai loại thẻ tín dụng sử dụng tiền vay NH thẻ ghi nợ sử dụng tiền chủ thẻ Các NH cần nghiên cứu đưa vào sử dụng loại thẻ vừa có chức tín dụng vừa có chức ghi nợ Chủ thẻ sử dụng thẻ sử dụng tiền vay NH sử dụng tiền tài khoản thẻ Như vậy, người sử dụng thẻ vừa tận dụng tối đa tín dụng tín 72 chấp NH cấp số tiền gởi tài khoản thẻ để thực giao dịch Theo nghiên cứu thị trường nước, ta phát triển thêm hình thức thẻ tiền mặt (Cash Card) Thị trường VN quen thuộc với hình thức thẻ trả trước (Prepaid Card) phát triển thêm hình thức thẻ tiền mặt, KH không cần phải đến NH làm thủ tục đăng ký làm thẻ Thẻ tiền mặt không ghi rõ tên người sở hữu, người sở hữu thẻ người cầm thẻ tay có số mật mã sử dụng (PIN) Và với điều kiện ràng buộc NH với chủ thẻ, chủ thẻ sử dụng không sử dụng lúc muốn lý mà thẻ tiền mặt phát hành với nhiều hình thức, mẫu mã đa dạng, đậm phong cách thời trang Về mặt kỹ thuật, cần chuyển thẻ sử dụng dải băng từ sang thẻ thông minh - thẻ sử dụng chip điện tử Các NH Việt Nam phát hành thẻ dựa công nghệ từ dải băng từ đằng sau mặt thẻ Tuy nhiên việc sử dụng thẻ công nghệ dải băng từ sau nhiều năm phát triển bắt đầu phát sinh rủi ro cho chủ thẻ cho NH phát hành NH toán Rủi ro xuất phát từ thông tin bị đánh cắp dải băng từ Do đó, để hạn chế tình trạng bị đánh cắp thông tin, NH nên phát triển thêm sản phẩm thẻ sử dụng công nghệ chip điện tử gọi thẻ thông minh để cấp thẻ cho KH thân thiết, quan trọng, có doanh số giao dịch lớn thay đổi toàn sản phẩm thẻ sang công nghệ để tránh rủi ro 3.3.5.2 Đa dạng hóa sản phẩm hình thức kết hợp thương hiệu Để đa dạng hóa sản phẩm, NH cần liên kết với để tạo sản phẩm chung cho nhóm NH NH liên kết với tổ chức tài chính, tổ chức phi NH đời sản phẩm kết hợp thương hiệu liên kết với siêu thị, công ty kinh doanh du lịch, liên kết với công ty bảo hiểm nhân thọ, bảo hiểm phi nhân thọ… Các tổ chức, công ty có nguồn KH 73 đa dạng rộng lớn để NH dễ dàng tiếp cận phát triển sản phẩm thẻ toán Việc mở rộng sang sản phẩm thẻ liên kết thương hiệu dễ dàng cho KH tham gia trở thành KH thân thiết tổ chức mà bị ràng buộc yêu cầu phức tạp tham gia làm thẻ tín dụng Việc đa dạng hóa sản phẩm thẻ mặt kỹ thuật, loại hình sản phẩm đa dạng sản phẩm qua kết hợp thương hiệu với tổ chức, công ty khác nhằm mục đích đưa sản phẩm đến gần với nhu cầu sử dụng tầng lớp KH, qua thỏa mãn nhu cầu KH tốt đa dạng hơn, khuyến khích KH gia tăng việc sử dụng thẻ toán Việt Nam 3.3.6 Mở rộng việc ứng dụng thẻ toán nhiều lónh vực Thẻ toán NH phát hành nước với hai chức rút tiền toán Về mặt toán, NH cố gắng phát triển mạng lưới toán việc toán thẻ KH gói gọn mặt hàng tiêu dùng chưa toán chi phí thiết yếu tiền điện, tiền nước, tiền xăng dầu hay tiền điện thoại Việc mở rộng tiện ích toán thẻ giúp cho người sử dụng thấy tiện ích thẻ toán mang lại nhanh chóng dễ dàng tham gia sử dụng thẻ Các NH cần trọng hợp tác với đơn vị cung ứng dịch vụ HH để mở rộng phạm vi sử dụng thẻ toán như: - Thanh toán tiền điện sử dụng hàng tháng tiền nước cho công ty cấp nước thẻ - Thanh toán tiền điện thoại cố định hàng tháng điện thoại di động thẻ bưu điện, chi nhánh NH mở rộng việc toán đại lý nhận toán thẻ toán mạng chi phí 74 - Thẻ toán có chức điện thoại công cộng Cũng tương tự ứng dụng toán trên, thẻ có chức toán chi phí sử dụng điện thoại công cộng loại thẻ ghi nợ tín dụng KH sử dụng thẻ để gọi điện thoại hộp điện thoại công cộng đường Thông tin KH máy đọc buồng điện thoại ghi nhận truyền cho NH xử lý, trừ tiền trực tiếp vào tiền tài khoản KH - Kết hợp thẻ toán với thẻ Internet phone, KH sử dụng thẻ toán truy cập vào mạng Internet truy cập vào trang chủ công ty cung cấp dịch vụ điện thoại Internet thực gọi Chi phí trừ trực tiếp vào thẻ toán KH sử dụng Đây hình thức kết hợp tiện ích sản phẩm dịch vụ khác vào sản phẩm thẻ toán nhằm gia tăng dịch vụ cộng thêm cho KH Ngoài việc mở rộng ứng dụng toán nhiều lónh vực cho thẻ toán, để gia tăng tiện ích cộng thêm cho KH sử dụng thẻ, NH phát hành thẻ cần phải nghiên cứu để đa dạng tiện ích cộng thêm cho người sử dụng thẻ như: - Ứng dụng kết hợp y tế: tích hợp thông tin bệnh án bệnh nhân vào sản phẩm thẻ qua đó, KH sử dụng thẻ để toán ứng trước chi phí khám chữa bệnh, thông tin bệnh án KH tích hợp thẻ thông báo cho bệnh viện biết tiền sử bệnh trạng bệnh nhân để bệnh viện nắm rõ có phương pháp cách thức điều trị phù hợp Như thẻ toán trở thành hồ sơ bệnh án theo dõi bệnh tình chủ thẻ kỹ lưỡng giúp cho chủ thẻ bệnh nhân dễ dàng quản lý, kiểm tra theo dõi bệnh - Kết hợp thẻ toán thành thẻ bảo hiểm y tế, thẻ bảo hiểm nhân thọ phi nhân thọ Cũng tương tự việc kết hợp thẻ lónh vực y tế, 75 thẻ kết hợp lónh vực bảo hiểm y tế, bảo hiểm nhân thọ phi nhân thọ tích hợp thông tin KH thẻ để tổ chức bảo hiểm nắm vững thông tin KH từ đưa định tư vấn phù hợp - Mở rộng hình thức toán thẻ qua mạng, đặc biệt sản phẩm thẻ nội địa Liên kết với công ty bán hàng qua mạng siêu thị, nhà phân phối sản phẩm hàng tiêu dùng, cụ thể liên kết với siêu thị lớn SG Coop, Maximart, Citimart,… Việc liên kết tăng thêm tiện lợi cho KH mà góp phần gia tăng doanh số cho đối tác 3.3.7 Gia tăng hoạt động marketing thẻ toán Hoạt động tiếp thị, quảng bá giai đoạn đầu phát triển thẻ toán cần thiết quan trọng Hoạt động giúp cho sản phẩm thẻ người tiêu dùng chấp nhận trở nên thân thuộc Các chiến lược marketing hiệu quả, thành công, nhắm vào đối tượng khơi dậy nhu cầu người dân giúp thị trường thẻ VN ngày phát triển mạnh Các NH nên tập trung nhiều công sức cho hoạt động tiếp thị thể qua công tác sau: Thứ nhất, đẩy mạnh công tác bán hàng, hoạt động bán hàng trực tiếp gián tiếp NH chưa đặt trọng tâm mức Các NHTMVN chưa xem trọng công tác bán hàng, giới thiệu sản phẩm dịch vụ tới tận tay người sử dụng Các NH đóng vai trò tiếp nhận nhu cầu KH chưa hình thành đội ngũ tìm kiếm KH khơi dậy nhu cầu tiềm ẩn họ để đưa dịch vụ đáp ứng tốt cho nhu cầu Chính lý đó, NHTM nên nhanh chóng hình thành đội ngũ bán hàng trực tiếp gián tiếp để xâm nhập thị trường, tiếp cận KH giới thiệu chi tiết sản phẩm thẻ toán cho KH 76 Không sản phẩm tiêu dùng khác, thẻ toán sản phẩm dịch vụ NH nên người sử dụng cần tư vấn, hướng dẫn định tham gia sử dụng thẻ Do đó, đội ngũ bán hàng trực tiếp giai đoạn cần thiết Đội ngũ bán hàng người hoạch định thị trường KH mục tiêu, đưa phương pháp tiếp cận thích hợp thực việc giới thiệu sản phẩm thẻ cho người có nhu cầu Các NH phải phân khúc xác định nguồn KH chi tiết, cụ thể để hỗ trợ cho cộng tác viên, định hướng cho cộng tác viên phát triển thẻ tạo thành công Thứ hai, phát triển hệ thống kênh phân phối sản phẩm thẻ toán, Trong hoạt động phát triển sản phẩm thẻ toán, NH cần phải mở rộng kênh phân phối, giới thiệu thẻ toán địa điểm khu vực thuận lợi dễ dàng cho người dân tham gia làm thẻ Các kênh phân phối trở thành mạng lưới bán hàng quan trọng cho NH việc tuyên truyền, giới thiệu khuyến khích người dân tham gia làm thẻ toán Một số kênh phân phối NH cần liên kết phát triển thẻ là: công ty tư vấn du học, công ty tổ chức du lịch nước ngoài, kết hợp với quán cà phê, nhà hàng, khách sạn để quảng bá sản phẩm thẻ Ngoài việc xây dựng nguồn cộng tác viên giới thiệu thẻ cho riêng mình, NH nên kết hợp với công ty bảo hiểm nhân thọ phi nhân thọ để thực bán chéo sản phẩm Như NH tận dụng đội ngũ bán hàng rộng lớn đại lý bán bảo hiểm công ty Ngoài NH không nên bỏ qua hệ thống trường đại học địa bàn hoạt động Việc mở rộng kênh phân phối sản phẩm thẻ cách liên kết với tổ chức Đoàn Thanh niên - Hội Sinh viên trường giúp cho NH mở rộng kênh bán hàng Thứ ba, thực quảng cáo sản phẩm thẻ toán phương tiện thông tin đại chúng báo chí, truyền hình, quảng cáo Internet sử 77 dụng ấn phẩm quảng cáo Với mục đích quảng cáo sản phẩm thẻ giai đoạn KH chưa thật hiểu biết nhiều phương tiện toán quảng cáo tập trung vào việc truyền tải thông tin chi tiết, rõ ràng hình thức quảng cáo hình ảnh ý tưởng thông thường Các NH cần thực hiện: quảng cáo báo, quảng cáo truyền hình, quảng cáo ấn phẩm, tờ rơi, quảng cáo Internet quảng cáo đại lý chấp nhận toán thẻ đại lý giới thiệu thẻ Thứ tư, thực chương trình tài trợ với giải thưởng thẻ toán có tiền mặt sẵn bên thẻ nhằm tạo thói quen sử dụng thẻ cho KH Ngoài ra, NH thực chương trình khuyến học cho sinh viên học sinh với giải thưởng học bổng thẻ toán có giá trị tương đương chi phí học khóa học tài trợ thực chương trình niên vui chơi, chương trình thể thao Tổ chức thi tìm hiểu sản phẩm thẻ toán giới sinh viên học sinh v…v… ý tưởng thực Thực chương trình tài trợ thu hút nguồn KH tiềm quan tâm tới thẻ toán nhiều hiệu chưa thu nhận có tác dụng lâu dài Và cuối là, đẩy mạnh thực chương trình khuyến Trong giai đoạn đầu thị trường thẻ Việt Nam miễn phí tham gia làm thẻ Thực chương trình có tác dụng mang đến cho KH sản phẩm miễn phí để KH sử dụng thử qua chứng minh cho họ thấy thuận lợi, tiện ích thẻ việc chi tiêu Và “tiếng lành đồn xa”, nguồn KH miễn phí làm thẻ thấy sản phẩm hữu dụng tự động giới thiệu cho bạn bè, gia đình tham gia làm thẻ sử dụng vô hình chung trở thành kênh giới thiệu thẻ cho NH hiệu mà tốn chi phí Dó nhiên sản phẩm thẻ phải đáp ứng nhu cầu KH 78 3.3.8 Tham gia vào hoạt động công ty chuyển mạch quốc gia liên kết với NH phát hành thẻ khác Với mạng lưới chấp nhận toán thẻ tự phát NH phát hành thẻ, KH sử dụng thẻ NH phát hành toán mạng lưới chấp nhận thẻ toán NH Còn loại thẻ quốc tế sử dụng thẻ NH toán đại lý có chấp nhận toán thẻ quốc tế tương thích NH khác giao dịch phải thông qua tổ chức thẻ quốc tế Visa-MasterCard, NH phải khoản phí trả cho tổ chức Điều hạn chế rấùt lớn NH đẩy mạnh phát hành loại thẻ nội địa gây lãng phí đầu tư máy toán thẻ máy rút tiền tự động ATM mà phục vụ cho thẻ NH phát hành Vì vậy, NH cần phải mạnh dạn bắt tay thành lập mạng lưới toán chung nhanh chóng tham gia vào mạng lưới toán toàn quốc công ty chuyển mạch quốc gia công ty vào hoạt động Các NH có kinh nghiệm phát hành thẻ lâu năm có mạng lưới chấp nhận toán thẻ rộng lớn cần xây dựng cho chương trình hợp tác hòa hợp mạng lưới toán lại với để KH hưởng tiện ích tốt hơn, đa dạng tạo tiền đề cho việc chuẩn bị để gia nhập vào mạng lưới toán công ty chuyển mạch quốc gia tới Đối với NH bắt đầu tham gia vào thị trường thẻ toán nên xây dựng kế hoạch hợp tác song phương lẫn đa phương với NH phát hành toán thẻ có chuẩn bị gia nhập vào công ty chuyển mạch quốc gia để tận dụng tối đa nguồn lực có sẵn thị trường thẻ nhằm mang lại lợi ích chung cho tất KH tham gia sử dụng thẻ NH nói riêng thị trường thẻ toán nói chung 79 KẾT LUẬN Qua phân tích thị trường thẻ toán Việt Nam, ta nhận thấy thị trường hứa hẹn nhiều tiềm với tham gia hoạt động ngày nhiều ngân hàng nước Tuy nhiên thị trường chưa khai thác triệt để nhiều nguyên nhân trình bày Muốn mở rộng hoạt động thẻ toán tạo vị cạnh tranh trước NH nước vốn có nhiều kinh nghiệm thẻ, cần phải có giải pháp đồng từ nhiều phía Nhà nước Chính phủ đóng vai trò người định hướng, NHNN tác động trực tiếp chủ trương cụ thể hóa dạng văn pháp lý ban hành NHTM trực tiếp kinh doanh thẻ tác nhân việc thúc đẩy thị trường thẻ phát triển Để chiếm lónh thị trường thẻ Việt Nam việc làm sớm chiều mà cần phải có nhiều thời gian nghiên cứu đưa vào vận hành Với đề xuất góc độ vó mô vi mô đưa chương này, mong chúng tư liệu tham khảo cho NH đóng góp phần vào việc phát triển hoạt động thẻ toán Việt Nam Hiện thị trường Việt Nam có hệ thống kết nối NH gồm Banknet, liên minh VCB (gồm có VCB, TCB, VPB, MB, HABUBANK, MSB, HSB, NHTMCP Quốc tế, NHTMCP Bắc Á, NHTMCP Tân Việt, NHTMCP Việt Á, CVB) liên minh ANZ SCB Tuy giai đoạn đầu kết nối NH nhỏ lẻ, chưa thống biểu xu hướng hợp tác kết nối hệ thống thẻ tất yếu xảy thị trường giới khu vực Đây bước đáng khích lệ đường tiến tới thành lập hệ thống toán thẻ đồng nhất, rộng khắp đem lại lợi ích không cho NH mà cho toàn xã hội 80 Để khắc phục hạn chế mặt kỹ thuật phải đầu tư lớn cho hệ thống kỹ thuật xử lý thẻ, NHTM tham gia kinh doanh thẻ toán cần phải liên kết lẫn nhau, tận dụng nguồn lực, sở hạ tầng sẵn có để mở rộng thị trường thẻ toán, tạo thêm tiện ích cho người sử dụng thẻ qua mạng lưới kết nối lẫn nhau, tạo điều kiện tiết kiệm nguồn vốn đầu tư, tránh tình trạng đầu tư dàn trãi, cục NH kinh doanh thẻ Do vậy, yêu cầu đặt cho ngành dịch vụ NH NH cần kết hợp với trường đại học trang bị nguồn nhân lực nắm vững kiến thức chuyên môn phải đào tạo cập nhật kiến thức thường xuyên trường đại học mà phải đào tạo thực tiễn NH NHNN Hiệp hội thẻ cần trọng cho nguồn nhân lực hoạt động ngân hàng kinh doanh thẻ toán Đồng thời, Hiệp hội thẻ liên kết với tổ chức thẻ giới trường đại học, cao đẳng để đưa kiến thức chuyên môn thẻ vào môn học trường để trang bị kiến thức tốt cho sinh viên từ tạo nguồn nhân lực rộng lớn cung cấp cho NHTM kinh doanh thẻ Đứng trước nguy cạnh tranh gay gắt, NHTM nước cần đẩy mạnh hoạt động tiếp thị, xây dựng thương hiệu với chương trình quy mô lớn, tác động đến số đông người dân Ngoài ra, NH cần phải liên kết lẫn nhau, nghiên cứu, xây dựng phát triển sản phẩm phục vụ cho KH với hàm lượng công nghệ cao Bên cạnh đó, để tạo an tâm cho KH giao dịch với NH, NH thông qua hiệp hội NH cần liên kết với công ty bảo hiểm để thực bảo hiểm tiền gởi tiết kiệm, toán bảo hiểm khoản vay, qua nâng cao uy tín tạo an tâm cho KH giao dịch với NH nước 81 TÀI LIỆU THAM KHẢO Tiếng Việt: Trần Huy Hoàng, Quản trị ngân hàng thương mại, NXB Thống kê, 2003; Trương Thị Hồng, Các giải pháp nhằm mở rộng sử dụng thẻ toán Việt Nam, Luận án Tiến só Kinh tế, năm 2002; Trần Tấn Lộc, Giải pháp nhằm phát triển thị trường thẻ Ngân hàng Việt Nam, Luận án Tiến só Kinh tế, năm 2004; Phạm Văn Năng, Tự hóa Tài hội nhập quốc tế hệ thống ngân hàng Việt Nam, Kỷ yếu hội thảo khoa học, Cục xuất – Bộ VHTT, 2003; Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam, Báo cáo tình hình hoạt động năm 2003, 2004, Tài liệu lưu hành nội bộ; Hội thẻ Ngân hàng Việt Nam, Báo cáo tình hình hoạt động năm 2004, Hà nội, 2005; Ngân hàng Nhà nước, Quyết định 317/QĐ – NHNN1 “Quy chế phát hành, sử dụng toán thẻ ngân hàng”, ngày 19/10/1999; Ngân hàng Công thương Việt Nam, Tài liệu hướng dẫn phát hành sử dụng thẻ ATM chi nhánh, Lưu hành nội bộ, 2004; Ngân hàng Công thương Việt Nam, Tài liệu tập huấn nghiệp vụ phát hành thẻ tín dụng quốc tế, Lưu hành nội bộ, 2004; 10 Ngân hàng Công thương Việt Nam, Các giải pháp củng cố phát triển dịch vụ thẻ Incombank, Lưu hành nội bộ, 2004; 11 Ngân hàng Đầu tư Phát triển Việt Nam (Trung tâm Đào tạo), Tài liệu tập huấn nghiệp vụ ATM, Lưu hành nội bộ, 2004; 12 Ngân hàng Đầu tư Phát triển Việt Nam, Tình hình phát hoạt động kinh doanh thẻ giới Việt Nam, Báo cáo thường niên sáu tháng đầu năm 2005, Lưu hành nội bộ, 9/2005; 13 Ngân hàng Công thương Việt Nam (Trung tâm thẻ), Quy định tạm thời phát hành, sử dụng toán thẻ tín dụng Quốc tế, Tài liệu lưu hành nội bộ, Hà nội, 2004; 14 Ngân hàng Công thương Việt Nam (Trung tâm thẻ), Chính sách tín dụng thẻ tín dụng quốc tế VISA/MASTERCARD, Tài liệu lưu hành nội bộ, Hà nội, 2004; 82 15 Ngân hàng Công thương Việt Nam (Trung tâm thẻ), Quy chế – quy trình phát hành sử dụng thẻ ATM, Tài liệu lưu hành nội bộ, Hà nội, 2004; 16 Sở Giao dịch II – ICB, Tổng quan số hoạt động dịch vụ Ngân hàng Việt Nam, Tài liệu lưu hành nội bộ, 2004; 17 Trung tâm Công nghệ thông tin – BIDV, Bước tiến toán không dùng tiền mặt, chuyên đề khoa học, 2004; 18 Tạp chí tin học Ngân hàng, Dịch vụ thẻ ngân hàng, thông tin nghiệp vụ, 25/8/2004; 19 Tạp chí tin học Ngân hàng, Mở rộng toán không dùng tiền mặt với phát triển công nghệ toán, thông tin nghiệp vụ, 27/8/2004; 20 Tạp chí Ngân hàng (NHNN) năm 2004, 2005; 21 Tạp chí Đầu tư – Phát triển (BIDV) năm 2005; 22 Thời báo Kinh tế Sài gòn 23 Tạp chí Thị trường Tài Tiền tệ (Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam) năm 2005; Tiếng Anh: 24 Joshua, S.Gans and Stephen, P.King, A Theoretical Analysis of Credit Card Reform in Australia, Melbourne Business School, University of Melbourne, 2003; 25 Thu Thuy, Bank Card becomes Big Attraction, SaigonTimes, 2004 26 Asian Banker (2003) 27 The Saigon Times (weekly) 2004, 2005 Các trang web tham khảo: 28 http://www.acb.com.vn 29 http://www.carddata.com 30 http://www.saigontimesweekly.saigonnet.vn 31 http://www.vcb.com.vn 32 http://www.icb.com.vn 33 http://www.eximbank.com.vn 34 http://www.mastercard.com 35 http://www.visa.com