Vận dụng b. Vai trò của STEM trong dạy Mĩ thuật Trong những năm qua, Đảng, Chính phủ, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã có nhiều văn bản chỉ đạo, hướng dẫn thực hiện và đổi mới giáo dục trong đó có liên quan đến giáo dục STEM được ban hành, cụ thể như: Quyết định 522QĐTTg ngày 14 tháng 5 năm 2018 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án “Giáo dục hướng nghiệp và định hướng phân luồng học sinh trong giáo dục phổ thông giai đoạn 2018 2025”;
Trang 1BẢN MÔ TẢ SÁNG KIẾN
I THÔNG TIN CHUNG VỀ SÁNG KIẾN
l.Tên sáng kiến:
“ Vận dụng phương pháp dạy học STEM trong giảng dạy Mĩ thuật ở trường Tiêu học”
2 Lĩnh vực áp dụng sáng kiến: Mĩ thuật Tiểu học
3 Tác giả:
Họ và tên: không có
Ngày sinh: không có
Chức vụ, đơn vị công tác: Giáo viên - trường Tiểu học Thượng Vũ
Điện thoại: không có
4 Đồng tác giả: Không
5 Đơn vị áp dụng sáng kiến:
Tên đơn vị: Trường Tiểu học Thượng Vũ
Địa chỉ: không có
Điện thoại: không có
II Mô tả các giải pháp đã biết:
a Vai trò của STEM trong hoạt đông giáo dục
Giáo dục STEM (STEM education) là một cách tiếp cận liên ngành trong quá
trình học, trong đó các khái niệm học thuật mang tính nguyên tắc được lồng ghép với các bài học trong thế giới thực, ở đó các bạn học sinh được áp dụng kiến thức
và kỹ năng trong các lĩnh vực khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học vào trong
các bối cảnh cụ thể, giúp kết nối giữa trường học, cộng đồng, nơi làm việc và các
tổ chức toàn cầu, được truyền đạt đan xen và kết dính lẫn nhau cho học sinh trên cơ
sở học thông qua thực hành và hướng đến giải quyết các vấn đề thực tiễn Ngoài ra, giáo dục STEM còn chú trọng trang bị cho học sinh những kỹ năng mềm cần thiết cho sự thành công trong công việc sau này như kỹ năng cộng tác, làm việc nhóm, giải quyết vấn đề, tư duy sáng tạo, tư duy phản biện
Chương trình giáo dục phổ thông 2018 định hướng phát triển phẩm chất và năng lực học sinh, mục tiêu của chương trình nhằm để trả lời cho câu hỏi: Học xong chương trình học sinh làm được gì? Chính vì vậy mà cần phải đổi mới phương pháp dạy học, kiểm tra đánh giá theo định hướng phát triển phẩm chất và năng lực học sinh Các phương pháp và hình thức tổ chức dạy học cần phải gắn nội dung bài học với những vấn đề thực tiễn và giáo viên tổ chức hoạt động để học
Trang 2chủ động Giáo dục STEM cũng xuất phát từ vấn đề nảy sinh trong thực tiễn được xây dựng thành các chủ đề/ bài học STEM, thông qua việc giáo viên tổ chức các hoạt động học sẽ giúp học sinh tìm ra được những giải pháp để giải quyết vấn đề
mà chủ đề/ bài học STEM nêu ra
b Vai trò của STEM trong dạy Mĩ thuật
Trong những năm qua, Đảng, Chính phủ, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã có nhiều văn bản chỉ đạo, hướng dẫn thực hiện và đổi mới giáo dục trong đó có liên quan đến giáo dục STEM được ban hành, cụ thể như: Quyết định 522/QĐ-TTg ngày 14 tháng 5 năm 2018 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án “Giáo dục hướng nghiệp và định hướng phân luồng học sinh trong giáo dục phổ thông giai đoạn
2018 - 2025”; Công văn số 5555/BGDĐT-GDTrH, ngày 8/10/2014 của Bộ Giáo dục và Đào tạo về việc đổi mới quản lí sinh hoạt chuyên môn theo hướng nghiên cứu bài học; Các công văn hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ năm học đối với giáo dục trung học hằng năm; Thông tư 32/2018/TT-BGDĐT của Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành Chương trình giáo dục phổ thông năm 2018, trong đó thí điểm triển khai giáo dục STEM tại một số trường tiểu học
Sở GD&ĐT cũng nói rõ trong mục đổi mới hình thức dạy học cần: Đa dạng hóa các hình thức tổ chức dạy học Ngoài việc tổ chức cho học sinh thực hiện các nhiệm vụ học tập ở trên lớp, cần coi trọng giao nhiệm vụ và hướng dẫn học sinh học tập ở nhà, ở ngoài nhà trường; tăng cường các hoạt động trải nghiệm; tổ chức dạy học gắn liền với di sản văn hóa, với các hoạt động sản xuất, kinh doanh, dịch vụ ở địa phương; sử dụng các hình thức dạy học trên cơ sở ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông Xây dựng và tổ chức thực hiện các chủ đề tích hợp liên môn, nhất là những chủ đề xây dựng theo tinh thần giáo dục tích hợp khoa học
- công nghệ - kỹ thuật - toán (STEM) trong việc thực hiện CT GDPT ở những môn học liên quan Khuyến khích mỗi nhóm chuyên môn xây dựng một chủ đề giáo dục STEM
Năm qua tôi đã vận dụng, lồng ghép STEM với dạy học truyền thống
và xây dựng một số chủ đề dạy học theo điều kiện của trường, đã mang lại hiệu quả khả quan Từ thực tế giảng dạy môn Mĩ Thuât ở trường, đáp ứng yêu cầu định hướng dạy và học theo mô hình STEM của học sinh để tìm ra những biện pháp tối
ưu nhất góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy, tôi chọn và viết sáng kiến về:
“Vận dụng phương pháp dạy học STEM trong giảng dạy Mĩ thuật ở trường Tiếu học” giúp nâng cao chất lượng môn học.
*Ưu điểm của giải pháp đã và đang áp dụng
- Về phía giáo viên:
+ Giáo viên dạy Mĩ thuật luôn được sự quan tâm của Ban Giám hiệu nhà trường, thường xuyên động viên, khuyến khích giáo viên áp dụng phương pháp mới vào giảng dạy, luôn tạo mọi điều kiện để giáo viên an tâm công tác và thực hiện tốt nhiệm vụ được giao
Trang 3+ Cơ sở vật chất của nhà trường khang trang, sạch đẹp.
+ Nội dung chương trình Mĩ thuật theo chương trình phổ thông 2018 được đổi mới phù hợp vì mang yếu tố đặc thù vùng miền, phương pháp mới nên giáo viên có điều kiện phát triển phù hợp với tình hình thực tế địa phương, khả năng nhận thức của học sinh
- Về phía học sinh:
+ Các hoạt động của mỗi chủ đề nối tiếp liền mạch nhau, làm cho học sinh luôn cảm thấy hào hứng khi được khám phá, sáng tạo với nhiều trải nghiệm Mặt khác, các em được thỏa thích với những sáng tạo, được trao đổi, học hỏi từ bạn rất nhiều Thông qua hoạt động Mĩ thuật thực tế, học sinh tự mình làm tích lũy được cách biểu đạt, phân tích, đánh giá, tự lựa chọn và nhận thức để hình thành, phát triển những năng lực cá nhân Chính bản thân các em sẽ tự tin trình bày những ý kiến cá nhân trước tập thể
+ Học sinh rất yêu thích môn học vì là một giờ học không gò bó, không có nhiều áp lực Đó chính là một lợi thế, không phải môn học nào cũng có được
*Hạn chế của giải pháp đã và đang áp dụng
- Về phía giáo viên:
+ Trang thiết bị phục vụ môn học chưa nhiều, chưa đủ đáp ứng nhu cầu cho dạy - học Mĩ thuật
+ Đối với phương pháp mới này ĐDDH cho giáo viên là không có sẵn, hầu hết giáo viên phải tự chuẩn bị đồ dùng trực quan: Vât mẫu, tranh, ảnh, giấy màu,
- Về phía học sinh:
Quy trình dạy - học Mĩ thuật theo hướng STEM chủ yếu là đề cao khả năng tự
học của học sinh, nhưng để thực hiện được một quy trình các em phải chuẩn bị rất nhiều vật dụng như: Giấy A0, A4, giấy bồi, kéo, băng keo, hộp giấy, vật dụng tìm được Điều này quả là khó khăn cho cả giáo viên và học sinh, vì bản thân các em chưa thể tự chuẩn bị được mà phải có sự hỗ trợ từ phía phụ huynh Với “vị trí” của môn học như hiện nay thì sự nhiệt tình của môt số phụ huynh chưa có được như mong muốn Nhiều em hoàn cảnh khó khăn có được hộp màu và giấy vẽ đã là may mắn
Từ đó tôi rút ra kinh nghiệm: Muốn có được một giờ dạy vẽ tốt thì người thầy
có một vai trò vô cùng quan trọng trong việc tạo ra sự thích thú, tạo ra được khí thế trong tiết học giúp học sinh phát huy được không chỉ năng lực biểu đạt thông qua sản phẩm mà còn cả năng lực biểu đạt ngôn ngữ thông qua cách nhận xét, đánh giá
về một sản phẩm mĩ thuật từ đó có được một tiết học đạt hiệu quả cao nhất Trong
bản mô tả sáng kiến kinh nghiệm này, tôi xin đề cập đến vấn đề: “Vân
Trang 4dụng phương pháp dạy học STEM trong giảng dạy Mĩ thuật ở trường Tiểu học”
III Nội dung giải pháp đề nghị công nhận sáng kiến
III.1 Nội dung giải pháp đề nghị công nhận sáng kiến
*Giải pháp 1: Lập kế hoạch bài học phù hợp với áp dụng dạy học theo hình thức phát triền năng lực nhằm phát huy tính tích cực, sáng tạo.
Hiện nay, các lớp học phần lớn đều có 3 đối tượng HS: Hoàn thành tốt, hoàn thành, chưa hoàn thành Điều quan trọng đầu tiên
là GV phải theo dõi thường xuyên kết quả học tập của từng HS, phân loại HS Từ
đó tìm ra cách dạy cho phù hợp với cả ba đối tượng trên Đặc biệt GV cần quan tâm đến đối tượng HS chưa hoàn thành Cách giải quyết tốt nhất là coi lớp đang dạy như một "lớp ghép" và vân dụng cách dạy của lớp ghép để phù hợp với từng loại đối tượng trong lớp Một điều quan trọng hơn nữa trong khâu chuẩn bị của GV
là nghiên cứu kĩ bài dạy, nắm chắc mục đích, yêu cầu kiến thức, kĩ năng của từng bài từ đó chọn ra những phương pháp tối ưu để có thể áp dụng mô hình STEM vào các tiết dạy đạt hiệu quả cao nhất
Sự chuẩn bị kĩ lưỡng, chu đáo, đầy đủ giúp GV xác định được chuẩn về kiến thức lựa chọn được đúng phương pháp và tự chủ từng bước các hoạt động của mô hình STEM đồng thời giúp người thầy thêm tự tin và sáng tạo để tổ chức tiết dạy một cách nhẹ nhàng, tự nhiên và có hiệu quả
- Ngay từ đầu năm học giáo viên trong tổ chuyên môn tiến hành rà soát, lên
kế hoạch các bài học phù hợp có thể áp dụng dạy học theo hình thức phát triển năng lực phát huy tính tích cực, sáng tạo
- Thông qua sinh hoạt chuyên môn, dự giờ nhằm trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm về cách thức tổ chức dạy học phát huy tính tích cực, sáng tạo đồng thời để giáo viên có thể mạnh dạn, tự tin áp dụng hình thức dạy học theo hướng trải nghiệm sáng tạo mà không cần lo sợ mất thời gian
Ví dụ: Những bài có thể áp dụng dạy học phát huy tỉnh tích cực, sáng tạo
gồm các bài về Mĩ thuật trong cuộc sống; Sự thú vị của nét
- Xây dựng kế hoạch cụ thể chuẩn bị những điều kiện cần thiết phục vụ cho bài học
- Ví dụ: Kế hoạch dạy học ứng dụng mô hình STEM cho bài “Biết ơn thầy cô” lớp 3 như sau:
A KẾ HOẠCH TIẾT HỌC
Trang 5Mục tiêu chính
Kiến thức tích hợp để giải quyết vấn đề:
Môn chính: Mĩ thuật lớp 3
Tranh, thiệp thể hiện biết ơn thầy cô Môn tích hợp:
- Tiếng Việt
Kiến thức dạy học:
- Chỉ ra được một số kĩ thuật vẽ, làm đồ thủ công từ các vật liệu khác nhau
- Tạo được bức tranh, bưu thiếp
- Nhận biết được biểu cảm và nét đẹp tạo hình tranh, thiệp trong sản phẩm
Kỹ năng vận dụng:
- Phân tích tình huống GV đưa ra để lựa chọn cách thực hiện
sản phẩm
- Đánh giá: Đưa ra nhận xét về sản phẩm của nhóm mình và
nhóm bạn
- Thực hành: Tạo sản phẩm.
- Làm việc nhóm: Phân công nhiệm vụ rõ ràng, hỗ trợ nhau.
- Thuyết trình: Trình bày một cách thuyết phục sản phẩm
của nhóm
- Phản biện: Trao đổi, chia sẻ ý kiến cá nhân một cách thuyết
phục, lắng nghe và chấp nhận ý kiến của nhau
- Quản lý thời gian: Chủ động trong thời gian quy định và
phân công nhiệm vụ hợp lý để hoàn thành sản phẩm đúng tiến độ
- Sáng tạo: Thiết kế được sản phẩm hình dáng đẹp, bắt mắt,
sử dụng vật liệu thông minh, tiết kiệm
- Quản lý tài chính: HS lựa chọn vật liệu có giá thành rẻ
nhưng vẫn đảm bảo yêu cầu của sản phẩm
Thái độ:
- Yêu thiên nhiên
- Yêu thích Giáo dục STEM
Trang 6- Yêu ngôi trường đang học
- Biết bảo vệ môi trường
Nội dung ứng dụng
Stem
+ S (science- khoa học): Học sinh biết biết được sự đa dạng
về hình dạng, độ lớn và màu sắc của lá cây Biết được quá trình quang hợp của lá cây diễn ra ban ngày dưới ánh nắng mặt trời còn quá trình hô hấp của cây diễn ra suốt ngày đêm + T (technology- công nghệ): Học sinh biết quan sát các lá cây
+ E (engineering- kỹ thuật): Học sinh biết vận dụng các kiến thức của môn mĩ thuật để trang trí một tấm thiệp hoặc tạo một bức tranh bằng lá cây
+ A (arts- nghệ thuật): Sử dụng các nguyên liệu để trang trí cách xử lí lá cây để có thể tạo thành bức tranh
+ M (mathematic- toán học): Sử dụng tỉ lê khi in các lá cây thành bức tranh
Bối cảnh / vấn đề
Trong những ngày lễ, để gửi lời yêu thương đến mọi người, học sinh có thể vẽ tranh hoặc dùng đôi tay khéo léo của mình tạo thành những bức tranh, tấm thiệp sinh động
Yêu cầu sản phẩm
Mỗi nhóm thực hiện:
- Có thể vẽ hoặc tạo hình cắt dán để tạo thành một bức tranh
- Đẹp, bắt mắt
- Thực hiện bằng những vật liệu và dụng cụ giáo viên cung cấp, hoặc học sinh sưu tầm
Số học sinh / Nhóm 4 học sinh / nhóm
Vật liệu, dụng cụ
- Giấy màu
- Bìa trắng
- Màu vẽ
- Vât liêu sưu tầm được
Học sinh sẽ sử dụng
những hình thức
hoạt động nào?
✓ Thuyết trình
Trang 7Các lưu ý khác:
Tuân thủ tuyệt đối:
- Không nô đùa trong khi thực hành làm sản phẩm
- Sử dụng các dụng cụ an toàn
- Tiết kiệm các vật liệu được cung cấp
- Giữ vệ sinh lớp học
B TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG
I ỔN ĐỊNH LỚP
1 Ngồi đúng vị trí/nhóm
2 Nhắc nội quy lớp học
STEM
3 Điểm danh
4 Phát thùng vật liệu, dụng
cụ
5 Phát phiếu học tập
Ổn định lớp Chiếu powerpoint sinh hoạt nội quy tiết STEM
Sinh hoạt từng nội dung với học sinh
1 Thực hiện
2 Lắng nghe
3 Thực hiện
4 Nhận vật liệu dụng cụ
5 Nhận phiếu học tập
II TỔ CHỨC TIẾT HỌC
bài: “Thầy cô cho em mùa xuân”
GV hỏi HS: Trong bài hát nhắc đến ai?
- Nhận xét, khen ngợi HS
- Lớp hát tập thể
- HS trả lời
- Phát huy
kê những việc làm hàng ngày của thầy cô ở trường
- GV cho HS quan sát một số SPMT về chủ đề: “Biết ơn thầy cô”
+ Nội dung, hình ảnh về thầy cô trong tranh vẽ, bài nặn, tranh xé dán giấy/vải
+ Màu sắc thể hiện hình ảnh thầy cô ở mỗi sản phẩm
- Hs trả lời
- HS quan sát
Trang 8+ Hình ảnh thầy cô được thể hiện trên sản phẩm
+ Vẻ đẹp của mỗi chất liệu trong sản phẩm
+ Nêu cảm nhận của bản thân về màu sắc, cách sắp xếp bố cục hình ảnh thầy cô, nhà
trường trong các SPMT Tìm hiểu hình ảnh về thầy cô trên SPMT
+ Phát biểu cảm nhận của bản thân về các SPMT có hình ảnh
về thầy cô, nhà trường
- HS làm việc nhóm:
+ Tìm hiểu thông tin trên đồ dùng dạy học theo gợi ý của GV
+ Trao đổi thảo luận về sản + Trình bày kết quả tìm hiểu của nhóm
- HS nêu cảm nhận
- Hoạt động cá nhân
- HS trả lời
- Hoạt động nhóm 6
- Đại diện trình bày kết quả tìm hiểu của nhóm
Cách lựa chọn ý tưởng hình ảnh
về thầy cô cho sản phẩm thực hành
+ Cách lựa chọn vật liệu tạo hình (vẽ tranh, nặn hay xé dán ) trong quá trình thực hành
+ Cách vẽ/nặn/xé dán hình ảnh
về thầy cô và sắp xếp hình ảnh
có chính - phụ trong sản phẩm
- HS trả lời các câu hỏi của GV:
- Hoạt động cá nhân
- HS lựa chọn ý tưởng hình ảnh về thầy cô cho sản phẩm thực hành
- HS lựa chọn vật liệu tạo hình (vẽ tranh, nặn hay xé dán ) trong quá trình thực hành
- HS lựa chọn
Trang 9+ Em sẽ lựa chọn hình ảnh nào
để thể hiện ý tưởng về thầy cô?
+ Em đã chuẩn bị được vật liệu
gì để tạo sản phẩm của mình?
+ Em sẽ tạo hình ảnh nào trước, hình ảnh nào sau? Sắp xếp vị trí hình ảnh thầy cô ở đâu trên sản phẩm của mình?
+ Em sẽ cho thêm các hình ảnh nào để có SPMT đẹp?
vật liệu
- HS chọn cách vẽ/ nặn/xé dán hình ảnh về thầy cô và sắp xếp hình ảnh
có chính - phụ trong sản phẩm
chất liêu phù hợp thể hiện của
cá nhân
Tạo được bức tranh, bưu thiếp
- HS hoàn thiện sản phẩm trên lớp
sản phẩm theo nhóm
- HS lựa chọn và trưng bày sản phẩm của cá nhân/nhóm
- GV đặt câu hỏi gợi ý để HS giới thiệu về ý tưởng nội dung, màu sắc, hình ảnh, cách sắp xếp nhóm chính - phụ
- HS chuẩn bị sản phẩm để trưng bày
- HS lựa chọn và trưng bày sản phẩm của cá nhân/ nhóm
mình theo gợi ý của GV, phân loại và nêu cảm nhận của cá nhân về mỗi sản phẩm
HS phát biểu cảm nhận cá nhân
về tình cảm của mình đối với thầy cô
- GV nhận xét, tóm tắt kết quả học tập của lớp, nhấn mạnh kiến thức cơ bản, nội dung tư tưởng của chủ đề, động viên tình thần học tập của HS
- HS giới thiệu
- HS giới thiệu sản phẩm của mình, phân loại và nêu cảm nhận của cá nhân về mỗi sản phẩm
- HS phát biểu cảm nhận
Trang 10- Giáo viên cần nghiên cứu kĩ bài học xác định mục tiêu, kiến thức trọng tâm,
lệnh giao nhiệm vụ cho học sinh rõ ràng, dứt khoát, cụ thể để định hướng cụ thể cho học sinh tìm hiểu, trải nghiệm, tự chủ động khám phá kiến thức mới Nghiên cứu phân bố thời gian cụ thể, chi tiết, hợp lí cho từng hoạt động
*Giải pháp 2: Sử dụng đồ dùng dạy học trong việc giảng dạy theo mô hình
STEM.
Một trong những yếu tố quyết định cho sự thành công của tiết dạy có ứng dụng mô hình STEM cũng như định hướng phát triển năng lực của HS là việc sử dụng đồ dùng trong quá trình giảng dạy Trong quá trình giảng dạy GV cần nắm vững được
đồ dùng dạy của phân môn Mĩ Thuật theo mô hình STEM để từ đó sử dụng có hiệu quả Trên cơ sở đó GV hoặc tổ chuyên môn có thể tập hợp sắp xếp theo từng mảng kiến thức (chủ đề, đề tài) theo mô hình STEM Ngoài ra GV có thể sưu tầm thêm hoặc sử dụng vật thật để phục vụ giảng dạy Tuy nhiên khi sử dụng GV cần phải chú ý đến tính điển hình phản ánh trung thực nội dung bài Đồ dùng dạy học phải đảm bảo tính khoa học, tính sư phạm và tính mĩ thuật Đối với những kiến thức có thể khai thác từ tiềm năng ngôn ngữ của HS thì GV nên hạn chế việc sử dụng tranh ảnh vật thật mà nên tạo điều kiện cho các em nắm bắt được kiến thức thông qua hiểu biết của bản thân
Tóm lại trong quá trình giảng dạy với môn Mĩ Thuât theo mô hình STEM, khi sử dụng đồ dùng dạy học, GV cần có sự lựa chọn tối ưu khai thác triệt để tác dụng và hiệu quả của đồ dùng dạy học để tiết dạy có hiệu quả cao
*Giải pháp 3: Tích hợp mô hình STEM vào các hoạt động
Hoạt động giáo dục ở tiểu học là một quá trình giáo dục có mục đích, có kế hoạch với nhiều hình thức, phương pháp khác nhau Mỗi hoạt động đều nhằm đạt được một mục đích nhất định Vì thế hoạt động nào cũng có tính chất riêng của nó Tôi
đã lựa chọn nội dung tích hợp hoạt động STEAM phù hợp cho từng hoạt động như sau
* Hoạt động học:
Hoạt động học là quá trình học sinh chơi sáng tạo với màu nước và vô vàn nguyên liệu, điều này tạo cơ hội cho học sinh biết sử dụng phối hợp các nguyên liệu khi tạo
ra các sản phẩm, đây là tiền đề để học sinh biết cách kết hợp các nguyên liệu bất kì
mà học sinh thu lượm được khi tham gia hoạt động ngoài trời
III KẾT THÚC TIẾT HỌC
- Dọn dẹp vệ sinh chỗ ngồi
Thu đồ dùng học tập Lắng
nghe dăn dò tiết tiếp theo
-GV kiểm tra vệ sinh các nhóm
Thu sản phẩm
-HS dọn dẹp dụng cụ
-Nộp lại sản phẩm
để trưng bày