BỘGIÁODỤCVÀĐÀOTẠO HỌCVIỆNTÀICHÍNH NGUYỄNTHỊTHANH HỒN THIỆN KIỂM SỐT NỘI BỘ TRONGCÁC DOANH NGHIỆP SẢN XUẤT GIẤY NHỎVÀVỪAMIỀNBẮCVIỆT NAM LUẬNÁNTIẾNSĨKINHTẾ HÀNỘI -2019 BỘGIÁODỤCVÀĐÀOTẠO HỌCVIỆNTÀI CHÍNH NGUYỄNTHỊTHANH HỒN THIỆN KIỂM SỐT NỘI BỘ TRONGCÁC DOANH NGHIỆP SẢN XUẤT GIẤY NHỎVÀVỪAMIỀNBẮCVIỆT NAM Chuyên ngành: K ế t o n Mãsố :62.34.03.01 LUẬNÁNTIẾNSĨKINHTẾ NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC:PGS.TS NGUYỄN BÁ MINHTS.BÙI THỊNGỌC LỜI CAMĐOAN Tơi xin cam đoan cơng trình nghiên cứu riêng Số liệu trongluận án trung thực Những kết luận án chưa công bố cơngtrìnhnào./ Tácgiả luậnán NguyễnThịThanh LỜICẢMƠN Trước hết, muốn gửi lời cảm ơn tới Ban giám hiệu, Lãnh đạo Khoa Sauđại học, Ban chủ nhiệm Khoa quý giảng viên Khoa Kế toán trường Học viện Tàichính tạo điều kiện tốt suốt q trình học tập, nghiên cứu Sau đó,tơixingửilờicảm ơnsâusắctớiPGS.TSNguyễnBáMinhvàTS.BùiThịNgọc,những người hướng dẫn khoa học tận tình giúp đỡ, hướng dẫn tơi suốt qtrình học tập làm luận án Cuối cùng, xin gửi lời cảm ơn tới hỗ trợ tận tìnhcủa cácDNSX giấy NVVmiềnBắc ViệtNam suốt quátrìnhkhảo sát,t h u thậpdữ liệuphụcvụchoviệclàmluậnán Tácgiả luậnán NguyễnThịThanh MỤCLỤC MỞĐẦU 1 Tínhcấpthiếtcủađềtài .1 Tổngquancáccơng trìnhnghiêncứucóliênquanđếnluậnán Mụcđíchnghiêncứucủaluậnán 17 Đốitượng vàphạm vinghiêncứucủaluậnán 17 4.1 Đốitượngnghiên cứucủaluậnán .17 4.2 Phạmvinghiêncứucủaluậnán 17 Phươngphápnghiên cứucủaluậnán 18 5.1 Phươngphápluận chung 18 5.2 Phương phápnghiêncứucụthể 18 Nhữngđónggópcủaluậnán 21 Bốcụccủaluậnán .22 CHƢƠNG1:LÝLUẬNCHUNGVỀKIỂMS O Á T N Ộ I B Ộ V À Đ Ặ C ĐIỂM CỦA CÁC DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA ẢNHHƢỞNG ĐẾNKIỂMSOÁTNỘIBỘ 23 1.1 Kháiquátchungvềkiểmsoátnộibộ trongdoanhnghiệp 23 1.1.1 Khái niệmkiểmsoát 23 1.1.2 Kiểmsoátnộibộ doanhnghiệp 26 1.2 Đặcđiểmh o t độngcủadoanhnghiệpnhỏvàv a c ó ả n h h n g đ ế n kiể msoátnộibộ 57 1.2.1 Kháiniệmdoanhnghiệpnhỏvàvừa 57 1.2.2 Đặcđiểmdoanhnghiệpnhỏ vàvừaở ViệtNam 58 1.2.3.Đặcđiểmdoanhnghiệpnhỏvàvừacóảnhhưởngđếnkiểmsốt nộibộ 61 1.3 Kinhn g h i ệ m qu ốc t ế v b i h ọ c k i n h n g h i ệ m c h o V i ệ t N a m k h i x â y dựn gvàvậnhànhkiểmsoát nộibộtrongcácdoanhnghiệpnhỏ vàvừa 68 1.3.1 Kinhn g h i ệ m k h i x â y d ự n g v v ậ n h n h k i ể m s o t n ộ i b ộ t r o n g c c doanhnghiệpnhỏvàvừa mộtsốquốcgia 68 1.3.2 Bàihọckinhnghiệmkhithiếtlậpvàvậnh n h k i ể m s o t n ộ i b ộ cácdoanhnghiệpsảnxuấtgiấynhỏvàvừa miềnBắcViệtNam 7 KẾTLUẬNCHƢƠNG1 79 CHƢƠNG2:T HỰC TRẠNGKIỂMSOÁTNỘIBỘTRONGCÁCDOANHNG HIỆPSẢNXUẤTGIẤYNHỎVÀVỪAMIỀNBẮCVIỆTNAM .80 2.1 Kháiquá t t rì nh hình t hà nh, phá t t r i ể n , đặ c điể m vàc c rủi r o trọn g yếuả n h hưởng đếnhoạt động cácdoanh n g h i ệ p s ả n x u ấ t g i ấ y n h ỏ v vừamiềnBắcViệtNam 80 2.1.1 Kháiq u t v ề q u t r ì n h h ì n h t h n h , p h t t r i ể n c ủ a c c d o a n h n g h i ệ p sảnxuất giấynhỏ vàvừamiềnBắcViệtNam .80 2.1.2 ĐặcđiểmcủadoanhnghiệpsảnxuấtgiấynhỏvàvừamiềnBắcViệtNamcóảnhhưở ngđếnkiểmsốtnộibộ 81 2.1.3 Cácrủirotrọngyế u ảnhhưởngđếnkiể m soátnộibộtrongcácdoanhn ghiệpsản xuấtgiấynhỏvàvừamiền BắcViệtNam .87 2.2 Thựct r n g k i ể m s o t n ộ i b ộ t r o n g c c d o a n h n g h i ệ p s ả n x u ấ t g i ấ y n h ỏ vàvừamiềnBắcViệtNam .97 2.2.1 Quy trìnhvàphương phápnghiêncứucácnhânt ố ả n h h n g đ ế n kiểmsoátnộibộtrongcácdoanhnghiệps ả n x u ấ t g i ấ y n h ỏ v v a miềnBắcViệtNam 97 2.2.2 ThựctrạngMơitrườngkiểmsốttrongcácdoanhnghiệpsảnxuấtgiấynhỏvàvừam iềnBắcViệtNam 113 2.2.3.ThựctrạngĐánhgiárủirotrongcácdoanhnghiệpsảnxuấtgiấynhỏvàvừamiềnBắ cViệtNam 129 2.2.4.Thựctrạngcáchoạtđộng kiểmsoáttrongcácdoanhnghiệpsảnxuấtgiấynhỏvàvừamiềnBắcViệtNam 133 2.2.5 Thựct r n g T h ô n g t i n v t r u y ề n t h ô n g t r o n g c c d o a n h n g h i ệ p sảnxuất giấynhỏ vàvừamiềnBắcViệtNam .144 2.2.6 Thực trạng Giám sát doanh nghiệp sản xuất giấy nhỏ vừamiềnBắcViệtNam 151 2.3 Nhậnx é t v ề k i ể m s o t n ộ i b ộ t r o n g c c d o a n h n g h i ệ p s ả n x u ấ t g i ấ y n h ỏ vàvừamiềnBắcViệtNam .153 2.3.1 Ưu điểm củak i ể m s o t n ộ i b ộ t i c c d o a n h n g h i ệ p s ả n x u ấ t g i ấ y n h ỏ vàvừamiềnBắcViệtNam 153 2.3.2 Hạn chế trongkiểm soát nội bộtạic c d o a n h nghiệp s ả n x u ấ t g i ấ y nhỏvàvừamiềnBắcViệtNam 156 2.4 Phântíchnguyênnhân 159 2.4.1 Nhómcácnguyênnhânkháchquan .159 2.4.2 Nhómcácnguyênnhânchủquan 160 KẾTLUẬNCHƢƠNG2 162 CHƢƠNG 3: GIẢI PHÁP HỒN THIỆN KIỂM SỐT NỘI BỘ TRONGCÁC DOANH NGHIỆP SẢN XUẤT GIẤY NHỎ VÀ VỪA MIỀN BẮC VIỆTNAM163 3.1 Quan điểm,mụctiêu phátt r i ể n c c d o a n h n g h i ệ p s ả n x u ấ t g i ấ y v q u a n điểm phát triển củadoanh nghiệp sản xuấtg i ấ y n h ỏ v v a m i ề n B ắ c V i ệ t Namđến2025 163 3.1.1 Quanđiểm,mụctiêupháttriểncácdoanhnghiệpsảnxuấtgiấyđến20251 3.1.2 Quan điểm phát triển doanh nghiệp sản xuất giấy nhỏ vừa miềnBắcViệtNamđến2025 165 3.2 Ngun tắc hồnthiện kiểm sốt nội doanh nghiệp sản xuất giấy nhỏvàvừamiềnBắcViệtNam 166 3.3 Cácgiảipháphồnthiệnkiểmsốtnộibộtrongcácdoanhnghiệpsảnxuấtgiấynhỏvàvừamiề nBắcViệtNam 168 3.3.1 Giải pháphồnthiệnmơitrườngkiểmsốt .168 3.3.2 Giải pháp hoànthiệnđánhgiárủiro .179 3.3.3 Giảipháphồnthiệncáchoạt động kiểmsốt 186 3.3.4 Giải pháphồnthiệnthơng tinvàtruyềnthơng .204 3.3.5 Giải pháphoànthiệngiámsát .210 3.4 Mộts ố k i ế n n g h ị đ ể t h ự c h i ệ n c c g i ả i p h p h o n t h i ệ n k i ể m s o t n ộ i b ộ trongcácdoanhnghiệp sảnxuất giấynhỏ vàvừamiềnBắcViệtNam 211 3.4.1 Kiến nghịvớichínhphủ .211 3.4.2 Kiếnnghịvới Hiệphộigiấy&bột giấyViệtNam .213 3.4.3 Kiếnn g h ị v i c c d o a n h n g h i ệ p s ả n x u ấ t g i ấ y n h ỏ v v a m i ề n B ắ c ViệtNam .213 KẾTLUẬNCHƢƠNG3 215 KẾTLUẬN 216 DANH MỤC CÁC CƠNG TRÌNH KHOA HỌCĐÃCƠNG BỐ CỦATÁCGIẢ DANHMỤC TÀI LIỆUTHAMKHẢO DANHMỤC CHỮVIẾTTẮT Kýhiệu AAA AICPA BCTC BLĐ CNTT COBIT COCO COSO CPA DN FEI HĐQT HTKSNB IIA IMA KS KSNB KTNB NVV RR SX TNHH Giảithíchthuậtngữ AmericanAccountingAssociation (ỦybanchứngkhốnHoaKỳ) AmericanInstituteofCertifiedPublicAccountants (HiệphộikếtốnviêncơngchứngHoaKỳ) Báocáotàichính Banlãnhđạo Cơngnghệthơngtin ControlObjectivesforInformationandRelatedTechnology (Khungkiểmsốt vềcơngnghệthơngtin) TheCriteriaof ControlBoard (Khungkiểmsốt nộibộcủaViện kếtốn viêncơngchứng Canada) CommitteeofSponsoringOrganizationofthe Treadway (ỦybanthuộcHộiđồngquốcgiaHoaKỳvềviệcchốnggianlậnBCTC) CertifiedPublicAcountants (Kếtốnviêncơngchứng) Doanhnghiệp FinancialExecutivesInstitute (Hiệphộiquảntrị viên tàichính) Hộiđồngquảntrị Hệthốngkiểmsốtnội TheInstituteof InternalAuditors (Việnkiểmtoánviênnộibộ) Instituteof ManagementAccountans (Hiệphộikếtoánviên quảntrị) Kiểmsoát Kiểmsoátnộibộ Kiểmtoán nộibộ Nhỏvàvừa Rủiro Sảnxuất Tráchnhiệmhữuhạn DANHMỤCBẢNG Bảng 2.1 Bảng 2.2 Bảng 2.3 Bảng 2.4 Bảng 2.5 Bảng 2.6 Bảng 2.7 Laođộngv thunhậpcủan g i l a o độngtrongcácdoanhnghiệpsả n xuấtgiấynhỏ vàvừamiền BắcViệt Nam 82 Tiêuchíxácđịnhdoanhnghiệpnhỏvàvừatronglĩnhvựccơngng hiệp .83 SốlượngdoanhnghiệpsảnxuấtgiấynhỏvàvừamiềnBắcViệtNa m .84 PhânloạidoanhnghiệpsảnxuấtgiấynhỏvàvừaMiềnBắctheohìnhth ứcsởhữu .85 Mơ tảcácqtrình đơn vị từngphânxưởng sảnxuất 90 Danhmụccácthiếtbịcókhảnăngtiềm tànggânhiễmtạicácphânxưởngsản xuấtcủanhà máy .91 Bảng 2.8 Bảngm ô t ả c c b i ế n đ o l n g đ ợ c s dụ ng t r o n g n gh i ê n c ứ u trước 100 Đặcđiểmvề đốitượngđiềutra 101 Bảng 2.9 Bảng 2.10 Bảng 2.11 Bảng 2.12 Bảng 2.13 Bảng 2.14 Bảng 2.15 Bảng 2.16 Kết quảđánhgiáđộtincậycủathangđo lần 103 KiểmđịnhKMOvàBartlett's Test 104 Kết quảkiểmđịnhphươngsai 105 Phân tíchnhân tố (matrận xoay)cho cácbiếnđộclập 106 Kếtquảphântíchyếutốchobiếnphụthuộc 106 KếtquảphântíchhệsốtươngquanPearson 107 Kiểmđịnhsựphùhợpcủamơ hình 108 KiểmđịnhF 108 Bảng 2.17 Kết quảphân tích hồiquybội 109 Bảng 2.18 KiểmđịnhHomogeneityofVariancestheoloạihìnhdoanhnghiệp 110 Bảng 2.19 KiểmđịnhANOVAtheoloạihìnhdoanhnghiệp 111 Bảng 2.20 Kiểmđịnhsựđồngnhấtphươngsaitheothờigianhoạtđộngcủadoanhng hiệp 111