BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH DOANH VÀ CÔNG NGHỆ HÀ NỘI DƯƠNG VĂN TUẤN VĂN HÓA DOANH NGHIỆP Ở HÀ TĨNH: THỰC TRẠNG VÀ TRIỂN VỌNG CHUYÊN NGÀNH: QUẢN TRỊ KINH DOANH MÃ SỐ: 60.34.01.02 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ Người hướng dẫn khoa học: TS ĐỖ TRỌNG THIỀU Hà Nội, năm 2015 LỜI CAM ĐOAN Luận văn cơng trình nghiên cứu khoa học hướng dẫn TS Đỗ Trọng Thiều Các số liệu sử dụng Luận văn có nguồn gốc thực tế rõ ràng, kết nghiên cứu trung thực, không vi phạm Luật sở hữu trí tuệ, quy định Bộ Giáo dục Đào tạo Trường Đại học Kinh doanh Công nghệ Hà Nội Tác giả luận văn Dương Văn Tuấn (Học viên Lớp Cao học Khóa 8) MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT DANH MỤC BẢNG BIỂU, HÌNH ẢNH MỞ ĐẦU Chương 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG VỀ VĂN HÓA DOANH NGHIỆP 1.1 Văn hóa 1.1.1 Khái niệm văn hóa 1.1.2 Đặc trưng văn hóa 10 1.2 Doanh nghiệp 13 1.2.1 Khái niệm doanh nghiệp .13 1.2.2 Đặc điểm doanh nghiệp 17 1.3 Văn hóa doanh nghiệp 19 1.3.1 Khái niệm văn hóa doanh nghiệp 19 1.3.2 Đặc điểm văn hóa doanh nghiệp 20 1.3.3 Những yếu tố cấu thành văn hóa doanh nghiệp 21 1.3.4 Những nhân tố ảnh hưởng đến văn hóa doanh nghiệp 27 Chương 2: THỰC TRẠNG VĂN HOÁ DOANH NGHIỆP Ở HÀ TĨNH34 2.1 Tổng quan doanh nghiệp Hà Tĩnh 34 2.1.1 Tỉnh Hà Tĩnh 34 2.1.2 Doanh nghiệp Hà Tĩnh 40 2.2 Thực trạng văn hoá doanh nghiệp Hà Tĩnh .47 2.2.1 Các biểu trưng trực quan văn hoá doanh nghiệp 47 2.2.2 Các biểu trưng phi trực quan văn hóa doanh nghiệp .53 2.3 Quản lý nhà nước văn hóa doanh nghiệp Hà Tĩnh 56 2.3.1 Chủ trương, sách Đảng quyền tỉnh 56 2.3.2 Tình hình xây dựng phát triển văn hóa doanh nghiệp Hà Tĩnh 60 2.4 Đánh giá tổng quan văn hoá doanh nghiệp Hà Tĩnh 63 2.4.1 Những kết đạt 63 2.4.2 Một số hạn chế .67 Chương 3: TRIỂN VỌNG PHÁT TRIỂN VĂN HOÁ DOANH NGHIỆP Ở HÀ TĨNH 73 3.1 Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội doanh nghiệp Hà Tĩnh 73 3.1.1 Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 73 3.1.2 Triển vọng phát triển doanh nghiệp 79 3.2 Vai trị văn hóa doanh nghiệp Hà Tĩnh thời gian tới 83 3.2.1 Đối với hoạt động sản xuất kinh doanh 84 3.2.2 Đối với phát triển kinh tế - xã hội 88 3.3 Một số giải pháp phát triển văn hóa doanh nghiệp Hà Tĩnh 89 3.3.1 Phát huy giá trị văn hóa truyền thống địa phương .89 3.3.2 Khắc phụ biểu tiêu cực văn hóa doanh nghiệp Hà Tĩnh 93 3.3.3 Tiếp nhận giá trị văn hóa doanh nghiệp tiên tiến 97 3.3.4 Đấu tranh với yếu tố văn hóa doanh nghiệp xa lạ 104 KẾT LUẬN 108 TÀI LIỆU THAM KHẢO DANH MỤC BẢNG BIỂU, HÌNH ẢNH Bảng 2.1 Các đơn vị hành tỉnh Hà Tĩnh 36 Bảng 2.2 Tăng trưởng kinh tế - xã hội tỉnh Hà Tĩnh giai đoạn 2006 - 2010 2011 - 2015 37 Bảng 2.3 Doanh nghiệp nhà nước hoạt động địa bàn tỉnh Hà Tĩnh .46 Bảng 2.4 Số doanh nghiệp quốc doanh địa bàn tỉnh Hà Tĩnh 47 Bảng 2.5 Biểu ngữ số doanh nghiệp địa bàn tỉnh Hà Tĩnh .52 Bảng 3.1 Kế hoạch phát triển kinh tế xã hội tỉnh Hà Tĩnh giai đoạn 20162020 .78 Biểu đồ 2.1 Sự phát triển doanh nghiệp địa bàn Hà Tĩnh từ 1991 đến 40 Biểu đồ 2.2 Các doanh nghiệp hoạt động theo lĩnh vực địa bàn Hà Tĩnh .42 Hình 2.1 Bản đồ hành tỉnh Hà Tĩnh 35 Hình 2.2 Logo Ngân hàng Nơng nghiệp Phát triển nông thôn Logo Tập đồn Viền thơng Qn đội .50 Hình 2.3 Logo Ngân hàng Ngoại thương Việt Nam, Logo Tập đồn Bưu viền thông Việt Nam Logo Ngân hàng Việt Nam Thịnh vượng .50 Hình 2.4 Logo Tổng cơng ty Khống sản Thương mại Hà Tĩnh – MITRACO Logo Công ty CP Dược Hà Tĩnh – HADIPHA 51 Hình 2.5 Logo Cơng ty Cổ phần Máy tính Vạn Xuân Logo Cơng ty TNHH Cơng nghệ cao Hồng Hải 51 Ảnh 2.1 Hoạt động tọa đàm văn hóa doanh nghiệp 61 Ảnh 2.2 Hiệp hội Doanh nghiệp tỉnh phối hợp với Sở Văn hóa, Thể thao Du lịch điều hành tọa đàm văn hóa doanh nghiệp 62 MỞ ĐẦU Lý chọn đề tài Trong năm gần nay, đặc biệt sau Việt Nam gia nhập Tổ chức Thương mại giới (WTO), vấn đề hội nhập chủ đề văn hoá doanh nghiệp Việt Nam bắt đầu nhận quan tâm nhiều nhà nghiên cứu doanh nghiệp nước Nhiều vấn đề liên quan đến xây dựng doanh nghiệp văn hóa doanh nghiệp Nhà nước Việt Nam thể chế hóa Văn hóa doanh nghiệp vấn đề rộng lớn, tổng quát, đa chiều, nhìn nhận, tiếp cận tổng thể mối quan hệ hoạt động sản - xuất kinh doanh doanh nghiệp xã hội; tài sản quan trọng doanh nghiệp, gắn liền với phát triển dài lâu, bền vững tồn vong doanh nghiệp Vì vậy, chiến lược phát triển, trình hội nhập quốc tế nay, văn hoá doanh nghiệp phải doanh nghiệp Việt Nam, xã hội, người dân hệ thống trị nước đặc biệt quan tâm Trên phạm vi quốc tế, có nhiều thảo luận, viết, nói phương tiện thơng tin đại chúng bàn văn hố doanh nghiệp Mặc dù nhiều, nhiều điều cần làm sáng tỏ vấn đề Đơn cử hai thí dụ Chẳng hạn, vào năm 60 - đầu 70, giới cúi đầu kính phục “sự thần kỳ” kinh tế Nhật Bản bốn rồng châu Á (các nước NICs) Nhiều nhà nghiên cứu kinh tế giới, đặc biệt nước có kinh tế tiên tiến hàng đầu Âu - Mỹ, nhận thức rõ ràng rằng, yếu tố văn hóa Phương Đơng đóng góp phần quan trọng, khơng nói quan trọng nhất, vào thần kỳ Mọi người nín thở chờ đợi thời điểm đất nước Phù Tang núi Phú Sĩ huyền thoại bước qua mặt Sam trở thành cường quốc kinh tế số hành tinh Nhưng, thật bất ngờ, vào cuối năm 70, kinh tế đất nước Mặt Trời Mọc lâm vào khó khăn, tới thập niên 90 kỷ trước, miễn cưỡng nhường vị trí thứ hai tổng GDP cho người láng giềng, địch thủ truyền kiếp: Trung Quốc Đến lượt mình, sau năm tháng ốm yếu, kiệt quệ, trăm ngàn khổ đau đại nhảy vọt, cách mạng văn hóa,… Trung Quốc hùng dũng bước lên vũ đài kinh tế giới với bước tiến hai số vài thập kỷ trước kinh ngạc lo sợ khơng quốc gia Nhiều nhà nghiên cứu kinh tế giới dự đoán chẳng nữa, chậm vào kỳ XXI, Trung Quốc vượt Mỹ tổng GDP Ít nghi ngờ điều đó, bới lẽ, diện tích đất đai gắn liền với tài ngun lịng đất, quy mơ dân số, với đặc điểm tinh túy nguồn lao động châu Á, truyền thống văn hóa từ ngàn xưa để lại,… – tức nhiều thứ hẳn Nhật Bản – Trung Quốc có khả vượt Mỹ điều Nhưng, lại thật bất ngờ, vào cuối năm thập ký ký XXI, nay, nhịp độ phát triển kinh tế Trung Quốc chậm dần… Hai thí dụ cho thấy, vấn đề phát triển kinh tế, có vấn đề văn hóa kinh tế, văn hóa kinh doanh văn hóa doanh nghiệp, thật khơng đơn giản chút Dù có áp dụng thuyết kinh tế “Abenomics” Shinzo Abe hay “Bốn toàn diện” Tập Cận Bình,… chưa điều khiển “bàn tay vơ hình” vốn có thực thể kinh tế Tình hình nước tiên tiến châu Âu, châu Mỹ toàn giới vậy? Hiện nay, Việt Nam gia nhập nhiều tổ chức kinh tế quốc tế, Tổ chức Thương mại giới (WTO), Diễn đàn hợp tác kinh tế châu Á - Thái Bình Dương (APEC), Khu vực mậu dịch tự ASEAN (AFTA),… gần Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) Chúng ta chờ đón Cộng đồng kinh tế nước ASEAN (AEC) diện vào cuối năm Như vậy, Việt Nam ngày hội nhập sâu vào sân chơi kinh tế khu vực giới Đó tiền đề quan trọng để doanh nghiệp có nhiều hội phát triển, hội nhập mở rộng hoạt động sản xuất kinh doanh Q trình tạo cho doanh nghiệp Việt Nam nhiều thuận lợi, đồng thời khơng khó khăn, thử thách nhiều rủi ro trước sức cạnh tranh mạnh mẽ, gay gắt, đòi hỏi văn hóa doanh nghiệp phải có vai trị hóa giải vấn đề Trước thực tế đó, yêu cầu đặt doanh nghiệp Việt Nam nói chung, doanh nghiệp địa bàn Hà Tĩnh nói riêng, khơng đơn giản Văn hóa doanh nghiệp địi hỏi phải đổi tư duy, đổi mơ hình, phương thức sản xuất - kinh doanh, từ sản xuất - kinh doanh theo phương thức truyền thống chuyển sang môi trường sản xuất - kinh doanh theo quy luật chung quốc tế, v.v Các doanh nghiệp cần phải chấp nhận thay đổi để phát triển Trong trình hội nhập, việc nắm bắt hội để sở hữu, làm chủ thiết bị công nghệ tiên tiến nước giới thực hình thức chuyển giao cơng nghệ Nhưng thay đổi phương thức hoạt động, mơ hình quản lý, văn hóa kinh doanh truyền thống, v.v vấn đề lớn, khơng dễ dàng loại hình doanh nghiệp Với mục đích khảo sát thực trạng để có nhìn tổng thể doanh nghiệp văn hóa doanh nghiệp địa bàn Hà Tĩnh môi trường hội nhập, từ đó, đánh giá cách tổng quát, khách quan thành tựu đạt hạn chế, tồn tại, sở đó, đề xuất số giải pháp để phát huy điểm mạnh góp phần khắc phục điểm yếu, rõ vai trị văn hóa doanh nghiệp hoạt động sản xuất - kinh doanh, nhằm chủ động hội nhập phát triển, tránh bị động cạnh tranh trước doanh nghiệp đến từ nước khu vực giới, chuẩn bị tâm tâm lý sẵn sàng hội nhập sâu rộng cho đội ngũ doanh nhân người lao động, tác giả chọn đề tài nghiên cứu Luận văn là: Văn hóa doanh nghiệp Hà Tĩnh: thực trạng triển vọng Mục tiêu nghiên cứu đề tài - Hệ thống hóa hiểu biết nhận thức vấn đề thuộc văn hóa doanh nghiệp, đặc biệt vấn đề liên quan tới trình hội nhập kinh tế quốc tế nay, sở đó, lựa chọn nội dung thích hợp để vận dụng vào nghiên cứu đối tượng đề tài Luận văn; - Khảo sát, điều tra văn hoá doanh nghiệp tỉnh Hà Tĩnh, nơi tác giả Luận văn công tác, nhằm phát điểm mạnh điểm yếu nó, làm sở để đề xuất biện pháp xử lý; - Đề xuất số giải pháp góp phần phát huy giá trị văn hóa doanh nghiệp truyền thống cịn hữu dụng địa phương, tiếp nhận yếu tố văn hóa từ bên ngồi, từ tỉnh bạn, thành phố lớn, từ nước khu vực giới, để hoàn thiện xây dựng văn hoá doanh nghiệp doanh nghiệp Hà Tĩnh, góp phần xây dựng phát triển doanh nghiệp địa phương nói riêng kinh tế tồn tỉnh nói chung Đối tượng, phạm vi nghiên cứu - Đối tượng nghiên cứu: vấn đề mang tính lý luận thuộc nội dung văn hóa doanh nghiệp biểu chúng doanh nghiệp Hà Tĩnh trình hình thành, phát triển triển vọng năm tới; - Phạm vi nghiên cứu: hệ thống doanh nghiệp Hà Tĩnh, song tập trung yếu vào doanh nghiệp lớn tinh Phương pháp nghiên cứu đề tài - Tổng hợp, khảo cứu tư liệu nhà nghiên cứu đồng nghiệp trong, nước văn hóa doanh nghiệp; - Khảo sát, điều tra, thực địa văn hóa doanh nghiệp số doanh nghiệp lớn tỉnh Hà Tĩnh tiêu biểu cho mục tiêu nghiên cứu đề tài chọn cho Luận văn; - Vận dụng phương pháp nghiên cứu phổ biến khoa học kinh tế, toán thống kê, vấn, phân tích, tổng hợp, so sánh - đối chiếu, tư trừu tượng, quy nạp, diễn dịch, dự báo, v.v