BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP HỒ CHÍ MINH Liêu Mẫn Thy XÂY DỰNG VÀ SỬ DỤNG CÂU CHUYỆN TRONG DẠY HỌC MỘT SỐ NỘI DUNG SỐ VÀ PHÉP TÍNH CHO HỌC SINH TIỂU HỌC LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Thành phố Hồ Chí Minh - 2023 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP HỒ CHÍ MINH Liêu Mẫn Thy XÂY DỰNG VÀ SỬ DỤNG CÂU CHUYỆN TRONG DẠY HỌC MỘT SỐ NỘI DUNG SỐ VÀ PHÉP TÍNH CHO HỌC SINH TIỂU HỌC Chuyên ngành: Giáo dục học (Giáo dục Tiểu học) Mã số: 8140101 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS PHAN LÊ Thành phố Hồ Chí Minh - 2023 Lời cam đoan Tôi xin cam đoan cơng trình nghiên cứu riêng tơi Các số liệu, nghiên cứu luận văn trung thực chưa cơng bố cơng trình khác Thành phố Hồ Chí Minh, tháng năm 2023 Tác giả Liêu Mẫn Thy Lời cảm ơn Đề tài “Xây dựng sử dụng câu chuyện dạy học số nội dung Số phép tính cho học sinh tiểu học” thực thời gian theo học Cao học ngành Giáo dục học (Giáo dục tiểu học) trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh Trong suốt q trình thực luận văn, bên cạnh nỗ lực thân, nhận nhiều quan tâm, giúp đỡ lời động viên từ thầy cơ, gia đình bạn bè, đồng nghiệp Nhân dịp này, xin gửi lời cảm ơn chân thành đến TS Phan Lê, người trực tiếp hướng dẫn, tận tình bảo tơi định hướng nghiên cứu, tìm kiếm tài liệu, tiếp cận thực tế, xử lí phân tích số liệu Thầy động viên tơi q trình thực luận văn để tăng thêm động lực hoàn thành luận văn cách tốt Tôi xin trân trọng cảm ơn thầy cô tham gia khảo sát để tơi có sở thực tiễn q trình nghiên cứu đề tài Đặc biệt xin chân thành cảm ơn hợp tác, giúp đỡ từ phía Ban giám hiệu, giáo viên học sinh Trường tiểu học N.T.N quận trường Trường TH, THCS THPT Quốc tế Bắc Mỹ (SNA) quận Bình Chánh thời gian khảo sát thử nghiệm đề tài Lời cuối cùng, xin cảm ơn người thân, bạn bè, đồng nghiệp động viên hỗ trợ tơi hồn thành luận văn Thành phố Hồ Chí Minh, tháng năm 2023 Tác giả Liêu Mẫn Thy MỤC LỤC Lời cam đoan Lời cảm ơn MỤC LỤC DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT DANH MỤC CÁC HÌNH ẢNH DANH MỤC BẢNG VÀ SƠ ĐỒ MỞ ĐẦU 1 Lý chọn đề tài Mục đích nghiên cứu đề tài 3 Giả thuyết khoa học 4 Nhiệm vụ nghiên cứu Đối tượng khách thể nghiên cứu Phạm vi nghiên cứu Phương pháp nghiên cứu Dự kiến đóng góp đề tài Bố cục luận văn Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ CƠ SỞ THỰC TIỄN CỦA VIỆC XÂY DỰNG VÀ SỬ DỤNG CÂU CHUYỆN TRONG DẠY HỌC TOÁN CHO HỌC SINH TIỂU HỌC 1.1 Cơ sở lý luận 1.1.1 Tổng quan lịch sử nghiên cứu đề tài 1.1.2 Lý luận tích hợp giáo dục 16 1.1.3 Quan niệm sử dụng câu chuyện dạy học toán 20 1.1.4 Đặc điểm mơn Tốn 29 1.1.5 Đặc điểm tâm lý học sinh tiểu học 31 1.1.6 Vận dụng mơ hình 5E việc sử dụng câu chuyện để dạy học mạch nội dung số Phép tính 34 1.2 Cơ sở thực tiễn 36 1.2.1 Khái quát câu chuyện tốn học hình thức thể khác 36 1.2.2 Khái quát tài liệu hướng dẫn sử dụng câu chuyện dạy học Toán số nước giới 45 1.2.3 Khái quát mục tiêu, nhiệm vụ, yêu cầu cần đạt mạch kiến thức Số phép tính tiểu học Chương trình Giáo dục Phổ thơng mơn Tốn 2018 u cầu đổi dạy học toán cấp tiểu học 50 1.2.4 Khái quát thực trạng dạy học mạch kiến thức Số phép tính cho học sinh số trường tiểu học Thành phố Hồ Chí Minh 53 1.2.5 Phân tích kết khảo sát thực trạng dạy học mạch kiến thức Số phép tính cho học sinh số trường tiểu học Thành phố Hồ Chí Minh 55 Tiểu kết chương 65 CHƯƠNG 2: XÂY DỰNG VÀ SỬ DỤNG CÂU CHUYỆN TRONG DẠY HỌC MỘT SỐ NỘI DUNG SỐ VÀ PHÉP TÍNH CHO HỌC SINH TIỂU HỌC 67 2.1 Căn cứ, nguyên tắc quy trình xây dựng câu chuyện chứa nội dung Số phép tính 67 2.1.1 Căn xây dựng câu chuyện chứa nội dung Số phép tính 67 2.1.2 Nguyên tắc xây dựng sử dụng câu chuyện dạy học số nội dung Số phép tính cho học sinh tiểu học 67 2.1.3 Quy trình xây dựng câu chuyện chứa nội dung Số phép tính 70 2.2 Quy trình sử dụng câu chuyện dạy học Tốn theo mơ hình 5E 71 2.3 Các hình thức thể câu chuyện câu chuyện chứa nội dung Số phép tính 72 2.3.1 Sách thiếu nhi 72 2.3.2 Kể chuyện 72 2.4 Xây dựng đề xuất cách sử dụng câu chuyện dạy học 73 2.4.1 Câu chuyện kể “Những bánh cam hấp dẫn” 73 2.4.2 Câu chuyện “Cùng đếm xoài” 83 2.4.3 Câu chuyện “Một ngày bán hàng lạ lẫm” 89 Tiểu kết chương 97 CHƯƠNG 3: THỬ NGHIỆM SƯ PHẠM 98 3.1 Mục đích thử nghiệm 98 3.2 Đối tượng thử nghiệm 98 3.3 Nội dung thử nghiệm 99 3.4 Thời gian thử nghiệm 99 3.5 Nguyên tắc thử nghiệm 99 3.6 Phương pháp thử nghiệm 100 3.7 Kết thử nghiệm 101 3.7.1 Ý kiến GV việc thẩm định sách truyện “Cùng đếm xoài” 101 3.7.2 Ý kiến HS câu chuyện hoạt động học tập 106 3.7.3 Ý kiến GV dạy học thử nghiệm thuận lợi khó khăn q trình sử dụng câu chuyện “Cùng đếm xoài” 109 Tiểu kết chương 111 KẾT LUẬN – KIẾN NGHỊ 112 Kết luận 112 Kiến nghị 114 TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC PHỤ LỤC PHỤ LỤC PHỤ LỤC PHỤ LỤC PHỤ LỤC PHỤ LỤC PHỤ LỤC DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT CHỮ VIẾT TẮT CHỮ VIẾT ĐẦY ĐỦ GV Giáo viên GDPT Giáo dục phổ thông HS Học sinh TiH Tiểu học SGK Sách giáo khoa DHTH Dạy học tích hợp DANH MỤC CÁC HÌNH ẢNH Trang Hình 1.1 Website Mathsthroughstories.org 13 Hình 1.2 Bìa sách tác phẩm The Doorbell Rang (1986) Clocks and More Clocks (1994) Pat Hutchin 13 Hình 1.3 Bìa sách sách Học tốn qua truyện cổ tích (2017) Giải đố giải ngố truyện ngụ ngôn toán học (2021) Lê Anh Vinh 15 Hình 1.4 Bìa sách One is a Snail Ten is a Crab (2006) April Pulley Sayre & Jeffrey Sayre 37 Hình 1.5 Trích sách One is a Snail Ten is a Crab (2006) April Pulley Sayre & Jeffrey Sayre 38 Hình 1.6 Bìa sách If the World Were a Village: A Book about the World's People (2011) David Julian Smith 38 Hình 1.7 Bìa sách số tác phẩm thuộc sách Math Matters Books AKJ Education - Nguồn: www.getepic.com 38 Hình 1.8 Trích trang 32,33, A Thousand Theos (2015) Lori Haskins 39 Hình 1.9 Trích trang 16, 17, 31 32, Albert Doubles the Fun (2017) Eleanor May 40 Hình 1.10 Bìa sách số tác phẩm thuộc sách Math Start Công ty Xuất Dữ liệu ETS - Nguồn: www.tiki.vn 40 Hình 1.11 Trích trang 16, 17 33, Dậy - Thực hành phép cộng (2021) Stuart J M 41 Hình 1.12 Trích câu đố trang 13 25, Giải đố giải ngố truyện ngụ ngơn tốn học - Tập (2021) Lê Anh Vinh 42 Hình 1.13 Trích câu đố trang 31 35, Bộ sách Học tốn qua truyện cổ tích (2017) Giải đố giải ngố truyện ngụ ngơn tốn học (2021) Lê Anh Vinh 42 PL18 PHỤ LỤC PHIẾU BÀI TẬP DẠY HỌC THỬ NGHIỆM CÂU CHUYỆN “CÙNG NHAU ĐẾM XOÀI” PL19 PL20 PHỤ LỤC KẾ HOẠCH DẠY HỌC THỬ NGHIỆM SƯ PHẠM CÂU CHUYỆN “CÙNG NHAU ĐẾM XOÀI” Lớp: Thời gian: tiết Mục tiêu: 1.1 Kiến thức: – Nhận biết tên gọi nghìn; quan hệ trăm, chục đơn vị – Đếm, lập số, đọc, viết số, cấu tạo thập phân số phạm vi 1000 – Thực việc viết số thành tổng trăm, chục, đơn vị 1.2 Năng lực: ❖ Năng lực chung: – Năng lực giao tiếp, hợp tác: Trao đổi, thảo luận để thực nhiệm vụ học tập – Năng lực giải vấn đề sáng tạo: Sử dụng kiến thức học ứng dụng vào thực tế ❖ Năng lực đặc thù: Tư lập luận tốn học, mơ hình hóa tốn học, giải vấn đề tốn học, giao tiếp toán học 1.3 Phẩm chất: – Bồi dưỡng phẩm chất yêu nước, trách nhiệm, chăm – Tích hợp: tốn học sống, tốn học ngơn ngữ Thiết bị dạy học học liệu: – Sách truyện “ Cùng đếm xồi” (đọc theo nhóm đơi) – Phiếu tập 1,2 Phiếu ôn tập – Bảng nhóm, bút lơng, kéo – Túi zip nhóm 4: 20 túi zip Các hoạt động dạy học chủ yếu: PL21 Các pha Minh hoạ phương tiện dạy Hoạt động dạy hoc mơ học hỗ trợ hình 5E Tiết 1 Engage (Gắn kết) - GV giới thiệu cho HS (1) GV giới sách “Cùng thiệu đếm xoài”: sách cho HS - Quan sát bìa sách, đọc tựa sách, tên tác giả, tranh minh họa đặt số câu hỏi gợi dẫn vào nội dung sách: + Trong tranh có nhân vật nào? + Các bạn nhỏ làm gì? +… - GV giới thiệu nhân vật trang 3, đồng thời, HS mở sách PL22 (2) Nêu câu - GV dẫn dắt HS vào tình hỏi/tình câu chuyện: có liên - HS đọc sách trang 4, 5, quan đến câu theo nhóm đơi chuyện - GV đặt câu hỏi: “Bà thu hoạch nhiều xoài Em chị Bơ bé Táo suy nghĩ cách đếm xoài giúp bà.” - HS đưa nhiều phương án khác GV nhận xét phương án Ví dụ: + HS đếm xoài Cách đơn giản tốn thời gian dễ có sai sót q trình đếm + HS đếm theo nhóm nhóm Cách khó đếm + HS đếm theo nhóm 10 Cách đơn giản nhanh PL23 Explore (Khám phá) (3) Nêu - GV chia lớp thành phương án tối nhóm bốn, phát phiếu học ưu để tập “Cùng đếm giải vấn xoài” 20 túi zip nhỏ, đề yêu cầu HS chia xoài vào túi theo nhóm 10 - GV trình bày: “Mỗi túi xoài chục xoài 10 túi tương ứng với 10 chục, hay gọi trăm.” (GV thao tác, buộc 10 túi lại) PL24 3.Explain (Giải thích) - HS đọc trang để tìm (4) Hình hiểu cách bà chia xoài thành kiến - GV hướng dẫn cách đọc thức số 152 (kết hợp với mơ hình túi xồi bao zip chia – trăm → năm mươi → hai) HS quan sát đồng thời trang số - GV yêu cầu HS nêu cấu tạo số 152 với câu hỏi, đồng thời đọc trang số 9: “152 gồm trăm, chục đơn vị?” - GV giới thiệu cách thực viết số thành tổng trăm, chục, đơn vị - GV nêu kết luận kiến thức mới, đồng thời HS đọc trang số 10, 11 PL25 Tiết Extend, Elaborate (Mở rộng, - GV cho HS làm phiếu Vận dụng) học tập theo nhóm đơi (5) Luyện tập GV quan sát HS hỗ trợ có hướng dẫn cần thiết - HS mở sách trang số 12 – 25 để đọc kiểm tra câu trả lời - GV chữa phiếu học tập 2, GV HS nhận xét, nêu kết luận Evaluate - Diễn suốt trình (Đánh giá) dạy học, tất giai đoạn HS tự đánh giá lực, tiến thân GV đánh giá tiến HS so với mục tiêu - Sử dụng phiếu Bài tập đánh giá mức độ hiểu biết HS sau học Phiếu tập Tự nhận xét sau tiết dạy: PL26 PHỤ LỤC HÌNH ẢNH THỬ NGHIỆM SƯ PHẠM CÂU CHUYỆN “CÙNG NHAU ĐẾM XOÀI” TẠI TRƯỜNG N.T.N PL27 PHỤ LỤC KẾT QUẢ CHẠY SPSS Statistics Tôi Tôi Tôi thường Tôi thường Tôi thường Tôi thường Tôi thường Tôi thường thường thường xuyên sử xuyên sử xuyên sử xuyên sử xuyên vận xuyên sử xuyên sử xuyên dụng dụng dụng dụng dụng lí dụng dụng sử dụng phương phương phương phương thuyết kiến phương phương phương pháp gợi pháp giảng pháp thực pháp dạy tạo trò chơi pháp pháp mở vấn giải – minh hành luyện học phát trình học tập thuyết trực đáp họa tập dạy học minh quan trình trình trình giải mạch nội trình dạy trong dạy học dạy học dạy học vấn đề dung Số học mạch trình dạy mạch nội mạch nội mạch nội phép nội dung học mạch trình dung Số dung Số dung Số trình dạy tính cho Số nội dung dạy học phép phép phép học mạch học sinh phép tính Số mạch tính cho tính cho tính cho nội dung cho học phép tính nội học sinh học sinh học sinh Số sinh cho học dung Số phép tính sinh phép cho học tính cho sinh học sinh Valid 95 95 95 95 95 95 95 95 Missing 0 0 0 0 Mean 4.0105 4.4737 4.4316 4.5368 4.3895 4.0421 3.6526 4.1895 Mode 5.00 5.00 5.00 5.00 5.00 4.00 4.00 5.00 1.04672 68171 64664 61559 82893 69826 82215 82893 N Std Deviation PL28 Tôi thường Tôi thường Tôi thường Tôi thường Tôi thường xuyên sử dụng xuyên sử dụng xuyên sử dụng xuyên sử dụng xuyên sử dụng sách giáo khoa mơ hình vật thật hình ảnh ngữ liệu khác trình trình dạy trình dạy trình dạy câu dạy học mạch học mạch nội học mạch nội học mạch nội chuyện, sách nội dung Số dung Số phép dung Số phép dung Số phép truyện, … phép tính cho tính cho học sinh tính cho học sinh tính cho học sinh q trình dạy học sinh học mạch nội dung Số phép tính cho học sinh Valid 95 95 95 95 95 0 0 Mean 4.1895 3.6105 3.5263 3.7684 2.6211 Mode 5.00 4.00 3.00 4.00 3.00 86657 1.05482 1.02979 92774 92774 N Missing Std Deviation Học sinh Học sinh hứng thú học vận dụng tốt tập mạch nội kiến thức dung Số mạch nội phép tính dung Số phép tính vào tình thực tiễn 95 95 0 Mean 2.7158 3.1474 Mode 3.00 3.00 97482 99966 N Valid Missing Std Deviation PL29 Tôi biết Tôi thực phương pháp phương sử dụng câu pháp sử dụng chuyện dạy câu chuyện học số nội dạy học dung Số phép số nội dung tính Số phép tính Valid 95 95 0 Mean 2.8316 2.6211 Mode 3.00 3.00 1.11711 91301 N Missing Std Deviation Tôi cho Tôi cho Tôi cho Tôi cho Tôi cho Tôi cho Tôi cho việc việc sử việc sử thông qua học sinh sử dụng dụng câu dụng câu việc sử dễ dàng gặp khó dụng câu câu chuyện chuyện dụng câu hiểu ý khăn chuyện chuyện dạy dạy chuyện nghĩa thực việc tìm dạy dạy học số học số dạy học tiễn số kiếm ngữ học số học số nội dung Số nội dung Số mạch nội kiến thức liệu hỗ trợ nội dung Số dung Số thuộc nội nội dung phép tính phép tính Số dùng dùng phép tính phép tính để minh họa để củng cố nội dung kiến thức dùng để học giáo viên việc sử sử dụng phép tính dung Số câu chuyện giúp gia phép tính dạy nhiều thời tăng hứng thơng qua học số gian thú học tập tình nội dung Số trình cung cấp học câu chuyện phép tính dạy học kiến thức sinh 95 95 95 95 95 95 95 0 0 0 Mean 2.7158 3.8526 3.7789 4.1684 4.0842 3.9789 3.9263 Mode 2.00 4.00 4.00 4.00 4.00 4.00 5.00 97482 81173 86515 82065 73893 87493 97022 N Valid Missing Std Deviation PL30 Nội dung hình Nội dung hình thức thức sách sách “Cùng “Cùng đếm đếm xoài” phù hợp xoài” phù hợp với sắc tộc, tôn giáo, nghề quy định pháp nghiệp, giới, lứa tuổi luật Việt Nam phù địa vị xã hội hợp với tiêu chuẩn quốc gia xuất phẩm 35 35 0 Mean 4.5714 4.5143 Mode 5.00 5.00 50210 50709 N Valid Missing Std Deviation Nội dung Nội dung sách Nội dung sách “Cùng sách “Cùng “Cùng đếm đếm xoài” phù hợp với đếm xoài” xoài” thể kiến yêu cầu cần đạt kiến phù hợp với thức tốn xác thức tốn chương trình độ, đặc với sở tốn học trình GDPT mơn Tốn điểm tâm lý học sinh 35 35 35 0 Mean 4.0571 4.0286 4.4286 Mode 4.00 4.00 4.00 72529 56806 50210 N Valid Missing Std Deviation PL31 Quyển sách Quyển sách Quyển sách “Cùng Ngôn ngữ “Cùng “Cùng nhau đếm xồi” có Quyển sách “Cùng đếm xồi” có đếm xồi” có đầy đủ yếu tố đếm xoài” tuân bố cục rõ cấu trúc mạch câu chuyện toán thủ quy định ràng, đầy đủ lạc học: cốt truyện, bối ngữ pháp, tả, phần: mở cảnh, kiện, nhân diễn đạt sáng, đầu, diễn biến vật, yếu tố toán học kết thúc tuổi học sinh 35 35 35 35 0 0 Mean 4.8571 4.4857 4.4286 3.8286 Mode 5.00 5.00 5.00 4.00 35504 74247 69814 61767 N Valid dễ hiểu, phù hợp lứa Missing Std Deviation Quyển sách Hình ảnh minh “Cùng họa đếm xồi” có sách hình thức “Cùng trình bày cân đếm xồi” mơ đối, hài hịa hố kênh kiến thức chữ kênh nội dung toán hình, hệ học câu thống ký chuyện hiệu, biểu tượng, kiểu chữ cỡ chữ N Mean Mode Std Deviation Valid Missing 35 35 0 3.857 4.00 6011 4.2000 4.00 63246 PL32 Em cảm Em cảm Em cảm Em cảm Em cảm Em cảm Em cảm Em cảm Em cảm thấy thấy thấy nội thấy nội thấy tình thấy việc thấy thấy thấy hình ảnh kênh dung dung câu kết hợp hứng thú hứng thú hứng thú minh chữ câu chuyện đếm xoài đọc câu với tình với hoạt với việc hoạ cho chuyện “Cùng câu chuyện động kiểm tra câu câu “Cùng chuyện “Cùng câu chia xoài kết chuyện chuyện đếm “Cùng chuyện vào túi làm “Cùng “Cùng đếm xồi” thú đếm “Cùng để tìm nhau xồi” dễ vị đếm xồi” hiểu đếm đếm hiểu xồi” tìm hiểu đếm cách đọc xoài” xoài” dễ giúp cho giúp xoài” mà trăm tiếp nội đẹp mắt nhìn viết học GV đưa số Toán thú để giới thành vị chuyện thiệu “Cùng tổng gần gũi, dễ đếm hiểu xoài” 149 149 149 149 149 149 149 149 149 0 0 0 0 Mean 4.7450 4.4497 4.2349 4.3087 4.6644 4.9060 4.3087 4.8322 4.7718 Mode 5.00 4.00 4.00 4.00 5.00 5.00 4.00 5.00 5.00 46723 49914 58575 63565 59967 29276 63565 37494 42108 N Valid dung câu Missing Std Deviation