NGUYÊN TẮC XÉT XỬ KỊP THỜI, CÔNG BẰNG, CÔNG KHAI TRONG TỐ TỤNG HÌNH SỰ VIỆT NAM

NGUYÊN TẮC XÉT XỬ KỊP THỜI, CÔNG BẰNG, CÔNG KHAI TRONG TỐ TỤNG HÌNH SỰ VIỆT NAMSự ra đời của Hiến pháp 2013 và BLTTHS 2015 là một bước tiến lớn trong việc hoàn thiện hệ thống pháp luật tố tụng hình sự nói chung, góp phần bảo vệ quyền công dân, quyền con người, bảo vệ thiết chế, chế độ xã hội chủ nghĩa. Trong Hiến pháp hiện hành không phải vô cớ mà các nhà lập pháp xếp chương quy định về quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân nằm ở vị trí thứ 2 so với vị trí chương 5 của Hiến pháp 1992 đồng thời bổ sung thêm quy định về quyền con người chứ không chỉ đơn thuần là quyền và nghĩa vụ của công dân. Có thể thấy rằng để hội nhập được với quốc tế Việt Nam buộc phải thay đổi về tư duy và coi trọng hơn các quyền cơ bản của con người. Và một trong những quyền cơ bản của con người và cũng là nguyên tắc tiến hành tố tụng đó là Tòa án phải xét xử kịp thời, công bằng, công khai.Xuất phát từ quy định tại Khoản 2 Điều 31 Hiến pháp 2013, BLTTHS 2015 đã cụ thể hóa tại Điều 25 về nội dung Tòa án xét xử kịp thời, công bằng, công khai như sau:Tòa án xét xử kịp thời trong thời hạn luật định, bảo đảm công bằng.Tòa án xét xử công khai, mọi người đều có quyền tham dự phiên tòa, trừ trường hợp do Bộ luật này quy định. Trường hợp đặc biệt cần giữ bí mật nhà nước, thuần phong, mỹ tục của dân tộc, bảo vệ người dưới 18 tuổi hoặc để giữ bí mật đời tư theo yêu cầu chính đáng của đương sự thì Tòa án có thể xét xử kín nhưng phải tuyên án công khai.Thực tiễn áp dụng nguyên tắc xét xử kịp thời, công bằng, công khai thời gian qua cho thấy những kết quả tích cực đạt được góp phần quan trọng trong việc bảo đảm quyền con người, quyền công dân và duy trì công lý trong xã hội. Bên cạnh đó vẫn tồn tại một sô hạn chế, thiếu sót có thể kể đến như: Có những vụ án nhận được sự quan tâm của dư luận tuy nhiên công tác xét xử chưa kịp thời, gây nhiều bức xúc trong người nhà nạn nhân và người dân vi phạm nguyên tắc xét xử kịp thời; vi phạm thời hạn tố tụng đối với vụ án xét xử theo thủ tục rút gọn; Vụ án có tính chất và mức độ nguy hiểm của hành vi phạm tội tương đương nhau nhưng các tòa trong cùng 01 tỉnh xử không thống nhất, vi phạm nguyên tắc xét xử công bằng; Vụ án có dấu hiệu xử nhẹ cho bị cáo, vi phạm nguyên tắc xét xử công bằng; Việc công bố các bản án thuộc trường hợp phải công bố còn chậm, nhiều bản án chưa được chú trọng công bố vi phạm nguyên tắc xét xử công khai…. Những hạn chế, thiếu sót trên là những hạn chế thiếu sót tiêu biểu được chỉ ra, xuất phát từ nhiều nguyên nhân trong đó có cả nguyên nhân chủ quan, nguyên nhân khách quan, đây là những vấn đề từ thực tiễn đặt ra đòi hỏi có những giải pháp khắc phục.Chính vì những lý do trên, học viên lựa chọn đề tài “Nguyên tắc xét xử kịp thời, công bằng, công khai trong tố tụng hình sự Việt Nam” làm đề tài luận văn thạc sỹ luật học.