i Tổng i quan i chung i về i đầu i t i trực i tiếp i nớc i ngoài
i Đặc i điểm i của i hoạt i động i đầu i t i trực i tiếp i nớc i ngoài
i i Từ i khái i niệm i về i FDI i ta i có i thể i thấy i đợc i đặc i điểm i của i hình i thức i đầu i t i này:
Thứ i nhất, i dòng i vốn i đầu i t i nớc i ngoài i thế i giới i ngày i một i gia i tăng i và i chịu i sự i chi i phối i chủ i yếu i của i các i nớc i công i nghiệp i phát i triển. i i Trong i những i năm i đầu i thập i kỷ i 90, i quy i mô i vốn i đầu i t i nớc i ngoài i trên i thế i giới i bình i quân i hàng i năm i là i 190 i tỷ i USD, i đến i năm i 1995 i đạt i 317 i tỷ i USD, i năm i
1996 i là i 349 i tỷ, i đến i năm i 2001 i con i số i này i lên i tới i hơn i 1000 i tỷ i Các i nớc i công i nghiệp i phát i triển i đóng i vai i trò i chủ i yếu i trong i dòng i vận i động i của i đầu i t i nớc i ngoài, i chiếm i tới i 93% i tổng i vốn i ĐTNN i cung i cấp i cho i thế i giới i trớc i những i năm i
90 i và i hiện i nay i cũng i cung i cấp i khoảng i 85% i tổng i vốn i ĐTNN i của i thế i giới i Đồng i thời i các i nớc i công i nghiệp i phát i triển i cũng i thu i hút i tới i 3/4 i tổng i vốn i ĐTNN i của i cả i thế i giới i Riêng i năm i 1995, i các i nớc i công i nghiệp i phát i triển i đầu i t i ra i nớc i ngoài i 270 i tỷ i USD i và i cũng i thu i hút i tới i 230 i tỷ i USD.
Thứ i hai, i ĐTNN i dới i hình i thức i hợp i nhất i và i mua i lại i các i chi i nhánh i công i ty i nớc i ngoài i đã i bùng i nổ i mạnh i trong i những i năm i gần i đây i và i trở i thành i chiến i l- ợc i phát i triển i hợp i tác i chính i của i các i công i ty i xuyên i quốc i gia i (TNCs). Đây i là i xu i hớng i bảo i vệ, i củng i cố i và i phát i huy i thế i mạnh i của i các i TNCs i trớc i quá i trình i cạnh i tranh i quốc i tế i đang i gia i tăng i mạnh i mẽ, i giúp i các i TNCs i sử i dụng i có i hiệu i quả i mạng i lới i cung i ứng, i dịch i vụ i sẵn i có i để i phục i vụ i tốt i hơn i khách i hàng, i mở i rộng i thị i phần, i nâng i cao i năng i lực i cạnh i tranh i và i tăng i nguồn i thu i lợi i nhuận i Giá i trị i giao i dịch, i hợp i tác i mua i bán i cổ i phần i hợp i vốn i của i các i công i ty i nớc i ngoài i năm i 1995 i đạt i 229 i tỷ i USD, i bằng i hai i lần i năm i 1988 i và i đang i diễn i ra i nhộn i nhịp i nhất i trong i các i Ngành i viễn i thông, i dợc i phẩm, i năng i lợng, i dịch i vụ, i tài i chính
Thứ i ba, i đầu i t i trực i tiếp i nớc i ngoài i có i sự i thay i đổi i sâu i sắc i trong i các i lĩnh i vùc i ®Çu i t.
Mục i tiêu i của i hoạt i động i đầu i t i là i tìm i kiếm i lợi i nhuận i Do i đó i động i cơ i truyền i thống i của i đầu i t i nớc i ngoài i những i năm i đầu i thập i kỷ i 60 i là i chạy i theo i lao i động i rẻ, i săn i lùng i tài i nguyên i không i còn, i mà i thay i vào i đó i các i luồng i vốn i đầu i t i n- ớc i ngoài i hiện i nay i tập i trung i chủ i yếu i vào i các i ngành i nghề i truyền i thống i thu i hút i nhiều i lao i động i nh: i khai i thác i mỏ, i chế i biến i nông i sản, i công i nghiệp i chế i tạo i Hiện i nay, i xu i hớng i đầu i t i cũng i thay i đổi i cùng i với i sự i chuyển i dịch i cơ i cấu i kinh i tế i thế i giới, i nghiêng i về i xu i thế i phát i triển i mạnh i kinh i tế i dịch i vụ i Từ i đầu i thập i kỷ i 80 i đến i nay, i đầu i t i vào i lĩnh i vực i dịch i vụ i chiếm i tới i 50% i lợng i vốn i đầu i t i vào i các i nớc i công i nghiệp i phát i triển i và i 30% i lợng i vốn i đầu i t i vào i các i nớc i đang i phát i triển i Tuy i hiện i nay i đầu i t i vào i lĩnh i vực i sản i xuất i vật i chất i ở i các i nớc i đang i phát i triển i chiếm i gần i 70% i nhng i tỷ i trọng i đang i giảm i dần. i Trong i những i năm i gần i đây, i do i các i nớc i đang i phát i triển i cam i kết i không i quốc i hữu i hoá, i có i chính i sách i khuyến i khích i u i đãi i đặc i biệt i nên i nguồn i vốn i ĐTNN i vào i lĩnh i vực i cơ i sở i hạ i tầng i tăng i khá i nhanh, i hiện i chiếm i tới i 8%-10% i tổng i vốn i ĐTNN i thế i giới.
Thứ i t, i các i nớc i Mỹ, i Anh, i Pháp, i Nhật i là i các i quốc i gia i chi i phối i vận i động i ĐTNN i trên i thế i giới.
Trong i những i năm i đầu i của i thập i kỷ i 90, i đầu i t i ra i nớc i ngoài i của i Mỹ i chiếm i tới i trên i 27,1% i tổng i vốn i ĐTNN i của i thế i giới, i tập i trung i chủ i yếu i ở i Tây i Âu, i Nhật i Bản, i Mỹ i La i Tinh i và i NICs i Đông i á.i Anh i là i nớc i đứng i thứ i hai, i với i lợng i vốn i ĐTNN i hàng i năm i từ i 32 i đến i 35 i tỷ i USD i Riêng i năm i 1995 i đầu i t i của i Anh i là i 30 i tỷ i USD i và i Pháp i là i 18 i tỷ i USD i Tính i chung i của i ba i nớc i này i cũng i chiếm i tới i 30% i tổng i vốn i ĐTNN i của i thế i giới i Nhng i đến i năm i 1999 i ĐTNN i của i Anh i đã i vợt i Mỹ i và i đạt i 199 i tỷ i USD i Nhật i Bản i những i năm i gần i đây i đứng i vị i trí i thứ i t i trên i thế i giới i trong i các i quốc i gia i đầu i t i ra i nớc i ngoài, i với i quy i mô i vốn i ĐTNN i bình i quân i hàng i năm i khoảng i trên i 25 i tỷ i USD i Nh i vậy i những i quốc i gia i hàng i đầu i này i đã i cung i cấp i trên i 2/3 i tổng i vốn i ĐTNN i của i thế i giới i Nhng i các i quốc i gia i đó i đã i chiếm i hầu i nh i toàn i bộ i lợng i ĐTNN i của i thế i giới, i chỉ i riêng i Mỹ i đã i chiếm i tới i 2/3 i lợng i ĐTNN i toàn i thế i giới.
Thứ i năm, i các i tập i đoàn i xuyên i quốc i gia i (TNCs) i đóng i vai i trò i quan i trọng i trong i luồng i vốn i ĐTNN i của i thế i giới.
Các i TNCs i hiện i đang i chi i phối i kiểm i soát i phần i lớn i hoạt i động i sản i xuất i kinh i doanh i trên i thế i giới i Chỉ i riêng i 100 i TNCs i lớn i nhất i cũng i đã i cung i cấp i tới i 1/3 i tổng i vốn i ĐTNN i và i tổng i tài i sản i của i các i công i ty i này i ở i nớc i ngoài i đã i lên i tới i
1400 i tỷ i USD, i sử i dụng i 78 i triệu i lao i động, i trong i đó i có i 12 i triệu i lao i động i ở i nớc i ngoài i Trong i nửa i đầu i thập i kỷ i 90 i các i TNCs i của i Mỹ i chiếm i tới i 50% i tổng i vốn i i đầu i t i ra i nớc i ngoài i của i Mỹ i Tơng i tự i các i TNCs i Nhật i chiếm i 53% i và i các i TNCs i của i Châu i Âu i chiếm i tới i 63% i vốn i FDI i ra i nớc i ngoài i và i tỷ i lệ i này i sẽ i tiếp i tục i gia i tăng i trong i tơng i lai i và i phần i lớn i hớng i mạnh i vào i Châu i á i Năm i 1999, i các i TNCs i đã i đầu i t i gần i 570 i tỷ i USD i chiếm i gần i 2/3 i lợng i ĐTNN i toàn i thế i giới.
Thứ i sáu, i đầu i t i vào i các i nớc i đang i phát i triển i gia i tăng i mạnh i mẽ i cả i về i quy i mô i và i tốc i độ, i làm i tỷ i trọng i vốn i ĐTNN i vào i các i nớc i đang i phát i triển i tăng i nhanh.
Trong i năm i 1990, i các i nớc i đang i phát i triển i tiếp i nhận i đợc i 33,7 i tỷ i USD i nh- ng i tới i năm i 1995 i đã i nhận i đợc i 99,7 i tỷ i USD i tăng i gần i ba i lần i và i hiện i nay i chiếm i tới i trên i 34% i tổng i vốn i ĐTNN i của i thế i giới i Tuy i nhiên i i đầu i t i vào i các i nớc i đang i phát i triển i cũng i phân i bố i không i đều, i chủ i yếu i tập i trung i ở i Trung i Quốc, i NICs i Đông i á,i ASEAN i và i một i số i nớc i Mỹ i La i Tinh i Riêng i Trung i Quốc i đã i thu i hút i tới i trên i 1/3 i tổng i vốn i ĐTNN i vào i các i nớc i đang i phát i triển i Điều i đáng i chú i ý i là i một i số i nớc i đang i phát i triển i cũng i đã i tích i cực i đầu i t i ra i nớc i ngoài, i đặc i biệt i là i NICs i Đông i á, i ASEAN i và i Trung i Quốc i Trong i những i năm i 80, i tỷ i trọng i vốn i đầu i t i xuất i khẩu i ra i nớc i ngoài i của i các i nớc i đang i phát i triển i chỉ i chiếm i 6% i tổng i vốn i ĐTNN i thế i giới i thì i năm i 1993 i đạt i 13% i và i năm i 1995 i đã i chiếm i tới i 15%.
i Các i loại i hình i đầu i t i trực i tiếp i nớc i ngoài i (FDI)
Theo i Luật i đầu i t i nớc i ngoài i tại i Việt i Nam, i đầu i t i trực i tiếp i nớc i ngoài i đợc i thực i hiện i dới i 3 i hình i thức i chủ i yếu:
3.1- i Hợp i đồng i hợp i tác i kinh i doanh i (HĐHTKD) i i i Đó i là i văn i bản i ký i kết i giữa i hai i hay i nhiều i bên i để i tiến i hành i hoạt i động i đầu i t i kinh i doanh i ở i Việt i Nam i trong i đó i quy i định i trách i nhiệm i và i phân i chia i kết i quả i kinh i doanh i cho i mỗi i bên i mà i không i thành i lập i pháp i nhân i mới. Đặc i trng i cơ i bản i của i hình i thức i đầu i t i này i là i không i tạo i thành i một i pháp i nhân i mới i tại i Việt i Nam i vì i vậy i các i bên i vẫn i giữ i nguyên i t i cách i pháp i lý i của i mình i và i chịu i trách i nhiệm i độc i lập i trớc i Nhà i nớc i Việt i Nam i Quyền i lợi i và i nghĩa i vụ i của i các i bên i đợc i điều i chỉnh i trong i bản i hợp i đồng i hợp i tác i kinh i doanh.
3.2 i Doanh i nghiệp i liên i doanh i (DNLD)
Là i doanh i nghiệp i do i hai i bên i hoặc i nhiều i bên i hợp i tác i thành i lập i tại i Việt i Nam i trên i cơ i sở i hợp i đồng i liên i doanh i hoặc i hiệp i định i ký i kết i giữa i chính i phủ i Việt i Nam i với i chính i phủ i nớc i ngoài i hoặc i do i doanh i nghiệp i có i vốn i đầu i t i nớc i ngoài i hợp i tác i với i doanh i nghiệp i Việt i Nam i hoặc i do i doanh i nghiệp i liên i doanh i hợp i tác i với i nhà i đầu i t i nớc i ngoài i trên i cơ i sở i hợp i đồng i liên i doanh. Đặc i trng i của i hình i thức i này i là i tạo i thành i một i pháp i nhân i mới i mang i quốc i tịch i Việt i Nam i (đợc i thành i lập i theo i hình i thức i của i một i công i ty i trách i nhiệm i hữu i hạn) i Các i bên i liên i doanh i chịu i trách i nhiệm i trong i phần i vốn i cam i kết i và i vốn i góp i của i doanh i nghiệp i Việc i phân i chia i lợi i nhuận i và i rủi i ro i của i doanh i nghiệp i liên i doanh i dựa i vào i tỷ i lệ i góp i vốn i của i mỗi i bên i trừ i trờng i hợp i có i quy i định i khác i trong i hợp i đồng i liên i doanh i Mức i độ i quyết i định i của i các i bên i đối i với i các i vấn i đề i sản i xuất i kinh i doanh i của i doanh i nghiệp i cũng i phụ i thuộc i vào i tỷ i lệ i góp i vốn i của i mỗi i bên.
3.3 i Doanh i nghiệp i 100% i vốn i nớc i ngoài i (DN i 100% i VNN)
Là i doanh i nghiệp i thuộc i sở i hữu i của i nhà i đầu i t i nớc i ngoài, i do i nhà i đầu i t i nớc i ngoài i đầu i t i 100% i vốn i thành i lập i tại i Việt i Nam i tự i quản i lý i và i tự i chịu i trách i nhiệm i về i kết i quả i kinh i doanh. Đặc i trng i của i hình i thức i này i là i doanh i nghiệp i 100% i vốn i nớc i ngoài i đợc i thành i lập i theo i hình i thức i của i một i công i ty i trách i nhiệm i hữu i hạn i có i t i cách i pháp i nhân i mang i quốc i tịch i Việt i Nam i Nhà i đầu i t i có i thể i trực i tiếp i điều i hành, i quản i lý i và i tổ i chức i hoạt i động i sản i xuất i kinh i doanh i theo i quy i định i của i pháp i luật. i i i i i i Một i vài i dạng i đặc i biệt i của i hình i thức i đầu i t i 100% i vốn i đầu i t i nớc i ngoài i là: i Hợp i đồng i xây i dựng i - i kinh i doanh- i chuyển i giao i (BOT), i hợp i đồng i xây i dựng i - i chuyển i giao- i kinh i doanh i (BTO), i hợp i đồng i xây i dựng- i chuyển i giao i (BT) i Đây i là i các i dạng i đầu i t i đợc i áp i dụng i đối i với i các i công i trình i xây i dựng i cơ i sở i hạ i tầng i kỹ i thuËt.
4.Các i tác i động i của i FDI i đối i với i nền i kinh i tế i Việt i Nam
4.1.1- i Bổ i sung i nguồn i vốn i để i bù i đắp i cho i sự i thiếu i hụt i vốn i trong i quá i trình i công i nghiệp i hoá i - i hiện i đại i hoá
Hầu i hết i các i nớc i kém i và i đang i phát i triển i đều i rơi i vào i "vòng i luẩn i quẩn": i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i Thu i nhập i thấpi i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i Tiết i kiệm i thấp i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i Năng i suất i lao i động i thấpi i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i Đầu i t i thấp
Trở i ngại i lớn i nhất i để i các i nớc i này i thoát i ra i khỏi i "vòng i luẩn i quẩn" i là i vấn i đề i về i vốn i và i kỹ i thuật i hiện i đại i Để i có i thể i tăng i trởng i và i phát i triển i các i nớc i này i cần i phải i có i một i lợng i vốn i lớn, i nếu i chỉ i trông i chờ i vào i vốn i tích i luỹ i ít i ỏi i ở i trong i nớc i thì i sẽ i không i tránh i khỏi i tình i trạng i đã i thụt i lùi i ngày i càng i thụt i lùi i hơn i so i với i thế i giới i Đặc i biệt i trong i điều i kiện i của i Việt i Nam, i đất i nớc i ta i đang i trong i công i cuộc i công i nghiệp i hoá i - i hiện i đại i hoá, i chúng i ta i đang i cần i rất i nhiều i vốn i đầu i t i (đặc i biệt i trong i công i nghiệp) i để i tạo i ra i một i "cú i huých" i từ i bên i ngoài i nhằm i phá i vỡ i "vòng i luẩn i quẩn" i đó i i FDI i là i một i nguồn i vốn i lớn i đã i bổ i sung i một i lợng i không i nhỏ i trong i tổng i vốn i đầu i t i toàn i xã i hội.
Thực i tế i đã i chứng i minh, i trong i thời i kỳ i 1991-1995 i FDI i chiếm i 25,7% i tổng i vốn i đầu i t i toàn i xã i hội, i còn i trong i thời i kỳ i 1996-2000 i FDI i đã i tăng i lên i khoảng i 30% i vốn i đầu i t i toàn i xã i hội i Riêng i năm i 2000 i FDI i chiếm i 18,6%.
4.1.2- i Góp i phần i làm i chuyển i dịch i cơ i cấu i kinh i tế, i hình i thành i và i phát i triển i một i số i ngành i công i nghiệp i mũi i nhọn
Kinh i tế i nớc i ta i trong i giai i đoạn i mở i cửa i cùng i với i sự i góp i sức i của i luồng i vốn i đầu i t i nớc i ngoài i đã i có i những i chuyển i biến i đáng i kể i Cơ i cấu i ngành i kinh i tế i đã i chuyển i dịch i ngày i càng i hợp i lý i hơn, i tỷ i trọng i của i ngành i công i nghiệp i trong i cơ i cấu i GDP i toàn i bộ i nền i kinh i tế i có i xu i hớng i tăng i dần i với i tốc i độ i khá i ổn i định. i i i i i i i i i i i i Bảng i 1: i Cơ i cấu i GDP i qua i các i năm i (%)
Ngành i kinh i tế 1990 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 Nông, i lâm, i thuỷ i sản
Nguồn: i Số i liệu i thống i kê i tổng i hợp i từ i tạp i chí i con i số i và i sự i kiện i số5/1999 i và i số i 1+2/2001
Qua i bảng i trên i chúng i ta i thấy, i nếu i nh i năm i 1990, i lĩnh i vực i nông-lâm- i thuỷ i sản i vẫn i còn i chiếm i tỷ i trọng i lớn i nhất i trong i GDP i i (38,7%) i tiếp i đến i là i dịch i vụ i (38,6%) i và i cuối i cùng i là i công i nghiệp- i xây i dựng i chỉ i chiếm i 22,7% i thì i đến i năm i 1995 i con i số i tơng i ứng i là i 27,2%; i 28,8%; i 44,1% i Đến i năm i 2000, i cơ i cấu i này i đã i có i sự i thay i đổi i phù i hợp i hơn i với i chủ i trơng i phát i triển i nền i kinh i tế i theo i h- ớng i CNH-HĐH i của i Nhà i nớc i ta, i nông i lâm i nghiệp i chỉ i còn i chiếm i 23,2%, i công i nghiệp i và i xây i dựng i chiếm i 35,4% i và i dịch i vụ i chiếm i 41,4%.
Cùng i với i sự i chuyển i dịch i cơ i cấu i kinh i tế, i FDI i góp i phần i hình i thành i hàng i chục i ngành i nghề i mới i và i phát i triển i một i số i ngành i công i nghiệp i mũi i nhọn i Khi i nhà i đầu i t i nớc i ngoài i đầu i t i vào i Việt i Nam, i lẽ i tất i nhiên i họ i sẽ i chọn i những i ngành i nghề i mà i chúng i ta i có i lợi i thế i so i sánh i hơn i so i với i các i nớc i khác i Đất i nớc i ta i giàu i tài i nguyên i thiên i nhiên, i nguồn i nhân i lực i dồi i dào i với i giá i rẻ i tơng i đối, i vị i trí i địa i lý i thuận i lợi i cho i việc i lu i thông i hàng i hoá i rất i thuận i lợi i cho i việc i phát i triển i các i ngành i công i nghiệp i khai i thác i và i lắp i ráp i Có i những i ngành i công i nghiệp i có i vốn i đầu i t i nớc i ngoài i đã i vơn i lên i khẳng i định i mình i trên i thị i trờng i trong i nớc i và i quốc i tế i nh i công i nghiệp i dầu i khí, i lắp i ráp i điện i tử, i may i mặc i xuất i khẩu, i giày i da
Cho i đến i nay i đã i có i 8 i ngành i hàng i do i các i doanh i nghiệp i FDI i nắm i 100% i sản i phẩm i (dầu i khí, i ô i tô, i đèn i hình, i tổng i đài i điện i thoại, i tủ i lạnh, i máy i giặt, i điều i hoà i nhiệt i độ, i máy i thu i băng, i đầu i video, i nguyên i liệu i nhựa); i 7 i ngành i hàng i doanh i nghiệp i FDI i chiếm i từ i 50% i đến i 90% i sản i lợng i (thép, i kính i xây i dựng, i xe i máy, i biến i thế i 250-1000 i KVA, i phân i bón i NPK, i thuốc i trừ i sâu, i sơn i các i loại); i 12 i ngành i hàng i doanh i nghiệp i FDI i chiếm i dới i 50% i sản i lợng i (điện, i bia, i đờng i ăn, i giày, i may i mặc, i vải i sợi, i gạch i ốp i lát, i sứ i vệ i sinh, i xi i măng, i khách i sạn, i ti i vi) i (Tạp i chí i con i số i và i sự i kiện)
4.1.3- i Chuyển i giao i công i nghệ, i nâng i cao i trình i độ i lao i động
Một i khó i khăn i cho i việc i phát i triển i ngành i công i nghiệp i nói i riêng i và i nền i kinh i tế i nói i chung i ở i nớc i ta i là i trình i độ i khoa i học i kỹ i thuật i và i trình i độ i quản i lý, i tay i nghề i của i lao i động i còn i kém i Việc i nghiên i cứu i để i phát i triển i khoa i học i kỹ i thuật i đòi i hỏi i phải i đầu i t i lớn i và i thời i gian i dài i Với i hình i thức i FDI, i chúng i ta i có i thể i tiến i hành i chuyển i giao i công i nghệ i rút i ngắn i thời i gian i Công i nghệ i ở i đây i bao i gồm i cả i phần i cứng i (máy i móc, i thiết i bị, i nguyên i vật i liệu) i và i phần i mềm i (tri i thức i khoa i học, i phơng i thức i quản i lý, i năng i lực i tiếp i cận i thị i trờng, i trình i độ i quản i lý i và i trình i độ i lao i động ) i do i vậy i trình i độ i tay i nghề i và i quản i lý i của i lao i động i khu i vực i FDI i sẽ i đợc i nâng i cao.
Trong i những i năm i qua i ngành i công i nghiệp i Việt i Nam i đã i đợc i đầu i t i từng i bớc i nâng i cao i mức i độ i hiện i đại i của i máy i móc i thiết i bị i Một i số i ngành i nh i dầu i khí, i bu i chính i viễn i thông i i đã i đợc i trang i bị i rất i hiện i đại i không i thua i kém i gì i các i nớc i trong i khu i vực i Các i ngành i khác i nh i luyện i kim, i xi i măng, i may i mặc, i lắp i ráp i điện i tử i cũng i đang i từng i bớc i đợc i hiện i đại i hoá i Ví i dụ i nh i liên i doanh i Mecedes i Benz, i ISUZU, i Mêkông i lần i đầu i tiên i đã i sử i dụng i sơn i tĩnh i điện i Bia i Việt i Nam, i nớc i giải i khát i IBC, i dầu i ăn i Goden i Hope i - i Nhà i Bè i áp i dụng i dây i chuyền i công i nghệ i tiên i tiÕn i i i i i i
4.1.4 i Tăng i kim i ngạch i xuất i nhập i khẩu
Cùng i với i việc i chuyển i giao i công i nghệ i các i doanh i nghiệp i FDI i (phần i lớn i là i các i doanh i nghiệp i trong i ngành i công i nghiệp) i góp i phần i không i nhỏ i vào i việc i nhập i khẩu i các i mặt i hàng i công i nghệ i (máy i móc i thiết i bị i linh i kiện i phụ i tùng ) i mà i trong i nớc i cha i sản i suất i đợc, i nâng i cao i năng i lực i sản i xuất, i chất i lợng i sản i phẩm i do i đó i làm i tăng i khả i năng i xuất i khẩu i sản i phẩm i công i nghiệp i Việt i Nam i (dầu i thô,than i đá i hàng i dệt i may, i hàng i điện i tử, i máy i tính, i giày i dép ) i Nếu i nh i năm i 1995 i giá i trị i i xuất i khẩu i của i khu i vực i doanh i nghiệp i FDI i mới i đạt i 440 i triệu i
USD i chiếm i 8% i tổng i kim i ngạch i xuất i khẩu i cả i nớc i thì i năm i 1999 i đạt i kỷ i lục i
2577 i triệu i USD i i chiếm i 23% i i và i riêng i 6 i tháng i đầu i năm i 2001 i đã i đạt i 3452 i triệu i USD i chiếm i 45,51% i tăng i 12,5% i so i với i cùng i kỳ i năm i 2000.
Bảng i 2: i Kim i ngạch i xuất i nhập i khẩu i cả i nớc i 6 i tháng i đầu i năm i 2001so i với i 6 i tháng i đầu i năm i 2000 i (Đơn i vị i tính: i triệu i USD)
Chỉ i tiêu 6 i tháng i năm i 2001 Cơ i cấu
(%) So i với i 6 i tháng i n¨m i 2000 XuÊt i khÈu
Khu i vùc i kinh i tÕ i trong i níc
Khu i vực i có i vốn i đầu i t i nớc i ngoài i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i Dầu i thô i i i i Hàng i hoá i khác
Khu i vùc i kinh i tÕ i trong i níc
Khu i vực i có i vốn i đầu i t i nớc i ngoài
Nguồn: i Con i số i và i sự i kiện i 7/2001 4.1.5- i Các i tác i động i tích i cực i khác i i Ngoài i các i tác i động i tích i cực i nói i trên, i FDI i còn i góp i phần i làm i tăng i thu i ngoại i tệ, i giải i quyết i việc i làm, i tăng i thu i Ngân i sách cho i ngành i công i nghiệp i nói i riêng i và i cho i toàn i bộ i nền i kinh i tế i quốc i dân i i Hiện i nay, i khu i vực i đầu i t i nớc i ngoài i chiếm i tỷ i trọng i lớn i (trên i 10% i GDP i cả i nớc), i mỗi i năm i khu i vực i doanh i nghiệp i FDI i đóng i góp i cho i Ngân i sách i khoảng i 300 i triệu i USD i chiếm i 6-7% i nguồn i thu i cho i Ngân i sách, i tạo i việc i làm i cho i trên i 36 i vạn i lao i động i trực i tiếp i và i hàng i vạn i lao i động i gián i tiếp i khác i chủ i yếu i nhờ i vào i sản i xuất i công i nghiệp i Có i thể i nói i các i dự i án i FDI i đã i đóng i góp i đáng i kể i vào i việc i mở i rộng, i đa i phơng i hoá, i đa i dạng i hoá i hoạt i động i kinh i tế i đối i ngoại, i tăng i thêm i thế i và i lực i mới i cho i nền i kinh i tế i Việt i Nam i trong i tiÕn i tr×nh i héi i nhËp i quèc i tÕ.
Bảng i 3: i Thu i Ngân i sách i từ i doanh i nghiệp i có i vốn i đầu i t i nớc i ngoài i i i i i i i i i i i i (giai i đoạn i 1994-2001)
Nguồn : i Tổng i hợp i từ i tạp i chí i con i số i và i sự i kiện i năm i 2001, i 2002.
Mặc i dù i có i những i tác i động i tích i cực i đóng i góp i một i phần i không i nhỏ i vào i sự i tăng i trởng i và i phát i triển i của i ngành i công i nghiệp i Việt i Nam i nói i riêng i và i của i toàn i bộ i nền i kinh i tế i quốc i dân i nói i chung, i bên i cạnh i đó i đầu i t i trực i tiếp i nớc i ngoài i cũng i gây i ra i những i ảnh i hởng i xấu i cũng i có i những i tác i động i tiêu i cực i mà i chúng i ta i cần i biết i tới i để i có i những i giải i pháp i khắc i phục.
4.2.1- i Có i sự i bất i hợp i lý i trong i sự i phân i bổ i ngành i nghề i giữa i các i vùng i thành i thị i và i nông i thôn i Đất i nớc i ta i là i một i nớc i nông i nghiệp i với i hơn i 80% i dân i số i sống i ở i nông i thôn, i miền i núi i Tuy i chiếm i tỷ i lệ i lớn i và i có i vai i trò i quan i trọng i nh i vậy i nhng i việc i đầu i t i để i phát i triển i ở i đây i cha i đợc i quan i tâm i đúng i mức i Hầu i hết i các i dự i án i đầu i t i nớc i ngoài i ở i Việt i Nam i đều i tập i trung i ở i các i thành i phố i lớn i nh i TP i Hồ i Chí i Minh, i
i Các i nhân i tố i ảnh i hởng i tới i khả i năng i thu i hút i và i sử i dụng i FDI
Đầu i t i nớc i ngoài i là i một i hoạt i động i kinh i tế i có i vai i trò i rất i lớn i đối i với i các i n- ớc i trên i thế i giới i đặc i biệt i là i các i nớc i đang i phát i triển i Tuy i thế, i việc i thu i hút i FDI i lại i chịu i ảnh i hởng i của i nhiều i nhân i tố i chủ i quan i và i khách i quan.
Đặc i điểm i của i thị i trờng i nớc i nhận i đầu i t: i nhân i tố i này i ảnh i hởng i rất i lớn i đến i việc i thu i hút i FDI i Nó i thể i hiện i ở i quy i mô, i dung i lợng i của i thị i trờng, i sức i mua i của i các i tầng i lớp i dân i c i bản i địa, i khả i năng i mở i rộng i quy i mô i đầu i t i i Lợi i thế i về i thị i trờng i sẽ i có i sức i hút i rất i lớn i đối i với i FDI.
Luật i đầu i t: i nhân i tố i này i sẽ i kìm i hãm i hoặc i thúc i đẩy i sự i gia i tăng i của i hoạt i động i đầu i t i trực i tiếp i nớc i ngoài i thông i qua i cơ i chế, i chính i sách, i thủ i tục i u i đãi i đợc i quy i định i trong i luật i Luật i đầu i t i nớc i ngoài i đợc i coi i là i thông i thoáng i và i hấp i dẫn i khi i thủ i tục i cấp i giấy i phép i đầu i t i nhanh i chóng i và i thuận i tiện, i các i biện i pháp i khuyến i khích i và i đảm i bảo i của i Chính i phủ i đối i với i các i dự i án i phải i rõ i ràng Khi i luật i đầu i t i hấp i dẫn, i các i nhà i đầu i t i nớc i ngoài i nhận i thấy i đầu i t i vào i Việt i Nam i hấp i dẫn i hơn i so i với i các i nớc i khác i trong i khu i vực i thì i họ i sẽ i đầu i t i vào i Việt i Nam.
Đặc i điểm i của i thị i trờng i nhân i lực: i giá i nhân i công i là i một i trong i những i nhân i tố i mà i nhà i đầu i t i sẽ i xem i xét i trớc i khi i tiến i hành i một i hoạt i động i đầu i t i i đặc i biệt i là i đối i với i những i dự i án i sử i dụng i nhiều i lao i động i Giá i nhân i công i rẻ i sẽ i góp i phần i làm i giảm i chi i phí i sản i xuất i dẫn i đến i làm i giảm i giá i thành i sản i phẩm, i tăng i khả i năng i cạnh i tranh i do i đó i cũng i thu i hút i đợc i nhiều i nhà i đầu i t i hơn i Bên i cạnh i đó, i trình i độ i chuyên i môn i kỹ i thuật, i trình i độ i học i vấn, i ý i thức i đạo i đức i của i ngời i lao i động i cũng i có i ý i nghĩa i nhất i định i Nó i góp i phần i quyết i định i năng i suất i và i chất i lợng i sản i phẩm i Do i đó i để i thu i hút i đợc i nhiều i hơn i nữa i các i nhà i đầu i t i nớc i ngoài i bên i cạnh i việc i phát i huy i lợi i thế i về i giá i nhân i công i rẻ, i chúng i ta i cần i phải i có i những i biện i pháp i nâng i cao i hơn i nữa i tay i nghề i và i đạo i đức i của i ngời i lao i động.
Mức i độ i ổn i định i của i chính i sách i tiền i tệ i và i mức i độ i rủi i ro i của i tiền i tệ i ở i nớc i nhận i đầu i t: i đây i là i nhân i tố i góp i phần i mở i rộng i hoạt i động i xuất i khẩu i của i nhà i đầu i t i Tỷ i giá i hối i đoái i cao i hay i thấp i đều i ảnh i hởng i tới i hoạt i động i xuất i nhập i khẩu i qua i đó i ảnh i hởng i tới i hoạt i động i của i dự i án i và i làm i giảm i sức i hấp i dẫn i đối i với i nhà i đầu i t i Ngoài i ra i mức i độ i lạm i phát i của i nền i kinh i tế i sẽ i ảnh i hởng i trực i tiếp i đến i chi i phí i sản i xuất, i lợi i nhuận i thu i đợc i của i các i dự i án i có i tỷ i lệ i nội i địa i hoá i trong i sản i phẩm i cao i Đây i chính i là i nguyên i nhân i làm i giảm i số i dự i án i đầu i t i sử i dụng i nguyên i liệu i trong i nớc.
Khả i năng i hồi i hơng i của i vốn: i khi i đem i vốn i ra i nớc i ngoài i i đầu i t i tức i là i nhà i đầu i t i đã i phải i nhìn i thấy i rõ i đợc i sự i hấp i dẫn i của i môi i trờng i đầu i t i mới i
Do i đó i họ i luôn i quan i tâm i đến i việc i lợi i nhuận i thu i đợc i có i đợc i tự i do i qua i lại i biên i giới i không i và i chi i phí i để i chuyển i lợi i nhuận i đó i qua i biên i giới i cao i hay i thấp i (tức i thuế i chuyển i lợi i nhuận i cao i hay i thấp).
Bảo i hộ i quyền i sở i hữu: i đối i tợng i của i sở i hữu i bao i gồm: i phát i minh, i sáng i chế, i quyền i tác i giả, i nhãn i hiệu i hàng i hoá, i bí i quyết i Bảo i hộ i quyền i sở i hữu i chính i là i bảo i vệ i quyền i lợi i của i các i nhà i đầu i t i Việc i bảo i vệ i quyền i sở i hữu i có i ý i nghĩa i đặc i biệt i quan i trọng i đối i với i những i ngời i muốn i đầu i t i vào i các i ngành i có i hàm i lợng i khoa i học i cao i i Nhiều i trờng i hợp, i khi i nớc i sở i tại i cha i có i những i quy i định i rõ i ràng i và i có i hiệu i lực i về i vấn i đề i này, i các i nhà i đầu i t i đã i quyết i định i chuyển i sang i đầu i t i ở i nớc i khác i an i toàn i hơn.
Chính i sách i thơng i mại: i nhân i tố i này i có i ý i nghĩa i lớn i đối i với i việc i vận i động i đầu i t i vào i lĩnh i vực i sản i xuất i hàng i xuất i khẩu i Mức i thuế i quan, i hạn i ngạch i và i các i hàng i rào i thơng i mại i sẽ i kích i thích i hoặc i hạn i chế i đến i việc i thu i hút i FDI.
Tình i hình i chính i trị i ở i nớc i nhận i đầu i t i và i trong i khu i vực: i một i môi i trờng i chính i trị i ổn i định i luôn i có i sức i hấp i dẫn i đối i với i nhà i đầu i t, i bởi i lẽ i rủi i ro i chính i trị i sẽ i gây i những i thiệt i hại i lớn i cho i các i nhà i đầu i t i nớc i ngoài i Và i một i nớc i mà i tình i hình i chính i trị i bất i ổn i thì i cũng i không i thể i kỳ i vọng i về i một i nền i kinh i tế i phát i triển i nhanh i chóng, i bền i vững.
Cơ i sở i hạ i tầng: i việc i xây i dựng i và i phát i triển i cơ i sở i hạ i tầng i nh: i giao i thông i vận i tải, i thông i tin i liên i lạc, i điện i nớc i i …sẽ i tạo i điều i kiện i thuận i lợi i cho i việc i thực i hiện i dự i án i Có i thể i thấy, i CSHT i là i nền i tảng i của i hoạt i động i sản i xuất i kinh i doanh i nói i chung i và i hoạt i động i đầu i t i nói i riêng i Nó i có i ảnh i hởng i rất i lớn i đối i với i việc i cung i cấp i các i yếu i tố i đầu i vào i cũng i nh i tiêu i thụ i các i sản i phẩm i đầu i ra, i nó i đợc i ví i nh i "dầu i mỡ i bôi i trơn" i cho i các i mắt i xích i của i hoạt i động i đầu i t i mà i nếu i thiếu i nóthì i hoạt i động i đầu i t i không i thể i diễn i ra i hoặc i tiến i hành i kém i hiệu i quả i ở i nớc i ta i hệ i thống i giao i thông, i đờng i sá i còn i yếu i kém, i mạng i thông i tin i toàn i cầu i còn i cha i phổ i cập i rộng i rãi i nên i gây i ra i không i ít i khó i khăn i trở i ngại i cho i nhà i đầu i t i Đây i là i một i vấn i đề i bức i xúc i của i Việt i Nam i trong i bối i cảnh i cạnh i tranh i quyết i liệt i với i các i nớc i trong i khu i vực i để i thu i hút i thêm i FDI i cho i phát i triển i đất i nớc.
Chính i sách i kinh i tế i vĩ i mô: i Một i chính i sách i kinh i tế i vĩ i mô i mà i ổn i định i sẽ i tạo i điều i kiện i thuận i lợi i cho i hoạt i động i của i các i nhà i đầu i t i nớc i ngoài i Nớc i nào i không i có i những i biện i pháp i tích i cực i chống i lạm i phát i có i thể i làm i các i nhà i đầu i t i nản i lòng i khi i đầu i t i vào i các i nớc i này i Bởi i lẽ, i nếu i giá i cả i tăng i nhanh, i tăng i ngoài i dự i kiến i thì i sẽ i khó i có i thể i dự i đoán i đợc i các i kết i quả i thu i đợc i từ i hoạt i động i sản i xuất i kinh i doanh, i mức i độ i rủi i ro i cao i hơn… i nên i nhìn i chung i lạm i phát i sẽ i làm i cản i trở i hoạt i động i đầu i t. i i Ngoài i ra, i đầu i t i trực i tiếp i nớc i ngoài i còn i chịu i ảnh i hởng i của i nhiều i nhân i tố i khác i nh: i hiệu i quả i sử i dụng i vốn i của i nền i kinh i tế, i chính i sách i thuế i và i u i đãi…
i Quan i điểm i của i Đảng i và i Nhà i nớc i ta i về i đầu i t i trực i tiếp i nớc i ngoài i đối i với i nền i
i i i i Trên i cơ i sở i nghiên i cứu i những i tác i động i tích i cực i và i tiêu i cực i của i FDI i đối i với i ngành i công i nghiệp i và i đối i với i nền i kinh i tế i Việt i Nam, i Đảng i và i Nhà i nớc i ta i đã i có i quan i điểm i rõ i ràng i về i vấn i đề i thu i hút i và i sử i dụng i nguồn i lực i bên i ngoài i để i phục i vụ i cho i sự i nghiệp i công i nghiệp i hóa i hiện i đại i hóa i đất i nớc i Hội i nghị i lần i thứ i IV i Ban i chấp i hành i Trung i ơng i Đảng i khóa i VIII i đã i khẳng i định: i "Trên i cơ i sở i phát i huy i nội i lực, i thực i hiện i lâu i dài i nhất i quán i các i chính i sách i thu i hút i các i nguồn i lực i bên i ngoài i Chúng i ta i coi i nguồn i lực i trong i nớc i là i quyết i định, i nguồn i lực i bên i ngoài i là i quan i trọng i đối i với i sự i phát i triển i lâu i dài i của i đất i i nớc, i cũng i cần i phải i i biết i tạo i mọi i điều i kiện i thuận i lợi i để i khai i thác i có i hiệu i quả i mọi i nguồn i lực i bên i ngoài i " i Cơ i sở i của i nhận i định i này i là i căn i cứ i vào i mối i quan i hệ i i tác i động i i qua i lại i i giữa i hai i nguồn i vốn i trong i và i ngoài i nớc i ởi đây i vốn i trong i nớc i có i vai i trò i nh i là i nguồn i vốn" i mồi" i để i thu i hút i vốn i đầu i t i nớc i ngoài, i còn i vốn i nớc i ngoài i có i vai i trò i bổ i sung i sự i thiếu i hụt i mà i vốn i trong i nớc i không i đáp i ứng i nổi i Cần i phân i biệt i i đầu i t i trực i tiếp i nớc i ngoài i với i các i nguồn i vốn i khác i trong i cơ i cấu i đầu i t i của i nền i kinh i tế i quốc i dân i FDI i không i thể i thay i thế i các i nguồn i vốn i khác i nhng i có i thế i mạnh i riêng i của i nó i Tuy i i FDI i không i chiếm i tỷ i trọng i lớn i nhất i trong i nền i kinh i tế i quốc i dân i (18,6% i tổng i vốn i đầu i t i toàn i xã i hội) i nhng i nếu i có i chính i sách, i biện i pháp i thích i hợp i FDI i sẽ i đóng i góp i rất i nhiều i cho i việc i phát i triển i kinh i tế i đất i nớc i Theo i các i nhà i kinh i tế i tính i toán i thì i tỷ i lệ i đóng i góp i của i khu i vực i FDI i trong i GDP i tăng i dần i qua i các i năm i 1993-1997, i năm1998 i có i giảm i đi i chút i ít i Số i liệu i đợc i thể i hiện i qua i bảng i sau:
Bảng i 4: i i Tỷ i lệ i đóng i góp i của i khu i vực i FDI i trong i GDP i qua i các i năm
Nguồn: i Tạp i chí i công i nghiệp i số i 1+2/2000
Riêng i ngành i công i nghiệp i tốc i độ i tăng i trởng i năm i 2000 i là i 15,8% i thì i khu i vùc i FDI i t¨ng i 18,6%. i i Bên i cạnh i đó i Đảng i và i Nhà i nớc i ta i cũng i nhận i định, i việc i thu i hút i FDI i cần i tránh i một i số i quan i điểm i sai i lầm i nh i sau:
Coi i nhẹ i thậm i chí i lên i án i FDI i nh i là i một i nhân i tố i có i hại i cho i nền i kinh i tế i độc i lập i tự i chủ.
ảo i tởng i về i tính i màu i nhiệm i i của i FDI i cho i rằng i FDI i có i vai i trò i hoàn i toàn i tích i cực i bất i chấp i điều i kiện i bên i trong i của i đất i nớc.
Chính i sách i hợp i tác i đầu i t i i trực i tiếp i với i nớc i ngoài i là i một i bộ i phận i quan i trọng i trong i việc i thực i hiện i chính i sách i kinh i tế i mở i Đó i là i sự i vận i dụng i bài i học: i
"Kết i hợp i sức i mạnh i toàn i diện i với i sức i mạnh i thời i đại" i vào i công i cuộc i xây i dựng i và i phát i triển i kinh i tế i Việc i thực i hiện i chính i sách i kinh i tế i mở i phải i có i những i biện i pháp i bảo i vệ i cho i nền i kinh i tế, i an i ninh i quốc i phòng; i đẩy i mạnh i xuất i khẩu i và i phấn i đấu i tham i gia i ngày i càng i sâu i rộng i vào i phân i công i lao i động i quốc i tế i nhng i vẫn i kết i hợp i hài i hoà i với i mở i rộng i phân i công i lao i động i trong i nớc i và i phát i triển i trong i níc. i Xét i về i nhu i cầu, i khả i năng i và i lợi i thế i so i sánh i của i mỗi i bên, i hợp i tác i đầu i t i giữa i ta i với i nớc i ngoài i thực i chất i là i tìm i những i điểm i gặp i nhau i mà i tại i đó i hai i bên i cùng i có i lợi i theo i nguyên i tắc i thoả i thuận i tự i nguyện, i bình i đẳng i và i cùng i có i lợi i Hiện i nay i việc i thu i hút i FDI i vào i nớc i ta i còn i phải i cạnh i tranh i gay i gắt i với i các i nớc i trong i khu i vực i có i lợi i thế i hơn i ta i về i nhiều i mặt, i do i đó i Luật i đầu i t i nớc i ngoài i cần i có i tính i mềm i dẻo, i rộng i rãi, i u i đãi i hơn i nữa i nhằm i thu i hút i các i nhà i đầu i t i Tuy i nhiên, i không i phải i bất i kỳ i dự i án i FDI i nào i cũng i có i thể i cho i phép i tiến i hành i i đầu i t i tại i Việt i Nam i Việc i thẩm i định i cấp i giấy i phép i đầu i t i đợc i căn i cứ i vào i những i tiêu i chuẩn i cao i nhất i Thông i thờng i việc i đánh i giá i hiệu i quả i dự i án i dựa i vào i :
i Mức i độ i phù i hợp i của i dự i án i i đối i với i mục i tiêu i phát i triển i kinh i tế i i xã i hội i phục i vụ i gián i tiếp i hay i i trực i tiếp i cho i mục i tiêu i đó, i phù i hợp i nhiều i hay i ít i với i quy i hoạch i chung.
i Giá i trị i sản i lợng i hàng i hoá i tạo i ra i với i giá i cạnh i tranh i thông i qua i đổi i mới i công i nghệ.
i Tạo i ra i việc i làm i và i nâng i cao i đời i sống i ngời i lao i động.
i Chi i và i thu i ngoại i tệ i ít i hay i nhiều.
i Thúc i đẩy i sự i phát i triển i của i nhiều i hay i ít i ngành i nghề i có i liên i quan.
i Mức i độ i đóng i góp i vào i Ngân i sách i i Đối i với i hoạt i động i đầu i t i nớc i ngoài i cần i phải i xác i lập i cơ i cấu i của i i đầu i t i trực i tiếp i nớc i ngoài i với i cơ i cấu i chung i của i nền i i kinh i tế.
i Tổng i quan i chung i về i Ngành i Dệt i i May
i Giới i thiệu i Ngành i dệt i may
Công i nghiệp i Dệt i may i đã i có i ở i Việt i Nam i khoảng i 1 i thế i kỷ i nay, i còn i những i hoạt i động i thủ i công i truyền i thống i nh i thêu i thùa i thì i đã i tồn i tại i từ i rất i lâu i Theo i số i liệu i ghi i chép i thì i sự i phát i triển i chính i thức i của i Ngành i công i nghiệp i dệt i may i Nam i Định i đợc i thành i lập i vào i năm i 1889 i Sau i chiến i tranh i thế i giới i thứ i 2, i Ngành i công i nghiệp i này i phát i triển i nhanh i hơn, i đặc i biệt i là i ở i miền i Nam, i tại i đây i các i hàng i Dệt i may i với i máy i móc i hiện i đại i của i Châu i Âu i đã i đợc i thành i lập i Trong i thời i kỳ i này, i tại i miền i Bắc i các i doanh i nghiệp i Nhà i nớc i sử i dụng i thiết i bị i của i Trung i Quốc, i Liên i Xô i và i Đông i Âu i cũng i đã i đợc i thành i lập i Mặc i dù i từ i những i năm i 70 i Ngành i đã i bắt i đầu i xuất i khẩu i nhng i phải i đến i đầu i những i năm i 1990, i xuất i khẩu i của i Ngành i mới i đạt i đợc i những i thành i tựu i đáng i kể. i Tại i các i nớc i Châu i ái Thái i Bình i Dơng, i công i nghiệp i Dệt i may i là i ngành i đóng i vai i trò i chủ i đạo i trong i quá i trình i CNH-HĐH i đất i nớc i nhờ i sử i dụng i công i nghệ i tơng i đối i đơn i giản i và i cần i ít i vốn i hơn i so i với i một i số i ngành i công i nghiệp i khác i Việc i sản i xuất i trong i lĩnh i vực i Dệt i may i rất i phong i phú, i phối i hợp i từ i công i nghệ i đơn i giản i nhất i đến i kỹ i thuật i tiên i tiến i hay i kỹ i thuật i thông i tin i phối i hợp i sản i xuất i ở i i nhiều i i nơi i trên i thế i giới i Điều i này i cho i thấy i sự i phối i hợp i của i nhiều i trình i độ i công i nghệ i dẫn i đến i hiện i tợng i phổ i biến i là i các i nớc i phát i triển i nắm i những i khâu i kỹ i thuật i cao, i thu i nhiều i lợi i nhuận i nhất i và i khoán i lại i cho i các i nớc i đang i phát i triển i những i khâu i kỹ i thuật i thấp, i đa i số i là i gia i công i hàng i may i mặc i với i mẫu i mã i và i phụ i liệu i đợc i cung i cấp i sẵn i Các i nớc i đang i phát i triển i cũng i tham i gia i vào i hệ i thống i sản i xuất i hàng i Dệt i may i quốc i tế i nhng i chủ i yếu i dới i dạng i gia i công i với i giá i trị i đóng i góp i rất i thấp i vào i nền i kinh i tế i quốc i gia.
Ngày i nay, i sự i phối i hợp i Dệt i may i toàn i cầu i đang i trải i qua i những i biến i đổi i về i cơ i cấu i Trớc i đây, i sau i chiến i tranh i thế i giới i thứ i 2, i các i nớc i tiên i tiến i ở i Châu i Âu, i Châu i Mỹ i làm i bá i chủ i và i điều i khiển i toàn i bộ i hệ i thống i sản i xuất i công i nghiệp i Các i nớc i kém i phát i triển i thờng i có i khuynh i hớng i sản i xuất i và i xuất i khẩu i phụ i liệu i Nhng i từ i cuối i thập i niên i 50 i và i trong i thập i niên i 80, i sản i xuất i công i nghiệp i đã i vợt i ra i khỏi i địa i phận i Âu, i Mỹ i lan i sang i Nhật i rồi i đến i các i nớc i công i nghiệp i mới i (NICs) i nh i Hồng i Kông, i Hàn i Quốc, i Đài i Loan, i Singapore i Những i nớc i mới i phát i triển i này i không i chỉ i sản i xuất i cho i thị i trờng i nội i địa i theo i mô i hình i thay i thế i nhập i khẩu i mà i còn i theo i đuổi i chiến i lợc i phát i triển i đặt i trên i căn i bản i là i xuất i khẩu i Trong i khi i đó, i những i nớc i phát i triển i đang i trải i qua i giai i đoạn i hậu i phát i triển i với i các i khâu i sản i xuất i bị i chuyển i sang i các i nớc i kém i phát i triển i (cung i cấp i nhân i công i rẻ) i Những i hàng i công i nghiệp i nội i địa i phải i cạnh i tranh i với i hàng i giá i rẻ i nhập i ồ i ạt i từ i nớc i ngoài i vào.
i Đặc i điểm i của i Ngành i công i nghiệp i dệt i may
2.1 i Đặc i điểm i về i vốn i đầu i t i công i nghệ i kỹ i thuật i i So i với i các i ngành i công i nghiệp i khác, i vốn i đầu i t i vào i sản i xuất i hàng i Dệt i may i thờng i thấp i hơn, i nhà i xởng i sản i xuất i không i yêu i cầu i kỹ i thuật i cao i và i máy i móc i thiết i bị i cũng i không i đòi i hỏi i chi i phí i quá i lớn i Đặc i biệt i là i ngành i may, i suất i đầu i t i chỉ i khoảng i 0,6-0,65 i triệu i USD/triệu i sản i phẩm i Vốn i đầu i t i vào i ngành i Dệt i may i lại i có i thể i quay i vòng i tơng i đối i nhanh i do i chu i kỳ i sản i xuất i ngắn i (đạt i 4-5 i vòng/năm) i Nếu i chỉ i thuần i tuý i gia i công i hàng i Dệt i may i thì i vốn i đầu i t i còn i thấp i hơn i nữa i và i vốn i quay i vòng i cũng i nhanh i hơn.Nh i vậy, i để i thành i lập i một i cơ i sở i may i mặc i cỡ i vừa i và i nhỏ i với i năng i lực i sản i xuất i trên i dới i 1 i triệu i sản i phẩm i 1 i năm i thì i chỉ i cần i đầu i t i trên i dới i 0,6 i triệu i USD- i là i một i lợng i vốn i không i quá i cao i
2.2 i Đặc i điểm i về i lao i động i i i i Ngành i Dệt i may i là i ngành i sử i dụng i nhiều i lao i động i và i trình i độ i kỹ i thuật i không i yêu i cầu i quá i cao, i đặc i biệt i là i trong i ngành i may i Và i không i giống i các i Ngành i công i nghiệp i khác i nh i điện i tử, i luyện i kim… i yêu i cầu i ngời i công i nhân i phải i một i trình i độ i kỹ i thuật i nhất i định, i Ngành i Dệt i may i chủ i yếu i cần i sự i thạo i việc, i lành i nghề i Từ i đặc i điểm i này i có i thể i thấy i rằng i Dệt i may i chính i là i ngành i cho i phép i các i nớc i tận i dụng i đợc i lợi i thế i so i sánh i về i nguồn i lực i dồi i dào, i giá i rẻ, i chăm i chỉ đặc i biệt i là i i ở i các i nớc i đang i phát i triển i trong i đó i có i Việt i Nam i Theo i tính i toán i của i các i nhà i kinh i tế, i để i sản i xuất i 1 i triệu i sản i phẩm i may i mặc i trong i 1 i năm i cần i 700-800 i lao i động i trực i tiếp i và i một i bộ i phận i không i nhỏ i lực i lợng i lao i động i gián i tiếp.
2.3 i Đặc i điểm i về i tiêu i thụ i Sản i phẩm i cuối i cùng i của i ngành i Dệt i may i là i hàng i may i mặc i – i sản i phẩm i tiêu i dùng i thiết i yếu, i cơ i bản i sau i nhu i cầu i về i ăn i ở i của i dân i c i Ngày i nay i khi i đời i sống i của i con i ngời i càng i đợc i i nâng i cao i thì i nhu i cầu i về i sản i phẩm i của i ngành i theo i đó i mà i cũng i tăng i lên i Khác i trớc i kia, i khi i mà i ngời i ta i chỉ i nghĩ i i tới i "ăn i no, i mặc i bền" i thì i bây i giờ i "ăn i ngon, i mặc i đẹp" i mới i là i điều i đợc i quan i tâm i trớc i nhất i Tuy i nhiên i ngời i tiêu i dùng i khác i nhau i về i phong i tục i văn i hoá, i tập i quán, i tôn i giáo, i giới i tính, i tuổi i tác… i thì i sẽ i có i nhu i cầu i khác i nhau i về i trang i phục i Tuỳ i theo i đối i tợng i tiêu i dùng i mà i ngời i ta i sản i xuất i ra i các i sản i phẩm i Dệt i may i khác i nhau i Do i đó i sản i phẩm i Dệt i may i thờng i mang i tính i chất i "mốt", i màu i sắc, i mẫu i mã, i chất i liệu i phải i liên i tục i đợc i thay i đổi i để i vừa i đáp i ứng i đợc i tâm i lý i thích i độc i đáo i ấn i tợng i của i ngời i mua, i vừa i phù i hợp i với i tập i quán, i thói i quen i của i ngời i tiêu i dùng i Ngoài i ra, i việc i một i sản i phẩm i dệt i may i ra i đời i có i tiêu i thụ i đợc i hay i không i và i tiêu i thụ i đợc i ở i mức i độ i nhiều i hay i ít i còn i phụ i thuộc i rất i lớn i vào i yếu i tố i thời i vụ, i vào i nhãn i hiệu i của i sản i phÈm i
2.4 i Các i đặc i điểm i khác i Ngành i có i mối i liên i kết i dọc i chặt i chẽ i và i liên i hoàn i từ i thợng i nguồn i đến i hạ i nguồn, i bắt i đầu i từ i khâu i nguyên i liệu i đến i khâu i kéo i sợi, i dệt i vải, i in i nhuộm i hoàn i tất i và i cuối i cùng i là i may i Những i khâu i đầu i nh i nguyên i liệu, i kéo i sợi i thờng i đòi i hỏi i quy i mô i tơng i đối i lớn i Những i khâu i sau i có i thể i sản i xuất i theo i quy i mô i vừa i và i nhỏ i Các i khâu i không i nhất i thiết i phải i phát i triển i theo i hớng i hoàn i toàn i khép i kín, i điều i này i có i thể i làm i chi i phí i giảm i đi i đáng i kể i Ngành i Dệt i may i đợc i tổ i chức i sản i xuất i theo i quy i mô i vừa i và i nhỏ i sẽ i tạo i ra i một i màng i lới i gia i công i theo i các i hợp i đồng i phụ i giúp i tận i dụng i đợc i u i thế i nguồn i nhân i lực i tại i chỗ i Ngoài i ra i Ngành i cũng i có i tác i động i phát i triển i các i ngành i sản i xuất i phụ i trợ i cho i sản i xuất i chính i nh i phụ i tùng, i vật i liệu, i phụ i liệu i may i … i Vì i vậy, i thuận i lợi i cho i vấn i đề i giải i quyết i việc i làm i và i huy i động i vốn i trong i dân i c i địa i phơng, i phát i huy i lợi i thế i so i sánh i của i vùng.
Ngoài i ra i tiến i bộ i khoa i học i công i nghệ i cũng i có i những i tác i động i mạnh i tới i không i chỉ i sản i xuất i mà i cả i tiêu i dùng i các i sản i phẩm i của i ngành i Ngày i nay, i trong i xu i thế i hội i nhập, i toàn i cầu i hoá, i nhu i cầu i đổi i mới i công i nghệ i ở i bất i kỳ i ngành i nào i cũng i là i cấp i thiết i Đối i với i dệt i may, i khi i mà i công i nghệ i của i ngành i còn i lạc i hậu, i manh i mún, i ảnh i hởng i của i khoa i học i kỹ i thuật i ngày i càng i rõ i nét, i không i chỉ i đến i sản i xuất i mà i còn i đến i tiêu i dùng i hàng i dệt i may i Ngày i nay, i cùng i với i sự i phát i triển i vợt i bậc i thông i tin i đợc i cập i nhật i từng i ngày, i từng i giờ i vì i vậy i nhu i cầu i cũng i thờng i thay i đổi i ảnh i hởng i lan i truyền i trên i quy i mô i toàn i cầu i khi i có i một i chủng i loại i sản i phẩm i mới i ra i đời i diễn i ra i hết i sức i nhanh i chóng… i Tất i cả i những i đặc i điểm i trên i đã i và i đang i tạo i ra i cho i Ngành i Dệt i may i một i vị i thế i quan i trọng i trong i nền i kinh i tế, i đặc i biệt i là i với i nền i kinh i tế i đang i phát i triển i nh i Việt i Nam.
i Vai i trò, i vị i trí i của i Ngành i dệt i may i và i sự i cần i thiết i phải i đầu i t i trực i tiếp i nớc i ngoài
3.1 i §èi i víi i thÕ i giíi i Ngành i công i nghiệp i Dệt i may i gắn i liền i với i nhu i cầu i không i thể i thiếu i đợc i của i mỗi i con i ngời i Vì i vậy, i từ i rất i lâu, i trên i thế i giới i Ngành i công i nghiệp i này i đã i đ- ợc i hình i thành i và i đi i lên i cùng i sự i phát i triển i ban i đầu i của i chủ i nghĩa i t i bản i Bên i cạnh i đó, i công i nghiệp i Dệt i may i là i Ngành i thu i hút i nhiều i lao i động i với i kỹ i năng i không i cao i và i có i điều i kiện i mở i rộng i thơng i mại i quốc i tế; i vốn i đầu i t i cho i một i cơ i sở i sản i xuất i không i lớn i nh i các i Ngành i công i nghiệp i khác… i Do i vậy i trong i quá i trình i CNH i t i bản, i từ i rất i sớm i các i nớc i Anh i Pháp, i ý… i cho i đến i các i nớc i NICs, i Ngành i Dệt i may i đều i có i vị i trí i quan i trọng i trong i quá i trình i CNH i của i họ i Vào i năm i 1990, i tổng i kim i ngạch i xuất i khẩu i hàng i Dệt i may i thế i giới i đạt i 250 i tỷ i USD i Theo i dự i đoán i của i GATT i (nay i là i tổ i chức i thợng i mại i thế i giới- i WTO) i trong i 10 i năm i tới i kim i ngạch i xuất i khẩu i sẽ i tăng i 60% i đối i với i hàng i may i mặc i và i 34% i đối i với i hàng i dệt, i trong i đó i Châu i á i chiếm i khoảng i 40% i giá i trị i xuất i khẩu i mặt i hàng i này i Ngành i Dệt i may i đã i và i đang i đóng i vai i trò i quan i trọng i trong i nền i kinh i tế i của i nhiều i nớc, i đặc i biệt i là i các i nớc i đang i phát i triển i Hiện i nay, i tiền i công i lao i động i của i công i nhân i Dệt i may i ở i các i nớc i phát i triển i và i các i nớc i công i nghiệp i mới i cao i hơn i rất i nhiều i so i với i các i nớc i đang i phát i triển, i ngoài i ra i họ i đã i và i đang i thiếu i lao i động i Do i vậy, i hiệu i quả i sản i xuất i Dệt i may i tại i các i nớc i này i đã i giảm i nhiều, i nên i họ i đã i và i đang i chuyển i ngành i công i nghiệp i Dệt i may i sang i các i nớc i đang i phát i triển i dới i hình i thức i thuê i gia i công i hoặc i hợp i đồng i phụ i Đây i là i xu i thế i chuyển i dịch i i chung i của i các i ngành i kinh i tế i từ i các i nớc i phát i triển i sang i các i nớc i đang i phát i triÓn.
3.2 i Đối i với i Việt i Nam i i Ngành i Dệt i may i là i Ngành i kinh i tế i chiếm i vị i trí i quan i trọng i trong i toàn i ngành i công i nghiệp i Việt i Nam i nói i riêng i và i toàn i nền i kinh i tế i nói i chung i Liên i tục i từ i năm i 1992 i đến i nay, i kim i ngạch i xuất i khẩu i của i Ngành i liên i tục i tăng i với i tốc i độ i cao i (40%) i và i luôn i là i một i trong i 10 i mặt i hàng i xuất i khẩu i chủ i lực i của i nớc i ta i Đặc i biệt i kể i từ i năm i 1994 i đến i nay i kim i ngạch i xuất i khẩu i của i ngành i luôn i đứng i thứ i 2 i về i giá i trị, i chỉ i sau i dầu i thô i Trong i thời i gian i qua, i ngành i Dệt i may i đã i đạt i đ- ợc i những i thành i công i đáng i kể, i tăng i trởng i xuất i khẩu i ở i mức i thấp i đã i tăng i nhanh i từ i 140,4 i triệu i USD i năm i 1989 i lên i 2018 i triệu i USD i năm i 2001 i Hiện i nay i tạo i ra i khoảng i 13% i tổng i kim i ngạch i xuất i khẩu, i chiếm i 41% i kim i ngạch i xuất i khẩu i của i công i nghiệp i chế i tác i Ngành i Dệt i may i đã i thu i hút i đợc i trên i 50 i vạn i công i nhân i (chiếm i khoảng i 22,7% i lao i động i công i nghiệp i toàn i quốc, i trong i đó i 80% i là i lao i động i nữ) i tăng i thu i nhập i cho i ngời i lao i động, i tạo i ra i lợi i nhuận i để i tích i luỹ, i làm i tiền i đề i phát i triển i các i Ngành i công i nghiệp i khác, i góp i phần i nâng i cao i mức i sống i và i ổn i định i kinh i tế, i chính i trị, i xã i hội i do i vậy i Ngành i rất i đợc i Đảng i và i Nhà i nớc i ta i quan i t©m. i Sự i phát i triển i của i Ngành i Dệt i may i còn i đóng i vai i trò i thúc i đẩy i sự i phát i triển i của i nhiều i ngành i công i nghiệp i khác i nh i ngành i cung i cấp i và i sử i dụng i sản i phẩm i của i ngành i Dệt i may i Cũng i thông i qua i việc i phát i triển i sản i xuất i cây i bông, i đay, i tơ i tằm i ngành i Dệt i may i đang i góp i phần i phát i triển i nông i nghiệp, i nông i thôn i và i là i ph- ơng i tiện i để i chuyển i dịch i cơ i cấu i kinh i tế. i Trong i điều i kiện i giao i lu i buôn i bán i quốc i tế, i việc i phát i triển i ngành i Dệt i may i theo i hớng i xuất i khẩu i sẽ i đem i lại i cho i đất i nớc i một i nguồn i thu i ngoại i tệ i quan i trọng i để i nhập i khẩu i máy i móc i thiết i bị, i nguyên i vật i liệu i cần i thiết i mà i trong i nớc i cha i sản i xuất i đợc i để i phục i vụ i hoạt i động i ở i các i cơ i sở… i Điều i này i cho i thấy i vai i trò i đặc i biệt i to i lớn i của i Ngành i Dệt i may i đối i với i nền i kinh i tế i ở i mỗi i quốc i gia. i i Hiện i tại i Ngành i Dệt i may i vẫn i chiếm i một i vị i trí i quan i trọng i trong i việc i đáp i ứng i nhu i cầu i về i ăn i mặc i của i nhân i dân, i quốc i phòng i và i tiêu i dùng i trong i các i Ngành i công i nghiệp i khác i
3.3 i Sự i cần i thiết i phải i đầu i t i và i đầu i t i trực i tiếp i nớc i ngoài i vào i Ngành i Dệt i may i i Mặc i dù i đã i có i những i vai i trò i và i lợi i thế i to i lớn i nh i trên i nhng i sự i phát i triển i của i Ngành i Dệt i may i hiện i nay i vẫn i cha i tơng i xứng i với i vai i trò i của i nó i và i còn i quá i nhỏ i bé i so i với i các i nớc i trong i khu i vực i Vì i vậy, i để i nâng i cao i vai i trò i và i đóng i góp i của i Ngành i trong i những i năm i tới i chúng i ta i nhất i thiết i phải i coi i đầu i t i phát i triển i Ngành i Dệt i may i là i một i tất i yếu i khách i quan i và i là i một i hớng i đi i cần i thiết. i Ngày i nay i trên i thế i giới, i do i quá i trình i hợp i tác i và i phân i công i lao i động i quốc i tế i ngày i càng i mở i rộng i nên i những i quốc i gia i có i kỹ i thuật i cao, i hiện i đại, i vốn i lớn i đang i ngày i càng i hớng i vào i Ngành i công i nghiệp i chế i biến i nguyên i liệu i và i kéo i sợi i hoặc i tự i động i hoá i các i khâu i dệt i vải i Đó i là i các i nớc i nh i Mỹ, i Anh, i Pháp, i Đức i Các i nớc i này i có i nền i kinh i tế i phát i triển i nên i đời i sống i của i ngời i dân i cũng i đợc i cải i thiện, i mức i sống i cao i hơn i và i giá i nhân i công i cũng i ngày i càng i tăng i do i đó i giá i thành i hàng i may i mặc i bị i đẩy i lên i làm i cho i nó i mất i đi i sức i cạnh i tranh i ở i cả i thị i trờng i trong i nớc i và i quốc i tế i Vì i vậy i Ngành i may i ở i các i nớc i này i đợc i chuyển i dần i sang i các i nớc i đang i phát i triển i có i lực i lợng i lao i động i dồi i dào i lại i giá i rẻ i hơn i ở i khu i vực i Đông i Nam i á, i quá i trình i chuyển i dịch i Ngành i Dệt i may i nói i riêng i hay i Ngành i công i nghiệp i nói i chung i gọi i là i "hiệu i ứng i chảy i tràn" i hay i "làn i sóng i cơ i cấu" i Đối i với i các i nớc i đang i ở i giai i đoạn i đầu i của i quá i trình i CNH i nh i Việt i Nam, i khi i mà i thiết i bị i công i nghệ i trong i nớc i vừa i lạc i hậu i vừa i thiếu i đồng i bộ, i thị i trờng i nguyên i liệu i cho i Ngành i dệt i còn i yếu i và i thiếu, i không i đủ i đáp i ứng i nhu i cầu i của i sản i xuất i và i i không i có i khả i năng i cạnh i tranh i với i hàng i hoá i cùng i loại i của i một i số i nớc i trong i khu i vực i nh i Trung i Quốc, i Thái i Lan… i về i chất i lợng, i mẫu i mã, i giá i cả… i thì i việc i tiếp i nhận i công i nghệ, i kỹ i thuật i từ i những i nớc i NICs i và i các i nớc i khác i chuyển i giao i sang i là i những i cơ i hội i phát i triển i hết i sức i to i lớn i đối i với i Ngành i Dệt i may i nói i i riêng i và i Việt i Nam i nói i chung i Việc i chuyển i giao i này i thờng i đợc i thực i hiện i thông i qua i hoạt i động i đầu i t i trực i tiếp i nớc i ngoài, i vì i thế i thu i hút i và i sử i dụng i có i hiệu i quả i vốn i FDI i là i cần i thiết i đối i với i Ngành i Dệt i may i ở i nớc i ta.
i Một i số i chỉ i tiêu i đánh i giá i kết i quả i của i Ngành i Dệt i may
i Chúng i ta i có i thể i sử i dụng i một i số i chỉ i tiêu i sau i để i đánh i giá i kết i quả i sản i xuất i kinh i doanh i của i Ngành i công i nghiệp i Dệt i may:
Tỷ i lệ i vốn i đầu i t i thực i hiện: i biểu i hiện i cơ i cấu i vốn i đầu i t i thực i hiện i trong i tổng i số i vốn i đầu i t:
Tỷ i lệ i vốn i đầu i ti i i i i i i i i i i i i i vốn i đầu i t i thực i hiện i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i thực i i hiệni i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i tổng i vốn i đầu i t i
Tỷ i lệ i doanh i thu i trên i vốn: i cho i biết i một i đồng i vốn i đầu i t i bỏ i ra i thì i thu i đợc i bao i nhiêu i đồng i doanh i thu i Chỉ i tiêu i này i càng i lớn i càng i chứng i tỏ i hiệu i quả i hoạt i động i của i đồng i vốn i càng i cao.
Tỷ i lệ i doanh i thui i i i i i i i i i i i i i i doanh i thu i do i kết i quả i sản i xuất i kinh i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i doanh i đem i lạii i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i =i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i trên i vốni i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i vốn i đầu i t i thực i hiện
Tỷ i suất i sinh i lời i vốn i đầu i t: i phản i ánh i lợi i nhuận i thu i đợc i trên i một i đơn i vị i vốn i đầu i t i thực i hiện i Chỉ i tiêu i này i càng i lớn i thì i hiệu i quả i tài i chính i của i dự i án i càng i cao.
Tỷ i suất i sinh i lờii i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i lợi i nhuận i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i vốn i đầu i ti i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i vốn i đầu i t i thực i hiện
Tỷ i lệ i xuất i khẩu i trên i doanh i thu: i cho i biết i sản i phẩm i của i Ngành i đã i xuất i khẩu i ra i thị i trờng i nớc i ngoài i nhiều i hay i ít i hơn i tiêu i thụ i trong i nớc. i Tỷ i lệ i xuất i khẩui i i i i i i i i i i i i i i i i i doanh i thu i do i xuất i khẩu i i đem i lại i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i trên i doanh i thui i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i tổng i doanh i thu
Ngoài i ra, i có i thể i sử i dụng i một i số i chỉ i tiêu i khác i nh: i số i lao i động i thu i hút i thêm i khi i có i dự i án, i số i nộp i Ngân i sách i Nhà i nớc, i số i dự i án i bị i giải i thể i trớc i thời i hạn, i suất i đầu i t i trên i một i lao i động, i tỷ i lệ i nộp i ngân i sách i trên i vốn i đầu i t i thực i hiện, i tỷ i lệ i xuất i khẩu i trên i vốn i đầu i t i thực i hiện, i tỷ i lệ i số i lao i động i trên i một i đơn i vị i vốn i đầu i t i thực i hiện
CH¦¥NG i II i THựC i TRạNG i fdi i vào i NGàNH i DệT i MAY i Việt i Nam
i Thực i trạng i ngành i dệt i may
i Thực i trạng i thị i trờng
Việt i Nam i với i số i dân i gần i 80 i triệu i ngời, i là i một i thị i trờng i đầy i tiềm i năng i cho i tiêu i thụ i các i loại i hàng i hoá i nói i chung i và i hàng i dệt i may i nói i riêng i Trong i t- ơng i lai i khi i đời i sống i của i tầng i lớp i dân i c i ngày i càng i đợc i cải i thiện, i thì i nhu i cầu i sử i dụng i hàng i dệt i may i sẽ i ngày i càng i tăng i cao i Tuy i vậy i theo i thống i kê i cha i đầy i đủ, i năm i 2000 i sản i xuất i của i ngành i mới i đạt i 315 i triệu i m2 i vải i lụa i thành i phẩm i (tức i là i bình i quân i tiêu i dùng i mỗi i ngời i chỉ i đạt i khoảng i 5 i m2/năm i Hiện i nay i nhu i cầu i hàng i may i mặc i của i nhân i dân i hàng i năm i khoảng i trên i 200 i triệu i sản i phẩm, i ngoài i ra i còn i nhu i cầu i hàng i dệt i cho i Công i nghiệp i và i các i ngành i khác i (vải i mành, i vải i bạt, i vải i làm i giầy i vải ), i nhiều i công i ty, i xí i nghiệp i may i rất i quan i tâm i đến i thị i tr- ờng i nội i địa i nên i hàng i may i sẵn i trên i thị i trờng i ngày i càng i phong i phú, i về i cơ i bản i chúng i ta i cũng i đã i đáp i ứng i phần i nào i yêu i cầu i vải, i hàng i may i mặc i cho i dân i kể i cả i về i kiểu i mốt, i cỡ i số i thích i hợp i với i ngời i Việt i Nam i Tuy i vậy i công i suất i hàng i năm i mới i đạt i khoảng i 50-60% i công i suất i thiết i kế i Ngoài i ra, i tệ i nạn i hàng i dệt, i hàng i may i nhập i lậu i trốn i thuế, i hàng i qua i sử i dụng, i “hàng i thùng” i bán i rẻ i hơn i hàng i dệtvà i may i sản i xuất i trong i nớc, i nạn i làm i hàng i giả, i hàng i kém i phẩm i chất i vừa i làm i mất i uy i tín, i vừa i gây i khó i khăn i cho i các i cơ i sở i sản i xuất, i làm i thất i thu i thuế i của i Nhà i níc.
Hàng i năm, i kim i ngạch i buôn i bán i hàng i dệt i may i trên i thị i trờng i thế i giới i lên i tới i 300-350 i tỷ i USD i (chiếm i > i 6% i tổng i kim i ngạch i mậu i dịch i toàn i thế i giới) i và i có i mức i tăng i trởng i khá i cao i (> i 6%/ i năm) i Trên i thế i giới, i thị i trờng i buôn i bán i sản i phẩm i dệt i may i tập i trung i ở i 3 i trung i tâm i lớn i là i Châu i á, i Tây i Âu i và i Bắc i Mỹ i Hàng i dệt i may i Việt i Nam i hiện i nay i đợc i xuất i khẩu i vào i cả i khu i vực i thị i trờng i có i hạn i ngạch i và i không i có i hạn i ngạch.
-Thị i trờng i Liên i minh i Châu i Âu i (EU) i - i là i thị i trờng i có i hạn i ngạch i Với i GDP i đạt i 10000 i tỷ i USD i và i mức i tăng i trởng i GDP i bình i quân i trên i dới i 2%/ i năm, i thu i nhập i bình i quân i đầu i ngời i đạt i khoảng i 25000 i USD, i EU i là i thị i trờng i có i hạn i ngạch i nhập i khẩu i lớn i nhất i của i Việt i Nam i Trong i thời i gian i qua, i Việt i Nam i đã i đ- ợc i hởng i u i đãi i khá i nhiều i trong i việc i cấp i hạn i ngạch i cho i hàng i dệt i may. i i i Vào i ngày i 15/12/1992 i Hiệp i định i buôn i bán i hàng i dệt i may i Việt i Nam- i EU i đợc i ký i kết, i hàng i năm i Việt i Nam i xuất i khẩu i hàng i dệt i may i sang i EU i 21938 i tấn i với i 106 i nhóm i hàng i quy i định i trong i hạn i ngạch, i trị i giá i khoảng i 450 i triệu i USD. i i i Tháng i 7/1995, i Hiệp i định i khung i Việt i Nam- i EU i về i dệt i may i đợc i ký: i bổ i sung i kim i ngạch i hàng i năm i thêm i 100 i triệu i USD i và i rút i bớt i hạn i ngạch i khống i chế i xuống i còn i 54 i nhóm i hàng. i i i i Tháng i 11/1997, i Hiệp i định i Việt i Nam- i EU i cho i năm i 1998-2000 i đã i nâng i kim i ngạch i hàng i năm i khoảng i 750 i triệu i USD i và i rút i hạn i ngạch i khống i chế i xuống i còn i 29 i nhóm i hàng i Ngoài i ra, i EU i còn i u i đãi i thuế i quan i phổ i cập i cho i hàng i dệt i may i Việt i Nam i Hiện i nay, i xuất i khẩu i hàng i dệt i may i sang i thị i trờng i này i chiếm i tới i 34-38% i tổng i kim i ngạch i xuất i khẩu i hàng i dệt i may i của i Việt i Nam i Năm i 2000, i thị i trờng i EU i nhập i khẩu i của i Việt i Nam i lợng i hàng i dệt i may i trị i giá i 1,35 i tỷ i USD i Tuy i nhiên i so i với i các i nớc i ASEAN i và i Trung i Quốc, i khả i năng i cạnh i tranh i của i hàng i dệt i may i Việt i Nam i vẫn i thua i kém i Số i lợng i hạn i ngạch i EU i u i đãi i cho i Việt i Nam i chỉ i bằng i 20% i của i các i nớc i ASEAN, i 5% i của i Trung i Quốc i Số i mặt i hàng i dệt i may i bị i hạn i chế i xuất i vào i thị i trờng i EU i của i Thái i Lan i là i 20 i nhóm, i Singapore i là i 8 i nhóm i và i Việt i Nam i là i 28 i nhóm i Sản i phẩm i dệt i may i của i ta i xuất i khẩu i vào i EU i chỉ i tập i trung i ở i một i số i sản i phẩm i truyền i thống i dễ i làm i nh i áo i sơ i mi, i quần i âu, i áo i jacket… i i Những i sản i phẩm i yêu i cầu i kỹ i thuật i cao i thì i còn i ít i doanh i nghiệp i Việt i Nam i thực i hiện i đợc i Vì i vậy, i mặc i dầu i số i lợng i hạn i ngạch i bị i hạn i chế i nhng i vẫn i còn i nhiều i mã i hàng i bị i bỏ i trống i vì i không i có i doanh i nghiệp i tham i gia.
-Thị i trờng i Nhật i Bản: i là i thị i trờng i không i khống i chế i hạn i ngạch i và i cũng i là i thị i trờng i tiêu i thụ i hàng i dệt i may i lớn, i hàng i năm i tiêu i dùng i nội i địa i gần i 50 i tỷ i USD, i phải i nhập i khẩu i gần i 20 i tỷ i USD i hàng i dệt i may i Hiện i nay, i Việt i Nam i đang i có i sự i tín i nhiệm i của i thị i trờng i này, i trong i những i năm i vừa i qua i kim i ngạch i xuất i khẩu i vào i Nhật i Bản i có i xu i hớng i tăng i nhanh i Năm i 1990 i Việt i Nam i xuất i sang i Nhật i Bản i 12 i triệu i USD i hàng i dệt i may, i năm i 1996 i là i 485,7 i triệu i USD, i năm i
1999 i là i 1725 i triệu i USD i (chiếm i 25,2% i tổng i kim i ngạch i xuất i khẩu i của i Việt i Nam), i năm i 2000 i là i 620 i triệu i USD i Những i con i số i này i cho i thấy i hàng i dệt i may i của i Việt i Nam i xuất i khẩu i sang i Nhật i Bản i không i chỉ i tăng i nhanh i về i kim i ngạch i mà i còn i đa i dạng i về i chủng i loại i và i tăng i mạnh i về i khối i lợng i Những i mặt i hàng i dệt i may i chủ i yếu i xuất i khẩu i sang i Nhật i Bản i bao i gồm i các i loại i áo i gió i nam, i áo i sơ i mi, i quần i áo i cho i ngời i lái i xe i tải Gần i đây i hàng i dệt i may i Việt i Nam i xuất i khẩu i sang i Nhật i Bản i đang i phải i cạnh i tranh i quyết i liệt i với i hàng i may i mặc i của i Trung i Quốc i (hiện i chiếm i lĩnh i phần i lớn i thị i trờng i Nhật i Bản, i khoảng i 68%) i trong i khi i Việt i Nam i chỉ i chiếm i 3% i tổng i lợng i nhập i của i Nhật, i trong i khi i đó i hàng i của i Italia i chiếm i 7,4%, i Mỹ i 3,3%, i Pháp i 2% i Bên i cạnh i đó i để i hạn i chế i mức i gia i tăng i sản i phẩm i xuất i khẩu i của i Việt i Nam i vào i thị i trờng i này i một i số i doanh i nghiệp i Nhật i Bản i lại i đang i có i đè i nghị i với i Chính i Phủ i áp i dụng i chế i độ i hạn i ngạch i đối i với i hàng i dệt i may i Việt i Nam i nếu i tỷ i lệ i xuất i khẩu i mặt i hàng i này i của i Việt i Nam i sang i Nhật i Bản i tăng i nhanh i Và i nếu i đề i nghị i này i đợc i chấp i thuận i thì i đây i lại i là i thêm i 1 i yếu i tố i nữa i làm i giảm i khả i năng i cạnh i tranh i của i hàng i dệt i may i Việt i Nam i trong i tơng i lai.
-Thị i trờng i SNG i và i Đông i Âu: i là i thị i trờng i truyền i thống i với i ngành i dệt i may i Việt i Nam i Thị i trờng i này i đợc i đánh i giá i là i khá i dễ i tính, i song i những i năm i gần i đây i đã i thay i đổi i thị i hiếu i và i yêu i cầu i về i chất i lợng i đã i đợc i nâng i dần i ởi những i thị i tr- ờng i này i tuy i Việt i Nam i cha i thiết i lập i đợc i những i khách i hàng i lớn, i song i nhờ i mạng i lới i bán i lẻ i rộng i khắp i (chủ i yếu i do i lực i lợng i ngời i Việt i Nam i ở i nớc i ngoài i thiết i lập) i nên i hàng i dệt i may i của i Việt i Nam i đợc i tiêu i thụ i khá i Thời i gian i gần i đây, i có i nhiều i dấu i hiệu i cho i thấy, i mạng i lới i bán i lẻ i này i do i nhiều i nguyên i nhân, i đã i chuyển i sang i tiêu i thụ i cho i hàng i hoá i của i một i số i quốc i gia i khác i nh i Trung i Quốc, i Thổ i Nhĩ i Kỳ i mà i một i trong i các i nguyên i nhân i là i hàng i của i nớc i này i rẻ i hơn, i mẫu i mã i phong i phú i hơn.
-Thị i trờng i Mỹ: i Với i dân i số i hơn i 260 i triệu i ngời, i GDP i trên i 7000 i tỷ i USD i và i GDP i bình i quân i đầu i ngời i vào i khoảng i trên i 30000 i USD i - i Mỹ i là i một i trong i những i nớc i nhập i khẩu i hàng i dệt i may i lớn i nhất i thế i giới, i là i thị i trờng i đầy i tiềm i năng i và i lý i tởng i đối i với i các i nớc i sản i xuất i và i xuất i khẩu i hàng i dệt i may i công i nghiệp i Mỗi i năm i thị i trờng i Mỹ i nhập i khẩu i khoảng i 50 i tỷ i USD i hàng i dệt i may, i bằng i cả i khối i lợng i của i Nhật i và i EU i cộng i lại.
Trớc i kia, i khi i hiệp i định i thơng i mại i Việt i - i i Mỹ i cha i đợc i ký i kết i và i có i hiệu i lực, i trong i quan i hệ i buôn i bán i Mỹ i cha i dành i i quy i chế i tối i huệ i quốc i cho i Việt i Nam i nên i Việt i Nam i phải i chịu i mức i thuế i suất i cao i hơn i các i nớc i đợc i u i đãi i Bình i quân i Việt i Nam i phải i chịu i thuế i suất i nhập i khẩu i là i 60 i –70% i đánh i vào i sản i phẩm i dệt i may i Trong i khi i Trung i Quốc i và i các i nớc i ASEAN i chỉ i phải i chịu i thuế i 5% i Nay i có i hiệp i định i thơng i mại, i Việt i Nam i sẽ i tiến i tới i đợc i hởng i quy i chế i quan i hệ i thơng i mại i bình i thờng i cũng i nh i những i u i đãi i dành i cho i các i nớc i đang i phát i triển i nên i thuế i sẽ i giảm i xuống i còn i 5% i ở i thị i trờng i Mỹ, i tuy i nhu i cầu i và i thị i hiếu i khác i nhau i nhng i nhìn i chung i xu i hớng i tiêu i dùng i của i Mỹ i là i đơn i giản, i tiện i dụng i không i quá i cầu i kỳ i Tính i đa i dạng i của i thị i trờng i là i điểm i thuận i lợi i cho i các i doanh i nghiệp i của i ta i có i thể i lựa i chọn i thâm i nhập i nhóm i hàng i nào i cho i phù i hợp.
Tuy i nhiên i một i tập i quán i thơng i mại i nổi i bật i của i thị i trờngMỹ i là i thờng i a i nhập i khẩu i hàng i dệt i may i theo i hình i thức i FOB i (bán i thẳng) i trong i khi i các i doanh i nghiệp i dệt i may i Việt i Nam i lại i thiên i về i phơng i thức i gia i công i xuất i khẩu i nên i khả i năng i xâm i nhập i thị i trờng i Mỹ i còn i nhiều i khó i khăn i Tuy i vậy i thời i gian i qua, i ngành i dệt i may i Việt i Nam i cũng i đã i tiến i hành i xuất i khẩu i thử i nghiệm i làm i quen i với i thị i trờng i Mỹ i Năm i 1994: i 2,56 i triệu i USD, i 1995 i là i 16,87 i triệu i USD, i 1996 i là i 23,6 i triệu i USD, i 1997: i 25,93 i triệu i USD, i 1998: i 26,4 i triệu i USD, i 1999: i 37 i triệu i USD i Năm i 2001, i kim i ngạch i xuất i khẩu i của i các i mặt i hàng i dệt i may i của i Việt i Nam i vào i Mỹ i đạt i 5 i triệu i USD i trong i tổng i giá i trị i xuất i khẩu i 2 i tỷ i ngành i hàng i này i của i Việt i Nam. i i i i Mặc i dù i còn i nhiều i khó i khăn i và i thách i thức i nhng i chúng i ta i hy i vọng i rằng i trong i một i thời i gian i ngắn i Việt i Nam i sẽ i gia i nhập i WTO i khi i đó, i bất i kỳ i hiệp i định i nào i về i hàng i dệt i may i giữa i Việt i Nam i và i Mỹ i sẽ i không i còn i hiệu i lực i nữa i và i Việt i Nam i sẽ i hởng i lợi i từ i hiệp i định i dệt i may i cuả i WTO i Hiệp i định i này i sẽ i loại i bỏ i dần i tất i cả i hạn i ngạch i cho i đến i năm i 2005 i và i giảm i mức i thuế i cho i các i thành i viên i của i WTO. i 3 i Thực i trạng i tình i hình i nguyên i liệu i dệt i Việt i Nam
Nguồn i nguyên i liệu i chủ i yếu i của i ngành i dệt i là i bông i Việt i Nam i có i khả i năng i về i sản i xuất i bông i hàng i hoá, i quỹ i đất i có i thể i sử i dụng i lớn i nhng i chủ i yếu i nằm i trên i đất i canh i tác i hoa i màu, i lơng i thực i nên i cây i bông i phải i cạnh i tranh i với i các i cây i trồng i khác i nên i năng i suất i trồng i bông i rất i thấp, i do i vậy i ngời i nông i dân i đã i chuyển i nhiều i diện i tích i trồng i bông i sang i trồng i các i loại i cây i khác i mang i lại i nhiều i lợi i ích i kinh i tế i hơn i Mặt i khác, i giá i bông i Việt i Nam i chẳng i những i cao i hơn i giá i bông i nhập i (với i thuế i suất i nhập i khẩu i vào i Việt i Nam i bằng i 0%) i tới i khoảng i 35% i mà i chất i lợng i bông i nội i địa i lại i còn i không i đủ i tiêu i chuẩn i để i đáp i ứng i sản i xuất i hàng i xuất i khẩu, i cũng i nh i tỷ i lệ i tiêu i hao i sợi i i nội i địa i lại i cao i hơn i sợi i nhập i ngoại i do i vậy i ngành i dệt i đã i phải i phụ i thuộc i rất i nhiều i vào i nguồn i nguyên i liệu i nhập i khẩu i Nhìn i chung i có i thể i thấy i rằng i thị i trờng i nguyên i liệu i dệt i của i nớc i ta i đã i cha i phát i triển i lại i đang i ngày i càng i bị i thu i hẹp, i trong i khi i hàng i năm i ngành i dệt i may i phải i nhập i 100% i bông, i xơ i tổng i hợp, i 90% i bông i xơ i thiên i nhiên i để i phục i vụ i sản i xuất i Mà i khó i khăn i của i việc i nhập i khẩu i là i giá i sợi i bông i nhập i thờng i không i ổn i định i Ví i dụ i trong i năm i 1995, i giá i bông i đột i ngột i tăng i từ i 1,7 i USD/kg i lên i 2,6USD/kg i sau i lại i giảm i xuống i còn i 2,06 i USD/kg i chỉ i trong i vòng i 6 i tháng i Gần i đây, i giá i bông i đã i tăng i lên i khá i nhiều i so i với i những i năm i trớc, i điều i này i có i ảnh i hởng i rất i lớn i đến i giá i thành i của i các i sản i phẩm i dệt i và i làm i cho i các i doanh i nghiệp i Việt i Nam i không i thể i chủ i động i trong i kế i hoạch i sản i xuất. i i i i Thời i gian i vừa i qua, i Nhà i nớc i ta i đã i có i nhiều i cố i gắng i trong i việc i đầu i t i vào i các i ngành i trồng i bông, i trồng i dâu i nuôi i tằm i nhằm i khắc i phục i những i khó i khăn i trên, i tạo i sự i chủ i động i về i nguồn i nguyên i liệu i cho i các i xí i nghiệp i dệt i may i nhng i kết i quả i còn i rất i hạn i chế i Hiện i nay i Việt i Nam i chỉ i duy i trì i đợc i diện i tích i trồng i bông i khoảng i 10000-15000 i ha i Chất i lợng i bông i xơ i chỉ i đạt i tiêu i chuẩn i bông i cấp i
1 i Liên i Xô, i bông i trung i bình i của i Mỹ i Vì i vậy i trong i thời i gian i tới, i việc i i hoàn i thiện i và i ổn i định i tỷ i lệ i chín i của i xơ i bông, i giảm i tỷ i lệ i xơ i ngắn, i tạp i chất là i vấn i đề i cần i hết i sức i quan i tâm. i i i i Về i trồng i dâu i nuôi i tằm: i ở i nớc i ta i cây i dâu i đợc i trồng i ở i trên i 25 i tỉnh i từ i Bắc i vào i Nam, i năm i 1994 i đã i có i 31534 i ha i diện i tích i trồng i dâu i nhng i do i nhiều i nguyên i nhân i nên i diện i tích i trồng i dâu i có i chiều i hớng i đi i xuống, i năm i 1999 i chỉ i còn i
21586 i ha i Sản i lợng i tơ i sống i năm i 1994 i đợc i 1486 i tấn i Về i chất i lợng i tơ: i nhìn i chung i toàn i quốc i đều i đạt i dới i cấp i A, i C, i E i và i không i phân i cấp i trong i khi i lợng i tơ i xuất i khẩu i theo i quy i định i phải i từ i cấp i A i trở i lên i Sản i lợng i tơ i xuất i khẩu i còn i thấp i tập i trung i chủ i yếu i ở i Lâm i Đồng, i Hải i Hng.Theo i kết i quả i điều i tra i của i Bộ i Công i nghiệp, i sản i lợng i tơ i đạt i cấp i A i trở i lên i năm i 1993 i là i 314 i tấn, i năm i 1994 i là i 212 i tấn, i năm i 1995 i là i 150,8 i tấn i Những i năm i 1995-1996, i Trung i Quốc i phá i giá i tơ i gây i ra i nhiều i khó i khăn i cho i tiêu i thụ i tơ i của i Việt i Nam.
4.Thực i trạng i năng i lực i sản i xuất. i i i i i Theo i thống i kê i của i Bộ i Kế i hoạch i Đầu i t, i tổng i năng i lực i sản i xuất i của i ngành i dệt i may i Việt i Nam i đợc i đánh i giá i nh i sau:
Bảng i 5: i Năng i lực i sản i xuất i của i ngành i dệt i may i năm i 1999. i
STT Sản i phẩm Đơn i vị i tính Toàn i ngành Trong i n- íc §Çu i t i n- ớc i ngoài
Tỷ i lệ i % i ®Çu i t i níc i ngoài
3 Vải i các i loại triệu i mét 800 380 420* 52,5
6 Hàng i may i mặc triệu i sản i phÈm 543 343 200 36,83
Nguồn : i Vụ i Quản i lý i dự i án i đầu i t i nớc i ngoài i - i Bộ i Kế i hoạch i đầu i t.
* i Năng i lực i sản i xuất i theo i công i suất i thiết i kế.
Thực i tế i vì i máy i móc i thiết i bị i cũ i chiếm i tới i 60% i nên i năng i lực i trong i nớc i chỉ i có i thể i huy i động i đợc i 70% i công i suất i dệt i vải i và i kéo i sợi i Về i đầu i t i nớc i ngoài i tính i theo i giấy i phép i đã i cấp i mới i đạt i đợc i 30% i vốn i đầu i t i Khả i năng i huy i động i của i ngành i may i nhìn i chung i đã i đạt i đợc i công i suất i thiết i kế i do i kịp i thời i đổi i mới i trang i thiết i bị i Còn i hầu i hết i số i thiết i bị i của i ngành i dệt i đều i rất i cũ i và i thiếu i đồng i bộ i giữa i các i khâu i Cụ i thể:
-Kéo i sợi : i Tính i đến i cuối i năm i 1999, i toàn i ngành i có i khoảng i 1 i 050 i 000 i cọc i sợi i và i 6520 i roto i kéo i sợi i không i cọc i Trong i số i đó, i lợng i cọc i đầu i t i mới i chỉ i chiếm i 11,3% i thiết i bị i thay i thế i bằng i đồ i đã i qua i sử i dụng i (second-hand) i chiếm i 6,9%, i số i cọc i cải i tạo i nâng i cấp, i thay i mới i cục i bộ i chiếm i 13,3%, i số i còn i lại i là i thiết i bị i cũ i Gần i đây, i có i một i số i dây i chuyền i mới, i sử i dụng i bông i chải i tự i động, i sử i dụng i máy i ghép i tự i động, i ứng i dụng i rộng i rãi i những i tiến i bộ i vi i mạch i điện i tử i vào i hệ i thống i điều i khiển i tự i động, i khống i chế i chất i lợng i sợi, i tuy i vậy i sản i phẩm i sợi i chất i lợng i cao i vẫn i còn i ít.
i Thực i trạng i tình i hình i nguyên i liệu i dệt i Việt i Nam
Vải i các i loại i (triệu i mÐt)
Hàng i may i mặc i quy i đổi i (triệu i mét)
Vùng i kinh i tế i trọng i điểm i Bắc i Bộ 33 100 120
Vùng i kinh i tế i trọng i điểm i Trung i Bộ 17 31 60
Vùng i kinh i tế i trọng i điểm i Nam i Bộ 213 523 308
Vùng i đồng i bằng i sông i Hồng 14 106 40
Nguồn: i Vụ i quản i lý i dự i án i đầu i t i nớc i ngoài i - i Bộ i KHĐT
Qua i bảng i trên, i chúng i ta i thấy: i Năng i lực i sản i xuất i của i ngành i chủ i yếu i tập i trung i ở i vùng i kinh i tế i trọng i điểm i Nam i Bộ i bao i gồm i các i tỉnh i i nh i Đồng i Nai, i Bình i D- ơng, i Sông i Bé, i TP i HCM- i là i những i địa i phơng i có i điều i kiện i tốt i hơn i so i với i các i khu i vực i khác i về i mọi i mặt i Ngoài i ra, i đây i còn i là i vùng i tập i trung i nhiều i khu i công i nghiệp, i khu i chế i xuất i mà i Đảng i và i Nhà i nớc i ta i trong i thời i gian i qua i i đã i có i những i chính i sách, i cơ i chế i khuyến i khích, i u i đãi i đặc i biệt i nhằm i thu i hút i sự i chú i ý i của i các i nhà i đầu i t i cho i nên i càng i có i tính i hấp i dẫn i lớn i đối i với i các i nhà i đầu i t.
i Thực i trạng i FDI i vào i ngành i dệt i may i Việt i Nam
i Tổng i quan i về i FDI i từ i năm i 1988 i đến i nay
Trong i quá i trình i đổi i mới i kinh i tế, i hoạt i động i đầu i t i nớc i ngoài i ở i Việt i Nam i những i năm i vừa i qua i đã i diễn i ra i rất i sôi i động i và i đã i đạt i đợc i những i thành i tựu i đáng i khích i lệ i Đầu i t i nớc i ngoài i đã i thể i hiện i vai i trò i quan i trọng i trong i chiến i lợc i phát i triển i kinh i tế i đất i nớc i nói i chung i và i kinh i tế i đối i ngoại i nói i riêng, i đã i thực i sự i bổ i sung i nguồn i vốn i quan i trọng i cho i đầu i t i phát i triển, i góp i phần i đổi i mới i công i nghệ, i mở i mang i thị i trờng, i tiếp i thu i kinh i nghiệm i quản i lý i tiên i tiến, i giải i quyết i việc i làm i cho i ngời i lao i động, i thúc i i đẩy i chuyển i dịch i cơ i cấu i kinh i tế i theo i hớng i công i nghiệp i hoá, i hiện i đại i hoá i tạo i tiền i đề i thực i hiện i chủ i trơng i phát i huy i nội i lực, i nâng i cao i hiệu i quả i hợp i tác i quốc i tế i Từ i khi i ban i hành i Luật i đầu i t i nớc i ngoài i tính i đến i hết i 31/ i 12/2001 i Bộ i Kế i hoạch i và i đầu i t i đã i cấp i giấy i phép i đầu i t i cho i khoảng i 3300 i dự i án i trong i đó i có i 3046 i dự i án i còn i hiệu i lực i với i tổng i số i vốn i đầu i t i đăng i ký i là i 37,86 i tỷ i USD, i vốn i đầu i t i thực i hiện i xấp i xỉ i 18,69 i tỷ i USD i chiếm i khoảng i 1/4 i tổng i vốn i đầu i t i toàn i xã i hội i hàng i năm.
Về i nhịp i độ i FDI: i giai i đoạn i từ i 1988 i - i 2001 i FDI i vào i Việt i Nam i đã i có i những i bớc i tăng i trởng i nhất i định i tuy i nhiên i tốc i độ i tăng i trởng i này i lại i không i đều i và i không i ổn i định i Từ i 1991-1996 i FDI i có i xu i hớng i tăng i nhanh i cả i về i số i lợng i dự i án i và i quy i mô i vốn i đầu i t i đỉnh i cao i về i thu i hút i vốn i là i năm i 1996 i với i 367 i dự i án i và i khối i lợng i vốn i đăng i ký i kỷ i lục: i 8640 i triệu i USD i nhng i sau i đó i lợng i vốn i đầu i t i ngày i càng i giảm i đến i mãi i năm i 2000 i mới i có i tăng i lên i đôi i chút i Chúng i ta i có i thể i thấy i qua i bảng i sau:
Bảng i 7: i Nhịp i độ i đầu i t i FDI i giai i đoạn i 1988 i - i 2001
5,Quy i mô i vốn i dự i án i
Nguồn: i Vụ i quản i lý i dự i án i đầu i t i nớc i ngoài- i Bộ i KHĐT
Nh i vậy, i so i với i năm i trớc i vốn i đăng i ký i năm i 1997 i giảm i 46,2%, i năm i 1998 i giảm i 16,2%, i năm i 1999 i giảm i 60%, i năm i 2000 i tăng i 25,8%, i năm i 2001 i tăng i 24,9% i Về i quy i mô i vốn i bình i quân i 1 i dự i án i thì i không i có i xu i hớng i tăng i giảm i rõ i rệt i Năm i 1996 i là i năm i có i quy i mô i vốn i bình i quân i lớn i nhất i (23,54 i triệu i USD) i Năm i 2001, i tuy i số i lợng i các i dự i án i FDI i đợc i cấp i giấy i phép i cũng i nh i số i vốn i đăng i ký i đã i có i tăng i lên i đôi i chút i so i với i năm i 2000 i (tăng i 49,7% i về i số i dự i án i và i 24,9% i về i số i vốn i đăng i ký) i nhng i quy i mô i vốn i bình i quân i 1 i dự i án i chỉ i đạt i 5,24 i triệu i USD i Đây i là i mức i vốn i đầu i t i bình i quân i thấp i nhất i trong i thời i kỳ i 1988-2001 i và i cũng i thấp i hơn i so i với i mức i quy i mô i vốn i bình i quân i 11,28 i triệu i USD/ i 1 i dự i án i của i cả i thời i kỳ i Vì i vậy, i trong i thời i gian i tới i hy i vọng i nhịp i độ i FDI i sẽ i tiếp i tục i tăng i lên i cùng i với i sự i cố i gắng i của i Chính i Phủ i Việt i Nam i trong i việc i tạo i ra i một i môi i trờng i đầu i t i nớc i ngoài i thông i thoáng i hơn i cởi i mở i hơn, i bình i đẳng i hơn i và i an i toàn i cho i các i nhà i đầu i t.
Về i đối i tác i đầu i t: i Mặc i dù i đã i có i 60 i nớc i và i lãnh i thổ i đầu i t i vào i Việt i Nam i nh- ng i chủ i yếu i vẫn i là i các i nớc i Châu i á i (Bắc i và i Đông i Nam i á i chiếm i tới i 75%) i Đài i Loan i là i nớc i đứng i đầu i về i số i dự i án i FDI i vào i Việt i Nam i thời i gian i qua i (từ i 1988 i đến i 2001) i với i 758 i dự i án i vào i hầu i hết i các i lĩnh i vực, i tổng i vốn i đầu i t i lên i tới i 5146 i triệu i USD i Tiếp i đó i là i Singapore i (244 i dự i án), i Nhật i Bản i (322 i dự i án), i Hồng i Kông i (220 i dự i án), i Hàn i Quốc i (332 i dự i án) i Quốc i gia i có i số i lợng i vốn i đầu i t i thực i hiện i lớn i nhất i là i Nhật i Bản: i 3038,4 i triệu i USD i Pháp i là i nớc i đứng i đầu i trong i số i các i nớc i khối i EU i đầu i t i vào i Việt i Nam i về i cả i số i lợng i dự i án i cũng i nh i quy i mô i vốn i với i 115 i dự i án i và i 2047 i triệu i USD i vốn i đầu i t i Các i nớc i Châu i âu i đầu i t i khoảng i
320 i dự i án i của i 26 i nớc i với i tổng i số i vốn i 6436 i triệu i USD i chiếm i 17% i tổng i giá i trị i vốn i đăng i ký i Tuy i nhiên, i trong i thời i gian i qua i một i phần i do i ảnh i hởng i của i cuộc i khủng i hoảng i tài i chính i tiền i tệ i ở i khu i vực i khi i mà i khoảng i 75% i vốn i đầu i t i nớc i ngoài i vào i Việt i Nam i là i xuất i phát i từ i các i nhà i đầu i t i Châu i á, i một i phần i do i sự i yếu i kém i về i cơ i sở i hạ i tầng i cũng i nh i vớng i mắc i từ i bên i trong i của i chúng i ta i về i một i số i vấn i đề i nh i là i một i số i chính i sách i u i đãi i còn i cha i thực i sự i hấp i dẫn: i có i sự i phân i biệt i đối i xử i giữa i chủ i đầu i t i trong i nớc i và i nớc i ngoài i về i giá i dịch i vụ i giao i thông, i liên i lạc, i vận i tải, i điện i nớc, i trình i độ i tay i nghề i của i ngời i lao i động i cha i đáp i ứng i đợc i yêu i cầu i của i nhà i đầu i t i đã i là i những i nhân i tố i làm i giảm i khả i năng i thu i hút i đầu i t i nớc i ngoài i của i Việt i Nam.
Từ i năm i 1988 i đến i nay i số i dự i án i đầu i t i nớc i ngoài i vào i lĩnh i vực i công i nghiệp i là i 1985 i dự i án i với i tổng i số i vốn i đăng i ký i ớc i đạt i 20878,5 i triệu i USD i (chiếm i 65,2% i tổng i số i dự i án i và i 55,1% i tổng i số i vốn i đăng i ký i của i cả i nớc), i lĩnh i vực i nông i lâm i nghiệp i và i thuỷ i sản i có i 382 i dự i án i (chiếm i 12,5%) i với i tổng i số i vốn i đăng i ký i là i 2144,8 i triệu i USD i (5,7%) i lĩnh i vực i dịch i vụ i có i 679 i dự i án i (22,3%) i với i vốn i đăng i ký i 14838 i triệu i USD i (39,2%) i Trớc i đây i đầu i t i nớc i ngoài i chủ i yếu i tập i trung i vào i lĩnh i vực i khai i thác i Dầu i khí, i xây i dựng i khách i sạn, i căn i hộ i cho i thuê i nhng i từ i năm i 1994 i đến i nay, i 2/3 i tổng i vốn i đầu i t i toàn i xã i hội i lại i tập i trung i chủ i yếu i vào i lĩnh i vực i sản i xuất i hàng i xuất i khẩu, i xây i dựng i cơ i sở i hạ i tầng, i xây i dựng i các i cơ i sở i công i nghiệp i cho i Dầu i khí, i sắt i thép, i chế i biến i thuỷ i sản i Hiện i nay i lĩnh i vực i công i nghiệp i và i xây i dựng i vẫn i dẫn i đầu i trong i thực i hiện i vốn i đầu i t.Năm i 2001 i Bộ i KHĐT i đã i cấp i giấy i phép i cho i 363 i dự i án i thuộc i lĩnh i vực i công i nghiệp i và i xây i dựng i trong i tổng i số i 470 i dự i án i đầu i t i trực i tiếp i nớc i ngoài i vào i Việt i Nam i (chiếm i 77,2%) i với i tổng i vốn i đầu i t i thực i hiện i đạt i 109,79 i triệu i USD i (chiếm i 90,2% i so i với i tổng i số i vốn i đầu i t i thực i hiện i của i khu i vực i FDI), i lĩnh i vực i nông i - i lâm i nghiệp, i thuỷ i sản i chỉ i có i 27 i dự i án i (5,7%) i với i vốn i đầu i t i thực i hiện i 2,84 i triệu i USD i (2,3%), i dịch i vụ i có i 80 i dự i án Có i thể i thấy i cơ i cấu i đầu i t i nớc i ngoài i ở i nớc i ta i thời i gian i qua i đã i và i đang i ngày i càng i thay i đổi i phù i hợp i hơn i với i yêu i cầu i khách i quan i của i sự i chuyển i dịch i kinh i tế i theo i hớng i tăng i tỷ i trọng i công i nghiệp i và i dịch i vụ, i giảm i dần i tỷ i trọng i nông i nghiệp i trong i cơ i cấu i GDP.
Về i địa i bàn i đầu i t: i hiện i nay, i 59 i tỉnh i (thành i phố) i có i dự i án i đầu i t i nớc i ngoài, i nhng i số i dự i án i này i tập i trung i chủ i yếu i tại i những i vùng, i khu i vực i có i lao i động i có i tay i nghề, i gần i đầu i mối i giao i thông, i thị i trờng i tiêu i thụ, i cơ i sở i hạ i tầng i tốt Có i tới i hơn i 80% i dự i án i đầu i t i nớc i ngoài i ở i khu i vực i thành i thị, i nông i thôn i chỉ i khoảng i nhỏ i hơn i 20% i trong i khi i dân i số i nớc i ta i 80% i sống i ở i nông i thôn, i 20% i ở i thành i thị i Điều i ngợc i lại i này i khiến i khoảng i cách i về i thu i nhập i giữa i thành i thị i và i nông i thôn i ở i Việt i Nam i ngày i càng i tăng i Riêng i ở i thành i phố i Hồ i Chí i Minh i từ i năm i 1988 i đến i 2001 i đã i có i 1039 i dự i án i với i vốn i đầu i t i 10212,9 i triệu i USD i chiếm i 43% i tổng i số i dự i án i và i 27% i tổng i vốn i đầu i t i của i cả i nớc), i Hà i Nội i có i 398 i dự i án i (13,1%) i và i 7800,5 i triệu i USD i (20,6%) i trong i khi i cùng i khoảng i thời i gian i đó i Quảng i Trị i chỉ i có i 1 i dự i án i với i vốn i đầu i t i 3,952 i triệu i USD i hay i thấp i nhất i nh i là i Vinh i có i 1 i dự i án i với i vốn i đầu i t i là i 0,11 i triệu i USD i Qua i những i con i số i thống i kê i trên i chúng i ta i có i thể i thấy i rằng i cơ i cấu i đầu i t i nớc i ngoài i theo i địa i phơng i ở i Việt i Nam i thời i gian i qua i còn i nhiều i bất i hợp i lý.
Về i hình i thức i đầu i t i từ i 1988 i - i 2001 i có i 1858 i dự i án i 100% i vốn i nớc i ngoài i (chiếm i 61% i trong i tổng i số i 3046 i dự i án i đầu i t i nớc i ngoài, i với i vốn i đầu i t i 12413,9 i triệu i USD i (chiếm i 32,8%), i liên i doanh i có i 1043 i dự i án i (chiếm i 34,2%) i với i vốn i đầu i t i đạt i 20166,95 i triệu i USD i (53,3%), i hợp i đồng i hợp i tác i kinh i doanh i có i 139 i dự i án i (4,6%) i vốn i đầu i t i là i 4052,4 i triệu i USD i (10,7%)và i theo i hình i thức i BOT i có i
6 i dự i án i với i số i vốn i là i 1227,98 i triệu i USD i Trớc i đây, i hầu i hết i các i dự i án i đầu i t i nớc i ngoài i đều i dới i hình i thức i doanh i nghiệp i liên i doanh i chiếm i tới i 61% i số i dự i án i và i trên70% i vốn i đầu i t i Nhng i gần i đây, i hình i thức i đợc i các i nhà i đầu i t i nớc i ngoài i a i chuộng i hơn i cả i lại i là i hình i thức i doanh i nghiệp i 100%vốn i nớc i ngoài i (chiếm i gần i 30% i số i dự i án i và i trên i 20% i vốn i đầu i t), i nếu i xét i chung i cho i cả i giai i đoạn i từ i 1988 i đến i nay i thì i số i dự i án i đầu i t i theo i hình i thức i 100% i vốn i nớc i ngoài i vẫn i nhiều i hơn i cả, i số i dự i án i theo i hình i thức i hợp i đồng i hợp i tác i kinh i doanh i chỉ i chiếm i xấp i xỉ i 9% i số i dự i án i và i 10% i số i vốn i đầu i t i Tuy i vậy, i doanh i nghiệp i liên i doanh i vẫn i đứng i đầu i về i quy i mô i vốn i đầu i t, i chiếm i tới i 53,3% i tổng i vốn i FDI i của i cả i nớc.
Nhìn i chung, i sau i hơn i 13 i năm i thực i hiện i luật i đầu i t i nớc i ngoài, i những i đóng i góp i của i hoạt i động i đầu i t i nớc i ngoài i đối i với i tăng i trởng i và i phát i triển i kinh i tế i ở i n- ớc i ta i là i không i thể i phủ i nhận i Hàng i năm i khu i vực i FDI i đóng i góp i gần i 13% i trong i GDP i chỉ i tính i riêng i năm i 2001, i khu i vực i FDI i đã i đóng i góp i 373 i triệu i USD i vào i Ngân i sách i nhà i nớc i thu i hút i gần i 400 i nghìn i lao i động i trực i tiếp i i FDI i đã i và i đang i tạo i dựng i nên i những i tiền i đề i quan i trọng i cho i sự i nghiệp i CNH i - i HĐH i của i Việt i Nam.
i Thực i trạng i FDI i vào i Ngành i dệt i may i giai i đoạn i từ i 1988-2001
Công i nghiệp i dệt i may i là i Ngành i có i ý i nghĩa i trọng i tâm i trong i giai i đoạn i chuyển i đổi i của i Việt i Nam i từ i nền i kinh i tế i kế i hoạch i hoá i tập i trung i sang i nền i kinh i tế i thị i trờng i Dệt i may i là i một i phần i cấu i thành i quan i trọng i trong i chính i sách i định i hớng i xuất i khẩu i của i đất i nớc i và i nói i một i cách i chung i hơn i là i một i trong i những i nỗ i lực i của i Việt i Nam i để i hoà i nhập i vào i nền i kinh i tế i quốc i tế i Công i nghiệp i dệt i may i tất i yếu i là i 1 i trong i các i Ngành i chủ i yếu i trong i giai i đoạn i đầu i phát i triển i của i các i n- ớc i và i đặc i biệt i đối i với i các i nớc i đang i tiến i lên i CNH-HĐH i nh i Việt i Nam i Và i sự i thành i công i trong i xuất i khẩu i ở i các i Ngành i này i thờng i mở i đờng i cho i sự i xuất i hiện i của i một i chiến i lợc i phát i triển i định i hớng i xuất i khẩu i có i cơ i sở i rộng i hơn i Nhận i thức i đợc i vai i trò i to i lớn i của i Ngành i dệt i may i đối i với i nền i kinh i tế, i trong i những i năm i qua, i Đảng i và i Nhà i nớc i ta i đã i chủ i trơng i khuyến i khích i và i huy i động i vốn i thuộc i mọi i thành i phần i kinh i tế i trong i và i ngoài i nớc i tham i gia i sản i xuất i và i xuất i khẩu i hàng i dệt i may i Tính i từ i 1/1/88 i đến i 31/12/01 i theo i thống i kê i của i Bộ i Kế i Hoạch i và i Đầu i T, i Ngành i dệt i may i đã i thu i hút i đợc i 342 i dự i án i FDI i với i tổng i vốn i đăng i ký i i đạt i 2344,66 i triệu i USD i (chiếm i 10,4% i tổng i số i dự i án i trong i khu i vực i
FDI i của i cả i nớc) i với i tổng i vốn i đầu i t i thực i hiện i là i 985,64 i triệu i USD, i trừ i 52 i dự i án i đã i giải i thể i trớc i thời i hạn i với i vốn i đăng i ký i là i 237,19 i triệu i USD, i vốn i thực i hiện i giải i thể i là i 114,16 i triệu i USD i còn i lại i 290 i dự i án i còn i hiệu i lực i với i tổng i vốn i đăng i ký: i 2107,47 i triệu i USD i (chiếm i 9,5% i tổng i số i dự i án i FDI i còn i hiệu i lực i và i 5,6% i tổng i vốn i đăng i ký i FDI i của i cả i nớc), i vốn i thực i hiện i là i 871,48 i triệu i USD i (chiếm i 46,6% i tổng i vốn i thực i hiện) i đem i i lại i i doanh i thu i 2295,73 i triệu i USD i i trong i đó i xuất i khẩu i 1512,57 i triệu i USD, i tạo i việc i làm i cho i 53,372 i lao i động, i nộp i NSNN i
2.1 i FDI i vào i Ngành i dệt a Thực i trạng a 1 i T×nh i h×nh i chung
Tính i đến i 2/11/01 i toàn i Ngành i dệt i có i 100 i dự i án i đợc i cấp i giấy i phép i với i tổng i vốn i đăng i ký i là i 1782,6 i triệu i USD, i trừ i 18 i dự i án i đã i giải i thể i trớc i thời i hạn i (chiếm i 18% i tổng i số i dự i án), i vốn i đăng i ký i là i 159,41 i triệu i USD i (chiếm i 8,94% i tổng i vốn i đăng i ký), i vốn i thực i hiện i giải i thể i là i 68,17 i triệu i USD i còn i 82 i dự i án i đang i có i hiệu i lực i với i tổng i vốn i đầu i t i là i 1623,2 i triệu i USD i trong i đó i có:
+ i 62 i dự i án i đã i triển i khai i và i đi i vào i hoạt i động i sản i xuất i với i vốn i đầu i t i thực i hiện i là i 559,63 i triệu i USD i (chiếm i 75,6% i tổng i số i dự i án i có i hiệu i lực i và i 34,5% i tổng i vốn i đầu i t) i Có i thể i nêu i ra i một i số i dự i án i có i tỷ i lệ i vốn i đầu i t i thực i hiện i trên i vốn i đăng i ký i lớn i nh i công i ty i TNHH i Pang i Rim i Yoochang i VN i sản i xuất i sợi i vải, i tẩy i nhuộm i và i in i hoàn i tất i là i công i ty i 100% i vốn i nớc i ngoài i của i Hàn i Quốc i với i vốn i đầu i t i thực i hiện i là i 81682644 i USD i (chiếm i 103,3% i vốn i đăng i ký i ban i đầu), i xí i nghiệp i 100% i vốn i nớc i ngoài i của i Đài i Loan i Hualon i Corporation i VN i (kéo i sợi, i dệt, i nhuộm i vải) i với i vốn i đầu i t i thực i hiện i là i 76142416 i USD i (bằng i 15,96% i tổng i vốn i đăng i ký), i công i ty i dệt i Choongnam i VN: i 50088488 i USD i (bằng i 86,4% i vốn i đăng i ký); i công i ty i hữu i hạn i sợi i Tainan i VN i (sản i xuất i sợi) i của i nhà i đầu i t i Đài i Loan i với i vốn i đầu i t i thực i hiện i là i 52.200.000 i USD i …
+ i 11 i dự i án i đã i góp i đủ i vốn i pháp i định i và i đang i trong i quá i trình i xây i dựng i cơ i bản i với i tổng i vốn i đầu i t i là i 48,5 i triệu i USD i (chiếm i 13,4% i số i dự i án i và i 3% i tổng i vốn i đầu i t), i trong i đó i có i dự i án i của i đối i tác i Hàn i Quốc i tại i công i ty i TNHH i SY i Vinatex, i sản i xuất i các i sản i phẩm i dệt i và i nhuộm i với i vốn i đầu i t i có i quy i mô i lớn i là i 18,1 i triệu i USD i (chiếm i 37,3% i tổng i vốn i đầu i t i của i các i dự i án i đang i xây i dựng i cơ i bản).
+ i 9 i dự i án i mới i cấp i giấy i phép i và i đang i làm i thủ i tục i hành i chính i chuẩn i bị i đi i vào i xây i dựng i cơ i bản i với i tổng i vốn i đầu i t i là i 22,52 i triệu i USD i (chiếm i 19,98% i số i dự i án i và i 1,39% i số i vốn i đăng i ký) i Có i hai i dự i án i của i đối i tác i Hàn i Quốc i thực i hiện i tại i tỉnh i Đồng i Nai i với i quy i mô i vốn i đầu i t i là i 179,32 i triệu i USD i (chiếm i 11,05% i tổng i vốn i đầu i t) i đợc i cấp i giấy i phép i đầu i t i từ i ngày i 1/8/97 i nhng i sau i đó i phía i nớc i ngoài i đã i xin i hoãn i triển i khai i đến i năm i 1999 i do i khủng i hoảng i khu i vực. a 2 i Nhịp i độ i đầu i t i
Bảng i 8: i FDI i vào i Ngành i dệt i Việt i Nam i giai i đoạn i 1988-2001 i (tÝnh i theo i n¨m i cÊp i giÊy i phÐp)
DA Đơn i vị dự i án % tr i USD % tr i USD dự i án dự i án tr i USD tr i USD
Nguồn : i Vụ i quản i lý i dự i án- i Bộ i Kế i Hoạch i và i đầu i t
Qua i bảng i 8 i ta i thấy i FDI i vào i Ngành i dệt i Việt i Nam i có i xu i hớng i tăng i nhanh i từ i năm i 1988-1997 i cả i về i số i dự i án i cũng i nh i vốn i đăng i ký i với i tổng i số i 76 i dự i án i (chiếm i 92,7% i tổng i số i dự i án i giai i đoạn i 1988-2001), i tổng i vốn i đăng i ký i đạt i 1685,01 i triệu i USD i (chiếm i 94,5% i tổng i số i vốn i đăng i ký) i Nếu i xét i trong i cả i thời i kỳ i 88-97 i thì i năm i đỉnh i cao i về i thu i hút i FDI i là i năm i 1993 i với i tổng i vốn i đăng i ký i lên i đến i 606,13 i triệu i USD i vốn i thực i hiện i là i 158,87 i triệu i USD i và i quy i mô i bình i quân i một i dự i án i tăng i vọt i lên i tới i 60,61 i triệu i USD i gấp i 7,85 i lần i so i với i mức i 7,72 i triệu i USD/1 i dự i án i của i năm i 1992 i Dự i án i có i vốn i đầu i t i lớn i nhất i là i Hualon i Corporation i VN: i 477.134.598 i USD i Kể i từ i cuối i năm i 1997 i trở i đi, i FDI i vào i Ngành i dệt i bắt i đầu i có i biểu i hiện i suy i giảm i Nhất i là i vào i các i năm i 1998, i 1999 i thì i xu i hớng i này i càng i rõ i rệt i Năm i 1998, i số i dự i án i đầu i t i chỉ i bằng i 58,3% i so i với i năm i
1997, i tổng i vốn i đăng i ký i giảm i mạnh i xuống i còn i 49,13 i triệu i USD, i chỉ i bằng i 1/4 i tổng i vốn i đăng i ký i năm i 1997 i Năm i 1999, i tình i trạng i giảm i sút i còn i tồi i tệ i hơn, i tổng i vốn i đăng i ký i giảm i xuống i tới i mức i rất i thấp i chỉ i còn i 8,5 i triệu i USD i bằng i 17,3% i so i với i năm i 1998 i Quy i mô i vốn i đăng i ký i chỉ i đạt i có i 1,7 i triệu i USD/ i 1 i dự i án i (chỉ i bằng i 1/7 i so i với i năm i 1998 i và i bằng i 1/10 i so i với i mức i bình i quân i vốn i đăng i ký i 1 i dự i án i của i năm i 1997) i Nguyên i nhân i dẫn i đến i tình i trạng i này i là i do i tác i động i của i cuộc i khủng i hoảng i tài i chính i Châu i ái nổ i ra i từ i mùa i hè i năm i 1997 i đã i làm i cho i dòng i đầu i t i nớc i ngoài i vào i ngành i dệt i giảm i mạnh i Mặc i dù i vậy i điều i này i cũng i là i phù i hợp i với i xu i hớng i suy i giảm i chung i của i FDI i vào i Việt i Nam i trong i giai i đoạn i này i Tuy i nhiên i bớc i sang i năm i 2000, i cùng i với i sự i phục i hồi i về i kinh i tế i của i một i số i nớc i trong i khu i vực i tình i hình i đầu i t i trực i tiếp i nớc i ngoài i vào i Ngành i dệt i đã i có i dấu i hiệu i khởi i sắc, i có i 9 i dự i án i đợc i duyệt i với i tổng i vốn i đăng i ký i là i 35,16 i triệu i USD, i tăng i gấp i 4 i lần i so i với i năm i 1999 i Nhìn i chung i cả i thời i kỳ i 1988-2001, i FDI i vào i ngành i dệt i cũng i tăng i trởng i với i tốc i độ i không i ổn i định. a 3 i Về i đối i tác i đầu i t i
Tính i đến i cuối i năm i 2001 i đã i có i 12 i nớc i và i lãnh i thổ i tham i gia i đầu i t i vào i Ngành i dệt i Việt i Nam i Trong i số i này, i 3 i nớc i có i vốn i đầu i t i nhiều i nhất i là: i Đài i Loan, i Hàn i Quốc, i Hồng i Kông i với i tổng i số i vốn i lên i tới i khoảng i 1,59 i tỷ i USD i chiếm i 96,1% i tổng i vốn i FDI i vào i Ngành i dệt i và i chiếm i 86,6% i tổng i số i dự i án i đầu i t i vào i Ngành i này i Trong i đó i Đài i Loan i là i nớc i đầu i t i nhiều i nhất i với i 873,3 i triệu i USD i chiếm i 53,8% i tổng i vốn i đầu i t, i Hàn i Quốc: i 673,76 i triệu i USD i chiếm i 41,5% i và i Hồng i Kông: i 41,78 i triệu i chiếm i 2,57% i Một i số i quốc i gia i khác i nh i Australia, i Channel i Islands, i Ukraina, i Pháp i tham i gia i đầu i t i vào i ngành i dệt i với i số i lợng i dự i án i còn i ít i ỏi i Các i đối i tác i thuộc i Châu i Âu, i Châu i úc này i còn i khá i dè i dặt i với i ngành i dệt i của i Việt i Nam i Cá i biệt i có i trờng i hợp i nhà i đầu i t i Pháp i chỉ i đầu i t i 1dự i án i dệt i với i tổng i vốn i đầu i t i là i 0,02 i triệu i USD i chiếm i 0,001% i tổng i vốn i đầu i t i Đây i là i một i con i số i khá i nhỏ i Xét i về i quy i mô i vốn i bình i quân/ i 1 i dự i án i Đài i Loan, i Hàn i Quốc, i Hồng i Kông, i Nhật i vẫn i là i những i nớc i dẫn i đầu i với i quy i mô i vốn i lớn i nhất, i thấp i nhất i là i Pháp i và i Ukraina i (xem i bảng i 9) i
Bảng i 9: i FDI i vào i Ngành i dệt i Việt i Nam i giai i đoạn i 1988-2001 i theo i đối i tác i đầu i t
Stt Tên i nớc Số dự i án Tỷ i trọng i
Nguồn: i Vụ i quản i lý i dự i án- i Bộ i Kế i Hoạch i và i đầu i t
Về i cơ i cấu i đối i tác i đầu i t, i bảng i 9 i cho i thấy i các i nớc i Đông i ái bao i gồm i Nhật i Bản i và i các i NICs i là i những i đối i tác i đầu i t i chủ i yếu i vào i lĩnh i vực i dệt i ở i Việt i Nam i
Do i Ngành i dệt i may i Việt i Nam i nói i chung i thuộc i lĩnh i vực i công i nghiệp i chế i tạo i đòi i hỏi i sử i dụng i nhiều i lao i động i mà i Việt i Nam i lại i là i một i thị i trờng i lao i động i đầy i tiềm i năng i với i giá i nhân i công i rẻ i tơng i đối i so i với i tay i nghề, i lại i đang i thiếu i vốn i thiếu i công i nghệ i để i phát i triển i ngành i dệt i may i Điều i này i lại i là i phù i hợp i với i xu i h- ớng i chuyển i dịch i cơ i cấu i kinh i tế i của i các i nớc i trên i cho i nên i họ i đã i tích i cực i đẩy i mạnh i đầu i t i sang i Việt i Nam i và i trở i thành i những i nhà i đầu i t i nhiều i nhất i vào i Việt i Nam i Điều i này i cũng i lý i giải i cho i sự i giảm i sút i đầu i t i nớc i ngoài i ở i Việt i Nam i trong i những i năm i 1998-1999 i là i vì i những i nớc i này i chính i là i những i nạn i nhân i đã i phải i chịu i các i tác i động i nặng i nề i nhất i của i cuộc i khủng i hoảng i tài i chính i tiền i tệ i Châu i á i võa i qua. a 4 i Về i địa i bàn i đầu i t i
Tính i đến i nay, i cả i nớc i có i tất i cả i 15 i tỉnh i thành i phố i có i dự i án i FDI i vào i Ngành i dệt, i phần i lớn i các i dự i án i đều i tập i trung i ở i các i tỉnh i phía i Nam i chiếm i tới i 90,2% i tổng i số i dự i án i và i 91,8% i tổng i số i vốn i đầu i t i Trong i khi i đó i miền i Bắc i có i 8 i dự i án i với i tổng i số i vốn i đầu i t i là i 131,4 i triệu i USD i chiếm i 8,1% i tổng i số i vốn i FDI i vào i toàn i Ngành i dệt i Các i dự i án i chủ i yếu i đợc i thực i hiện i ở i các i tỉnh i Phú i Thọ, i Hà i Nội, i Vĩnh i Phúc, i Hải i Dơng, i Quảng i Ninh, i Hà i Tây, i Nam i Định i Đặc i biệt i là i ở i Nam i Định- i vùng i đất i có i truyền i thống i về i Ngành i dệt i trong i suốt i thời i kỳ i từ i 1981 i đến i nay, i cũng i chỉ i có i duy i nhất i 1 i dự i án i với i vốn i đầu i t i là i 5 i triệu i USD i (chiếm i 1,22% i tổng i số i dự i án i và i 0,31% i tổng i vốn i đầu i t), i thì i đây i quả i là i một i con i số i khiêm i tốn i Trong i số i các i địa i phơng i có i FDI i vào i Ngành i dệt i thì i Đồng i Nai i là i nơi i thu i hút i đợc i nhiều i vốn i đầu i t i nhất i với i tổng i số i vốn i lên i tới i 975 i triệu i USD i chiếm i 60,07% i tổng i số i vốn i đầu i t i với i 19 i dự i án i (chiếm i 23,17% i số i dự i án) i tiếp i đến i là i thành i phố i Hồ i Chí i Minh i và i Bình i Dơng i với i tổng i vốn i đầu i t i nhận i đợc i là i 268,5 i triệu i (chiếm i 16,54%) i và i 122,7 i triệu i USD i (chiếm i 7,56%) i Một i số i tỉnh i nh i Cần i Thơ, i Hà i Tây i chỉ i có i một i dự i án i đợc i thực i hiện i trên i địa i bàn i và i số i lợng i vốn i đầu i t i cũng i không i nhiÒu.
Bảng i 10: i FDI i vào i Ngành i dệt i Việt i Nam i giai i đoạn i 1988-2001 theo i địa i bàn i đầu i t Stt Địa i phơng Số dự i án
Nguồn: i Vụ i quản i lý i Dự i án-Bộ i Kế i Hoạch i và i Đầu i T
Nhìn i chung, i về i cơ i cấu i đầu i t i theo i lãnh i thổ, i các i số i liệu i trên i cho i thấy i hiện i nay i đang i diễn i ra i tình i trạng i mất i cân i đối i rõ i rệt i trong i đầu i t i nớc i ngoài i vào i Ngành i dệt i giữa i 3 i miền i Bắc, i Trung, i Nam i điều i này i chỉ i ra i rằng i việc i kết i hợp i hoạt i động i thu i hút i vốn i FDI i với i khai i thác i tiềm i năng i trong i nớc i (nhất i là i trong i Ngành i dệt) i ở i nớc i ta i đạt i kết i quả i cha i cao, i cha i toàn i diện i và i đồng i bộ i Đây i là i vấn i đề i hết i sức i cấp i bách i cần i đợc i Nhà i nớc i và i Ngành i dệt i Việt i Nam i nói i riêng i quan i tâm i điều i chỉnh i trong i thêi i gian i tíi. a 5 i Về i loại i hình i đầu i t i
Cho i đến i nay, i trong i số i các i hình i thức i FDI i theo i luật i định i thì i loại i hình i xí i nghiệp i 100% i vốn i nớc i ngoài i là i hình i thức i phổ i biến i nhất i của i FDI i vào i Ngành i dệt i Việt i Nam i Tính i đến i cuối i năm i 2001, i xí i nghiệp i 100% i vốn i nớc i ngoài i có i 65 i dự i án, i chiếm i 79,3% i tổng i số i dự i án i và i 94,95% i tổng i số i vốn i đầu i t i xí i nghiệp i liên i doanh i có i 15 i dự i án, i chiếm i 18,3% i tổng i số i dự i án i và i 4,99% i tổng i vốn i đầu i t i Hợp i đồng i hợp i tác i kinh i doanh i có i 2 i dự i án, i chiếm i 2,4% i tổng i số i dự i án i và i chỉ i chiếm i có i 0,06% i tổng i vốn i đầu i t.
Bảng i 11: i Số i dự i án i FDI i vào i Ngành i dệt i Việt i Nam i giai i đoạn i 1988-2001 i theo i loại i hình i đầu i t
Liên i doanh Hợp i đồng i hợp i tác i kinh i doanh
Số i dự i án Tỷ i lệ i
Nguồn: i Vụ i quản i lý i Dự i án- i Bộ i Kế i Hoạch i và i Đầu i T
Bảng i 12: i Số i vốn i đầu i t i nớc i ngoài i vào i Ngành i dệt i Việt i Nam giai i đoạn i 1988-2001 i (theo i loại i hình i đầu i t)
100% i vèn i §TNN DNLD H§HTKD Vèn i ®Çu i t i
Nguồn: i Vụ i quản i lý i Dự i án- i Bộ i Kế i Hoạch i và i Đầu i T i Từ i bảng i trên i ta i thấy i trong i giai i đoạn i đầu i (1988-1992) i các i dự i án i FDI i vào i Ngành i dệt i ở i nớc i ta i chủ i yếu i đợc i thực i hiện i dới i hình i thức i doanh i nghiệp i liên i doanh i Hình i thức i này i luôn i chiếm i u i thế i hơn i so i với i doanh i nghiệp i 100% i vốn i n- ớc i ngoài i cả i về i dự i án i cũng i nh i về i số i vốn i đăng i ký i Song i từ i năm i 1993 i trở i lại i đây, i số i dự i án i FDI i vào i Ngành i dệt i theo i hình i thức i 100% i vốn i nớc i ngoài i lại i đợc i các i nhà i đầu i t i a i chuộng i hơn i cả i và i có i xu i hớng i gia i tăng i lên i rõ i rệt i Nếu i nh i năm i 1992 i mới i có i 4 i dự i án i đầu i t i 100% i vốn i nớc i ngoài i chiếm i 4,88% i tổng i số i dự i án i thí i đến i năm i 1995 i đã i tăng i lên i 28 i dự i án i (chiếm i 34,15%) i và i đến i nay i đã i tăng i lên i 65 i dự i án i (chiếm i 79,3% i tổng i số i dự i án i FDI i toàn i Ngành) i Cá i biệt i năm i 1993 i là i năm i đỉnh i cao i về i thu i hút i FDI i vào i Ngành i dệt i với i tổng i vốn i đầu i t i lên i tới i 590,31 i triệu i USD i thì i đây i cũng i chính i là i tổng i số i vốn i đăng i ký i của i 7 i dự i án i 100% i vốn i nớc i ngoài i Trong i năm i này, i Bộ i Kế i Hoạch i và i Đầu i T i đã i cấp i giấy i phép i số i 757 i ngày i 30/12/1993 i cho i phép i triển i khai i thực i hiện i dự i án i Hualon i Corporation i VN i (kéo i sợi, i dệt, i nhuộm i vải) i tại i tỉnh i Đồng i Nai i của i Đài i Loan i với i tổng i số i vốn i đầu i t i là i 477.134.958 i USD i (chiếm i 29,39% i tổng i số i vốn i đầu i t i đang i hoạt i động) i Dự i án i này i đã i đi i vào i sản i xuất i và i có i doanh i thu i từ i cuối i năm i 1996 i và i là i một i trong i những i dự i án i đạt i hiệu i quả i đầu i t i cao i về i doanh i thu, i xuất i khẩu, i thu i hút i lao i động, i tỷ i lệ i doanh i thu/ i đầu i t i thực i hiện, i doanh i thu/xuất i khẩu, i nộp i Ngân i sách i Nhà i n- ớc i Cụ i thể, i tổng i doanh i thu i đến i nay i ớc i đạt i 225.814.017 i USD, i xuất i khẩu i 102.790.753 i USD i và i giải i quyết i việc i làm i cho i 1829 i lao i động i trực i tiếp.
i Đánh i giá i chung i về i những i thành i tựu i và i hạn i chế i của i hoạt i động i FDI i vào i ngành i dệt i may i Việt i Nam
Dòng i vốn i nớc i ngoài i đầu i t i vào i ngành i dệt i may i Việt i Nam i trong i thời i gian i qua i đã i thực i sự i có i những i tác i động i tích i cực i và i có i vai i trò i quan i trọng i trong i chiến i lợc i đầu i t i phát i triển i ngành i dệt i may i Việt i Nam i Những i ảnh i hởng i tích i cực i của i loại i hình i hoạt i động i kinh i tế i này i ngày i càng i rõ i nét, i thể i hiện i trên i nhiều i mặt i trong i thành i quả i của i ngành i dệt i may i và i đa i ngành i dệt i may i trở i thành i một i trong i những i ngành i xuất i khẩu i mũi i nhọn i của i công i nghiệp i chế i tác i Việt i Nam, i góp i phần i thúc i đẩy i chiến i lợc i công i nghiệp i hoá i hớng i về i xuất i khẩu i của i Việt i Nam i Những i kết i quả i phân i tích i đánh i giá i đã i trình i bày i ở i trên i (mục i 2.2) i cho i thấy i hầu i hết i các i doanh i nghiệp i có i vốn i đầu i t i nớc i ngoài i hoạt i động i trong i ngành i dệt i may i đều i đạt i đợc i hiệu i quả i cao i hơn i các i doanh i nghiệp i dệt i may i trong i nớc i nhờ i những i u i thế i về i vốn, i công i nghệ, i phơng i pháp i quản i lý, i bạn i hàng, i thị i trờng,… i Cụ i thể:
- Thứ i nhất , i những i doanh i nghiệp i có i vốn i đầu i t i nớc i ngoài i đã i tạo i ra i một i khối i lợng i sản i phẩm i hàng i hoá i trị i giá i hàng i ngàn i tỷ i đồng, i đóng i góp i một i phần i quan i trọng i trong i việc i tạo i ra i tốc i độ i tăng i trởng i cao i của i cả i ngành i dệt i may i Theo i số i liệu i của i tổng i cục i thống i kê i năm i 99, i giá i trị i sản i xuất i công i nghiệp i của i khu i vực i có i vốn i đầu i t i nớc i ngoài i trong i ngành i dệt i may i là: i 4113,2 i tỷ i đồng i hơn i 5 i lần i so i với i năm i 95 i chiếm i 28,7% i trong i tổng i giá i trị i sản i xuất i công i nghiệp i của i toàn i ngành i dệt i may i Doanh i thu i của i khu i vực i này i ớc i tính i chiếm i khoảng i 13% i tổng i doanh i thu i và i đóng i góp i 8,6% i tổng i số i tiền i nộp i ngân i sách i của i cả i ngành i dệt i may.
- Thứ i hai , i đầu i t i nớc i ngoài i đã i mang i lại i cho i ngành i dệt i may i Việt i Nam i một i lợng i vốn i đầu i t i rất i lớn, i khoảng i 42% i trong i tổng i vốn i đầu i t i của i toàn i ngành i dệt i may i trong i thời i gian i qua i Cùng i với i đó i một i lợng i lớn i tài i sản, i thiết i bị i kỹ i thuật i và i nguồn i lực i đáng i kể i đợc i đa i vào i hoạt i động i cho i mục i tiêu i phát i triển i dệt i may i một i cách i có i hiệu i quả i Tuy i nhiên, i hiệu i quả i sử i dụng i vốn i trong i ngành i dệt i may i lại i hơi i thấp i so i với i một i số i ngành i công i nghiệp i khác i nh i điện i tử, i dầu i khí,…và i ngay i cả i trong i nội i bộ i các i ngành i thì i hiệu i quả i sử i dụng i vốn i của i ngành i may i cũng i cao i hơn i so i với i ngành i dệt i Trong i khi i ngành i may i bỏ i một i đồng i tiền i vốn i thì i thu i đợc i 3,67 i đồng i doanh i thu i và i 0,0316 i đồng i lợi i nhuận, i thì i ngành i dệt i bỏ i một i đồng i vốn i thu i đợc i 2,34 i đồng i doanh i thu i và i 0,0086 i đồng i lợi i nhuận.
- Thứ i ba , i đầu i t i nớc i ngoài i đã i góp i phần i đa i vào i ngành i dệt i may i trở i thành i một i trong i 10 i ngành i hàng i xuất i khẩu i mũi i nhọn i của i đất i nớc i chỉ i sau i ngành i dầu i thô i là i ngành i đã i đem i lại i cho i ngân i sách i nhà i nớc i một i nguồn i thu i ngoại i tệ i đáng i kể i Kim i ngạch i xuất i khẩu i hàng i dệt i may i liên i tục i tăng i qua i các i năm i với i mức i tăng i trởng i hàng i năm i là i 30,33%/năm i là i mức i tăng i trởng i bình i quân i tơng i đối i cao i so i vơi i con i số i trung i bình i 22,33%/năm i của i nền i kinh i tê i Việt i Nam i Tỷ i lệ i này i cho i thấy i thị i trờng i xuất i khẩu i hàng i dệt i may i Việt i Nam i hiện i nay i là i khá i rộng i lớn, i sản i phẩm i dệt i may i là i 1 i trong i 4 i mặt i hàng i có i khả i năng i xuất i khẩu i trên i 1 i tỷ i USD i Thể i hiện i trong i bảng i dới i đây i
Năm dệt i may khẩu i nền i KTQD hàng i dệt i may i trên i tổng i KNXK i nÒn i KTQD i (%)
Nguồn: i Vụ i quản i lý i dự i án i đầu i t i nớc i ngoài i - i Bộ i kế i hoạch i đầu i t.
Qua i bảng i trên i ta i thấy i năm i 2000 i xuất i khẩu i dệt i may i đã i đạt i trị i giá i xấp i xỉ i 1,9 i tỷ i USD i tăng i 1600% i so i với i năm i 1990 i Năm i 2001 i xuất i khẩu i hàng i dệt i may i đạt i 2,018 i tỷ i USD, i tăng i xấp i xỉ i 6,7% i so i với i cùng i kỳ i năm i trớc i Ngành i dệt i may i khẳng i định i vai i trò i ngày i càng i quan i trọng i của i mình i trong i việc i góp i phần i cân i đối i cán i cân i thu i chi i ngoại i tệ i đất i nớc.
- Thứ i t, i cũng i là i đóng i góp i lớn i nhất i của i FDI i trong i ngành i dệt i may i Việt i Nam i vào i nền i kinh i tế i quốc i dân i đã i góp i phần i giải i quyết i việc i làm i cho i một i số i l- ợng i lớn i lao i động, i tăng i thu i nhập, i cải i thiện i đời i sống i ngời i công i nhân i Đến i nay, i các i xí i nghiệp i có i vốn i đầu i t i nớc i ngoài i đã i tạo i ra i hơn i 5 i vạn i việc i làm i cho i lao i động i trực i tiếp i và i thu i hút i hàng i nghìn i lao i động i gián i tiếp i khác i vào i các i công i trình i xây i dựng i cơ i bản, i sản i xuất i nguyên i vật i liệu, i dịch i vụ i phục i vụ i cho i giai i đoạn i đầu i của i các i dự i án i liên i doanh i hợp i tác i đầu i t i trong i thời i gian i tới i nhu i cầu i về i ngời i lao i động i của i các i doanh i nghiệp i có i vốn i đầu i t i nớc i ngoài i sẽ i vẫn i còn i tiếp i tục i tăng i mạnh i cùng i với i vốn i đầu i t i vào i lĩnh i vực i dệt i may i Cùng i với i xu i hớng i này, i thu i nhập i bình i quân i của i ngời i lao i động i trong i các i doanh i nghiệp i có i vốn i đầu i t i nớc i ngoài i cũng i đ- ợc i nâng i cao i Năm i 93, i mức i lơng i bình i quân i của i mỗi i công i nhân i là i 363000 i đ/tháng i thì i đến i nay i đã i tăng i lên i gấp i đôi i thậm i chí i có i nơi i mức i lơng i trung i bình i đạt i từ i 1- i 1,5 i triệu i đồng/ i tháng i gấp i từ i 1,5 i – i 2 i lần i thu i nhập i những i lao i động i làm i việc i ở i khu i vực i quốc i doanh i và i t i nhân.
- Thứ i năm , i trong i quá i trình i hợp i tác i liên i doanh i sản i xuất i các i bên i Việt i Nam i cũng i đã i tiếp i nhận i đợc i một i số i phơng i pháp i quản i lý i tiến i bộ, i kinh i nghiệm i về i tổ i chức i sản i xuất i kinh i doanh i Qua i đó, i tiếp i cận i đợc i với i cung i cách i làm i ăn i của i nhiều i loại i khách i hàng, i đồng i thời i cũng i thông i qua i đó i từng i bớc i đa i ngành i dệt i may i Việt i Nam i hội i nhập i với i thế i giới, i góp i phần i tạo i nên i hình i ảnh i mới i và i vị i trí i mới i của i ngành i dệt i may i Việt i Nam i trên i trờng i quốc i tế.
- Thứ i sáu , i với i mục i tiêu i đổi i mới i thiết i bị, i công i nghệ, i phơng i thức i quản i lý i để i rút i ngắn i khoảng i cách i với i các i nớc i trong i khu i vực, i ngành i dệt i may i đã i u i tiên i cho i dự i án i đầu i t i với i máy i móc, i thiết i bị, i dây i chuyền i hiện i đại i nên i thời i gian i qua i một i số i doanh i nghiệp i có i vốn i đầu i t i nớc i ngoài i đã i tạo i ra i những i sản i phẩm i có i chất i lợng i cao i hơn i so i với i chất i lợng i sản i phẩm i trong i nớc i Gần i đây i nhất i là i dự i án i của i tập i đoàn i Esquel i – i Garment i Manufacturing, i Nhà i đầu i t i Hông i Kông i thực i hiện i tại i thành i phố i Hồ i Chí i Mnh i với i vốn i đầu i t i 10 i triệu i USD, i vốn i pháp i định: i 3triệu i xuất i sản i phẩm i may i mặc i giá i trị i cao, i xuất i khẩu i sang i châu i Âu i và i châu i Mỹ i Đây i là i dự i án i đầu i t i với i công i nghệ i mới i tạo i đợc i môi i trờng i làm i việc i tốt, i ổn i định i lâu i dài i cho i công i nhân i và i đảm i bảo i không i gây i ảnh i hởng i xấu i đến i môi i trờng i Hiện i tại i Việt i Nam i có i gần i 200000 i máy i may i các i loại i và i hàng i năm i vẫn i tiếp i tục i nhập i khẩu i thêm i máy i móc i thiết i bị i chuyên i ngành i thông i qua i các i dự i án i FDI i Tất i cả i những i thành i tựu i trên i đây i đã i một i lần i nữa i khẳng i định i vai i trò i quan i trọng i của i FDI i đối i với i sự i tăng i trởng i và i phát i triển i kinh i tế i nói i chung i và i đối i với i ngành i dệt i may i nói i riêng i Tuy i nhiên, i bên i cạnh i những i đóng i góp i to i lớn i đó, i hoạt i động i FDI i vào i ngành i còn i một i số i hạn i chế.
- i Thứ i nhất, i cơ i cấu i FDI i theo i địa i bàn i (vùng i khu i vực) i còn i nhiều i bất i hợp i i lý, i hầu i hết i các i dự i án i FDI i vào i ngành i dệt i may i đều i tập i trung i ở i các i tỉnh i phía i Nam i và i những i nơi i có i cơ i sở i hạ i tầng i tốt, i giao i thông i liên i lạc i thuận i lợi,… i Điều i này i đã i tạo i ra i sự i chênh i lệch i về i thu i nhập i giữa i công i nhân i dệt i may i ở i khu i vực i FDI i với i công i nhân i dệt i may i khu i vực i quốc i doanh i và i t i nhân i Và i sự i mất i cân i đối i trong i đầu i t i giữa i các i vùng i này i còn i cho i thấy i việc i khai i thác i và i tận i dụng i tiềm i năng i về i nguồn i nhân i lực i đợc i xem i nh i là i một i lợi i thế i của i ngành i dệt i may i vẫn i cha i thật i sự i đạt i đợc i hiệu i quả i cao.
-Thứ i hai, i hiệu i quả i đầu i t i ở i khu i vực i FDI i cha i cao i và i không i đồng i bộ i Một i số i dự i án i đã i đi i vào i hoạt i động i nhng i đã i thua i lỗ i Nguyên i nhân i là i do i trong i quá i trình i triển i khai i thực i hiện i đã i phát i sinh i nhiều i mâu i thuẫn i vớng i mắc i giữa i bên i Việt i Nam i và i nớc i ngoài i trong i việc i ra i quyết i định i hoặc i là i do i khi i tham i gia i vào i liên i doanh i mọi i máy i móc i thiết i bị i bên i nớc i ngoài i “cố i ý” i định i giá i quá i cao i so i với i thực i tế i làm i cho i chi i phí i vật i chất i và i khấu i hao i tài i sản i cố i định i rất i lớn, i đến i mức i nhiều i máy i móc i thiết i bị i cũ i đã i trở i thành i vốn i góp i của i các i đối i tác i nớc i ngoài i Hoặc i là i do i bên i Việt i Nam i trong i quá i trình i hoạt i động i đã i không i huy i động i vốn i kịp i thời i cho i nhu i cầu i tăng i vốn i của i dự i án i làm i dự i án i phải i ngừng i hoạt i động, i không i triển i khai i đợc i vì i thiếu i vốn, i chờ i vốn i Chỉ i tính i riêng i năm i 2000, i trong i lĩnh i vực i dệt i may i chỉ i có i 10 i dự i án i báo i lãi i (bao i gồm i 6 i dự i án i 100% i vốn i nớc i ngoài i và i 4 i dự i án i liên i doanh) i trên i tổng i số i 82 i dự i án i (chiếm i 12,2%) i Lĩnh i vực i may i và i phụ i liệu i may i có i 12 i dự i án i báo i lãi i trên i tổng i số i 163 i dự i án i (chiếm i 7,4%).
-Thứ i ba, i mặc i dù i trong i quá i trình i hợp i tác, i bên i nớc i ngoài i với i u i điểm i có i đ- ợc i một i số i bạn i hàng i quen i thuộc i và i thị i trờng i truyền i thống i nhất i định i nên i các i doanh i nghiệp i liên i doanh i hoạt i động i hiệu i quả i hơn i nhng i trong i thời i gian i qua i có i thể i thấy i rằng i thị i trờng i xuất i khẩu i của i ngành i còn i rất i hạn i chế i do i chất i lợng, i mẫu i mã, i chủng i loại i cha i cao i Đối i với i thị i trờng i xuất i khẩu i EU i thì i hạn i ngạch i quá i ít i không i đủ i năng i lực i sản i xuất i của i doanh i nghiệp, i làm i cho i hiệu i quả i đầu i t i thấp i Còn i đối i với i thị i trờng i Nga i và i Đông i Âu, i chúng i ta i vẫn i cha i thực i sự i khôi i phục i đợc i vị i thế i của i mình.
-Thứ i t, i một i vấn i đề i nổi i cộm i hiện i nay i trong i các i doanh i nghiệp i có i vốn i đầu i t i nớc i ngoài i là i việc i sử i dụng i và i quản i lý i lao i động i Do i hiểu i sai i những i quy i định i của i nhà i nớc i ta i về i mức i tiền i lơng i tối i thiểu i của i ngời i lao i động i nên i nhiều i cơ i sở i có i trờng i hoặc i cha i đợc i quy i định i đầy i đủ i hoặc i không i đợc i chấp i hành i nghiêm i túc i cũng i là i nguyên i nhân i gây i ra i tranh i chấp i giữa i chủ i đầu i t i và i ngời i lao i động, i không i những i thế i họ i còn i có i biểu i hiện i đối i xử i không i tốt i với i ngời i lao i động i Việt i Nam.
-Thứ i năm, i một i số i dự i án i FDI i đã i sử i dụng i công i nghệ, i thiết i bị i đa i vào i sản i xuất i thuộc i loại i trung i bình i của i thế i giới i mặc i dù i một i vài i loại i vẫn i đảm i bảo i ở i mức i độ i tiên i tiến i hơn i những i thiết i bị i Việt i Nam i hiện i có i Tuy i nhiên, i điều i đáng i cảnh i báo i ở i đây i là: i trong i các i doanh i nghiệp i liên i doanh, i bên i nớc i ngoài i thì i chủ i yếu i góp i vốn i bằng i máy i móc i thiết i bị i còn i bên i Việt i Nam i góp i vốn i bằng i quyền i sử i dụng i đất i Khi i bên i nớc i ngoài i đa i máy i móc i thiết i bị i cũ i vào i liên i doanh i nhng i lại i định i giá i chúng i quá i cao i so i với i thực i tế i thì i đơng i nhiên i bên i Việt i Nam i vừa i bị i thiệt i hại i về i tài i chính, i vừa i có i thể i bị i thiệt i hại i về i môi i trờng… i Điều i này i chúng i ta i cần i đặc i biệt i chú i ý i nhất i là i trong i khâu i kiểm i định i chất i lợng i và i xác i định i giá i thành i của i máy i móc i thiết i bị i trên i thị i trờng.
-Thứ i sáu, i mối i quan i hệ i giữa i ngành i dệt i và i ngành i may i còn i quá i lỏng i lẻo i Ngành i dệt i cha i đáp i ứng i đợc i đầy i đủ i vải i cho i ngành i may i cả i về i số i lợng, i chất i lợng, i mẫu i mã, i chủng i loại i nên i thời i gian i qua i để i tiếp i tục i duy i trì i và i phát i triển i sản i xuất, i ngành i may i vẫn i liên i tục i phải i nhập i khẩu i nguyên i phụ i liệu i Ngợc i lại, i ngành i may i cũng i cha i đảm i bảo i là i “lối i ra” i cho i ngành i Dệt i Vì i vậy, i mặc i dù i giai i đoạn i 88- i 01, i trong i khu i vực i FDI, i số i lợng i các i dự i án i trong i lĩnh i vực i dệt i có i gia i tăng i nhng i vẫn i không i đủ i đáp i ứng i nhu i cầu i của i ngành i may i vả i lại i hầu i hết i các i dự i án i FDI i trong i lĩnh i vực i dệt i may i là i thực i hiện i dới i hình i thức i gia i công i hoặc i hợp i đồng i phụ, i nên i sau i khi i sản i phẩm i hoàn i thành, i chúng i chủ i yếu i lại i đợc i nhập i khẩu i về i nớc i đầu i t i để i tiếp i tục i xuất i khẩu i sang i nớc i đặt i hàng i chính i Do i vậy i mà i tỷ i lệ i nội i tiêu i cũng i hạn i chế i nhiều i Hiện i nay, i Nhà i nớc i ta i quy i định i tỷ i lệ i nội i tiêu i đối i với i doanh i nghiệp i có i vốn i đầu i t i nớc i ngoài i khá i thấp i khoảng i dới i 20% i
-Thứ i bảy, i cha i có i tầm i nhìn i chiến i lợc i trong i hợp i tác i với i Nhà i nớc i về i đầu i t i xây i dựng i các i vùng i nguyên i liệu i lâu i dài i nh i trồng i bông, i các i loại i cây i lấy i xơ i cho i công i nghiệp i sợi, i hoặc i xây i dựng i nhà i máy i chế i biến i dầu i thô i để i tiến i tới i chủ i động i nguồn i sợi i tổng i hợp i tại i chỗ.
i Triển i vọng i fdi i vào i ngành i Dệt i - i May
i Mục i tiêu i chiến i lợc
Từ i nay i đến i năm i 2010 i mục i tiêu i chiến i lợc i của i ngành i Dệt i - i May i là i hớng i mạnh i vào i xuất i khẩu i nhằm i tăng i thu i ngoại i tệ, i đảm i bảo i cân i đối i trả i nợ i và i tái i sản i xuất i mở i rộng i các i cơ i sở i của i ngành, i thoả i mãn i ngày i càng i cao i nhu i cầu i tiêu i dùng i trong i nớc i về i số i lợng, i chất i lợng, i chủng i loại i và i giá i cả, i đảm i bảo i đến i năm i 2010, i toàn i ngành i sẽ i đạt i đợc i trình i độ i công i nghệ i tơng i đơng i với i các i NICs i Châu i ái nh i Hồng i Kông, i Thái i Lan i hiện i nay, i tạo i việc i làm i cho i khoảng i 2.76 i triệu i lao i động i (bao i gồm i lao i động i dệt, i may, i sản i xuất i bông i vải i và i dâu i tơ i tằm), i với i mức i thu i nhập i bình i quân i trên i 100USD/ngời/tháng i Từng i bớc i đa i ngành i Dệt i - i May i trở i phải i đạt i mức i tăng i trởng i bình i quân i 13%/năm i và i trong i giai i đoạn i 2005-2010, i tốc i độ i tăng i trởng i sẽ i phải i là i 14%/năm i Tiếp i tục i khuyến i khích i các i nhà i đầu i t i n- ớc i ngoài i đầu i t i vào i những i ngành, i lĩnh i vực i mà i nhà i đầu i t i trong i nớc i không i có i khả i năng i sản i xuất i hoặc i không i muốn i tham i gia.
Trên i cơ i sở i những i mục i tiêu i chung i trên i đây, i ngành i Dệt i - i May i đã i đề i ra i những i chỉ i tiêu i cụ i thể i để i phấn i đấu i đến i năm i 2010 i trở i thành i một i trong i những i ngành i công i nghiệp i trọng i điểm, i mũi i nhọn i về i xuất i khẩu i Cụ i thể:
Xơ i sợi i tổng i hợp 1000 i tấn 60 120 Sợi i các i loại 1000 i tấn 150 300 Vải i lụa i thành i phẩm Triệu i m2 800 1400
2 Kim i ngạch i xuất i khẩu Triệu i USD 4000-5000 8000-9000
3 Sử i dụng i lao i động Triệu i ngời 2,5-3,0 4,0-4,5
Tỷ i lệ i giá i trị i sử i dụng i nội i địa i trên i sản i phẩm i may i mặc i xuÊt i khÈu % > i 50 > i 75
Nguồn: i QĐ i số i 55/01/QĐ-TTg i của i Thủ i tớng i Chính i Phủ
Trong i thời i gian i qua, i dới i áp i lực i cạnh i tranh i gay i gắt i của i hàng i dệt i may i một i số i nớc i nh i Trung i Quốc, i Thái i Lan…sản i phẩm i của i chúng i ta i ít i nhiều i bị i giảm i sút i uy i tín i và i dần i dần i mất i chỗ i đứng i trên i một i số i thị i trờng i truyền i thống i và i ngay i cả i trong i thị i trờng i nội i địa i Vì i vậy, i trong i giai i đoạn i 2001-2010, i Ngành i đã i xác i định i mục i tiêu i về i sản i phẩm i và i thị i trờng i nhằm i chú i trọng i xuất i khẩu, i dần i khôi i phục i lại i uy i tín i và i chỗ i đứng i của i mình i ở i cả i thị i trờng i trong i nớc i và i nớc i ngoài i Cụ i thể:
Bảng i 35: i Mục i tiêu i sản i phẩm-thị i trờng i đến i năm i 2010 i i
(đơn i vị: i triệu i sản i phẩm)
Trong i đó: i i - i Xuất i khẩu 310 420 i i i i i i i i i i i i i i i i i i - i Nội i địa 170 300
Trong i đó: i i - i Xuất i khẩu 110 150 i i i i i i i i i i i i i i i i i i - i Nội i địa 40 60
Theo i những i mục i tiêu i chiến i lợc i trên, i dự i kiến i tổng i nhu i cầu i vốn i cho i các i loại i hình i đầu i t i là i 3973.3 i triệu i USD i Trong i đó, i phải i thu i hút i khoảng i 2344.2 i triệu i USD i vốn i đầu i t i nớc i ngoài, i chiếm i i 59% i tổng i nhu i cầu i vốn i cho i Ngành i giai i đoạn i 2001-2010 i Đây i là i một i khối i lợng i vốn i đầu i t i không i nhỏ, i do i đó i càng i khẳng i định i việc i thu i hút i vốn i FDI i vào i ngành i Dệt i - i May i là i hết i sức i quan i trọng i và i cÇn i thiÕt.
Bảng i 36: i Nhu i cầu i vốn i cho i ngành i Dệt i - i May i giai i đoạn i 2001-2010
(đơn i vị: i triệu i sản i phẩm)
Loại i hình i đầu i t Tổng i vốn i (triệu i USD) Tỷ i trọng i (%) §T i chiÒu i s©u 473,3 11,9 ĐT i mở i rộng 283,6 7,1 §T i míi 3216,4 81
Vốn i huy i động i trong i nớc 1629,1 41
Vốn i huy i động i nớc i ngoài i 2344,2 59
Nguồn: i Tổng i công i ty i Dệt i - i May i Việt i Nam
Với i nhu i cầu i vốn i lớn i nh i vậy, i vấn i đề i đặt i ra i là i phải i làm i thế i nào i để i có i thể i thu i hút i đợc i vốn i đầu i t i trực i tiếp i nớc i ngoài i với i số i lợng i và i chất i lợng i cao i hơn, i góp i phần i thực i hiện i mục i tiêu i toàn i ngành i Điều i này i một i phần i là i phụ i thuộc i vào i môi i trờng i đầu i t i chung i nh i đã i đề i ra i trong i Luật i đầu i t i trực i tiếp i nớc i ngoài i của i Việt i Nam, i một i phần i phụ i thuộc i vào i công i tác i quản i lý i đầu i t i nói i chung i (lập i dự i án, i thẩm i định, i phê i duyệt, i tổ i chức i triển i khai i dự i án…) i của i cán i bộ i ngành i Bên i cạnh i đó, i ngành i Dệt i - i May i cũng i cần i xây i dựng i cho i mình i một i chiến i lợc i đầu i t i để i đáp i ứng i nhu i cầu i vốn i cho i giai i đoạn i 2001-2010 i Có i thể i thông i qua i hoạt i động i đầu i t i chiều i sâu i để i bổ i sung, i cân i đối i lại i dây i chuyền i cho i đồng i bộ, i bổ i sung i thiết i bị i lẻ i hoặc i loại i trừ i những i máy i móc i cũ i trong i dây i chuyền i đã i quá i lạc i hậu, i cải i tạo, i nâng i cấp i một i số i trang i thiết i bị, i đổi i mới i công i nghệ i nhằm: i tăng i sản i lợng, i tăng i năng i suất i thiết i bị i và i năng i suất i lao i động, i giảm i chi i phí i sản i xuất, i tăng i chất i lợng i sản i phẩm, i mở i rộng i mặt i hàng, i khắc i phục i ô i nhiễm i môi i trờng i Cụ i thể:
A i ĐT i chiều i sâu i ngành i Dệt i QDTW i + i ĐP 170,5 112,655 283,155
1 i Kéo i sợi i CO, i Pe/Co, i PAN… 55,0 38,958 93,958
3 i In i nhuộm i + i hoàn i tất i dệt i thoi i và i xử i lý i môi i tr- êng 37,0 23,926 60,926
4 i Khăn i bông: i dệt i + i nhuộm i + i may 6,0 1,35 7,35
5 i Dệt i kim: i dệt i + i nhuộm i + i may 19,0 0 19,0
6 i Dệt i tuyn, i rèm: i dệt i + i nhuộm i + i may 1,0 1,0 2,0
7 i Dệt i bít i tất: i dệt i + i nhuộm i + i hoàn i tất 2,5 0,608 3,108
B i ĐT i chiều i sâu i ngành i Dệt i ngoài i QD 9,0 6,145 15,145
C i ĐT i mở i rộng i QDTW i + i ĐP 123,0 100,0 223,0
D i ĐT i chiều i sâu i và i mở i rộng i ngành i May 17,1 15,0 32,1
Nguồn: i Vụ i quản i lý i dự i án i đầu i t i nớc i ngoài- i Bộ i Kế i hoạch i đầu i t Đối i với i hoạt i động i đầu i t i mới, i dự i tính i 41% i tổng i số i vốn i là i huy i động i trong i nớc i còn i 59% i huy i động i từ i nớc i ngoài i và i đợc i dành i cho i những i công i trình i lớn, i cần i vốn i đầu i t i nhiều i và i thời i gian i thu i hồi i vốn i lâu i Cụ i thể:
Bảng i 38: i Vốn i đầu i t i các i công i trình i mới i ngành i dệt
T Nội i dung i đầu i t Đơn i vị Số i l- ợng Thàn h i tiÒn
2 Dệt i thoi i (vải i mộc) Tr i m2 870 722,0 67 483,7
3 In i nhuộm i vải i dệt i thoi Tấn 870 522,0 66 344,6
4 Khăn i bông i (dệt, i nhuộm, i may) TÊn 15440 46,3 30 13,9
5 Dệt i kim i (dệt, i nhuộm, i may) Tấn 16250 97,5 30 29,2
6 Dệt i kim i đan i dọc i (tuyn, i rèm)
7 Dệt i bít i tất i (dệt, i nhuộm, i hoàn i tÊt) TÊn 1205 8,1 20 73,6
8 Vải i không i dệt i (dệt, i nhuộm, i hoàn i tất) Tấn 10000 30,0 40 42,0
9 Các i sản i phẩm i dệt i khác Tấn 10000 28,0 20 57,6
Nguồn: i Vụ i quản i lý i dự i án i đầu i t i nớc i ngoài- i Bộ i Kế i hoạch i và i đầu i t
Bảng i 39: i Vốn i đầu i t i các i công i trình i mới i ngành i may
STT Néi i dung i ®Çu i t Dù i tÝnh i sè nhà i máy i míi
Vèn i §T i thiÕt i bị (triệu i USD)
i Dự i báo i nhu i cầu i vốn i cho i ngành i Dệt i - i May i giai i đoạn i 2001-2010
Bảng i 40: i Vốn i đầu i t i thiết i bị i các i công i trình i mới i ngành i Dệt i - i May
Tổng i vốn i đầu i t i toàn i ngành 2306,2 210,2 2516,4 Trong i đó: i ĐT i phía i Việt i Nam i 859,4 177,4 1036,8 đạt i tỷ i lệ i (%) 37,2 84,2 41 ĐT i nớc i ngoài i 1446,8 32,8 1479,6 đạt i tỷ i lệ i (%) 62,8 15,8 59
Nguồn: i Vụ i quản i lý i dự i án i đầu i t i nớc i ngoài i - i Bộ i Kế i hoạch i và i đầu i t
i Định i hớng i phát i triển i ngành i Dệt i - i May i Việt i Nam i đến i năm i 2010
i Định i hớng i phát i triển i nguyên i liệu i dệt
Căn i cứ i vào i mục i tiêu i sản i xuất i các i sản i phẩm i may i mặc, i bông i chiếm i 68%, i xơ i sợi i tổng i hợp i chiếm i 35%, i xơ i sợi i khác i chiếm i 5% i thì i đến i năm i 2005 i nhu i cầu i nguyên i liệu i chính i cho i ngành i dệt i bao i gồm: i bông i là i 164 i nghìn i tấn, i xơ i sợi i tổng i
Trên i cơ i sở i điều i kiện i khí i hậu, i đất i đai, i tiến i bộ i khoa i học i kỹ i thuật i về i giống, i phòng i trừ i sâu i bệnh, i tập i quán i canh i tác, i lao i động…bông i xơ i Việt i Nam i đ- ợc i phát i triển i chủ i yếu i ở i 5 i vùng: i Đông i Nam i Bộ, i Tây i Nguyên, i Nam i Tây i Bộ, i Đồng i bằng i sông i Cửu i Long i và i các i tỉnh i phía i Bắc i Với i diện i tích i và i sản i lợng i dự i kiÕn i nh i sau:
Chỉ i tiêu Phơng i án i 1 Phơng i án i 2
Năng i suất i bông i (tấn/ha) 1,4 1,8 1,5 2,4 Sản i lợng i bông i hạt i (1000 i tấn) 54 182 112 287 Sản i lợng i bông i xơ i (1000 i tấn) 18 60 37 96
Trong i biểu i trên, i phơng i án i 1 i là i phơng i án i khả i thi i hơn
Hiện i nay, i Việt i Nam i có i hơn i 30 i tỉnh i và i thành i phố i có i nghề i trồng i dâu i nuôi i tằm, i ơm i tơ, i dệt i lụa i và i là i nghề i truyền i thống i lâu i đời i của i nông i dân i Việt i Nam i Ngoài i những i kinh i nghiệm, i kỹ i năng, i ngời i thợ i thủ i công i ngày i nay i với i những i tiến i bộ i khoa i học i kỹ i thuật i mới i từ i việc i phát i triển i lai i tạo i các i giống i dâu, i tằm i mới i cho i năng i suất i cao, i chất i lợng i tốt, i thích i hợp i với i từng i vùng i khí i hậu, i sinh i thái i thì i công i nghệ i ơm i tơ, i dệt i lụa, i xử i lý i hoàn i tất i cao i cấp i đã i đa i các i mặt i hàng i tơ i tằm i lên i vị i trí i không i nguyên i liệu, i mặt i hàng i nào i sánh i kịp i Việt i Nam i là i nớc i đông i dân, i lao i động i d i thừa i nhiều, i lại i có i nhiều i vùng i đất i phù i hợp i cho i trồng i dâu i nuôi i tằm i Do i đó, i việc i phát i triển i dâu i tằm i tơ i là i thuận i lợi i và i hiệu i quả i Dự i kiến i quy i hoạch i vùng i trồng i dâu i nh i sau:
Vùng Phơng i án i 1 Phơng i án i 2
Các i tỉnh i phía i Bắc 10000 12000 10300 16590 Các i tỉnh i Tây i Nguyên 11000 22500 19700 30100 Các i tỉnh i miền i Trung 1600 2500 1900 3700
Dự i kiến i sản i lợng i tơ i tằm i sẽ i đạt: i năm i 2005 i là i 2000 i tấn i tơ i các i loại, i năm i
2010 i là i 4000 i tấn i tơ i các i loại
i Định i hớng i phát i triển i thị i trờng i và i mặt i hàng
Với i dân i số i sẽ i lên i tới i 100 i triệu i vào i năm i 2010, i Việt i Nam i là i một i thị i trờng i nhiều i tiềm i năng i cho i việc i tiêu i thụ i các i sản i phẩm i dệt i may i Đây i lại i là i “sân” i của i chúng i ta, i đã i quen i phong i tục i tập i quán, i thị i hiếu i tiêu i dùng i Do i vậy, i trong i những i năm i tới, i Ngành i đề i ra i mục i tiêu i phải i bằng i mọi i cách i chiếm i lĩnh i đợc i thị i trờng i tiêu i dùng i may i mặc i nội i địa, i không i để i bị i lấn i át i bởi i các i sản i phẩm i dệt i may i nhập i ngoại. b) Thị i trờng i xuất i khẩu
Với i phơng i châm i của i toàn i Ngành i là: i hớng i ra i xuất i khẩu, i Ngành i xác i định i các i thị i trờng i cần i chiếm i lĩnh:
i Một i số i kiến i nghị i và i giải i pháp i nhằm i nâng i cao i hiệu i quả i của i hoạt i động i FDI i vào i ngành i dệt i may i Việt i Nam
i Những i thuận i lợi i và i thách i thức i đối i với i ngành i dệt i may i Việt i Nam i hiện i nay
Trong i những i năm i gần i đây i thế i giới i đã i hình i thành i xu i thế i chuyển i dịch i dần i ngành i dệt i may i từ i các i nớc i khu i vực i Đông i á i (Hàn i Quốc, i Đài i Loan, i Hồng i Kông) i là i những i nớc i có i nguy i cơ i thiếu i lao i động i vào i cuối i thập i kỷ i 80 i đầu i thập i kỷ i
90 i sang i một i số i nớc i Châu i á i trong i đó i có i Việt i Nam- i là i những i thị i trờng i có i tiềm i năng i về i nguồn i lao i động i dồi i dào, i giá i rẻ i tơng i đối i so i với i kỹ i năng i Xu i hớng i này i đã i mang i lại i cho i Việt i Nam i nhiều i thuận i lợi i to i lớn.
- Thời i gian i qua, i một i số i nớc i và i khu i vực i trên i thế i giới i bất i ổn i định i do i tình i hình i chính i trị, i bạo i loạn, i khủng i bố i xảy i ra i đặc i biệt i là i sự i kiện i ngày i 11/9/2001 i ở i
Mỹ i đã i làm i ảnh i hởng i không i ít i đến i các i hoạt i động i đầu i t i cũng i nh i thơng i mại i Đối i với i các i nhà i đầu i t i nớc i ngoài i thì i mục i tiêu i cao i nhất i là i tối i đa i hoá i lợi i nhuận i nhng i phải i tìm i kiếm i lợi i nhuận i bằng i phơng i pháp i nào i đảm i bảo i an i toàn i và i ít i rủi i ro i hơn i cả i và i hiện i nay i theo i đánh i giá i của i các i nhà i đầu i t i trên i thế i giới: i Việt i Nam i đang i đ- ợc i coi i là i địa i điểm i an i toàn i về i đầu i t i cũng i nh i đã i có i một i môi i trờng i pháp i lý i về i đầu i t i tơng i đối i hoàn i chỉnh i i lao i động i đáp i ứng i đợc i yêu i cầu i sản i xuất i khẳng i định i – i sẽ i là i một i trong i những i điểm i đến i có i nhiều i triển i vọng.
- Hiệp i định i thơng i mại i Việt- i Mỹ i bắt i đầu i có i hiệu i lực i vào i năm i 2001 i đã i tạo i cho i Việt i Nam i những i cơ i hội i lớn i để i thâm i nhập i vào i thị i trờng i Mỹ i và i Bắc i Mỹ i là i những i thị i trờng i có i sức i tiêu i thụ i hàng i hoá i lớn i và i đầy i hứa i hẹn, i đặc i biệt i là i đối i với i các i sản i phẩm i dệt i may. hơn i
Khi i luật i sửa i đổi i bổ i sung i luật i đầu i t i nớc i ngoài i tại i Việt i Nam i đợc i ban i hành i năm i
2000 i thì i ngành i dệt i may i đã i có i sẵn i một i số i điều i kiện i cơ i bản i để i thu i hút i vốn i FDI.
- i Nguồn i nhân i lực: i lực i lợng i lao i động i dồi i dào i với i trình i độ i kỹ i thuật i kỹ i năng i tay i nghề i khá, i đáp i ứng i đợc i yêu i cầu i trình i độ i kỹ i thuật i của i ngành i và i đối i tác i nớc i ngoài i Đội i ngũ i cán i bộ i quản i lý i sản i xuất i kinh i doanh i có i kinh i nghiệm i tiếp i cận, i đàm i phán, i hợp i tác i với i nớc i ngoài i So i với i một i số i nớc i khác i trong i khu i vực, i giá i nhân i công i của i Việt i Nam i lại i tơng i đối i rẻ i hơn, i đặc i biệt i là i trong i ngành i may i thấp i hơn i từ i 1,5 i đến i 2,7 i lần i các i nớc i trong i khu i vực i Cụ i thể i tiền i công i bình i quân i cho i một i công i nhân i Việt i Nam i là i 0,18 i USD/ i giờ, i còn i ở i Indonesia i là i 0,23 i USD/giờ, i Thái i Lan i là i 0,87 i USD/giờ, i Malayxia i là i 0,95 i USD/ i giờ, i Trung i Quốc i là i 0,34 i USD/ i giờ, i Đài i Loan i 5 i USD/ i giờ.
- Cơ i sở i vật i chất: i có i sẵn i có i thể i đáp i ứng i đợc i yêu i cầu i chất i lợng i sản i phẩm i đạt i tiêu i chuẩn i quốc i tế i Việt i Nam i có i tiềm i năng i phát i triển i ngành i dệt i may i xuất i khẩu i sang i thị i trờng i Tây i Âu, i Bắc i Mỹ i sau i khi i ký i hiệp i định i thơng i mại i với i các i n- ớc i này i Hiện i nay, i việc i hình i thành i các i khu i vực i công i nghiệp i và i khu i chế i xuất i với i quy i mô i lớn i cũng i tạo i điều i kiện i để i nâng i cấp i cơ i sở i hạ i tầng, i hệ i thống i giao i thông i liên i lạc i nhằm i thu i hút i vốn i FDI. i i i i i i - i i i Trong i thời i gian i qua, i cùng i với i sự i phục i hồi i của i các i nớc i trong i khu i vực i sau i cuộc i khủng i hoảng i tài i chính i tiền i tệ, i đầu i t i nớc i ngoài i đã i có i dấu i hiệu i khởi i sắc i thể i hiện i bằng i sự i gia i tăng i về i số i lợng i dự i án i cũng i nh i vốn i đầu i t i trong i năm i
2000, i 20001 i Năm i 2001 i tăng i 49,7% i so i với i năm i 2000 i về i sản i lợng i dự i án i và i tăng i 25% i về i vốn i đầu i t i nớc i ngoài. i i i i i i i Tuy i nhiên, i bên i cạnh i những i thuận i lợi i kể i trên i trong i xu i thế i hội i nhập i thế i giới i và i khu i vực, i để i phát i triển i ngành i dệt i may i thì i Việt i Nam i phải i đối i mặt i với i nhiều i thách i thức i lớn.
Theo i hiệp i định i về i hàng i dệt i may i (ATC- i agreement i on i Textile i and i Clothing i ) i trong i khung i khổ i các i hiệp i định i của i Tổ i chức i thơng i mại i thế i giới i (WTO- i World i Trade i organization i ) i gọi i tắt i là i ATC/ i WTO, i từ i 1/1/2005 i các i n- ớc i phát i triển i sẽ i bãi i bỏ i hạn i ngạch i nhập i khẩu i cho i các i nớc i xuất i khẩu i hàng i dệt i may i là i thành i viên i của i WTO i Đến i thời i điểm i đó i các i cờng i quốc i xuất i khẩu i hàng i dệt i may i nh i ấn i Độ, i Indonexia, i Hồng i Kông, i Pakixtan, i Đài i Loan, i Hàn i Quốc… i và i kể i cả i Trung i Quốc i – i dự i kiến i đợc i gia i nhập i WTO i trong i năm i 2001/2002 i sẽ i có i lợi i thế i xuất i khẩu i rất i lớn i so i với i Việt i Nam.
Theo i hiệp i định i AFTA, i từ i 1/1/2006 i thuế i xuất i nhập i khẩu i hàng i dệt i may i từ i các i nớc i ASEAN i vào i Việt i Nam i sẽ i giảm i từ i 40 i đến i 50 i % i nh i hiện i nay i xuống i tối i đa i 5% i Tại i thị i trờng i nội i địa i hàng i dệt i may i Việt i Nam i không i i Còn i đợc i bảo i hộ i trớc i hàng i nhập i từ i các i cờng i quốc i trong i khu i vực i Riêng i đối i với i thị i trờng i Mỹ i với i hoạt i động i thơng i mại i đã i đợc i thông i qua i thì i hàng i dệt i may i Việt i Nam i xuất i khẩu i sang i Mỹ i sẽ i có i lợi i thế i phi i hạn i ngạch i tuy i nhiên i thời i gian i hởng i lợi i thế i này i theo i nhận i địnhcủa i nhiều i nhà i chuyên i môn i sẽ i rất i ngắn i trong i khi i hầu i hết i các i nhà i sản i xuất i dệt i may i Việt i Nam i còn i thiếu i kinh i nghiệm, i thiếu i bạn i hàng, i chỉ i quen i sản i xuất i dới i hình i thức i gia i công i và i cha i quen i với i ph-
Năm i 2001 i vừa i qua i kinh i tế i thế i giới i có i dấu i hiệu i tăng i trởng i chậm i lại, i nên i giá i xuất i khẩu i hàng i dệt i may i trên i thị i trờng i quốc i tế i giảm i từ i 20 i đến i 30% i Mặt i khác, i chúng i ta i đang i mất i dần i lợi i thế i và i thị i phần i do i giá i hàng i dệt i may i thờng i cao i hơn i các i nớc i trong i khu i vực i khoảng i 10 i đến i 15%, i cao i hơn i giá i hàng i của i Trung i Quốc i xấp i xỉ i 20% i Năng i suất i lao i động i trong i ngành i may i chỉ i bằng i khoảng i 50 i đến i 70% i so i với i các i nớc i trong i khu i vực i Dòng i chảy i đầu i t i trên i thế i giới i lại i có i xu i hớng i thay i đổi i Đầu i t i vào i dệt i may i của i Hàn i Quốc i lại i hớng i mạnh i đến i Bắc i Triều i Tiên; i Đài i Loan, i Hồng i Kông i lại i hớng i về i Trung i Quốc i lục i địa i Khách i hàng i EU i thì i có i xu i hớng i chuyển i đơn i đặt i hàng i từ i Việt i Nam i sang i các i nớc i Đông i Âu, i Campuchia, i Bănglađet i và i Srilanca, i Bắc i Phi i vì i những i nớc i này i đang i đợc i miễn i thuế i và i không i có i hạn i ngạch i Nhiều i khách i hàng i của i Nhật i Bản, i EU, i Hoa i Kỳ i cũng i chuyển i đơn i đặt i hàng i từ i Việt i Nam i sang i Trung i Quốc i để i đón i đầu i nớc i này i ra i nhËp i WTO.
Bối i cảnh i cạnh i tranh i xuất i khẩu i mới i với i nhiều i thay i đổi i trên i đây i đã i buộc i Việt i Nam i phải i nhanh i chóng i đa i ra i những i chiến i lợc i và i giải i pháp i để i thu i hút i mạnh i mẽ i hơn i nữa i vốn i FDI i vào i ngành i dệt i may i để i nâng i cao i năng i lực i cạnh i tranh i cho i ngành i và i giải i quyết i những i khó i khăn i trên i thị i trờng i xuất i khẩu.
Trên i cơ i sở i những i triển i vọng i và i định i hớng i FDI i vào i ngành i Dệt i - i May i Việt i Nam i đến i năm i 2010 i với i mục i tiêu i “Phát i triển i ngành i Dệt i - i May i trở i thành i một i trong i những i ngành i công i nghiệp i trọng i điểm, i mũi i nhọn i về i xuất i khẩu; i thoả i mãn i ngày i càng i cao i nhu i cầu i tiêu i dùng i trong i nớc, i tạo i nhiều i việc i làm i cho i xã i hội, i nâng i cao i khả i năng i cạnh i tranh, i hội i nhập i vững i chắc i kinh i tế i khu i vực i và i thế i giới” i (Trích i Quyết i định i của i Thủ i tớng i Chính i phủ i số i 55/2001 i QĐ-TTg i ngày i 21/4/2001 i về i phê i duyệt i chiến i lợc i phát i triển i và i một i số i cơ i chế i chính i sách i hỗ i trợ i thực i hiện i chiến i lợc i ngành i Dệt i - i May i Việt i Nam i đến i năm i 2010), i em i xin i đa i ra i một i số i kiến i nghị i giải i pháp i nhằm i tăng i cờng i thu i hút i và i sử i dụng i vốn i FDI i vào i ngành i dệt i may i một i cách i hiệu i quả i nh i sau:
2.1 i Nhà i nớc i cần i ban i hành i cơ i chế, i chính i sách i nhằm i khuyến i khích i và i u i đãi i đối i với i các i dự i án i FDI i vào i lĩnh i vực i Dệt i - i May i đợc i thực i hiện i tại i một i số i địa i bàn i khó i khăn i hoặc i đặc i biệt i khó i khăn i nhằm i mục i tiêu i thúc i đẩy i kinh i tế i địa i phơng i tăng i trởng i và i phát i triển, i giải i quyết i việc i làm i cho i lao i động i tại i chỗ, i tăng i thu i nhập, i cải i thiện i đời i sống i cho i ngời i dân, i khắc i phục i tình i trạng i mất i cân i đối i trong i cơ i cấu i FDI i theo i vùng
Giải i pháp i này i đợc i nêu i ra i là i xuất i phát i từ i thực i trạng i hiện i nay, i ở i nớc i ta i hầu i hết i các i dự i án i FDI i vào i ngành i Dệt i - i May i đều i tập i trung i ở i những i vùng i có i cơ i sở i hạ i tầng i tốt, i thuận i lợi i về i giao i thông i liên i lạc, i về i vận i tải, i nhu i cầu i về i tiêu i thụ i hàng i may i mặc i cao i hơn i so i với i những i vùng i khác i Những i khu i vực i có i điều i kiện i nh i vậy, i thờng i là i các i khu i công i nghiệp, i khu i chế i xuất, i hoặc i các i tỉnh, i thành i phố i lớn i (nh i các i tỉnh i phía i Nam) i Còn i lại i hầu i hết i ở i nông i thôn, i miền i núi, i vùng i sâu, i vùng i xa i ở i những i nơi i mà i kinh i tế i chậm i phát i triển, i lại i tập i trung i số i lợng i thất i nghiệp i lớn i thì i số i dự i án i FDI i lại i rất i ít i đặc i biệt i trong i lĩnh i vực i dệt i may i Trong i khi i đó, i có i thể i thấy i rằng i miền i núi i và i nông i thôn i lại i là i những i nơi i rất i thích i hợp i với i việc i phát i triển i nguồn i nguyên i liệu i dệt, i những i nơi i có i lợi i thế i về i đất i đai, i khí i hậu i cũng i nh i lao i động i địa i phơng i cần i cù, i trình i độ i kỹ i thuật i chỉ i ở i mức i trung i bình i nh- dâu, i nuôi i tằm i làm i nguồn i nguyên i liệu i cho i ngành i Dệt i - i May i Việc i đầu i t i ở i các i địa i bàn i này i sẽ i cho i phép i khai i thác i nguồn i nhân i lực i tại i chỗ i với i giá i rẻ, i tận i dụng i đợc i nguồn i nguyên i liệu i sẵn i có, i phục i vụ i sản i xuất i và i xuất i khẩu i từ i đó i hạn i chế i số i lợng i bông, i xơ, i sợi i phải i nhập i khẩu i từ i nớc i ngoài, i dẫn i đến i việc i làm i giảm i chi i phí, i hạ i giá i thành i sản i phẩm i và i tăng i khả i năng i cạnh i tranh i của i hàng i dệt i may i Việt i Nam i trên i thị i trờng i trong i nớc i cũng i nh i xuất i khẩu i Chính i vì i những i lý i do i trên, i trong i thời i gian i tới, i Nhà i nớc i cần i phải i tạo i mọi i điều i kiện i thuận i lợi i để i hỗ i trợ i các i doanh i nghiệp i khi i đầu i t i vào i những i địa i phơng i này i có i thể i thông i qua i việc i miễn i giảm i thuế, i miễn i giảm i tiền i thuê i đất, i bù i giá i nguyên i liệu, i hay i u i tiên i giải i quyết i nhanh i gọn i các i thủ i tục i hành i chính i để i nhà i đầu i t i có i thể i nhanh i chóng i triển i khai i
