Chuyên đề tốt nghiệp Tên đề tài : Phương hướng phát triển công nghiệp Hà Tĩnh đến năm 2020 Mục lục Danh mục từ viết tắt LỜI MỞ ĐẦU Sự cần thiết phải xây dựng đề tài câu hỏi nghiên cứu Việt Nam hội nhập ngày sâu vào kinh tế giới khu vực, có việc thực cam kết AFTA/ASEAN, APEC, Hiệp định thương mại Việt – Mỹ đặc biệt thực cam kết với Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) kể từ thức trở thành thành viên tổ chức (11/1/2007) Là thành viên WTO, Việt Nam đối xử bình đẳng sân chơi chung WTO, thị trường xuất cho hàng hoá dịch vụ mở rộng, hội thu hút nguồn vốn bên ODA, FDI, vốn từ thị trường chứng khoán quốc tế tăng lên nhiều Nhưng bên cạnh việc đưa lại nhiều thuận lợi cho q trình cơng nghiệp hố, đại hoá đất nước, mở rộng lĩnh vực kinh tế đối ngoại, hội tạo dựng củng cố vị kinh tế giới hội nhập buộc Việt Nam phải đối đầu với khó khăn, thách thức lớn bối cảnh cạnh tranh ngày gay gắt kinh tế giới, cộng với dấu hiệu suy thoái theo chu kỳ số kinh tế lớn vài năm gần Hà Tĩnh tỉnh thuộc khu vực Bắc Trung Bộ Do có đặc thù riêng, tỉnh có nhiều rủi ro thiên tai, đất đai màu mỡ, thị trường nội nhỏ, sở hạ tầng cịn yếu , nên có sách ưu đãi định, hoạt động hội nhập kinh tế quốc tế khu vực Hà Tĩnh khiêm tốn, lĩnh vực thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước Trong bối cảnh nay, Hà Tĩnh xây dựng hướng nhiều lĩnh vực lĩnh vực sản xuất hàng hóa cơng nghiệp, nông nghiệp, dịch vụ Cùng với đời Khu Kinh tế Vũng áng, thời kỳ tới có nhiều dự án trọng điểm quốc gia triển khai Hà Tĩnh Mặt khác, diễn biến toàn cầu hóa kinh tế giới diễn Trần Huyền Như Kế hoạch 48A Chuyên đề tốt nghiệp nhanh chóng, mở nhiều hội cho cơng nghiệp Hà Tĩnh phát triển với tốc độ nhanh hơn, mức độ cạnh tranh gay gắt Trước bối cảnh đó, câu hỏi đặt “ Phương hướng phát triển công nghiệp Hà Tĩnh đến năm 2020 ?” để Công nghiệp trở thành ngành kinh tế mũi nhọn Tình thời gian tới Để trả lời câu hỏi này, đề tài phân tích cụ thể tình hình thực phát triển cơng nghiệp tỉnh Hà Tĩnh, từ phân tích điểm mạnh, điểm yếu, hội, thách thức, cuối đưa số giải pháp kiến nghị để phát triển công nghiệp địa bàn tỉnh Hà Tĩnh đến năm 2020 Đối tượng phạm vi nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu: Tập trung nghiên cứu thực trạng việc phát triển công nghiệp địa bàn Hà Tĩnh Phạm vi nghiên cứu: - Đề tài trọng nghiên cứu phân tích số vấn đề liên quan tới trình quy hoạch, đầu tư xây dựng sở hạ tầng kỹ thuật, thu hút quản lý nhà đầu tư khu công nghiệp địa bàn tỉnh Hà Tĩnh Các số liệu thống kê phân tích khoảng thời gian từ 2000 đến 2009 số mục tiêu, tiêu phát triển dự báo đến năm 2020 Phương pháp nghiên cứu Đề tài nghiên cứu thực thông qua phương pháp như: phương pháp nghiên cứu tài liệu, phương pháp tổng kết kinh nghiệm Trên sở tài liệu thống kê, báo cáo, quy hoạch phát triển công nghiệp tỉnh Hà Tĩnh với nghiên cứu có, mơ hình phát triển tăng trưởng, kinh nghiệm tỉnh khác,của nước học kinh nghiệm nước giới Những đóng góp chủ yếu đề tài Đưa sở lý luận phát triển cơng nghiệp mơ hình, nhân tố tác động, xu hướng công nghiệp tương lai Phân tích thực trạng, xây dựng phương hướng đưa số giải pháp, kiến nghị đề xuất phát triển công nghiệp Hà Tĩnh đến năm 2020 Kết cấu đề tài : Trần Huyền Như Kế hoạch 48A Chuyên đề tốt nghiệp Tên đề tài “ Phương hướng phát triển công nghiệp Hà Tĩnh đến năm 2020” Đề tài gồm chương : Chương Cơ sở lý luận phát triển công nghiệp Đưa khái niệm, mơ hình phát triển tăng trưởng kinh tế, phân tích nhân tố tác động đến công nghiệp, kinh nghiệm phát triển công nghiệp nước số nước giới Từ rút học phát triển cho công nghiệp Hà Tĩnh Chương Thực trạng phát triển công nghiệp tỉnh Hà Tĩnh Phân tích điều kiện tự nhiên, tiềm năng, thực trạng phát triển công nghiệp tỉnh Hà Tĩnh giai đoạn 2001 -2009 Đánh giá, phân tích khó khăn , thách thức, nguyên nhân tồn công nghiệp Hà Tĩnh Chương Phương hướng đề xuất giải pháp phát triển công nghiệp đến năm 2020 Từ phân tích bối cảnh nước, quốc tế, định hướng phát triển công nghiệp Việt Nam, đưa phương hướng phát triển cơng nghiệp Hà Tĩnh nói chung, số ngành công nghiệp cụ thể đến năm 2020 Từ đưa số giải pháp đề xuất phát triển công nghiệp Hà Tĩnh Trong trình tìm hiểu viết chun đề tốt nghiệp, tơi gặp số khó khăn phương pháp luận số liệu thực tế, đặc biệt việc đưa giải pháp thích hợp để giải vấn đề Mặc dù vậy, với giúp đỡ tạo điều kiện thuận lợi cán phòng Kinh tế Ngành - Sở Kế hoạch Đầu tư tỉnh Hà Tĩnh với bảo nhiệt tình giảng viên hướng dẫn, ThS Nguyễn Quỳnh Hoa, tơi hồn thành đề tài “Phương hướng phát triển công nghiệp Hà Tĩnh đến năm 2020 ” Tuy nhiên, thời gian có hạn, cộng với vốn kiến thức thực tế, kinh nghiệm nghiên cứu khoa học hạn chế nên chuyên đề khơng tránh khỏi thiếu sót Tơi mong nhận góp ý thầy giáo bạn đọc để hồn thiện, nâng cao, hồn chỉnh đề tài Trần Huyền Như Kế hoạch 48A Chuyên đề tốt nghiệp có khả vận dụng đề tài vào thực tiễn phát triển khu công nghiệp tỉnh Hà Tĩnh cách hiệu Tôi xin chân thành cảm ơn ! Trần Huyền Như Kế hoạch 48A Chuyên đề tốt nghiệp Chương I CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN CƠNG NGHIỆP 1.1 Lý thuyết cơng nghiệp xu hướng phát triển công nghiệp 1.1.1 Khái niệm Công nghiệp Công nghiệp, phận kinh tế, lĩnh vực sản xuất hàng hóa vật chất mà sản phẩm "chế tạo, chế biến" cho nhu cầu tiêu dùng phục vụ hoạt động kinh doanh Đây hoạt động kinh tế, sản xuất quy mô lớn, hỗ trợ thúc đẩy mạnh mẽ tiến công nghệ, khoa học kỹ thuật Phân loại công nghiệp: + Theo mức độ thâm dụng vốn tập trung lao động: Công nghiệp nặng công nghiệp nhẹ + Theo sản phẩm ngành nghề: cơng nghiệp dầu khí, cơng nghiệp ô tô, công nghiệp dệt, công nghiệp lượng … + Theo phân cấp quản lý: công nghiệp địa phương, công nghiệp trung ương Công nghiệp bao gồm ba hoạt động chủ yếu : + Khai thác tài nguyên thiên nhiên tạo nguồn nguyên liệu nguyên thủy + Sản xuất chê biến sản phẩm công nghiệp khai thác công nghiệp thành nhiều loại sản phẩm nhằm thỏa mãn nhu cầu xã hội + Khôi phục giá trị sử dụng sản phẩm tiêu dung trình sản xuất sinh hoạt Công nghiệp theo nghĩa ngành kinh tế Một nghĩa phổ thông khác công nghiệp "hoạt động kinh tế quy mơ lớn, sản phẩm (có thể phi vật thể) tạo trở thành hàng hóa" Theo nghĩa ngày, hoạt động kinh tế chuyên sâu đạt quy mô định trở thành ngành công nghiệp, ngành kinh tế như: công nghiệp phần mềm máy tính, cơng nghiệp điện ảnh, cơng nghiệp giải trí, cơng nghiệp nghiệp thời trang, cơng nghiệp báo chí… Trần Huyền Như Kế hoạch 48A Chuyên đề tốt nghiệp 1.1.2 Vị trí ngành Cơng nghiệp kinh tế quốc dân Công nghiệp ngành sản xuất vật chất có vị trí quan trọng kinh tế quốc dân, vị trí xuất phát từ lý chủ yếu như: Công nghiệp phận hợp thành cấu cơng nghiệp,nơng nghiệp,dịch vụ Trong q trình phát triển kinh tế lên sản xuất lớn, công nghiệp phát triển từ vị trí thứ yếu trở thành ngành có vị trí hàng đầu cấu kinh tế Cơng nghiệp ngành khai thác tài ngun tiếp tục chế biến loại tài nguyên, khoáng sản thành sản phẩm trung gian để sản xuất sản phẩm cuối nhằm thỏa mãn nhu cầu vật chất tinh thần người Ngành công nghiệp ngày chiếm tỷ trọng cao cấu giá trị sản xuất, trở thành động lực thúc đẩy ngành nông nghiệp, dịch vụ phát triển Sự phát triển công nghiệp yếu tố có tính định để thực q trình cơng nghiệp hóa, đại hóa đất nước 1.1.3 Vai trị ngành Công nghiệp phát triển kinh tế xã hội Cơng nghiệp có vai trị to lớn lĩnh vực kinh tế, an nình quốc phịng đời sống toàn xã hội Đặc biệt nước phát triển ,các nước tiến hành cơng nghiệp hóa , đại hóa cơng nghiệp ngày phát huy vai trị đầu tàu kinh tế 1.1.3.1 Cơng nghiệp có vai trị chủ đạo thúc đẩy tăng trưởng kinh tế Công nghiệp tạo khối lượng sản phẩm lớn cho xã hội mà khơng ngành thay ( máy móc ,thiết bị ,tư liệu sản xuất ,công cụ đồ dùng sinh hoạt ) Cơng nghiệp ngành có suất lao động cao ,có giá trị gia tăng lớn ,tốc độ tăng trưởng cao thúc đẩy tăng trưởng kinh tế Khi công nghiệp phát triển làm tăng khả cạnh tranh hàng hóa thị trường nước, đẩy nhanh tốc độ kim ngạch xuất khẩu, tăng nguồn thu ngoại tệ cho doanh nghiệp nhằm tái mở rộng sản xuất, đổi trang thiết bị, tích lũy thêm kinh nghiệm quản lý, điều hành sản xuất kinh doanh, làm cho doanh nghiệp ngày làm ăn có hiệu Quan sát bảng số liệu tốc độ tăng trưởng GDP tốc độ tăng trưởng Công nghiệp Việt Nam : Trần Huyền Như Kế hoạch 48A Chuyên đề tốt nghiệp Bảng 1.1 : Tốc độ tăng trưởng GDP công nghiệp Việt Nam Đơn vị : % Năm 2006 2007 2008 GDP 8,2 8,5 6,2 Công nghiệp 17,2 11,3 6,3 Nguồn:CIA.fackbook Từ ta thấy tốc độ tăng trưởng công nghiệp lúc lớn tốc độ tăng trưởng GDP - Công nghiệp ngành chiếm tỷ trọng cao GDP Năm 2008 Việt Nam : + Nông nghiệp : 22% GDP + Công nghiệp : 39,9 % GDP ( Cao ) + Dịch vụ : 38,1 % 1.1.3.2 Công nghiệp thúc đẩy nông nghiệp, dịch vụ phát triển Đối với nông nghiệp : Công nghiệp vừa tạo thị trường ,vừa tạo điều kiện cần thiết cho nông nghiệp phát triển.Công nghiệp chế biến làm tăng giá trị nâng cao sức cạnh tranh thị trường Công nghiệp cung cấp yếu tố đầu vào cho nông nghiệp, nâng cao suất lao động Phát triển cơng nghiệp góp phần giải việc làm cho phận lao động nông nghiệp Riêng nước Việt Nam mà nông nghiệp chiếm ưu cơng nghiệp có vai trị to lớn để cơng nghiệp hóa nơng nghiệp nơng thơn, Đối với dịch vụ : Khu công nghiệp phát triển tạo điều kiện dẫn dắt ngành công nghiệp phụ trợ, dịch vụ cần thiết dịch vụ công nghiệp, dịch vụ tài chính, ngân hàng, dịch vụ cung cấp nguyên luyện, dịch vụ lao động khu công nghiệp, giao thông vận tải , thông tin liên lạc, du lịch …Đồng thời, việc thu hút lao động góp phần tạo nên khu dân cư tập trung, hình thành nên khu thị, thành phố cơng nghiệp, giúp phân bố sử dụng có hiệu nguồn lao Trần Huyền Như Kế hoạch 48A Chuyên đề tốt nghiệp động địa phương.Công nghiệp tác nhân định đến nghiệp cơng nghiệp hóa ,hiện đại hóa kinh tế xã hội 1.1.3.3 Cơng nghiệp góp phần thay đổi phương pháp tổ chức quản lý sản xuất Phương pháp tổ chức sản xuất theo chiều dọc theo chiều sâu: Theo chiều dọc: tạo dựng mối liên hệ từ nơi khai thác nơi sản xuất nguyên liệu đến nơi chế biến phân phối sản phẩm Theo chiều ngang: tạo mối liên hệ xí nghiệp chuyên mơn hóa mở mang sang nhiều xí nghiệp có liên hệ sản phẩm thị trường, mở rộng không gian sản xuất dịch vụ Phương pháp sản xuất dây chuyền sản xuất hàng loạt nâng cao chất lượng hạ giá thành sản xuất Thiết lập nên môi trường đào tạo đội ngũ quản lý lĩnh, có kinh nghiệm, trình độ cao cơng nhân có tay nghề cao, ý thức tác phong cơng nghiệp (từ nề nếp sản xuất đến lề lối làm việc, từ cách suy nghĩ đến tác phong người lao động) Trong môi trường công nghiệp, phải luôn cập nhật không ngừng tiến khoa học kỹ thuật, công nghệ tiên tiến, đại kinh nghiệm quản lý, môi trường đào tạo đội ngũ quản lý trình độ cao, có lĩnh, kinh nghiệm; đào tạo cơng nhân có tay nghề cao, ý thức tác phong công nghiệp tiếp cận với dây chuyền công nghệ tiên tiến,những phương pháp sản xuất đại Ngồi ra, mơi trường làm việc có kỷ luật cao buộc nhà quản lý người lao động phải tự thân rèn luyện, học hỏi không ngừng để nâng cao trình độ chun mơn mình, đáp ứng nhu cầu ngày cao cơng việc.Chính cơng nghiệp góp phần cải tạo xã hội nâng cao hiệu kinh tế - xã hội 1.1.3.4 Công nghiệp làm chuyển dịch cấu kinh tế,lao động khu vực Công nghiệp phát triển góp phần khai thác triệt để tài ngun: lịng đất, mặt đất đại dương Nâng cao chất lượng nguồn lao động , chuyển từ lao động thủ công chủ yếu dựa vào bắp sang lao động địi hỏi có hàm lượng tri thức, khoa học kỹ thuật cao Giảm dần tỷ trọng lao động khu vực nông nghiệp sang tăng tỷ trọng lao động ngành công nghiệp Công nghiệp làm cho không gian kinh tế biến đổi sâu sắc, tạo dựng trung tâm kinh tế mới, chuyển hóa Trần Huyền Như Kế hoạch 48A Chuyên đề tốt nghiệp chức nhiều đô thị Làm giảm bớt chênh lệch trình độ phát triển thành thị nông thôn,đồng miền núi… thay đổi mặt kinh tế nông thôn vùng khác 1.1.3.5 Công nghiệp tạo việc làm, nâng cao đời sống nhân dân Danh mục sản phẩm mà ngành công nghiệp tạo ngày nhiều đáp ứng nhu cầu thị trường, nhu cầu ngày cao người dân.Góp phần giải việc làm, giảm thất nghiệp tạo vùng ,khu kinh tế Tích lũy cho kinh tế bao gồm nguồn tài chính, nhân lực trình độ khoa học cơng nghệ.Tăng nguồn ngân sách cho nhà nước, tăng tích lũy cho doanh nghiệp nâng cao đời sống nhân dân vật chất lẫn tinh thần Góp phần lớn việc nâng cao chất lượng nguồn lao động,thúc đẩy khoa học công nghệ phát triển chiều rộng lẫn chiều sâu hướng tới công nghiệp tự động hóa với nhiều ngành nghề , việc làm mới, thu nhập cho người lao động Vậy cơng nghiệp có vai trị vơ quan trọng trình phát triển từ kinh tế nhỏ lên sản xuất lớn, tất yếu khách quan Tính tất yếu khách quan xuất phát từ chất vốn có cơng nghiệp.Cơng nghiệp có vai trị chủ đạo q trình phát triển kinh tế Việt Nam theo định hướng xã hội chủ nghĩa trình phát triển kinh tế , cơng nghiệp ngành có khả tạo động lực,là định hướng phát triển ngành kinh tế khác lên ngành sản xuất lớn Cơng nghiệp có điều kiện tăng nhanh tốc độ phát triển khoa học công nghệ, ứng dụng thành tựu khoa học công nghệ vào sản xuất,có khả điều kiện sản xuất hồn thiện Nhờ động lực sản xuất cơng nghiệp sản xuất nhanh ngành kinh tế khác Do quy luật quan hệ sản xuất phải phù hợp với trình độ tính chất lực lượng sản xuất Trong trình phát triển kinh tế, đảng có chủ trương (coi nơng nghiệp mặt trận hàng đầu) giải lương thực, cung cấp nguyên liệu để phát triển công nghiệp đẩy mạnh xuất nơng sản,hàng hóa Để thực nhiệm vụ đó, cơng nghiệp có vai trò quan trọng cung cấp yếu tố đầu vào công nghệ ngày phát triển nông nghiệp,gắn công nghiệp chế biến với nông nghiệp, phát triển công nghiệp nông thôn lên sản xuất hàng hóa Trần Huyền Như Kế hoạch 48A Chuyên đề tốt nghiệp 1.1.4 Xu hướng phát triển cơng nghiệp q trình phát triển kinh tế xã hội Công nghiệp ngày chiếm tỷ trọng cao ngành sản xuất cấu giá trị sản xuất, đóng góp vai trị quan trọng việc thúc đầy trình phát triển kinh tế xã hội nước,mỗi quốc gia khu vực Những ngành cơng nghiệp có hàm lượng khoa học kỹ thuật cao ngày chiếm ưu xuất thêm ngành công nghiệp Biến đổi mối quan hệ sản xuất công nghiệp dẫn đến thay đổi lực lượng sản xuất với trình độ sản xuất ngày địi hỏi nhiều chất xám Các quốc gia có kinh tế phát triển, trình độ cơng nghiệp hố cao coi khoa học công nghệ cốt lõi phát triển công nghiệp biến đổi kinh tế Các nước áp dụng nhiều biện pháp để dành ưu sáng tạo kỹ thuật công nghệ như: tăng cường quản lý nhà nước lĩnh vực nghiên cứu khoa học công nghệ, thực kế hoạch nghiên cứu khoa học công nghệ tăng cường đầu tư nghiên cứu khoa học, cải cách chấn hưng giáo dục, bồi dưỡng thu hút nhân tài, thành lập thành phố khoa học kỹ thuật cao Việc chuyển nhượng kỹ thuật trung gian truyền thống nước phát triển sang nước phát triển Nhờ mà nước nghèo rút ngắn chu kỳ đổi kỹ thuật thời gian hoàn vốn cho kỹ thuật nhập Ngoài xu hướng áp dụng kết cấu hai tầng phát triển công nghiệp số nước Tầng thứ gồm xí nghiệp lớn, đại Tầng thứ hai gồm xí nghiệp nhỏ vừa đại Các kỹ thuật xem cũ luôn chuyển nhượng từ tầng thứ sang tầng thứ hai Nhật Bản thành công việc chuyển nhượng kỹ thuật trung gian truyền thống theo hai cách Các nước NIC tìm tầng công nghiệp thứ hai công nghiệp nước phát triển Bước độ chuyển sang kinh tế nước phát triển Để xây dựng ngành công nghiệp đại cho kinh tế đa số quốc gia theo hai hướng: Trần Huyền Như Kế hoạch 48A