1 Mở đầu Tính cấp thiết đề tài Dới lÃnh đạo Đảng ta, công đổi đất nớc năm qua đà đạt đợc nhiều thành tựu to lớn nhiều mặt kinh tế, trị, văn hóa xà hội, đời sống nhân dân ngày nâng cao, đất nớc ta ngày vững bớc đờng công nghiệp hóa, đại hóa Cùng với thành tựu đà đạt đợc, nhiều vấn đề tiêu cực xà hội nảy sinh, tình hình tội phạm nói chung, tội phạm cố ý gây thơng tích nói riêng nhiều diễn biến phức tạp có hớng gia tăng Trong bối cảnh chung đó, tình hình tội phạm cố ý gây thơng tích xảy địa bàn tỉnh Hà Tây có nhiều diễn biến phức tạp Số vụ cố ý gây thơng tích xảy hầu hết địa phơng địa bàn tỉnh, vụ đánh đông ngời tham gia gây thơng tích cho nhiều ngời có xu hớng gia tăng với tính chất ngày nghiêm trọng Trớc tình hình trên, quan pháp luật tỉnh Hà Tây đà tập trung thực tốt công tác đấu tranh phòng ngừa, nên tình hình tội phạm đà bớc đợc ổn định Do đặc điểm loại tội phạm cố ý gây thơng tích mang tính bạo lực, xâm phạm trực tiếp đến khách thể quan trọng quyền bất khả xâm phạm thân thể công dân Hậu tội phạm gây không thơng tích, làm tổn hại sức khỏe ngời khác, mà làm ảnh hởng đến tình hình an ninh, trật tự địa phơng, gây bất bình nhân dân Bên cạnh đó, thủ thực tội phạm cố ý gây thơng tích thờng có mối quan hệ quen biết từ trớc với nạn nhân, nhân chứng ngời liên quan nên họ sợ bị trả thù ngại cung cấp thông tin Đây nguyên nhân làm cho việc điều tra thu thập tài liệu, chứng quan tiến hành tố tụng nói chung, hoạt động Viện KSND giai đoạn điều tra loại án gặp nhiều khó khăn Vì vậy, việc nâng cao chất lợng hiệu hoạt động điều tra xử lý quan tiến hành tố tụng loại tội phạm Cố ý gây thơng tích địa bàn tỉnh Hà Tây cần thiết Theo quy định Hiến pháp Điều Luật tổ chức Viện KSND hành Viện KSND thực chức nhiệm vụ hoạt động thực hành quyền công tố kiểm sát hoạt động t pháp, có hoạt động thực hành quyền công tố kiểm sát tuân theo pháp luật việc điều tra vụ án hình quan điều tra quan khác đợc giao nhiệm vụ tiến hành số hoạt động điều tra nhằm góp phần đảm bảo cho pháp luật đợc chấp hành nghiêm chỉnh thống nhất, giữ vững đợc Pháp chế XHCN nớc ta Trong năm qua, hoạt động THQCT KSĐT vụ án hình Cố ý gây thơng tích Viện KSND tỉnh Hà Tây đà có tiến rõ rệt, góp phần đảm bảo cho hoạt động phân loại xử lý tố giác, tin báo tội phạm, khởi tố vụ án, khởi tố bị can, hoạt động điều tra thu thập chứng lập hồ sơ đề nghị truy tố Cơ quan CSĐT đợc tuân thủ theo quy định pháp luật; đồng thời, thông qua hoạt động Viện KSND tỉnh Hà Tây đà góp phần nâng cao hiệu công tác phòng ngừa loại tội phạm cố ý gây thơng tích địa phơng Bên cạnh kết đạt đợc, hoạt động Viện KSND giai đoạn điều tra vụ án hình nói chung, vụ án cố ý gây thơng tích nói riêng bộc lộ nhiỊu h¹n chÕ, thiÕu sãt nh: Cha thùc hiƯn tèt công tác kiểm sát việc phân loại xử lý tố giác, tin báo tội phạm, chất lợng công tác thực hành quyền công tố cha cao, việc phê chuẩn định Cơ quan điều tra đôi lúc cha kịp thời; Hoạt động kiểm sát điều tra từ đầu, kiểm sát việc lập hồ sơ vụ án cha thật chủ động, cha đầy đủ, toàn diện, việc phát vi phạm hoạt động điều tra Cơ quan điều tra cha đợc thờng xuyên, kiên quyết, tợng nể nang Các yêu cầu điều tra cha đầy đủ, cụ thể nên việc định hớng hoạt động điều tra hạn chế Do vậy, đà ảnh hởng không nhỏ đến chất lợng công tác điều tra Những hạn chế, tồn tại, thiếu sót nhiều nguyên nhân khác Trong đó, nguyên nhân nhận thức công tác THQCT KSĐT Viện KSND thiếu đầy đủ cha thống Lý luận hoạt động kiểm sát giai đoạn điều tra vụ án hình cha đợc xem xét, nghiên cứu có tính hệ thống, đầy đủ toàn diện Thực tiễn hoạt động Viện KSND giai đoạn điều tra vụ án hình nói chung vụ án Cố ý gây thơng tích nói riêng cha đợc quan tâm nghiên cứu, tổng kết thờng xuyên Để góp phần nâng cao hiệu công tác điều tra xử lý loại tội phạm hình nói chung, tội phạm cố ý gây thơng tích nói riêng Đồng thời, góp phần tổng kết kinh nghiệm thực tiễn hoạt động THQCT-KSĐT tội phạm địa bàn tỉnh Hà Tây, làm tảng để xây dựng sở lý luận cho việc nhận thức nâng cao chất lợng công tác THQCT-KSĐT vụ án hình sự, tác giả đà chọn đề tài nghiên cứu: Hoạt động Viện kiểm sát nhân dân giai đoạn điều tra vụ án cố ý gây thơng tích địa bàn tỉnh Hà Tây làm luận văn Thạc sĩ luật học cần thiết, nhằm đáp ứng phơng diện lý luận thực tiễn - Tình hình nghiên cứu đề tài Đến cha có công trình khoa học nghiên cứu hoạt động Viện KSND giai đoạn điều tra vụ án hình địa bàn tỉnh Hà Tây Chỉ có số số báo khoa học đề cập tới số khía cạnh mức độ khác hoạt động Viện KSND giai đoạn điều tra tội phạm có số công trình khoa học nghiên cứu hoạt động Viện KSND Trong ®ã, cã sù ®ãng gãp ®¸ng kĨ cđa mét sè đề tài khoa học sau: Đề tài: "Nghiên cứu giải pháp nâng cao chất lợng công tác kiểm sát việc đấu tranh phòng chống tội phạm ma túy địa bàn tỉnh Hà Tây" Viện KSND tỉnh Hà Tây thực năm 2002; Đề tài: "Nghiên cứu giải pháp đấu tranh, phòng ngừa tội phạm cớp tài sản địa bàn tỉnh Hà Tây" Viện KSND tỉnh Hà Tây thực năm 2003; Chuyên đề: "Kinh nghiệm giải điểm phức tạp liên quan đến lĩnh vực quản lý sử dụng đất đai địa bàn tỉnh Hà Tây" Viện KSND tỉnh Hà Tây thực năm 2005 luận văn thạc sĩ luật học đề tài: "Hoạt động Viện Kiểm sát nhân dân giai đoạn điều tra vụ ¸n ma tóy - Lý ln, thùc tiƠn vµ c¸c giải pháp nâng cao tác giả Nguyễn Mạnh Hiền - năm 2005; luận văn thạc sĩ luật học năm 2005 tác giả Phạm Văn Các "hoạt động Cơ quan Cảnh sát điều tra điều tra tội phạm gây thơng tích địa bàn thành phố Hà Nội"; chuyên đề Vị trí, vai trò Viện kiểm sát nhân dân công tác phòng ngừa tội phạm tác giả Nguyễn Hồng Vinh tập thể cán Trờng Cao đẳng Kiểm sát năm 2003; - Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu đề tài khoa học - Mục đích nghiên cứu: Nghiên cứu vấn đề lý luận hoạt động Viện KSND giai đoạn điều tra vụ án Cố ý gây thơng tích Đánh giá cách khách quan thực trạng hoạt động Viện KSND giai đoạn điều tra tội phạm địa bàn tỉnh Hà Tây từ năm 2000 đến 6/2005 Từ đó, mặt tích cực, hạn chế, nguyên nhân tồn vớng mắc đề xuất số giải pháp chủ yếu để hoàn thiện lý luận góp phần nâng cao chất lợng, hiệu hoạt động điều tra vụ án cố ý gây thơng tích địa bàn tỉnh Hà Tây - Nhiệm vụ nghiên cứu đề tài là: Để đạt đợc mục đích nêu trên, trình nghiên cứu, tác giả tập trung giải nhiệm vụ cụ thể nh sau: + Phân tích làm rõ khái niệm, dấu hiệu pháp lý đặc điểm hình tội phạm cố ý gây thơng tích + Nghiên cứu làm sáng tỏ mặt lý luận hoạt động Viện Kiểm sát nhân dân giai đoạn điều tra vụ án cố ý gây thơng tích + Khảo sát, phân tích đánh giá thực trạng hoạt động Viện KSND giai đoạn điều tra vụ án cố ý gây thơng tích địa bàn tỉnh Hà Tây từ năm 2000 đến 6/2005 Chỉ mặt tích cực, hạn chế, nguyên nhân tồn vớng mắc hoạt ®éng cđa ViƯn KSND giai ®o¹n ®iỊu tra ®èi với loại án + Đề xuất giải pháp góp phần nâng cao hiệu công tác thực hành quyền công tố kiểm sát điều tra Viện KSND hoạt động điều tra vụ án hình cố ý gây thơng tích thời gian tới Đối ối tợng tợng phạm vi nghiên cứu đề tài - Đối tợng nghiên cứu luận văn là: Hoạt động Viện KSND giai đoạn điều tra án cố ý gây thơng tích địa bàn tỉnh Hà Tây Trong đó, nội dung hoạt động thực hành quyền công tố hoạt động kiểm sát việc tuân theo pháp luật Cơ quan CSĐT trình thực việc thu thập, xử lý tố giác, tin báo tội phạm; khởi tố vụ án hình sự, khởi tố bị can; việc áp dụng, thay đổi hủy bỏ biện pháp ngăn chặn; kiểm sát việc tuân theo pháp luật hoạt động điều tra Kiểm sát việc khám nghiệm trờng, khám nghiệm tử thi, khám xét, thu giữ, tạm giữ, kê biên tài sản, vật chứng; việc tiến hành thu thập lời khai ngời làm chứng, ngời bị hại, hỏi cung bị can ngời có liên quan; hoạt động đối chất nhận dạng, thực nghiệm điều tra trng cầu giám định; việc chấp hành thời hạn điều tra; phục hồi điều tra, điều tra bổ sung; việc phát khắc phục nguyên nhân, điều kiện tội phạm; việc định tạm đình điều tra, đình điều tra, phục hồi điều tra kết thúc điều tra Nghiên cứu định Viện KSND sau vụ án đợc kết thúc điều tra - Phạm vi nghiên cứu đề tài khoa học: Hoạt động thực hành quyền công tố kiểm sát hoạt động t pháp Viện KSND rộng Nhng đề tài này, tác giả tập trung nghiên cứu công tác THQCT-KSĐT Viện KSND vụ án hình cố ý gây thơng tích theo quy định điều 104 BLHS, xảy địa bàn tỉnh Hà Tây từ năm 2000 đến 6/2005 Cơ quan CSĐT - Công an huyện, thị xà Cơ quan CSĐT tỉnh Hà Tây Phơng Phơng pháp luận phơng phơng pháp nghiên cứu đề tài Đề tài đợc thực sở phơng pháp luận vật biện chứng, vật lịch sử chủ nghĩa Mác - Lênin, t tởng Hồ Chí Minh, quan điểm Đảng Nhà nớc công tác điều tra, xử lý tội phạm nói chung, công tác điều tra, xử lý vụ án cố ý gây thơng tích nói riêng Để thực nội dung nghiên cứu, tác giả sử dụng phơng pháp cụ thể nh: Phân tích, tổng hợp, so sánh, điều tra xà hội học, thảo luận, tọa đàm phơng pháp chuyên gia, trực tiếp khảo sát Những đóng góp đề tài - Lần có đề tài nghiên cứu lý luận đầy đủ toàn diện, rõ ràng công tác thực hành quyền công tố, kiểm sát điều tra Viện kiểm sát nhân dân giai đoạn điều vụ án cố ý gây thơng tích - Trên sở khảo sát thực tế đề tài đà đánh giá, phân tích thực trạng hoạt động Viện KSND giai đoạn điều tra vụ án cố ý gây thơng tích địa bàn tỉnh Hà Tây thời gian từ năm 2000 đến 6/2005, u, khuyết điểm nguyên nhân làm sở khoa học cho kiến nghị, đề xuất - Những giải pháp nâng cao hiệu hoạt động Viện KSND giai đoạn điều tra vụ án cố ý gây thơng tích tài liệu phục vụ cho cán Viện kiểm sát hoạt động thực tiễn tài liệu tham khảo học tập cho học viên truờng Kiểm sát trờng Cảnh sát nhân dân - Bộ Công an Cấu trúc đề tài Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, luận văn đợc thành chơng: Chơng I: Nhận thức chung hoạt động Viện kiểm sát nhân dân giai đoạn điều tra vụ án cố ý gây thơng tích Chơng 2: Thực trạng hoạt động Viện kiểm sát nhân dân giai đoạn điều tra vụ án cố ý gây thơng tích địa bàn tỉnh Hà Tây từ năm 2000 đến tháng 6/2005 Chơng 3: Một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu hoạt động Viện kiểm sát nhân dân giai đoạn điều tra vụ án cố ý gây thơng tích địa bàn tỉnh Hà Tây CHƯƠNG nhận thức chung hoạt động viện kiểm sát nhân dân giai đoạn điều tra vụ án cố ý gây thơng tích 1.1 - Nhận thức chung tội phạm cố ý gây thơng tích 1.1.1 - Khái niệm tội phạm cố ý gây thơng tích Bộ luật hình nớc Cộng hòa xà hội chủ nghĩa Việt Nam năm 1985 quy định tội phạm cố ý gây thơng tích, với tội danh "Tội cố ý gây thơng tích gây tổn hại cho sức khỏe ngời khác" đợc qui định Điều 109 Đến năm 1999, nhằm mục đích cá thể hóa trách nhiệm hình cá thể hóa tội phạm, Quốc hội đà ban hành Bộ luật hình năm 1999 (có hiệu lực từ ngày 01/7/2000) quy định tội phạm thành Điều luật: Khoản 1, khoản 2, khoản 3, Điều 109 Bộ luật hình năm 1985 chuyển thành điều 104 Bộ luật hình năm 1999 (tội Cố ý gây thơng tích); khoản 4, Điều 109, Bộ luật hình năm 1985 chuyển thành Điều 105, Bộ luật hình năm 1999 (tội Cố ý gây thơng tích gây tổn hại cho sức khỏe ngời khác trạng thái tinh thần bị kích động mạnh) Điều 106 BLHS năm 1999 (tội Cố ý gây thơng tích gây tổn hại cho sức khỏe ngời khác vợt giới hạn phòng vệ đáng) Tội phạm cố ý gây thơng tích thuộc nhóm tội xâm phạm tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm, danh dự ngời đợc qui định Chơng 12 BLHS Điều Bộ luật hình năm 1999 đa khái niệm tội phạm nh sau: "Tội phạm hành vi nguy hiểm cho xà hội đợc qui định Bộ luật hình sự, ngời có lực trách nhiệm hình thực cách cố ý vô ý, xâm phạm ®éc lËp, chđ qun, thèng nhÊt, toµn vĐn l·nh thỉ tổ quốc, xâm phạm chế độ trị, chế độ kinh tế, văn hóa, quốc phòng, an ninh, trật tự, an toàn xà hội, quyền, lợi ích hợp pháp tổ chức, xâm phạm tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm, tự do, tài sản, quyền, lợi ích hợp pháp công dân, xâm phạm lĩnh vùc kh¸c cđa trËt tù ph¸p lt x· héi chđ nghĩa" Nh vậy, nội hàm khái niệm tội phạm có dấu hiệu là: Tính nguy hiểm cho xà hội, tính có lỗi, tính trái pháp luật tính phải chịu hình phạt Trong đó, tính nguy hiểm cho xà hội dấu hiệu nhất, định dấu hiệu khác tội phạm Đối với tội phạm cố ý gây thơng tích dấu hiệu pháp lý đặc trng chung nh có dấu hiệu pháp lý riêng là: Tính nguy hiĨm cho x· héi cđa téi ph¹m cè ý gây thơng tích đợc biểu tập trung hành vi dùng sức mạnh vật chất tác động trực tiếp lên thể ngời khác, làm tổn thơng phận hay toàn thể, làm tổn hại, làm hẳn hay làm chức quan thể ngời (nh làm gÃy tay, chân, cụt tay, cụt chân, mù mắt ) Tính có lỗi thể thái độ tâm lý ngời tội phạm mà ngời gây Việc xác định lỗi cần thiết lỗi đặc điểm quan trọng tội phạm nói chung tội phạm gây thơng tích nói riêng Về mặt hình sự, lỗi ngời phạm tội đợc xác định sở làm rõ, ngời phạm tội có nhận thức hành vi phạm tội hay không, có ý thức hậu hành vi Tội phạm gây thơng tích có loại lỗi lỗi cố ý lỗi vô ý (BLHS quy định rõ tội Cố ý gây thơng tích, tội Vô ý gây thơng tích cho ngời khác) Ngời phạm tội lỗi cố ý nguy hiểm ngời phạm tội lỗi vô ý Tính trái pháp luật tội phạm gây thơng tích nh tội phạm nói chung theo quy định Điều Bộ luật hình là: "Chỉ ngời phạm tội đà đợc Bộ luật hình quy định phải chịu trách nhiệm hình sự." Tính phải chịu hình phạt: Bộ luật hình quy định tính chịu hình phạt đặc điểm tội phạm, tính chịu hình phạt thuộc tính bên tội phạm thể đà có tội phải chịu hình phạt, không áp dụng hình phạt ngời vô tội ngời có hành vi vi phạm pháp luật khác Tuy nhiên, thực tiễn có nhiều trờng hợp ngời phạm tội đợc miễn trách nhiệm hình sự, miễn hình phạt theo quy định Điều 57, Điều 25 BLHS Tõ viƯc nghiªn cøu lý ln trªn chóng ta khái niệm: Tội phạm gây thơng tích loại tội phạm ngời phạm tội đà cố ý vô ý thực hành vi nguy hiểm cho xà hội (sức mạnh bạo lực) gây thơng tích gây tổn hại sức khỏe cho ngời khác, cách trái quy định pháp luật hình đến mức đáng phải xử lý hình phạt Hành vi gây thơng tích đợc thực phơng pháp hành động nh dùng chân tay, khí tác động lên thể ngời khác làm họ bị thơng tích bị tổn hại sức khỏe, thực phơng pháp không hành động nh buộc nạn nhân phải gây thơng tích gây tổn hại sức khỏe cho giúp sức cho đồng phạm thực phạm tội hành vi gây thơng tích Tội phạm cố ý gây thơng tích có dấu hiệu đặc trng tội phạm gây thơng tích là: Ngời phạm tội thực sức mạnh vật chất tác động trực tiếp lên thể ngời khác hình thức khác làm cho họ bị thơng tích bị tổn hại sức khỏe tính nguy hiểm tổn hại thơng tích sức khỏe đến mức bị coi tội phạm Nhng có đặc điểm riêng hành vi phạm tội gây thơng tích phải thực lỗi cố ý trạng thái tinh thần bị kích động mạnh 1.1.2 - Các dấu hiệu pháp lý tội phạm cố ý gây thơng tích theo quy định Điều 104 BLHS Về mặt lý luận tội phạm cố ý gây thơng tích có đầy đủ dấu hiệu pháp lý cấu thành tội phạm nh tội phạm nói chung là: Yếu tố khách thể tội phạm, mặt khách quan tội phạm, yếu tố chủ thể tội phạm, mặt chủ quan tội phạm Cụ thể là: - Khách thể tội phạm: Tội cố ý gây thơng tích xâm hại đến quyền bất khả xâm phạm thân thể, quyền đợc bảo hộ tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm, danh dự đợc qui định rõ Điều 71 Hiến pháp nớc Cộng hòa XHCN Việt Nam Trong Bộ luật hình sự, chơng tội xâm phạm tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm, danh dự đợc qui định sau chơng tội xâm phạm An ninh quốc gia Khách thể trực tiếp tội phạm cố ý gây thơng tích ngời nói chung mà sức khỏe ngời khác, quyền bất khả xâm phạm thân thể công dân đà đợc Hiến pháp quy định Những trờng hợp tự gây thơng tích tổn hại sức khỏe cho thân không cấu thành tội danh qui định điều luật - Mặt khách quan tội phạm: Giống nh loại tội phạm khác, mặt khách quan tội phạm cố ý gây thơng tích biểu bên tội phạm Đó hành vi dùng sức mạnh vật chất (dùng tay, chân đấm, đá dùng loại công cụ phơng tiện, súng, lựu đạn loại khí khác nh dao, côn, gậy ) tác động trực tiếp đến thân thể ngời khác, làm cho ngời bị thơng tích tổn hại đến sức khỏe; ngời phạm tội bắt nạn nhân tự gây thơng tích cho