mở đầu Lý chọn đề tài Cuộc cách mạng khoa học công nghệ thông tin toàn giới nói chung quốc gia nói riêng đà trực tiếp hỗ trợ không cho ngành khoa học khác phát triển Có thể khẳng định, kinh tÕ tri thøc hiƯn c«ng nghƯ th«ng tin chìa khoá để mở rộng không gian học tập, cầu nối văn hoá, tri thøc, x· héi, khoa häc kü thuËt XÐt mặt kinh tế - xà hội công nghệ thông tin đóng vai trò quan trọng việc điều tiết phát triển Trong quản lý kinh tế, công nghệ thông tin giúp cho nhà quản lý nắm bắt thông tin để điều chỉnh kịp thời mục tiêu kế hoạch nhằm đa sản phẩm phù hợp với nhu cầu, thị hiếu ngời tiêu dùng giúp cho nhà quản lý kinh tế điều hành dễ dàng hiệu góp phần giảm bớt chi phí hành làm tăng lợi nhuận cho đơn vị Trong công tác xà hội công nghệ thông tin nh cầu nối làm ngời gắn bó với hiểu hơn, giúp nhà hoạch định sách đa sách có lợi cho việc bình ổn xà hội, giúp cho việc phổ biến sách đến vùng, ngời dân tạo hiệu cho việc tuyên truyền, ngợc lại việc tiếp thu sách thông qua phơng tiện thông tin đại chúng tránh đợc sai lầm không cần thiết thông qua nhiều khâu trung gian Trong công tác đối ngoại công nghệ thông tin nhanh chóng giúp quốc gia hiểu nhau, xích lại gần hơn, chuyển xung đột từ đối đầu thành đối thoại tạo cho giới khu vực có hoà bình Đối với công tác quản lý đào tạo nói riêng, công nghệ thông tin giúp quản lý đợc khoa học hiệu hơn, cụ thể nhờ máy móc thiết bị phần mềm chuyên dụng giúp việc quản lý đào tạo đợc khoa học, xác, tiết kiệm thời gian, ngêi vµ kinh phÝ vv Cịng chÝnh từ lẽ mà quốc gia giới mong muốn tạo cho điều kiện tốt khoa học kỹ thuật có lĩnh vực công nghệ thông tin, mà phát triển sở hạ tầng để nâng công nghệ thông tin lên tầm cao mới, nhiệm vụ đặt song song với việc đầu t cho sở vật chất (máy móc thiết bị ) cần phải xây dựng đội ngũ nhà khoa học, kỹ s chuyên ngành, đội ngũ công nhân kỹ thuật, đội ngũ thợ lành nghề Tóm lại, công nghệ thông tin yếu tố góp phần chuyển hớng quản lý kinh tÕ - x· héi cña mét quèc gia nãi chung quản lý đào tạo nói riêng cách có hiệu Những năm gần đây, trớc phát triển mạnh mẽ công nghệ thông tin Đảng Chính phủ đà không ngừng đạo đầu t cho Khoa học - Công nghệ công nghệ thông tin việc ban hành Luật Khoa học công nghệ văn dới luật nh: Quyết định số 16/2001/QĐ-BKHCNMT ngày 11/06/2001 trởng Bộ Khoa học, Công nghệ Môi trờng việc phê duyệt mục tiêu, nội dung chủ yếu chơng trình khoa học công nghệ trọng điểm cấp Nhà nớc giai đoạn 2001-2005: Nghiên cứu khoa học phát triển công nghệ thông tin truyền thông Trong mục tiêu rõ: - Xây dựng tiềm lực khoa học công nghệ làm sở cho tiếp nhận, thích nghi, làm chủ, cải tiến phát triển công nghệ thông tin truyền thông - Phát triển công nghệ có định hớng nhằm hỗ trợ cho việc nhập, chuyển giao phát triển công nghệ lĩnh vực điện tử, công nghệ thông tin truyền thông - ứng dụng công nghệ tiên tiến lĩnh vực vào phát triển kinh tế, xà hội, an ninh, quốc phòng Ngày 25/07/2001, Thủ tớng phủ đà định số 112/2001/QĐ-TTg việc Phê duyệt đề án tin học hoá quản lý hành nhà nớc giai đoạn 2001-2005 Từ quan điểm đạo chủ yếu thấy việc đa công nghệ thông tin vào quản lý hoạt động đào tạo điều hợp lý mặt chế sách xu thời đại Tổng công ty Hàng không Việt Nam đơn vị sản xuất kinh doanh trực thuộc Tổng cục hàng không dân dụng, đợc thành lập theo Quyết định số 225 / CT ngày 29 / 08 / 1989 Chủ tịch Hội đồng Bộ trởng, sở tài sản Cục hàng không nay, có nhiệm vụ đào tạo nguồn nhân lực có chất lợng phục vụ cho nghiệp phát triển kinh tế xà hội, đặc biệt nghiệp Công nghiệp hoá - Hiện đại hoá Tổng công ty HKVN giai đoạn lâu dài Qua thời kỳ xây dựng trởng thành, Tổng công ty HKVN hiểu rõ việc đầu t vào ngời loại đầu t vốn tốn nhng hiệu khó có loại đầu t sánh kịp Trong trình hoạt động, Tổng công ty HKVN đà xây dựng hệ thống đào tạo Tổng công ty HKVN có chức nhiệm vụ đào tạo, bồi dỡng, phát triển nguồn nhân lực có chất lợng cao Ngoài ra, hệ thống đào tạo Tổng công ty HKVN có nhiệm vụ xây dựng chiến lợc, sách đào tạo, huấn luyện quản lý, đạo việc thực kế hoạch, chơng trình đào tạo huấn luyện đà đợc phê duyệt toàn Tổng công ty HKVN; đồng thời đại diện Tổng công ty HKVN mối liên hệ ngành dọc với quan quản lý đào tạo cấp quan quản lý đào tạo, tổ chức đào tạo nớc việc quản lý hoạt động đào tạo tơng đối khó khăn, công tác quản lý kết đào tạo cho toàn hệ thống đào tạo Tổng công ty HKVN chủ u sư dơng nhê vµo søc ngêi vµ cha thùc đợc hỗ trợ hệ thống mạng CNTT, thiết bị khoa học công nghệ đại Trong thực tế sử dụng công nghệ thông tin quản lý, quản lý đào tạo cha nhiều chủ yếu sử dụng máy vi tính nh công cụ đánh máy văn Đối với Tổng công ty HKVN nhiều công việc quản lý đào tạo cần thông qua sử dơng c«ng nghƯ th«ng tin theo mét hƯ thèng khoa học Xuất phát từ lý luận thực tiễn nêu trên, tác giả mạnh dạn lựa chọn đề tài Biện pháp ứng dụng công nghệ thông tin vào quản lý hoạt động đào tạo Tổng công ty HKVN với mong muốn góp phần vào việc nâng cao hiệu quản lý đào tạo Tổng công ty HKVN thời gian tới Mục đích nghiên cứu Trên sở nghiên cứu lý luận khảo sát thực tiễn biện pháp ứng dụng công nghệ thông tin quản lý hoạt động đào tạo Tổng công ty HKVN thời gian qua, tác giả đề xuất biện pháp nhằm đạt hiệu kinh tế, chất lợng cao việc ứng dụng công nghệ thông tin vào quản lý hoạt động đào tạo Tổng công ty HKVN thời gian tới Khách thể đối tợng nghiên cứu 3.1 Khách thể nghiên cứu Công tác quản lý hoạt động đào tạo Tổng công ty HKVN 3.2 Đối tợng nghiên cứu Biện pháp ứng dụng công nghệ thông tin vào quản lý hoạt động đào tạo Tổng công ty HKVN Giả thuyết khoa học Việc ứng dụng CNTT TCT HKVN đà có vài phần đáp ứng đợc việc quản lý hoạt động đào tạo Tuy nhiên, việc ứng dụng CNTT cha thực chặt chẽ, đồng nên kết đạt đợc cha cao Nếu có hệ thống biện pháp ứng dụng CNTT quản lý đồng phù hợp với thực tế hoạt động đào tạo TCT HKVN, góp phần nâng cao chất lợng đào tạo TCT HKVN Nhiệm vụ nghiên cứu 5.1 Nghiên cứu làm sáng tỏ số vấn đề lý luận ứng dụng CNTT quản lý hoạt động đào tạo 5.2 Nghiên cứu thực trạng biện pháp ứng dụng CNTT vào quản lý hoạt động đào tạo Tổng công ty HKVN 5.3 Đề xuất biện pháp ứng dụng công nghệ thông tin vào quản lý hoạt động đào tạo Tổng công ty HKVN Giới hạn phạm vi nghiên cứu Đề tài giới hạn nghiên cứu thực trạng biện pháp ứng dụng CNTT vào quản lý hoạt động đào tạo hệ thống đào tạo TCT HKVN Phơng pháp nghiên cứu tài tài c thc hin da phc thc hin da phc hin da phn dc hin da pha phng pháp sau: 7.1 Nhóm phng pháp nghiên cu lý lun:u lý lun:n: 7.1.1 Phơng pháp phân tích, tổng hợp lý thuyết hình thành giả thuyết: Thông qua việc đọc tài liệu, phân tích tổng hợp vấn đề lý thuyết có liên quan, nhằm hiểu biết sâu sắc chất, dấu hiệu đặc thù vấn đề nghiên cứu, sở xếp chúng thành hệ thống mối quan hệ biện chứng để hình thành giả thuyết khoa học 7.1.2 Phơng pháp phân loại, hệ thống hóa lý thuyết: Phơng pháp nhằm xếp thông tin lý luận đà thu đợc thành đơn vị kiến thức có chất, để từ xây dựng sở lý luận đề tài, cho phép thấy đợc toàn cảnh hệ thống tri thức khoa học thuộc vấn đề nghiên cứu 7.2 Nhóm phng pháp nghiên cu lý lun:u thc hin da phc tin:n: 7.2.1 Phương ph¸p quan s¸t: Trùc tiÕp quan s¸t øng dụng CNTT vào hoạt động đào tạo Tổng công ty HKVN, nhằm thu thập thông tin thực tiễn xác 7.2.2 Phng pháp i tài u tra: Dùng phiÕu hái, phiÕu xin ý kiÕn ®Ĩ thu thËp ý kiến giáo viên, cán quản lý hệ thống đào tạo Tổng công ty HKVN thực trạng biện pháp ứng dụng CNTT vào quản lý hoạt động đào tạo Tổng công ty HKVN 7.2.3 Phơng pháp nghiên cứu sản phẩm hoạt động tổng kết kinh nghiệm: Nghiên cứu sản phẩm hoạt động việc ứng dụng CNTT vào quản lý hoạt động đào tạo Qua đó, tổng kết kinh nghiệm từ việc ứng dụng CNTT vào quản lý hoạt động đào tạo TCT HKVN 7.2.4 Phng pháp chuyên gia: Thu thập, xin ý kiến chuyên gia, cán quản lý, giáo viên để có thông tin vấn đề nghiên cứu nhằm tăng độ tin cậy kết điều tra 7.3 Phng pháp thống kê toán hc: Để thực đề tài tác giả c: Để thực đề tài tác giả sử dụng số kiến thức thống kê toán học để tổng hợp, xử lý số liệu đà thu thập đợc nhằm làm tăng độ tin cậy kết đề tài Đóng góp đề tài Đánh giá thực trạng ứng dụng CNTT vào quản lý hoạt động đào tạo hệ thống đào tạo Tổng công ty HKVN giai đoạn 2001 - 2009, từ đề biện pháp ứng dụng CNTT vào quản lý hoạt động đào tạo hệ thống đào tạo Tổng công ty HKVN giai đoạn Cấu trúc luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo phụ lục Nội dung luận văn đợc chia làm chơng: Chơng 1: Cơ sở lý luận ứng dụng công nghệ thông tin quản lý hoạt động đào tạo Chơng 2: Thực trạng biện pháp ứng dụng công nghệ thông tin quản lý hoạt động đào tạo tổng Công ty Hàng Không Việt Nam Chơng 3: Biện pháp tăng cờng ứng dụng công nghệ thông tin quản lý hoạt động đào tạo Của tổng công ty HKVN Chơng Cơ sở lý ln vỊ øng dơng c«ng nghƯ th«ng tin quản lý hoạt động đào tạo 1.1 Tổng quan vấn đề nghiên cứu Nghị Hội nghị lần thứ bảy Ban chấp hành Trung ơng (khóa VII) ngày 30/07/1994 đà xác định: u tiên ứng dụng phát triển công nghệ tiên tiến, nh công nghệ thông tin phục vụ yêu cầu điện tử hóa tin học hóa kinh tế quốc dân Nghị Đại hội đại biểu Đảng toàn quốc lần thứ VIII nhấn mạnh: ứng dụng công nghệ thông tin tất lĩnh vực kinh tế quốc dân, tạo chuyển biến rõ rệt suất, chất lợng hiệu kinh tế Hình thành mạng thông tin quốc gia liên kết với số mạng thông tin quốc tế Ngày 17/10/2000, thị số 58 - CT/TW Bộ trị nêu rõ việc: Đẩy mạnh ứng dụng phát triển công nghệ thông tin phục vụ nghiệp công nghiệp hóa, đại hóa Thực chủ trơng Đảng Nhà nớc, thời gian qua đà có nhiều viết, hội thảo đề tài khoa học nghiên cứu vỊ øng dơng CNTT lÜnh vùc gi¸o dơc ë níc ta, thĨ nh: - Bµi viÕt “øng dơng CNTT giáo dục - học kinh nghiệm quốc tế Báo điện tử Đảng cộng sản Việt Nam; - Dự án Hỗ trợ đổi quản lý giáo dục SREM; - ứng dụng công nghệ thông tin truyền thông để đổi giáo dục đào tạo Việt Nam GS TSKH Đỗ Trung Tá; - Đổi phơng pháp dạy học sở øng dơng c«ng nghƯ th«ng tin” cđa Lu Anh Kú; - ứng dụng công nghệ thông tin dạy học trờng phổ thông Việt Nam - Đề tài NCKH cấp Bộ, mà số: B2003 - 49-42TĐ/ Đào Thái Lai; - ứng dụng công nghệ thông tin giảng dạy tõ xa phï hỵp víi thùc tÕ cđa Trêng Cao đẳng Kinh tế Kỹ thuật Công nghiệp I - Đề tài NCKH cấp Bộ, mà số: (2006); - Hội thảo khoa học toàn quốc Các giải pháp công nghệ quản lý ứng dụng CNTT & TT vào đổi phơng pháp dạy - học; - Hội thảo khoa học nâng cao chất lợng đào tạo ĐHQG Hà Nội năm 2000; - Hội thảo khoa học quốc gia lần thứ nghiên cứu phát triển ứng dụng công nghệ thông tin truyền thông ICT 2/ 2003; - Hội thảo khoa học quốc gia lần II nghiên cứu phát triển ứng dụng công nghệ thông tin truyền thông ICT 9/2004; - Hội thảo khoa học nghiên cứu phát triển E-learning Viện Công nghệ Thông tin (ĐHQGHN) Khoa Công nghệ Thông tin (Đại học Bách khoa Hà Nội) phối hợp tổ chức đầu tháng 3/2005 hội thảo khoa học ứng dụng hệ thống giáo dục đợc tổ chức Việt Nam; - Hội thảo khoa học toàn quốc CNTT &TT: Các giải pháp công nghệ quản lý ứng dụng CNTT & TT vào đổi phơng pháp dạy học Trờng ĐHSP Hà Nội phối hợp với Dự án Giáo dục đại häc tæ chøc tõ 09 - 10 / 12 / 2006 Trờng ĐHSP Hà Nội Nội dung Hội thảo gồm chủ đề nh: + Các giải pháp công nghệ đổi phơng pháp giảng dạy (phổ thông, đại học đại học): Công nghệ tri thức, công nghệ mà nguồn mở, hệ công cụ tạo nội dung elearning, chuẩn trao đổi nội dung giảng, công nghệ kiểm tra đánh giá; + Các giải pháp, chiến lợc phát triển ứng dụng CNTT-TT vào đổi phơng pháp dạy học: Chiến lợc phát triển, kinh nghiệm quản lý, mô hình tổ chức trờng học điện tử, mô hình dạy học điện tử ; + Các kết kinh nghiƯm cđa viƯc øng dơng c«ng nghƯ th«ng tin dạy học: Xây dựng sử dụng phần mềm dạy học, kho t liệu điện tử Trong hội thảo, nhà khoa học, nhà quản lý đà mạnh dạn đa vấn đề nghiên cứu vị trí, tầm quan trọng, ứng dụng phát triển CNTT đặc biệt giải pháp thúc đẩy ứng dụng CNTT giáo dục Ngoài ra, có số luận văn thạc sỹ khoa học quản lý giáo dục khóa trớc nh: Tăng cờng sử dụng công nghệ thôn tin quản lý đào tạo trung tâm giáo dục thờng xuyên tỉnh Hải Dơng Hoàng Tiến Dũng; Các giải pháp tăng cờng ứng dụng công nghệ thông tin vào quản lý trình đào tạo Trờng Đại học Kinh tế - Kỹ thuật công nghiệp Nguyễn Thị Hồng Sâm; Một số biện pháp quản lý ứng dụng công nghệ thông tin dạy học trờng trung học phổ thông quận Cầu Giấy - Hà Nội Đào Thị Ninh; Các giải pháp quản lý phát triển hệ thống thông tin hoạt động đào tạo trờng Bồi dỡng cán giáo dục Hà Nội Hoàng Thị Minh Hiền Nhìn chung công trình nghiên cứu kể đà tiếp cận nghiên cứu vấn đề giải pháp tăng cờng quản lý đào tạo; có nhiều đóng góp lý luận lẫn thực tiễn tơng ứng với yêu cầu giai đoạn phát triển giáo dục theo yêu cầu sở đào tạo Các nội dung công trình nghiên cứu đà tập trung vào vấn đề sau: - Tăng cờng quản lý trình đào tạo - Tăng cờng sử dụng công nghệ thông tin quản lý đào tạo - ứng dụng công nghệ thông tin giảng dạy Tuy nhiên cha có đề tài nghiên cứu biện pháp tăng cờng ứng dụng công nghệ thông tin vào hoạt động đào tạo hệ thống đào tạo Tổng công ty HKVN, với qui mô đào tạo ngày phát triển, để đảm bảo chất lợng hiệu cao trình đào tạo nguồn nhân lực, có kỹ nghiệp vụ đáp ứng yêu cầu phục vụ ngành hàng không Đó lý giúp thêm cho tác giả định chọn cho vấn đề nghiên cứu nh đà trình bày 1.2 Một số khái niệm 1.2.1 Quản lý Khái niệm quản lý đợc sử dụng nhiều lĩnh vực khác đời sống xà hội, hoạt động quản lý đợc hình thành từ phân công hợp tác lao động, từ xuất tổ chức cộng đồng với nhu cầu hớng tới đạt hiệu tốt Do xuất ngời quản lý quản lý Hoạt động quản lý không nhắc tới t tởng sâu sắc Các Mác đà viết: Tất lao động xà hội trực tiếp hay lao động chung tiến hành quy mô tơng đối lớn, nhiều cần đến đạo để điều hoà hoạt động cá nhân thực chức chung phát sinh từ vận động toàn thể sản xuất khác với vận động khí quan độc lập Một ngời độc tấu vĩ cầm tự điều khiển lấy mình, dàn nhạc cần phải có nhạc trởng Có thể hiểu quản lý điều khiển, huy, tổ chức, hớng dẫn, phối hợp trình hoạt động ngời tổ chức x· héi Tïy theo c¸ch tiÕp cËn kh¸c ngêi ta đa định nghĩa khác quản lý * Quan niệm quản lý tác giả nớc ngoài: - Nhà thực hành quản lý lao động nghiên cứu trình lao động F.Taylor cho rằng: Quản lý biết đợc xác điều bạn muốn ngời khác làm sau hiểu đợc họ đà hoàn thành công việc cách tốt rẻ [12, tr.10] - Với nhà lý luận quản lý kinh tế ngời Pháp, H Fayol Quản lý dự đoán lập kế hoạch, tổ chức, điều khiển, phối hợp kiểm tra Đó chức nhà quản lý [12, tr.10] - Theo tác giả ngời Mỹ, H.Koontz ngời khác: Quản lý thiết kế trì môi trờng mà cá nhân làm việc với nhóm, hoàn thành nhiệm vụ mục tiêu đà định [49, tr.3] * Quan niệm quản lý tác giả Việt Nam: - Quản lý theo Từ điển Tiếng Việt thông dụng (NXB Giáo dục 1998) là: Tổ chức, hoạt động đơn vị, quan; - Theo giáo trình khoa học quản lý, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh thì: Quản lý tác động có tổ chức, có hớng đích chủ thể quản lý tới đối tợng quản lý nhằm đạt mục tiêu đà đề ra; - Tác giả Vũ Ngọc Hải tác giả Nguyễn Lộc: Quản lý tác động có tổ chức, có hớng đích chủ thể quản lý (ngời quản lý) tới đối tợng quản lý (ngời bị quản lý) tổ chức nhằm làm cho tổ chức vận hành đạt đợc mục tiêu đề [12, tr.2] Hiện nay, khái niệm đợc định nghĩa cách rõ hơn: Quản lý trình đạt đến mục tiêu tổ chức cách vận dụng hoạt động (chức năng) kế hoạch hóa, tổ chức, đạo kiểm tra [12,tr.2] - Theo GS.TS Nguyễn Quang Uẩn:Quản lí trình tác động chủ thể quản lí đến khách thể quản lí thông qua công cụ, phơng tiện để đạt đợc mục tiêu quản lí 42, tr.11 - Theo PGS.TS Trần Quốc Thành quan niệm truyền thống: Quản lý trình tác động có ý thức chủ thể vào máy (đối tợng quản lý) cách vạch mục tiêu cho máy, tìm kiếm biện pháp tác động để máy đạt tới mục tiêu đà xác định17, tr5; góc độ trị xà hội Quản lý kết hợp tri thức với lao động Quản lý đợc xem tổ hợp cách thức, phơng thức tác động vào đối tợng để phát huy khả đối tợng nhằm thúc đẩy phát triển xà hội 25, tr5 Theo góc độ hành động: Quản lý trình điều khiển, Chủ thể quản lý điều khiển hoạt động ngời dới quyền đối tợng khác để đạt tới đích đặt 01, tr.6 Quan niệm Quản lý hoạt động có phối hợp nhằm định hớng kiểm soát trình tiến tới mục tiêu 07; tr.6 Nh vậy, định nghĩa quản lý tập trung vào hiệu công tác quản lý Hiệu phụ thuộc vào yếu tố: Chủ thể quản lý, khách thể quản lý mục đích công tác quản lý nhờ công cụ phơng pháp quản lý