Mục lục A Mở đầu Lí chọn đề tài Mục tiêu nghiên cứu Đối tợng nghiên cứu Phơng pháp nghiên cứu Cấu trúc nghiên cứu B Nội dung: Chơng I: HTQLMT tiêu chuẩn ISO 14000 Hệ thống quản lý môi trờng Bé tiªu chn ISO 14000 2.1 Giíi thiƯu vỊ tổ chức giới tiêu chuẩn hoa 2.2 Lịch sử phát triển, trình xây dựng hoàn thiện bé tiªu chuÈn ISO 14000 2.3 Bé tiªu chuÈn 2.4 Mục đích, ý nghĩa nội dung yêu cầu HTQLMT theo tiêu chuẩn ISO 14001 2.4.1 Mục đích ISO 14001 2.4.2 ý nghÜa cña ISO 14001 2.4.3 Néi dung yêu cầu HTQLMT theo tiêu chuẩn ISO 14001 2.5 Tình hình xây dựng áp dụng HTQLMT theo tiêu chuẩn ISO 14001 giới 2.5.1 Tình hình xây dựng áp dụng HTQLMT theo tiêu chuẩn ISO 14001 Việt Nam Chơng II : Kinh nghiệm sử dụng ISO 14000 doanh nghiệp khí Việt Nam I Giới thiệu chung ngành khí Việt Nam Hiện trạng sản xuất Hiện trạng môi trờng II Những mặt u việt việc sử dụng ISO 14000 doanh nghiệp khí III Những mặt hạn chế việc áp dụng ISO 14000 doanh nghiệp khí IV Bài học kinh nghiệm rút Nguyên nhân thành công việc sử dụng ISO 14000 doanh nghiệp khí Nguyên nhân không thành công việc sử dụng ISO 14000 doanh nghiệp khí Chơng III: áp dụng ISO 14001 công ty xe đạp VIHA- Hà Nội I Giới thiệu công ty xe đạp VIHA A Giới thiệu công ty xe đạp VIHA B Những vấn đề môi trờng công ty II Hiệu việc áp dụng ISO 14001 công ty xe đạp VIHA II.1 Chi phí áp dụng ISO 14001 công ty xe đạp VIHA II.2 Lợi ích áp dụng ISO 14001 công ty xe đạp VIHA II.2.1 Lợi ích kinh tế II.2.2 Lợi ích xà hội II.2.3 Lợi ích môi trờng III Xây dựng tiêu chuẩn ISO 14001 công ty xe đạp VIHA Lập kế hoạch thiết kế hệ thống Xây dựng văn HTQLMT Triển khai áp dụng giám sát Chứng nhận hệ thống Chơng IV : Các giải pháp thực C Kết luận kiến nghị Bảng chữ viết tắt HTQLMT : Hệ thống quản lý môi trờng QLMT : Quản lý môi trờng BVMT: Bảo vệ môi trờng ISO: Tổ chức quốc tế tiêu chuẩn hoá TC: Ban kÜ thuËt SC: TiÓu ban WG: Nhóm công tác KCMT : Khía cạnh môi trờng PCCC: Phòng cháy chữa cháy 10 KD: Phòng kinh doanh 11 PX: phân xởng 12 TH: Phòng tổng hợp 13 KT: Phòng kỹ thuật Lời cảm ơn Đầu tiên, xin cho em đợc nói lời cảm ơn chân thành đến thầy cô giáo khoa Kinh tế Quản lý môi trờng, đặc biệt Thầy giáo hớng dẫn PGS TS Nguyễn Thế Chinh, cô giáo Th.S Hoàng Thị Hà, thầy giáo Nguyễn Quang Hồng đà hớng dẫn em suốt trình thực chuyên đề thực tập Các thầy cô giáo đà hớng dẫn em phơng hớng cách tiếp cận đề tài mét c¸ch khoa häc nhÊt, cho em kinh nghiƯm công tác nghiên cứu khoa học Em xin cảm ơn anh, chị phòng Môi trờng & Phát triển cộng đồng- Trung tâm suất Việt Nam thuộc Tổng cục tiêu chuẩn đo lờng chất lợng đặc biệt Th.S Mai Hữu Tuyên đà giúp đỡ em thời gian thực tập nh su tầm tài liệu cho chuyên đề tốt nghiệp em Cuối cùng, chuyên đề đợc thực với nhiều cố gắng thân nhng nhiều thiếu sót Em xin chân thành cảm ơn ý kiến đóng góp thầy cô giáo Lời cam đoan Tôi xin cam đoan chuyên đề tốt nghiệp tự làm với hớng dẫn cán hớng dẫn thầy giáo PGS.TS Nguyễn Thế Chinh, cô giáo Th.S Hoàng Thị Hà, thầy giáo Nguyễn Quang Hồng, không chép, cắt ghép Tôi xin chịu trách nhiệm trớc Nhà trờng Khoa chuyên đề tốt nghiệp Sinh viên : A mở đầu Lí chọn đề tài Từ bắt đầu thời kỳ công nghiệp hóa, đe dọa tới sinh ngày gia tăng hoạt động ngời Những nhu cầu nhiên liệu, khởi đầu việc đốt gỗ than củi việc tiêu thụ than đá, dầu, khí tự nhiên lợng nguyên tử, đà gây suy thoáI tài nguyên tạo ảnh hởng bất lợi Kể từ cách mạng công nghiệp đợc thực từ kỷ trớc, dân số giới đà gia tăng mạnh mẽ bệnh tật trẻ em đà kiểm soát đợc, điều kiện vệ sinh y tế đà đợc cải thiện điều kiện sống đợc nâng cao Sự gia tăng nhu cầu lợng hàng hóa đà gây ô nhiễm môi trờng cách tàn nhẫn hậu vợt khả tự cân tự nhiên Những hoạt động nhân tạo ngời đà gây tác động với môi trờng điều kiện tự nhiên, đợc chứng minh thảm họa xảy hai thập kỷ qua Do đó, ngày bảo vệ môi trờng đà trở thành vấn đề quan trọng mang tính toàn cầu, ngày đợc nhiều quốc gia giới đặt thành quốc sách trở thành nội dung quan trọng chiến lợc mục tiêu phát triển kinh tế xà hội quốc gia Trong chiến lợc toàn cầu môi trờng đợc công bố năm 1980, Liên Hiệp Quốc đà nhấn mạnh rằng: loài ngời tồn nh phận thiên nhiên tơng lai thiên nhiên không đợc bảo vệ Chiến lợc khẳng định bảo vệ thực đợc phát triển không đôi với bảo vệ môi trờng Với mục đích xây dựng đa vào áp dụng phơng thức tiếp cận chung quản lý môi trờng, tăng cờng khả đo đợc kết hoạt động môi trờng, tạo điều kiện thuận lợi cho thơng mại quốc tế, năm 1993, Tổ chức Tiêu chuẩn hóa quốc tế ISO đà triển khai xây dựng Bộ Tiêu chuẩn ISO 14000 nhằm mục đích tiến tới thống áp dụng hệ thống quản lý môi trờng( HTQLMT), đảm bảo phát triển bền vững quốc gia, khu vực quốc tế Trên giới có tổ chức/doanh nghiệp đạt chứng HTQLMT ISO 14000 Việt Nam, định Phê duyệt chiến lợc Bảo vệ MôI trờng (BVMT) quốc gia đến năm 2010 định hớng đến năm 2020 ngày 02/12/2003 Thủ tớng phủ khẳng định: Chiến lợc BVMT phận tách rời chiến lợc phát triển kinh tế- xà hội, sở quan trọng bảo đảm phát triển bền vững đất nớc Đầu t BVMT đầu t cho phát triển bền vững Trong số tiêu phấn đấu đến năm 2020 liên quan ®Õn doanh nghiƯp ViƯt Nam nh sau: - 80% sở sản xuất, kinh doanh đợc cấp giấy chứng nhận đạt tiêu chuẩn môi trờng chứng ISO 14001 - 100% sản phẩm hàng hóa xuất 50% hàng hóa tiêu dùng nội địa đợc ghi nhÃn môi trờng theo tiêu chuẩn ISO 14021 Đó yêu cầu lớn doanh nghiệp khí nói chung nh doanh nghiệp khí có công nghệ lạc hậu Đặc biệt doanh nghiệp khí ngày bộc lộ nhiều vấn đề m«i trêng nh « nhiƠm kh«ng khÝ, ngn níc, tiÕng ồn, chất thải rắn làm ảnh h làm ảnh hởng đến đời sống sức khoẻ cộng đồng, cân sinh thái nguyên nhân biện pháp bảo vệ môi trờng thích hợp Bên cạnh đó, đất nớc ta thời kì CNH- HĐH với mục tiêu tăng tỷ lệ xuất mặt hàng, giảm chênh lệch doanh nghiệp Việt Nam víi c¸c doanh nghiƯp khu vùc ph¸t triĨn Chøng ISO 14001 trở thành rào cản doanh nghiệp trình kinh doanh, xuất hàng hoá làm ảnh h Việc tham gia hội nhập vào tổ chức thơng mại quốc tế ( WTO ), khu vực mậu dịch tự ( AFTA ) APEC trở nên thách thức lớn doanh nghiệp Việt Nam nói chung doanh nghiệp khí nói riêng Lý chọn nghiên cứu công ty xe đạp Viha Trong toàn quốc, ngành khí có khoảng 463 xí nghiệp khí quốc doanh, khoảng 900 sở quốc doanh, gần 50 xí nghiệp t doanh 29000 hộ sản xuất tiểu thủ công nghiệp khí Gần có khoảng gần 2000 xí nghiệp khí có vốn đầu t nớc Việc áp dụng HTQLMT theo tiêu chuẩn ISO 14001 doanh nghiệp khí Việt Nam gặp nhiều khó khăn công nghệ sản xuất lạc hậu, trình độ quản lý thấp, sở hạ tầng yếu kém, có hầu hết công ty liên doanh công ty có 100% vốn nớc có chứng ISO 14001 Trong Đảng Nhà nớc ®ang khun khÝch c¸c doanh nghiƯp qc doanh ¸p dơng HTQLMT để nắm phần chủ đạo kinh tế Còn công ty xe đạp VIHA công ty nhà nớc, hoạt động đặc trng cho công ty khí bao gồm hoạt động, tiện, sơn, hàn, xử lý bề mặt, công ty xuất hàng nớc châu âu nằm nội thành Hà Nội làm ảnh h Ngoài ra, công ty xe đạp Việt Nam xây dựng HTQLMT theo tiêu chuẩn quốc tế ISO 14001 để tiến tới đợc cấp chứng Mục tiêu nghiên cứu Xây dựng HTQLMT theo tiêu chuẩn ISO 14001 doanh nghiệp khí Nghiên cứu mẫu Công ty xe đạp VIHA Trong phân tích nội dung tiêu chuẩn ISO 14001 thực trạng sản xuất kinh doanh doanh nghiệp khí để đa đánh giá thuận lợi khó khăn việc đăng kí cấp chứng nhận ISO 14001 Đồng thời từ kinh nghiệm doanh nghiệp đà xây dựng HTQLMT đà ®ỵc cÊp chøng chØ ISO 14001 ®Ĩ ®a híng dẫn biện pháp hỗ trợ cho doanh nghiệp khí trình xây dựng HTQLMT đăng kí chứng nhận tiêu chuẩn ISO 14001 Đối tợng phạm vi nghiên cứu Xem xét trạng sản xuất, môi trờng ô nhiễm môi trờng ngành khí Việt Nam nh: công ty liên doanh sản xuất phụ tùng xe gắn máy, tổnh công ty thép Việt Nam, công ty thép Thái Nguyên, nhà máy Vinsal, khí Hà Nội, khí Quang Trung, khí Hồng Gai làm ảnh h Tiêu chuẩn ISO 14001, yêu cầu khả áp dụng hệ thống QLMT theo tiêu chuẩn ISO 14001 ngành khí Các u điểm hạn chế áp dụng tiêu chuẩn Đề giải pháp phơng hớng thực để áp dụng HTQLMT theo tiêu chuẩn ISO 14001 phù hợp với thực trạng kinh tế doanh nghiệp Đặc biệt xem xét trạng sản xuất trạng môi trờng bớc xây dựng tiêu chuẩn ISO 14001 công ty xe đạp Viha Phơng pháp nghiên cứu - Dùng phơng pháp phân tích chi phí- lợi ích Để tính toán chi phí không áp dụng tiêu chuẩn ISO 14001 chi phí việc áp dụng tiêu chuẩn Và phân tích lợi ích thu đợc từ tiêu chuẩn mang lại sử dụng phơng pháp tiếp cận hệ thống biện chứng, lôgic Xem xét mối quan hệ doanh nghiệp khí víi toµn bé nỊn kinh tÕ ViƯt Nam vµ xu hội nhập đất nớc Dùng phơng pháp thống kê, tổng hợp thông tin trạng sản xuất, cấu tổ chức, môi trờng, QLMT để xử lý số liệu thu đợc để chứng minh cho lập luận giảI pháp đề xuất Điều tra, khảo sát tình trạng ô nhiễm môI trờng, trạng QLMT việc xây dựng, áp dụng tiêu chuẩn ISO 14001 công ty khí Cấu trúc nội dung Ngoài lời mở đầu, kết luận, kiến nghị, phụ lục danh mục tài liệu tham khảo phần nội dung có: Chơng I: Hệ thống quản lý môi trờng tiêu chuẩn ISO 14000 - Chơng II: Kinh nghiệm sử dụng ISO 14000 doanh nghiệp khí Việt Nam Chơng III: áp dụng ISO 14000 công ty xe đạp Viha- Hà Nội Chơng IV: Các giải pháp thực tiêu chuẩn ISO 14001 công ty xe đạp viha B Nội dung: Chơng I: Hệ thống quản lý môI trờng tiêu chuẩn ISO 14000 Hệ thống quản lý môI trờng Mọi doanh nghiệp có chiến lợc phát triển đắn cố phấn đấu đạt minh chứng đợc khả kiểm soát môi trờng Hiện phơng thức tốt để đạt đợc bảo đảm minh chứng cho điều phải xây dựng, triển khai trì hệ thống quản lý môi trờng mong muốn với hoạt động quản lý doanh nghiệp Kết hoạt động quản lý họ họ tự công bố thị trờng chấp nhận với công nhận bên thứ ba họ đợc công nhận họ đợc giúp đỡ hớng dẫn quan quản lý nhà nớc hay quan chuyên ngành HTQLMT đợc định nghĩa : phần hệ thống quản lý chung bao gồm cấu tổ chức, hoạt động lập kế hoạch, trách nhiệm, quy tắc, thủ tục, trình nguồn lực để xây dựng thực hiện, xem xét trì sách môi trờng HTQLMT tuân thủ chu trình : LËp kÕ ho¹ch – Thùc hiƯn – KiĨm tra – Hành động khắc phục Bộ tiêu chuẩn ISO 14000 2.1 giíi thiƯu vỊ tỉ chøc thÕ giíi vỊ tiªu chuẩn hóa Các tiêu chuẩn quan trọng xà hội đại Một tiêu chuẩn hóa nhiều, đợc chấp nhận sử dụng nhiều nơi lợi ích mang lại nhiều Việc chấp nhận tiêu chuẩn rộng rÃI dẫn đến việc sử dụng hiệu tài nguyên cho sản xuất hơn, dẫn đến có nhiều cạnh tranh, quốc tế hơn, từ đa đến chi phí thấp cho ngời tiêu dùng Trên giới có nhiều tiêu chuẩn cạnh tranh, khác biệt tiêu chuẩn quốc gia khu vực thờng dẫn đến bất lợi cho nhà cạnh tranh, từ khiến ngời tiêu dùng phảI chịu giá cao Tổ chức quốc tế tiêu chuẩn hóa (ISO), đặt Geneva (Thụy Sĩ ) tổ chức đà có nhiều cố gắng việc hợp lý hóa hàng nghìn tiêu chuẩn ISO đợc thiết lập năm 1947 để quảng bá tiêu chuẩn giới việc thông tin liên lạc sản xuất ISO tổ chức phi phủ đại diện cho quyền lực để bắt buộc việc thực tiêu chuẩn ISO bao gồm đại diện từ 100 quốc gia liên quan đến việc tiêu chuẩn hóa Do hầu hết nớc, tiêu chuẩn hóa chức nhiệm vụ phủ, hầu hết thành viên tổ chức tiêu chuẩn hóa quốc tế từ tổ chức nhà nớc, trừ Mỹ có đại diện từ Viện tiêu chuẩn quốc gia tổ chức t nhân Các thành viên ISO đợc chia thành ba nhóm: thành viên thức quan quốc gia đợc bổ nhiệm nớc tơng ứng nh đại diện tiêu chuẩn hóa Thành viên liên lạc quốc gia quan tiêu chuẩn hóa thành viên đănng ký với mức phí đăng ký nhỏ Mặc dù có thành viên thức tham gia vào trình xây dựng tiêu chuẩn, thành viên liên lạc thành viên đăng ký đợc thông tin hoạt động ISO 2.2 Lịch sử phát triển, trình xây dựng hoàn thiện tiêu chuẩn ISO 14000 Vào năm 80 kỷ XIX, việc quan tâm đến môi trờng đà trở nên quan trọng Tầng ôzôn bảo vệ môi trờng giảm dần, đồng thời tầng khí bị ảnh hởng hiệu ứng nhà kính, từ dẫn đến nóng lên toàn cầu Trớc vấn đề đó, luật bảo vệ môi trờng Mỹ đà đợc Quốc hội nớc thông qua vào năm 1969, quan bảo vệ môi trờng Hoa Kỳ đà đợc thiết lập Liên hiệp quốc đà triệu tập hội nghị môi trờng Stockholm năm 1971 Trong hội nghị này: Thứ nhất, chơng trình môi trờng Liên hiệp quốc (UNEP) đà đợc thiết lập, nhằm phụ trách vấn đề thúc đẩy trách nhiệm nhận thức môi trờng giới Thứ hai, Hội đồng giới môi trờng phát triển ( WCED) đà đợc thiết lập Cũng vào năm 1987, họp toàn giới đà đợc tổ chức Montreal để xây dựng thỏa thuận cần thiết cho việc cấm sản xuất hóa chất phá hủy tầng ôzôn Trong suốt năm 1991, ISO với Hội đồng quốc tế kỹ thuật mạ thiết lập nên nhóm T vấn chiến lợc môi trờng (SAGE) víi sù tham gia dù cđa 25 níc ISO ®· cam kết thiết lập tiêu chuẩn quản lý môi trờng quốc tế Hội nghị thợng đỉnh Rio de Janeiro năm 1992 Một loạt công việc liên quan đến tiêu chuẩn môi trờng đà đợc bắt đầu vào năm 1992 ISO thành lập ủy ban kỹ thuật 207 ( TC 207)- quan chịu trách nhiệm xây dựng hệ thống quản lý môi trờng quốc tế công cụ cần thiết để thực hệ thống Phạm vi cụ thể TC 207 xây dựng hệ thống quản lý môi trờng đồng đa công cụ để thực hệ thống Công việc TC 207 đợc chia sáu tiểu ban nhóm làm việc đặc biệt Canada ban th ký ủy ban kỹ thuật TC 207 sáu quốc gia khác đứng đầu sáu tiểu ban ( xem hình 1) Tại họp TC 207, 22 quốc gia với tổng số 50 đại diện đà tham dự vào việc xây dựng tiêu chuẩn TC 207 thiết lập hai tiểu ban để xây dựng tiêu chuẩn môI trờng TiĨu ban SC viÕt ISO 14001 vµ ISO 14004, chủ yếu dựa tiêu chuẩn BS 7750 đóng góp quan trọng số quốc gia Tiểu ban SC viết tiêu chuẩn ISO 14010,14011 14012