Mở đầu hiKtham gia vào kinh tế thị trờng, doanh nghiệp phải có mục tiêu chiến lợc kinh doanh cụ thể Tuy nhiên, sống doanh nghiệp không phụ thuộc vào hoạt động thân doanh nghiệp mà bị ảnh hởng nhiều tình hình hoạt động doanh nghiệp khác Rất khó thống kê đợc giới có doanh nghiệp lớn, vừa nhỏ tiến hành hoạt động sản xuất kinh doanh; mét ngµnh, mét lÜnh vùc kinh tÕ thể, số doanh nghiệp tham gia khó liệt kê cách rõ ràng Để vợt qua chiến thắng đối thủ thơng trờng, doanh nghiệp phải nghiên cứu đề biện pháp nhằm nâng cao sức cạnh tranh sản phẩm mà đem trao đổi, buôn bán thị trờng Trong kinh tế thị trờng quốc gia nói riêng toàn giới nói chung, vấn đề cạnh tranh vấn đề nhng vấn đề mang tính thời ; cạnh tranh khiến thơng trờng ngày trở nên nóng bỏng Việt Nam đà tích cực tham gia vào hoạt động thơng mại quốc tế lợi ích mang lại từ hoạt động kinh tế này, nhng mức độ tham gia hạn chế Ngành may mặc Việt Nam đợc coi ngành hàng mũi nhọn chiến lợc sản xuất hớng xuất khẩu, nhng lại cha thực khẳng định đợc thị trờng giới Lợng hàng xuất trực tiếp (bán FOB) thấp chủ yếu thực gia công theo đơn đặt hàng nớc Do vậy, tính cạnh tranh sản phẩm may mặc thị trờng quốc tế cha đợc quan tâm đầy đủ Công ty May Chiến Thắng (trực thuộc Tổng Công ty Dệt - May Việt Nam) từ thành lập (1968) đà đợc 30 năm, trải qua nhiều gian nan, vất vả nhng đạt đợc thành tựu đáng kể Cùng với phát triển đất nớc, Công ty May Chiến Thắng dần hoàn thiện ngày cố gắng góp phần khẳng định khả phát triển ngành may xuất Sản phẩm Công ty May Chiến Thắng gồm nhiều chủng loại, sản phẩm may mặc số sản phẩm khác nh thêu in, thảm len, nhng chất lợng, mẫu mÃ, giá sản phẩm cách thức tổ chức, quản lý, điều hành hoạt động sản xuất kinh doanh Công ty nhiều vấn đề bất cập Để đẩy mạnh hoạt động xuất khẩu, mở rộng thị trờng nớc, từ nâng cao khả thu lợi nhuận, Công ty May Chiến Thắng phải thực quan tâm tới việc lập thực hiệu chiến lợc kinh doanh, quan trọng chiến lợc cạnh tranh sản phẩm may mặc thị trờng quốc tế Xuất phát từ nhận thức tầm quan trọng việc nâng cao sức cạnh tranh sản phẩm may mặc Việt Nam nói chung Công ty May Chiến Thắng nói riêng, em đà lựa chọn đề tài nghiên cứu Một số biện pháp nhằm nâng cao sức cạnh tranh sản phẩm Công ty May Chiến Thắng thị trờng quốc tế cho luận văn tốt nghiệp Bài luận văn nhằm phân tích đánh giá sức cạnh tranh sản phẩm Công ty May Chiến Thắng, thông qua phân tích chung hoạt động sản xuất kinh doanh Công ty mối tơng quan cạnh tranh với số đối thủ cạnh tranh tiêu biểu Từ đó, chuyên đề xin đa giải pháp cụ thể để cải thiện sức cạnh tranh sản phẩm Công ty điều kiện thơng mại định Bài luận văn đợc trình bày dựa báo cáo thống kê Công ty vµ cđa TCT DƯt - May ViƯt Nam, cïng mét số tài liệu khác có liên quan Trong có sử dụng phơng pháp nghiên cứu kinh tế học nh phơng pháp phân tích tổng hợp, phơng pháp tiếp cận hệ thống, phơng pháp thống kê, phơng pháp mô hình hoá để xem xét, phân tích đánh giá vấn đề lý luận thực tiễn Kết cấu viết gồm chơng, có nội dung khái quát nh sau : Chơng I Những lý luận cạnh tranh nhân tố ảnh hởng đến cạnh tranh thơng mại quốc tế Chơng II Thực trạng hoạt động sản xuất kinh doanh cạnh tranh sản phẩm Công ty May Chiến Thắng thời gian qua Chơng III Các giải pháp nhằm nâng cao sức cạnh tranh sản phẩm Công ty may Chiến Thắng thời gian tới Thời gian thực tập Công ty May Chiến Thắng đà cho em thêm nhiều kiến thức thực tiễn công tác quản lý, xếp thực công việc xuất nhập Qua đó, em vận dụng kiến thức đà đợc học vào thực tế để nghiên cứu hoàn thành luận văn tốt nghiệp Tuy nhiên, khoảng cách lý thuyết thực tế khó tránh khỏi, nên ý kiến, giải pháp đợc nêu cha đầy đủ mang tính định hớng Em mong đợc đóng góp ý kiến thầy cô giáo bạn Em xin chân thành cảm ơn! Hà Nội, tháng năm 2002 Chơng I Những lý luận cạnh tranh nhân tố ảnh hởng đến cạnh tranh thơng mại quốc tế 1.1 Các hình thức chiến lợc cạnh tranh hoạt động thơng mại quốc tế Các doanh nghiệp không muốn bó hẹp hoạt động sản xuất, kinh doanh phạm vi quốc gia, mà họ tìm cách hớng thị trờng nớc lợi ích thơng mại quốc tế mang lại Có nhiều mục đích động thúc đẩy doanh nghiệp tham gia mạnh mẽ vào hoạt động thơng mại quốc tế, để mở rộng khả cung ứng hay tiêu thụ hàng hoá, để tìm kiếm nguồn lực nớc ngoài, để đa dạng hoá hoạt động kinh doanh Tuy nhiên, tất nhằm mục đích tối đa hoá lợi nhuận ổn định lợi nhuận Vì vậy, thành công hay thất bại nhà kinh doanh quốc tế phụ thuộc vào nguồn lực nớc ngoài, vào mức tiêu thụ hàng hoá, vào giá hàng hoá quan trọng khả cạnh tranh với đối tác quốc tế Hoạt động thơng mại quốc tế bao gồm thơng mại hàng hoá hữu hình thơng mại hàng hoá vô hình, hoạt động gia công thuê cho nớc thuê nớc gia công, hoạt động tái xuất khẩu, chuyển xuất chỗ Tuỳ theo đặc điểm, tính chất loại hình thơng mại quốc tế mà doanh nghiệp đa cách thức nghiên cứu, phân tích đánh giá xác thông tin phục vụ cho việc xây dựng chiến lợc cạnh tranh thích hợp, trớc hết việc xác định xác hình thức chiến lợc cạnh tranh tối u cho doanh nghiệp 1.1.1 Khái niệm đặc điểm cạnh tranh thơng mại quốc tế Trớc hết, cần phải phân biệt điểm khác biệt cạnh tranh doanh nghiệp cạnh tranh quốc gia, cạnh tranh doanh nghiệp nhằm mở rộng thị trờng quy mô sản xuất, nâng cao lợi nhuận, nâng cao giá trị gia tăng sản phẩm ; khi, cạnh tranh quốc gia nhằm thúc đẩy phát triển chung kinh tế giới, đảm bảo đời sống phúc lợi xà hội Các nhà kinh tế học đà đa định nghĩa cạnh tranh theo phơng diện khác nhau, cã thÓ theo ý nghÜa kinh tÕ häc, chÝnh trị học hay triết học Do viết đề cập đến vấn đề cạnh tranh doanh nghiệp, nên cách hiểu chung cạnh tranh ganh đua doanh nghiệp hoạt động sản xuất kinh doanh kinh tế thị trờng nhằm giành cho lợng cầu tối u lợng cung định để tối đa hoá lợi nhuận Cạnh tranh kinh tế chạy marathon kinh tế nhng đích cuối cùng, cảm nhận thấy đích ngời trở thành nhịp cầu cho đối thủ khác vơn lên phía trớc Sau chiến tranh lạnh, cạnh tranh thơng mại quốc tế ngày trở nên liệt Các nớc u tiên cho phát triển cải thiện vị trí trật tự kinh tế quốc tế, mà điều có đợc thắng lợi cạnh tranh thơng mại quốc tế thị trờng giới thông qua hoạt động sản xuất kinh doanh doanh nghiệp 1.1.1.1 Các hình thái cạnh tranh thị trờng Để có chiến lợc cạnh tranh đắn thị trờng quốc tế doanh nghiệp, quốc gia phải xác định đợc hình thái cạnh tranh thị trờng, tức dạng thị trờng mà tham gia, để từ có đối sách kinh doanh thích hợp Điều thực mang tính định thành công doanh nghiệp kinh doanh môi trờng quốc tế chịu ảnh hởng nhiều yếu tố khách quan Nền kinh tế thị trờng có hình thái cạnh tranh sau Cạnh tranh hoàn hảo (cạnh tranh tuý) Thị trờng cạnh tranh hoàn hảo thị trờng có nhiều ngời bán hàng ngời có u để cung ứng số lợng sản phẩm quan trọng ảnh hởng đến giá Về phía ngời mua ngời mua số lợng sản phẩm quan trọng ảnh hởng đến giá Các sản phẩm bán đợc ngời mua xem ®ång nhÊt (Ýt kh¸c vỊ quy c¸ch phÈm chÊt, mẫu mà hay phơng thức, dịch vụ mua bán) Các tin tức thị trờng ứng dụng cho ngời mua ngời bán, điều kiện tham gia hay rút lui khỏi thị trờng dễ dàng Trong thị trờng cạnh tranh hoàn hảo, đờng cầu thị trờng đờng nằm ngang (cầu co giÃn hoàn toàn) Ngời bán ngời mua ngời chấp nhận giá Nếu ngời bán định giá sản phẩm cao hay thấp giá thị trờng ngời mua Vì vậy, ngời kinh doanh thị trờng chủ yếu tìm biện pháp giảm thấp chi phí sản xuất số lợng sản phẩm đến giới hạn mà chi phí biên doanh thu biên, họ áp dụng chiến lợc cạnh tranh giá thị trờng Nói chung, thị trờng cạnh tranh hoàn hảo khó tìm thấy điều kiện Cạnh tranh không hoàn hảo Thị trờng cạnh tranh không hoàn hảo tình trạng cạnh tranh bình thờng thực tế phổ biến điều kiện Đây thị trờng mà phần lớn sản phẩm không đồng Cùng sản phẩm chia làm nhiều thứ loại, nhiều chất lợng Sản phẩm tơng tự đợc bán với nhÃn hiệu khác nhau, nhÃn hiệu mang hình ảnh hay uy tín khác nhau, khác biệt sản phẩm không đáng kể (sự khác biệt mang ý nghĩa quan niệm, tâm lý chính); điều kiện mua bán hàng khác Ngời bán có uy tín độc đáo riêng biệt ngời mua nhiều lý khác : khách hàng quen, gây đợc lòng tin hay cách thức quảng cáo ảnh hởng đến ngời mua, làm ngời mua thích nhà cung ứng nhà cung ứng khác Đờng cầu thị trờng đờng không co giÃn Việc mua bán sản phẩm đợc thực bầu không khí có tính chất giao thơng lớn - điều khác hẳn thị trờng cạnh trạnh hoàn hảo Ngời bán thu hút khách hàng nhiều cách : quảng cáo, chiêu mại, phơng thức bán hàng, cung cấp dịch vụ, tín dụng, có nhiều điều khoản u đÃi Do đó, giá có phân biệt, xuất hiện tợng nhiều giá Có thể nói giá lên xuống thất thờng tuú khu vùc, tuú nguån cung øng, tuú ngêi mua Thị trờng độc quyền Thị trờng độc quyền thị trờng mà có ngời bán độc kiểm soát hoàn toàn số lợng sản phẩm hay dịch vụ bán thị trờng Tình trạng độc quyền xảy sản phẩm thay sản phẩm ®éc qun §iỊu kiƯn gia nhËp hay rót lui khái thị trờng độc quyền có nhiều trở ngại vốn đầu t lớn độc quyền bí công nghệ Thị trờng cạnh tranh giá, mà ngời bán toàn quyền định giá tuỳ thuộc vào mục đích lợi nhuận tối đa mang lại cho nhà độc quyền Đờng cầu hÃng cạnh tranh độc quyền co giÃn, nghiêng dốc xuống dới phía phải Sự xuất độc quyền đà làm khác biệt đờng cầu thị trờng đờng cầu hÃng độc quyền Nhà độc quyền khống chế giá số lợng sản phẩm cung cấp gây trở ngại cho việc phát triển sản xuất làm hạn chế nhu cầu tiêu dùng thị trờng Mô hình thị trờng đợc sử dụng mét sè ngµnh then chèt mµ nÕu cã nhiỊu ngời tham gia dễ gây lũng đoạn thị trờng 1.1.1.2 Các phơng thức cạnh tranh Cạnh tranh giá Mặc dù, theo lý thuyết kinh tế, giá đợc hình thành gặp gỡ cung cầu, nhng doanh nghiệp hoàn toàn định giá cho sản phẩm tuỳ theo mục đích kinh doanh cụ thể, cần mức giá bù đắp đợc chi phí sản xuất phải có lÃi Do vậy, doanh nghiệp chọn giá làm công cụ cạnh tranh Trong thơng mại nói chung thơng mại quốc tế nói riêng - để giành phần thắng chạy đua kinh tế doanh nghiệp thờng đa mức giá thấp giá đối thủ cạnh tranh nhằm lôi khách hàng, qua tiêu thụ nhiều hàng hoá dịch vụ Các đối thủ hoàn toàn phản ứng lại cách hạ giá thấp Phơng thức cạnh tranh đà trở nên gay gắt biến thành chiến tranh giá doanh nghiệp Cạnh tranh chất lợng Khi thu nhập đời sống dân c ngày cao phơng thức cạnh tranh giá xem hiệu Chất lợng sản phẩm dịch vụ mối quan tâm khách hàng, nên nh hàng hoá có chất lợng thấp dù có bán giá rẻ tiêu thụ đợc Để nâng cao khả cạnh tranh hàng hoá dịch vụ, doanh nghiệp không cách khác phải nâng cao chất lợng sản phẩm dịch vụ Chất lợng đợc thể hiƯn qua nhiỊu u tè cđa s¶n phÈm, nÕu doanh nghiệp không đủ điều kiện phát triển yếu tố chất lợng sâu khai thác mạnh một vài yếu tố Ngày với phát triển mạnh mẽ khoa häc vµ kü tht cịng nh sù bµnh tríng cđa công ty đa quốc gia, vấn đề cạnh tranh chất lợng trở nên gay gắt sản phẩm đa thị trờng đảm bảo chất lợng cao Chính vậy, quốc gia có trình độ sản xuất nhiều hạn chế khó có khả cạnh tranh thị trờng quốc tế Cạnh tranh dịch vụ Ngoài phơng thức cạnh tranh giá cả, cạnh tranh chất lợng thực tế doanh nghiệp cạnh tranh với dịch vụ Đây phơng thức cạnh tranh phổ biến thị trờng quốc tế - dịch vụ trớc bán, dịch vụ bán hàng tận nơi cho khách, dịch vụ sau bán Các phơng thức dịch vụ ngày đợc sử dụng rộng rÃi đa dạng hơn, lĩnh vực dịch vụ tăng dần tỷ trọng cấu kinh tế Cạnh tranh dịch vụ có hiệu cao khách hàng thấy đợc tôn trọng họ có cảm tình với sản phẩm doanh nghiệp Ngoài ra, doanh nghiệp sử dụng phơng thức kết hợp biến tấu dựa phơng thức Các phơng thức marketing (chiêu hàng, tiếp thị, quảng cáo, nghiên cứu phân tích thị trờng ) đợc sử dụng nh công cụ cạnh tranh, ảnh hởng lớn tới hiệu việc tiếp cận chiếm lĩnh thị trờng doanh nghiệp 1.1.2 Các chiến lợc cạnh tranh quốc tế Để xác định đợc chiến lợc cạnh tranh thích hợp, trớc hết doanh nghiệp phải tìm hiểu lợi cạnh tranh so với doanh nghiệp ngành 1.1.2.1 Lợi cạnh tranh Lợi cạnh tranh u đạt đợc doanh nghiệp (so với doanh nghiệp khác ngành) cách tơng đối, dựa nguồn lực lực sản xuất doanh nghiệp Doanh nghiệp có lợi cạnh tranh thờng đạt đợc mức lợi nhuận cao mức trung bình Tỷ suất lợi đạt đợc doanh nghiệp (so với doanh nghiệp khác ngành) cánhuận thờng đợc xác định tỷ số đó, ví dụ nh lợi nhuận doanh thu (ROS return on sales) lợi nhuận tài sản (ROA - return on assets) Các tỷ suất cao thể đợc lợi cạnh tranh doanh nghiệp Nếu xem xét lợi c¹nh tranh cđa doanh nghiƯp theo tû st ROS , ta cã thĨ biĨu diƠn nh sau : Lỵi nhn = Doanh thu - Tæng chi phÝ = Doanh thu Doanh thu (CP đ/vị SP * tổng khối lợng SP) = Giá đ/vị SP * tổng khối lợng SP Tổng chi phí = 1Doanh thu Chi phí đ/vị SP = 1Giá đ/vị SP Do đó, để có (tỷ suất ROS) cao hay để mức tổng lợi nhuận ( = tổng DT tổng CP) cao mức trung bình ngành, doanh nghiệp phải có mức chi phí đơn vị sản phẩm thấp đối thủ cạnh tranh (tạo lợi cạnh tranh bên trong), làm cho sản phẩm khác với sản phẩm đối thủ cạnh tranh (khác biệt hoá sản phẩm nhằm định giá sản phẩm cao đối thủ cạnh tranh - tạo lợi cạnh tranh bên ngoài), thực đồng thời hai cách Trớc đây, nhà kinh tế thờng nhấn mạnh nhân tố liên quan đến chi phí khác biệt hoá sản phẩm, nhng ngày ngời ta thờng chấp nhận lợi cạnh tranh kết đa nhân tố Yếu tố định lợi cạnh tranh Bốn yếu tố tạo nên lợi cạnh tranh bao gồm : Hiệu - Chất lợng - Đổi - Nhạy cảm với khách hàng Đây yếu tố chung xây dựng nên lợi cạnh tranh, chúng biểu thị cách để giảm chi phí đa dạng hoá mà doanh nghiệp ngành sản xuất sản phẩm dịch vụ áp dụng Hiệu : đại lợng đợc đo chi phí đầu vào cần thiết để sản xuất loại sản phẩm Tăng hiệu có nghĩa tạo thêm đợc khối lợng sản phẩm đầu nhiều từ khối lợng đầu vào đà định Trong hai yếu tố đầu vào bản, việc tăng hiệu sử dụng vốn thờng khó nhiều so với việc tăng suất lao động Vì thế, không tính đến yếu tố khác doanh nghiệp có suất lao động cao doanh nghiệp đạt hiệu cao nhất, đạt đợc chi phí thấp Chất lợng : Sản phẩm có chất lợng sản phẩm đáng tin cậy việc thực tốt chức năng, công tác công việc theo thiết kế Sản phẩm có chất lợng cao có tác dụng kép việc tạo lợi cạnh tranh Thứ nhất, cung cấp sản phẩm có chất lợng cao thoả mÃn nhu cầu tạo tiếng tăm cho nhÃn hiệu hàng hoá Thứ hai, có ảnh hởng tích cực đến việc tăng suất chất lợng cao tiết kiệm đợc chi phí thời gian làm lại sản phẩm hỏng hóc Đổi : Nếu thành công, đổi sản phẩm hay trình công nghệ tạo cho doanh nghiệp đặc điểm riêng mà đối thủ cạnh tranh Tính chất đặc biệt cho phép doanh nghiệp định giá mức cao đối thủ giảm chi phí sản xuất xuống thấp Các đối thủ bắt chớc đổi thành công Vì vậy, để trì lợi so sánh cần phải đổi liên tục, đặc biệt hoàn cảnh rào cản bắt chớc thấp Nhạy cảm với khách hàng : Doanh nghiệp phải cách xác định đáp ứng đợc ý muốn, nhu cầu khách hàng Để thoả mÃn họ, doanh nghiệp cần phải cung cấp mặt hàng với nhu cầu với thời gian, thời điểm mà khách hàng trông đợi Ngoài chất lợng sản phẩm, việc sử dụng dịch vụ trớc, sau bán hàng tăng cờng khả đáp ứng nhu cầu khách hàng Cả bốn yếu tố góp phần tạo chi phí thấp lợi đa dạng hoá doanh nghiệp, mang lại cho doanh nghiệp lợi nhuận cao mức trung bình giúp cho doanh nghiệp hoạt động tốt đối thủ cạnh tranh Cơ sở hình thành trì lợi cạnh tranh Lợi cạnh tranh doanh nghiệp nh lợi so sánh quốc gia, đợc hình thành dựa nguồn lực lực Nguồn lực doanh nghiệp đợc chia thành nguồn lực hữu hình (con ngời, đất đai, nhà xởng, thiết bị) nguồn lực vô hình (nhÃn hiệu hàng hoá, danh tiếng, quyền, bí qut c«ng nghƯ, hay nghƯ tht marketing), ngn lùc hiƯn có nguồn lực Nguồn lực đợc coi đặc biệt doanh nghiệp khác có cha thể có đợc Năng lực doanh nghiệp đợc hình thành từ kỹ việc khai thác, phối hợp nguồn lực hớng nguồn lực vào mục đích sản xuất Những kỹ thờng trực công việc hàng ngày doanh nghiệp, đợc thể qua cách thức định quản lý trình nội doanh nghiệp để đạt mục tiêu đà đề Để có lực riêng biệt, doanh nghiệp phải có nguồn lực độc đáo kỹ cần thiết để khai thác nguồn lực đó, khả quản lý hữu hiệu để quản lý nguồn lực chung Tuy nhiên, đà có đợc lợi cạnh tranh doanh nghiệp trì đợc lợi bao lâu, nói cách khác đối thủ cạnh tranh đạt đợc lợi Điều phụ thuộc vào yếu tố : độ cao rào cản bắt chớc, khả đổi đối thủ cạnh tranh vận động tổng thể môi trờng ngành Thờng nguồn lực dễ bị chép kỹ năng, lực dựa sở hữu hình thờng dễ bị bắt chớc lực dựa sở vô hình Do đó, để trì đợc lâu lợi cạnh tranh, doanh nghiệp phải tích cực nâng cao trình độ quản lý, nâng cao uy tín doanh nghiệp, giữ vững bí công nghệ chiến lợc marketing Khi mét doanh nghiƯp thùc hiƯn mét chiÕn lỵc tøc ký cam kết dài hạn dựa sở nguồn lực lực định Nh vậy, đối thủ cạnh tranh đà thiết lập cam kết dài hạn phơng thức kinh doanh đó, đối thủ chậm việc chép lợi cạnh tranh doanh nghiệp đợc đổi Sự vận động tổng thể môi trờng ngành thể mức độ động ngành Những ngành động ngành có tốc độ đổi sản phẩm nhanh Khi hàng rào ngăn cản việc chép thấp đối thủ cạnh tranh nhiều môi trờng động với đối thủ thay đổi, lợi cạnh tranh doanh nghiệp trở nên thời 1.1.2.2 Chiến lợc cạnh tranh Sau tìm hiểu lợi cạnh tranh, doanh nghiệp phải phân tích, đánh giá lựa chọn chiến lợc cạnh tranh thích hợp, tuỳ hoàn cảnh điều kiện cụ thể Sự phù hợp chiến lợc cạnh tranh đợc xác định thông qua việc kiểm tra tính quán mục tiêu sách đà đề xuất, phù hợp với nguồn lực, với môi trờng, khả khai thác, sử dụng truyền đạt thông tin