BỘYTẾ TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y – DƯỢC THÁI NGUYÊN LƯỜNG VĂN HOM NGHIÊNC UTH CTRẠNGS C H E NHT T MỘT SỐ YẾU TỐ LIÊN QUAN Ở NGƯỜI MÔNG HAI HUY N VÙNG CAO MÙ CANG CHẢI VÀ TRẠM TẤU TỈNH YẾN ÁI VÀ MỘT SỐ GIẢI PHÁP LU N ÁN ÁC SĨ CHUYÊN KHOA CẤP II Thái Nguyên - 2012 BỘYTẾ TRƢỜNG ĐẠI HỌC Y – DƢỢC THÁI NGUYÊN LƢỜNG VĂN HOM NGHIÊN C U TH C TRẠNG S C HỎE B NH TẬT MỘT SỐ YẾU TỐ LIÊN QUAN Ở NGƢỜI MÔNG HAI HUY N VÙNG CAO MÙ CANG CHẢI VÀ TRẠM TẤU TỈNH YẾN BÁI VÀ MỘT SỐ GIẢI PHÁP LUẬN ÁN BÁC SĨ CHUYÊN KHOA CẤP II Chuyên ngành: Y tế công cộng Mã số: 62 72 76 01 Hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS Đàm hải Hồn Thái Ngun - 2012 ii LỜI CAM ĐOAN Tơi xin cam đoan số liệu kết nghiên cứu luận án thu thập trung thực chưa công bố cơng trình nghiên cứu khoa học Tơi xin cam đoan thơng tin trích dẫn luận án rõ nguồn gốc Thái Nguyên, ngày 02/01/2012 Lường Văn Hom iii LỜI CẢM ƠN Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành sâu sắc đến thầy, Phó Giáo sư, Tiến sỹ Đàm Khải Hồn, Phó Trưởng khoa Y tế cộng cộng, Trường Đại học Y - Dược Thái Nguyên - Người tận tình hướng dẫn tơi để hồn thành luận án tốt nghiệp Tôi xin trân trọng cảm ơn Đảng ủy, Ban Giám hiệu, Khoa y tế công cộng, Khoa Sau đại học tập thể Thầy, Cô giáo Trường Đại học Y Dược Thái Nguyên, tạo điều kiện giúp đỡ, giảng dạy, bảo, hướng dẫn đóng góp ý kiến q báu cho tơi q trình học tập, nghiên cứu hồn thành luận án Tơi xin cảm ơn Ban Giám đốc toàn thể cán công chức Sở Y tế tỉnh Yên Bái quan tâm tạo điều kiện, động viên thời gian học tập Tôi xin cảm ơn Bệnh viện Đa khoa, Trung tâm Y tế huyện Mù Cang Chải, Trạm Tấu; Ủy ban nhân dân, Trạm Y tế nhân dân xã: Chế Cu Nha, Mồ Dề huyện Mù Cang Chải, xã Bản Công, Bản Mù huyện Trạm Tấu, tỉnh Yên Bái tạo điều kiện thuận lợi, giúp đỡ tơi thu thập số liệu q trình nghiên cứu Tôi xin cảm ơn anh, chị em, bạn bè đồng nghiệp gia đình ln động viên khuyến khích, tạo điều kiện giúp đỡ tơi suốt q trình học tập, nghiên cứu hồn thành cơng trình nghiên cứu Yên Bái, ngày 02 tháng 01 năm 2012 Tác giả Lường Văn Hom iv DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT BC - Xã Bản Công BM - Xã Bản Mù CCN - Xã Chế Cu Nha CSSK - Chăm sóc sức khỏe CSSKBĐ - Chăm sóc sức khỏe ban đầu CSSKND - Chăm sóc sức khỏe nhân dân CSSKSS - Chăm sóc sức khỏe sinh sản DS-KHHGĐ - Dân số - Kế hoạch hóa gia đình DTTS - Dân tộc thiểu số GDSK - Giáo dục sức khỏe HGĐ - Hộ gia đình HTCNTT - Hệ thống cấp nước tập trung HVS - Hợp vệ sinh KHHGĐ - Kế hoạch hóa gia đình KCB - Khám chữa bệnh MD -XãMồDề MCC - Huyện Mù Cang Chải NCKH - Nghiên cứu khoa học NHS - Nữ hộ sinh Miền núi phía Bắc - MNPB NVYTTB - Nhân viên Y tế thơn v PKĐKKV - Phịng khám đa khoa khu vực PCBXH - Phòng chống bệnh xã hội PTTT - Phương tiện truyền thông SD - Sử dụng TP - Thành phố TT - Trung tâm TrT - Huyện Trạm Tấu TTYT - Trung tâm y tế TT- GDSK - Truyền thông giáo dục sức khỏe TTYTDP - Trung tâm y tế dự phòng tỉnh TT PCBXH - Trung tâm Phòng chống bệnh xã hội TYT - Trạm y tế VSMT - Vệ sinh môi trường UBND - Ủy ban nhân dân vi MỤC LỤC Trang Trang phụ bìa i LỜI CAM ĐOAN ………………………………………… ………………ii LỜI CẢM ƠN .iiii MỤC LỤC .iv DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT .Error! Bookmark not defined DANH MỤC CÁC BẢNG viii DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ ixi ĐẶT VẤN ĐỀ Chƣơng TỔNG QUAN 1.1 Thực trạng sức khỏe bệnh tật người Mông 1.2 Các nguy thách thức sức khỏe người dân tộc thiểu số nói chung người Mơng phía Bắc 18 1.3 Các giải pháp Đảng Nhà nước để CSSK người DTTS nói chung người Mơng nói chung khu vực miền núi phía Bắc 26 1.4 Vài nét khái quát huyện Mù Cang Chải, Trạm Tấu 29 Chƣơng ĐỐI TƢỢNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CU 31 2.1 Đối tượng nghiên cứu 31 2.2 Địa điểm, thời gian nghiên cứu 31 2.3 Phương pháp nghiên cứu 31 Chƣơng ẾT QUẢ NGHIÊN C U 42 3.1 Thực trạng sức khoẻ, bệnh tật người Mông hai huyện Mù Cang Chải, Trạm Tấu tỉnh Yên Bái 42 vii 3.2 Tình hình nhân lực y tế, sở vật chất trạm y tế kết thực 10 chuẩn quốc gia y tế xã xã huyện nghiên cứu Error! Bookmark not defined 3.3 Các yếu tố liên quan đến sức khỏe, bệnh tật người Mông 54 3.4 Các giải pháp CSSK cho người Mông huyện Mù Cang Chải, Trạm Tấu tỉnh Yên Bái .71 Chƣơng BÀN LUẬN 80 4.1 Thực trạng sức khoẻ, bệnh tật người Mông hai huyện Mù Cang Chải, Trạm Tấu tỉnh Yên Bái năm 2010 80 4.2 Các yếu tố liên quan đến sức khỏe, bệnh tật người Môn g .92 4.3 Các giải pháp CSSK cho người Mông huyện Mù Cang Chải, Trạm Tấu tỉnh Yên Bái .96 ẾT LUẬN 100 IẾN NGHỊ .103 TÀI LIỆU THAM KHẢO .a PHỤ LỤC h viii DANH MỤC CÁC BẢNG Số Tên bảng 3.1 Chiều cao, cân nặng BMI học sinh THPT người Mông Trang 32 3.2 Kết BMI học sinh trung học phổ thông 33 3.3 Mối liên quan yếu tố với BMI thấp HS THPT 35 3.4 Tỷ lệ suy dinh dưỡng trẻ < tuổi 36 3.5 Mối liên quan yếu tố với tình trạng SDD thể nhẹ cân 37 trẻ < tuổi 3.6 Một số tiêu kinh tế văn hóa hộ gia đình người Mơng 39 xã điều tra 3.7 Tình hình vệ sinh mơi trường 40 3.8 Tình hình chăm sóc sức khoẻ cho bà mẹ trẻ em 41 3.9 Tình hình thực chương trình DS-KHHGĐ 43 3.10 Tình hình bệnh tật tuần qua hộ gia đình 45 3.11 Tình hình sử dụng dịch vụ y tế 46 3.12 Mối liên quan KT, VH, XH với bệnh tật người dân 48 3.13 Mối liên quan yếu tố VSMT với bệnh tật người dân 49 3.14 Tình hình nhân lực xã nghiên cứu 51 3.15 Tình hình nhân lực đơn vị y tế hai huyện Trạm Tấu, 52 Mù Cang Chải 3.16 Tình hình sở vật chất, trang thiết bị xã nghiên cứu 53 3.17 Kết chấm điểm theo 10 Chuẩn quốc gia y tế xã giai đoạn 56 ix 2001-2010, tháng 12 năm 2010 DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ Số Tên biểu đồ 3.1 Tỷ lệ BMI học sinh THPT hai huyện nghiên cứu Trang 34 3.2 Tỷ lệ suy dinh dưỡng hai huyện điều tra 37 3.3 Tình hình sử dụng nhà tiêu hộ điều tra 41 3.4 Tỷ lệ phụ nữ đẻ nhà sở y tế hộ điều tra 43 3.5 Tình hình lựa chọn nơi phương pháp chữa bệnh hộ có 47 người ốm điều tra 3.6 Mối liên quan yếu tố VSMT với bệnh tật người dân 50