TRƯỜNG ĐẠI HỌC HỒNG ĐỨC KHOA GIÁO DỤC MẦM NON LÊ NGỌC ÁNH (MSV: 1569010004) XÂY DỰNG BIỆN PHÁP TỔ CHỨC MƠI TRƯỜNG CHƠI NHẰM PHÁT TRIỂN TÍNH TỰ LẬP CHO TRẺ – TUỔI Ở TRƯỜNG MẦM NON KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP NGÀNH: GIÁO DỤC MẦM NON i THANH HÓA, THÁNG 05 NĂM 2019 TRƯỜNG ĐẠI HỌC HỒNG ĐỨC KHOA GIÁO DỤC MẦM NON XÂY DỰNG BIỆN PHÁP TỔ CHỨC MƠI TRƯỜNG CHƠI NHẰM PHÁT TRIỂN TÍNH TỰ LẬP CHO TRẺ – TUỔI Ở TRƯỜNG MẦM NON Sinh viên thực hiện: Lê Ngọc Ánh MSSV: 1569010004 Lớp: K18A - GDMN Giảng viên hướng dẫn: ThS Lê Thị Huyên ii THANH HÓA, THÁNG 05 NĂM 2019 iii LỜI CẢM ƠN Khóa luận thực trường Đại Học Hồng Đức Có kết này, trước tiên em xin tỏ lời cảm ơn sâu sắc tới cô giáo ThS Lê Thị Huyên, người tận tình bảo, hướng dẫn em hồn thành khóa luận tốt nghiệp với đề tài : “Xây dựng biện pháp tổ chức mơi trường chơi nhằm phát triển tính tự lập cho trẻ - tuổi trường mầm non” Em xin tỏ lòng biết ơn chân thành tới thầy cô giáo khoa Giáo dục mầm non, thư viện Trường Đại Học Hồng Đức tạo điều kiện giúp đỡ em hồn thành khóa luận Em xin gửi lời cảm ơn tới gia đình, bạn bè quan tâm giúp đỡ em trình làm khóa luận em Trong khn khổ thời gian cho phép vốn kiến thức có hạn, chắn khóa luận em khơng tránh khỏi khiếm khuyết Em mong góp ý quý thầy bạn để khóa luận hồn thiện Em xin chân thành cảm ơn! Thanh Hóa, tháng 05 năm 2019 Sinh viên thực Lê Ngọc Ánh i PHẦN MỞ ĐẦU Lý chọn đề tài Đất nước ta thời kỳ đổi hội nhập diện rộng địi hỏi người Việt Nam phải người có trí tuệ, động, sáng tạo, đáp ứng yêu cầu phát triển theo xu hướng chung khu vực giới Trong phẩm chất cần hình thành cho người thời đại tính tự lập phẩm chất quan trọng Tính tự lập điều kiện giúp cho người thích ứng nhanh với thay đổi xã hội, giúp cá nhân tự chủ cơng việc,trong sống - từ phát huy lực thân khẳng định giá trị Giáo dục mầm non mắt xích hệ thống giáo dục quốc dân, với mục tiêu: “cần phát triển số giá trị,nét tính cách phẩm chất phù hợp với độ tuổi như:mạnh dạn, tự tin, độc lập, sáng tạo, linh hoạt, tự giác tạo điều kiện thuận lợi cho trẻ tham gia vào sống,chuẩn bị tốt cho việc học tập lớp bậc học sau có kết quả”, việc phát triển (giáo dục) tính tự lập từ độ tuổi mầm non phù hợp với mục tiêu đào tạo bậc học mục tiêu đào tạo hệ thống giáo dục Ngay từ tuổi lên ba trẻ bộc lộ tính tự lập lại chưa có khả tự chủ chưa tự lập thực hành động mà biểu mong muốn “tự làm” người lớn bắt chước người lớn Đến – tuổi mức độ hồn thiện q trình tâm lý trẻ cao hơn, hoạt động vui chơi có phát triển chất, kỹ trị chơi trẻ hồn thiện hơn, mầm mống hoạt động học tập bắt đầu xuất thời điểm thích hợp để phát triển tính tự lập cho trẻ Vui chơi góp phần phát triển tồn diện nhân cách trẻ, thơng qua vui chơi trẻ học cách làm người, việc hình thành tính tự lập hoạt động vui chơi lứa tuổi quan trọng cần thiết, khả tự lập giúp trẻ tự giải vấn đề trẻ gặp phải “cuộc sống” trẻ, sở cho khả làm việc độc lập hoạt động học trẻ sau Mơi trường có ảnh hưởng đến phát triển tính độc lập trẻ hoạt động vui chơi nên nhà giáo tổ chức cách khoa học, hấp dẫn, linh hoạt tạo điều kiện cho trẻ tự hoạt động đối tượng i mơi trường chơi thúc đẩy nảy sinh ý tưởng chơi sáng tạo trẻ, giúp trẻ chơi cách tích cực, phát huy tính tự lập trẻ: trẻ tự nghĩ trị chơi, tự lập kế hoạch chơi cho mình, tự tổ chức buổi chơi, tự giải tình nảy sinh trị chơi Mơi trường chơi mang tính “mở” giúp trẻ trải nghiệm nhiều hơn, phát triển nhận thức đồng thời tạo hội cho trẻ thể tính tự chủ, trẻ trở nên nhanh nhẹn chơi tự lập Môi trường ảnh hưởng nhiều đến việc giáo dục tính tự lập trẻ: mơi trường khơng tốt khó phát huy hết khả năng, lực trẻ khơng hình thành cho trẻ tính tự lập, sang tạo cách tốt Chương trình đổi quan tâm nhiều tới cách tổ chức môi trường hoạt động cho trẻ trình tổ chức hoạt động, quan điểm tích hợp theo chủ điểm dạy học lấy trẻ làm trung tâm ý hết Thực tế trường mầm non, giáo viên chưa quan tâm mức chưa biết cách tổ chức mơi trường để phát huy tối đa tính tích cực khả tự lập cá nhân trẻ nhóm trẻ Mơi trường hoạt động trẻ chưa tổ chức cách khoa học nghèo nàn học liệu, làm trẻ nhàm chán; chưa phát huy hết tác dụng đồ dùng đồ chơi việc định hướng cho nảy sinh ý tưởng chơi sáng tạo trẻ Mơi trường chưa thực gợi mở, chưa kích thích trẻ hoạt động cách tích cực, độc lập, tự tin, làm cho trẻ thấy gị bó, trẻ trở nên thụ động ỷ lại vào người khác nên chưa phát huy khả tư lập trẻ Khả định mơi trường chơi có ý nghĩa lớn hoạt động vui chơi phát triển tính tự lập trẻ nên từ lý trên, lựa chọn nghiên cứu vấn đề: “Xây dựng biện pháp tổ chức môi trường chơi nhằm phát triển tính tự lập cho trẻ - tuổi trường mầm non” Mục đích nghiên cứu Nghiên cứu số biện pháp tổ chức môi trường chơi nhằm phát triển tính tự lập cho trẻ – tuổi hoạt động chơi trường mầm non hiên nay, góp phần nâng cao hiệu giáo dục tính tự lập thực mục tiêu phát triển toàn diện nhân cách trẻ ii Khách thể đối tượng nghiên cứu 3.1 Khách thể nghiên cứu: Quá trình tổ chức hoạt động vui chơi cho trẻ – tuổi trường mầm non 3.2 Đối tượng nghiên cứu: Biện pháp tổ chức môi trường chơi nhằm phát huy tính tự lập cho trẻ – tuổi trường mầm non Giả thuyết khoa học Môi trường chơi có ảnh hưởng tới hoạt động vui chơi trẻ Mẫu giáo lớn hoàn thiện phẩm chất tâm lý cá nhân trẻ, đặc biệt phát triển khả tự lập hoạt động chơi trẻ, giáo viên quan tâm tổ chức môi trường chơi phù hợp với lực kinh nghiệm trẻ, đưa vào môi trường chơi yếu tố tự điều khiển, thay đổi không gian chơi linh hoạt tạo điều kiện phát triển tính tự lập trị chơi cho trẻ mẫu giáo – tuổi trường mầm non Nhiệm vụ nghiên cứu 5.1 Cơ sở lý luận việc xây dựng biên pháp tổ chức môi trường chơi nhằm phát triển tính tự lập trẻ 5.2 Nghiên cứu thực trạng tổ chức môi trường chơi cho trẻ MGL trường MN thực trạng biểu tính tự lập trẻ – tuổi trò chơi 5.3 Đề xuất số biện pháp để tổ chức mơi trường chơi nhằm phát huy tính tự lập hoạt động vui chơi cho trẻ – tuổi trường mầm non đạt hiệu Giới hạn phạm vi nghiên cứu đề tài Đề tài hướng vào nghiên cứu số biện pháp để tổ chức mơi trường chơi nhằm phát triển tính tự lập hoạt động vui chơi trẻ – tuổi số trường mầm non Huyện Quảng Xương Phương pháp nghiên cứu 7.1.Phương pháp nghiên cứu lý luận - Phân tích, so sánh, tổng hợp hóa, khái quát hóa hệ thống hóa sở lý luận liên quan đến đề tài nghiên cứu 7.2 Phương pháp nghiên cứu thực tiễn iii  Phương pháp quan sát sư phạm - Quan sát biểu tính tự lập trẻ hoạt động vui chơi trước sau thực nghiệm - Quan sát tác động sư phạm giáo viên q trình tổ chức mơi trường hoạt động tổ chức hoạt động chơi cho trẻ  Phương pháp điều tra phiếu - Sử dụng phiếu điều tra giáo viên để tìm hiểu nhận thức lấy ý kiến giáo viên việc tổ chức môi trường chơi nhằm phát huy tính tự lập trẻ  Phương pháp đàm thoại - Trao đổi với giáo viên biện pháp giáo viên sử dụng khó khăn việc tổ chức môi trường chơi cho trẻ – tuổi  Phương pháp thống kê toán học Những đóng góp khóa luận 8.1.Hệ thống sở lý luận thực tiễn việc tổ chức môi trường chơi biểu tính tự lập trị chơi trẻ mẫu giáo, thực trạng tổ chức mơi trường chơi biểu tính tự lập hoạt động vui chơi trẻ mẫu giáo – tuổi số trường mầm non đại bàn Huyện Quảng Xương 8.2 Đề xuất số biện pháp để tổ chức môi trường chơi nhằm phát triển khả tự lập trẻ MGL trường MN iv PHẦN NỘI DUNG CHƯƠNG I: CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VIỆC XÂY DỰNG BIỆN PHÁP TỔ CHỨC MÔI TRƯỜNG CHƠI NHẰM PHÁT TRIỂN TÍNH TƯ LẬP CHO TRẺ – TUỔI Ở TRƯỜNG MẦM NON 1.1 Lịch sử nghiên cứu 1.1.1 Lịch sử nghiên cứu nước ngồi  Nghiên cứu mơi trường chơi Con người sinh lớn lên “ môi trường” Sự sống người tồn thiếu “ mơi trường” Chính mà có nhiều quan niệm khác “ môi trường” đến phát triển toàn diện người mặt thể chất lẫn phẩm chất tâm lý cá nhân Theo trường phái sinh học như: Uynxon, Monot, S.Freud,… phủ nhận vai trị mơi trường đến phát triển người Họ cho phát triển người quy định gen di truyền, yếu tố mơi trường sản sinh biến đổi nhỏ hành vi trẻ Trong hà khoa học theo trường phái xã hội học (do J.Watson- nhà tâm lý học người Mỹ khởi xướng) lại đề cao tầm quan trọng môi trường Họ cho môi trường động lực phát triển người, người đối tượng thụ động tạo nên yếu tố môi trường, nhân tố môi trường làm thay đổi hành vi trẻ Một số tác giả khác lại đưa quan điểm mang tính nhị nguyên cho hai yếu tố sinh học mơi trường có giá trị ngang phát triển toàn diện người [1] Nhìn chung, quan điểm nhìn nhận ảnh hưởng mơi trường tới phát triển nhân cách phiến diện, chưa đầy đủ Chủ nghĩa vật biện chứng khẳng định người vừa thực thể tự nhiên vừa tổng hòa mối quan hệ xã hội mối quan hệ người môi trường mối quan hệ biện chứng v Lý luận mác-xít hình thành phát triển người bối cảnh xã hôi cụ thể C.Mác khẳng định luận điểm vật biện chứng tiếng: “ chất người khơng phải trừu tượng vốn có cá nhân riêng biệt Trong tính thực nó, chất người tổng hịa mối quan hệ xã hội” [2] Nó trở thành kim nam đắn để nghiên cứu phát triển người điều kiện lịch sử - xã hội định để ngành khoa học nghiên cứu người như: Xã hội học, Triết học, Tâm lí học, Giáo dục học lấy làm sở xuất phát Trong sản xuất ảnh hưởng môi trường đến suất lao động nhà tâm lý học lao động nghiên cứu tập trung vào điều kiện môi trường vi mô như: nhiệt độ, màu sắc, âm thanh, khung cảnh, mối quan hệ liên nhân cách nhóm nhỏ yếu tố có tác dộng mạnh đến hiệu làm việc người lao động Những nghiên cứu môi trường theo hướng có ý nghĩa việc thiết kế mơi trường vi mô tổ chức quản lý sản xuất để đạt suất cao Các nhà khoa học có nhiều cơng trình nghiên cứu ảnh hưởng môi trường đến phát triển nhân cách người Nhà Tâm lý học Mỹ Kenloc (1923) nuôi khỉ 10 tháng tuổi điều kiện môi trường với cậu trai tháng tuổi để so sánh ảnh hưởng mơi trường đến khỉ người Và nhiều ví dụ khác cho thấy vai trị mơi trường sống vật người quan trọng, tác động môi trường sống người làm thay đổi chất dã thú vật ngược lại môi trường lồi vật tác động mạnh vào chất người Nhà Xã hội học Mỹ R.E Pác- nói: “Người khơng đẻ người, đứa trẻ trở nên người trình giáo dục” Điều nói lên rằng: Vai trị yếu tố mơi trường văn hóa xã hội, mơi trường giáo dục có tính định đến hình thành nhân cách người Cuối kỷ XIX, giới xuất nghiên cứu ảnh hưởng yếu tố mơi trường di truyền hình thành nhân cách cá nhân vi