Mối quan hệ đầu tư với tăng trưởng – phát triển kinh tế LỜI CẢM ƠN Chúng em xin chân thành cảm ơn người giúp đỡ, tạo điều kiện cho chúng em nghiên cứu, hồn chỉnh đề tài Đặc biệt, chúng em xin gửi lời cảm ơn chân thành tới thầy giáo hướng dẫn đề tài: TS Từ Quang Phương bảo giúp đỡ tận tình thầy giúp chúng em hồn thành cơng trình nghiên cứu Nhóm – Lớp KT Đầu tư 47C Mối quan hệ đầu tư với tăng trưởng – phát triển kinh tế LỜI NÓI ĐẦU 1.Tính cấp thiết đề tài: Mười lăm năm đổi nước ta gắn liền với hoạt động đầu tư phát triển đất nước Kể từ năm 1991 đến tốc độ tăng trưởng nước ta đạt mức cao tỷ lệ mức tăng thu hút đầu tư ngày lớn với mối quan hệ đầu tư tăng trưởng - phát triển kinh tế ngày chặt chẽ góp phần khơng nhỏ vào q trình phát triển kinh tế - xã hội Việt Nam: “Mối quan hệ đầu tư tăng trưởng mối quan hệ biện chứng nhân - Để đạt mục tiêu tăng trưởng, cần giải thoả đáng toán đầu tư Đầu tư điều kiện tiên quyết, yếu tố đầu vào cho tăng trưởng; ngược lại tăng trưởng kết đầu đầu tư Mỗi mục tiêu tăng trưởng cần đạt đòi hỏi mức độ đầu tư tương xứng định” Điều thể đường phát triển đắn mà Đảng nhà nước ta lựa chọn Đặc biệt, việc Việt Nam trở thành thành viên thứ 150 WTO cuối năm 2006 tạo cho kinh tế nước ta nhiều hội thách thức lĩnh vực phải kể đến việc phải để giữ vững tăng cường trình độ phát triển mức đầu tư đất nước Do có đánh giá thành công hạn chế việc tăng cường mối quan hệ đầu tư sản lượng năm qua cần thiết việc định hướng cho phát triển kinh tế đất nước cho năm tới Nhóm – Lớp KT Đầu tư 47C Mối quan hệ đầu tư với tăng trưởng – phát triển kinh tế Tầm quan trọng đầu tư tăng trưởng - phát triển kinh tế, không lý thuyết kinh tế từ trước đến đề cập, điều bàn cãi Tuy nhiên, áp dụng lý thuyết vào thực tiễn Việt Nam đạt gì? Từ đó, nhóm chúng em chọn đề tài “ Mối quan hệ tác động qua lại đầu tư tăng trưởng - phát triển kinh tế” Với mục đích tập trung nghiên cứu, làm rõ số thành công hạn chế chủ yếu việc tăng cường mối quan hệ này; đồng thời nêu lên vài kiến nghị để nâng cao mối quan hệ đầu tư tăng trưởng - phát triển kinh tế, góp phần định hướng thúc đẩy q trình phát triển toàn diện đất nước 2.Đối tượng phạm vi nghiên cứu: Đối tượng nghiên cứu: Đầu tư tăng trưởng – phát triển kinh tế Phạm vi nghiên cứu: Đề tài tập trung nghiên cứu vấn đề lý luận thực tiễn lien quan đến mối quan hệ tác động qua lại đầu tư tăng trưởng - phát triển kinh tế Do hạn chế thời gian điều kiện nghiên cứu, đề tài chủ yếu tập trung vào vấn đề thuộc chế, sách tầm kinh tế quốc dân; thời gian, tập trung cho số liệu giai đoạn 1993-2005 đề xuất cho giai đoạn 20062010 3.Phương pháp nghiên cứu: Đề tài sử dụng phương pháp thống kê học, phương pháp toán kinh tế, thu thập, phân tích tổng hợp số liệu, phương pháp tư logic kết hợp với phần mềm tin học đại Kết hợp vận dụng chế hành thực tiễn sống nghiên cứu lý luận Nhóm – Lớp KT Đầu tư 47C Mối quan hệ đầu tư với tăng trưởng – phát triển kinh tế 4.Kết cấu đề tài: Tên đề tài: “Mối quan hệ tác động qua lại đầu tư tăng trưởng - phát triển kinh tế” Bố cục đề tài: Ngoài phần mở đầu, mục lục, danh mục tài liệu tham khảo, đề tài kết cấu thành phần: Phần I: Lý thuyết chung đầu tư, tăng trưởng – phát triển kinh tế mối quan hệ đầu tư với tăng trưởng – phát triển kinh tế Phần II: Thực trạng đầu tư, tăng trưởng – phát triển kinh tế mối quan hệ đầu tư với tăng trưởng – phát triển kinh tế Phần III: Giải pháp để nâng cao hiệu sử dụng vốn đầu tư, thúc đẩy tăng trưởng phát triển kinh tế, tạo tiền đề cho việc củng cố mối quan hệ đầu tư với tăng trưởng – phát triển kinh tế Nhóm – Lớp KT Đầu tư 47C Mối quan hệ đầu tư với tăng trưởng – phát triển kinh tế PHẦN I LÝ THUYẾT CHUNG VỀ ĐẦU TƯ, TĂNG TRƯỞNG - PHÁT TRIỂN VÀ MỐI QUAN HỆ GIỮA ĐẦU TƯ VỚI TĂNG TRƯỞNG - PHÁT TRIỂN I CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN Khái niệm đầu tư Đầu tư hy sinh nguồn lực để tiến hành hoạt động nhằm thu cho người đầu tư kết định tương lai lớn nguồn lực bỏ để đạt kết Nguồn lực tiềm lực vật chất, tiềm lực phi vật chất, người, tài nguyên, tiềm tài chính, phi tài chính, tài ngun hữu hình, vơ hình… Đầu tư trình bỏ vốn để tạo nên vận hành tài sản kinh doanh nhà xưởng, máy móc, vật tư để mua cổ phiếu, trái phiếu lấy lời Những tài sản đầu tư sinh lợi dần thỏa mãn dần nhu cầu định cho người bỏ vốn toàn xã hội thời gian định tương lai Khái niệm tăng trưởng kinh tế Tăng trưởng kinh tế gia tăng thu nhập kinh tế khoảng thời gian định (thường năm) Sự gia tăng thể quy mô tốc độ Quy mô tăng trưởng phản ánh gia tăng nhiều hay ít, cịn tốc độ tăng trưởng sử dụng với ý nghĩa so sánh tương đối phản ánh gia tăng nhanh hay chậm thời kỳ Thu nhập kinh tế biểu dạng vật giá trị Thu nhập giá trị phản ánh qua tiêu GDP, GNI tính cho tồn thể kinh tế tính bình qn đầu người Như vậy, chất tăng trưởng phản ánh thay đổi lượng kinh tế Nhóm – Lớp KT Đầu tư 47C Mối quan hệ đầu tư với tăng trưởng – phát triển kinh tế Khái niệm phát triển kinh tế Ngày nay, quốc gia phấn đấu mục tiêu phát triển kinh tế Qua thời gian khái niệm phát triển đến thống Phát triển kinh tế hiểu trình biến đổi mặt lượng mặt chất, kết hợp cách chặt chẽ q trình hồn thiện hai vấn đề kinh tế - xã hội quốc gia Nội dung phát triển kinh tế khái quát theo ba tiêu thức:  Sự gia tăng thu nhập bình quân đầu người Đây tiêu thức thể trình biến đổi lượng kinh tế, điều kiện cần để nâng cao mức sống vật chất quốc gia thực mục tiêu khác phát triển kinh tế  Sự biến đổi theo xu cấu kinh tế Đây tiêu thức phản ánh biến đổi chất kinh tế quốc gia Để phân biệt giai đoạn phát triển hay so sánh trình độ phát triển kinh tế nước với nhau, người ta thường dựa vào dấu hiệu dạng cấu ngành kinh tế mà quốc gia đạt  Sự biến đổi ngày tốt vấn đề xã hội Mục tiêu cuối phát triển kinh tế xã hội tăng trưởng hay chuyển dịch cấu kinh tế, mà việc xố đói nghèo, tăng lên tuổi thọ bình quân, khả tiếp cận đến dịch vụ y tế, nước sạch, dân trí… II LÝ THUYẾT PHẢN ÁNH MỐI QUAN HỆ GIỮA ĐẦU TƯ VỚI TĂNG TRƯỞNG VÀ PHÁT TRIỂN KINH TẾ Trường phái kinh tế Cổ Điển Theo Ricardo, nhà kinh tế học cổ điển lớn nhất, nông nghiệp ngành kinh tế quan trọng hàng đầu Từ đó, ơng cho yếu tố tăng trưởng kinh tế đất đai, lao động vốn Trong ngành tuỳ trình độ kỹ thuật định yếu tố kết hợp với theo tỷ lệ định; đó, đất đai yếu tố quan trọng Nhóm – Lớp KT Đầu tư 47C Mối quan hệ đầu tư với tăng trưởng – phát triển kinh tế Trong nông nghiệp, đất đai yếu tố quan trọng tạo tăng trưởng song yếu tố giới hạn tăng trưởng giải cách đầu tư vào công nghiệp để xuất hàng công nghiệp mua lương thực rẻ từ nước ngồi, phát triển cơng nghiệp để tác động ngược trở lại nông nghiệp Mơ hình tăng trưởng Harrod-Domar Mơ hình tăng trưởng đơn giản tiếng ứng dụng rộng rãi mơ hình Harrod-Domar hai nhà kinh tế Roy Harrod Evsey Domar người Mỹ nghiên cứu độc lập đưa phổ biến năm 1940 Đây mơ hình thể mối quan hệ đầu tư tăng trưởng: g = s/k Tốc độ tăng trưởng tổng sản phẩm phụ thuộc vào tỷ trọng tích luỹ tổng sản phẩm (s) hệ số (k) Hệ số k gọi hệ số ICOR (hệ số gia tăng vốn đầu ra) Hệ số nói lên rằng: vốn tạo đầu tư yếu tố tăng trưởng; tiết kiệm nhân dân công ty nguồn gốc đầu tư Chỉ số ICOR thấp biểu tình trạng đầu tư nghèo nàn Chỉ số ICOR cao thể lãng phí vốn đầu tư Mơ hình Harrod - Domar có ý nghĩa quan trọng thời kỳ đầu giai đoạn phát triển quốc gia Quan điểm chủ yếu mơ hình nhấn mạnh đến vai trị yếu tố vốn, vốn vấn đề chủ yếu để tăng trưởng kinh tế Các tổ chức tài quốc tế Ngân hàng giới, Quỹ tiền tệ quốc tế… dựa vào mơ hình để nhấn mạnh vai trò viện trợ việc bù đắp chênh lệch vốn trao đổi ngoại thương Lý thuyết gia tốc đầu tư Keynes Để sản xuất đơn vị đầu vào cho trước cần phải có lượng vốn đầu tư định Tương quan sản lượng vốn đầu tư biểu diễn sau: Nhóm – Lớp KT Đầu tư 47C Mối quan hệ đầu tư với tăng trưởng – phát triển kinh tế x=K/Y Trong đó: K - vốn đầu tư thời kỳ nghiên cứu Y - sản lượng thời kỳ nghiên cứu x - hệ số gia tốc đầu tư Theo lý thuyết này, đầu tư ròng hàm thay đổi sản lượng Nếu sản lượng tăng, đầu tư ròng > Sản lượng tăng, đầu tư ròng tăng theo Nếu tổng cầu sản lượng thời gian dài khơng đổi, đầu tư rịng Ưu điểm lý thuyết gia tốc đầu tư  Phản ánh mối quan hệ sản lượng với đầu tư  Phản ánh tác động tăng trưởng kinh tế đến đầu tư Khi kinh tế tăng trưởng cao, sản lượng kinh tế tăng, hội kinh doanh lớn, dẫn đến tiết kiệm tăng cao đầu tư nhiều Nhược điểm lý thuyết gia tốc đầu tư  Lý thuyết giả định quan hệ sản lượng đầu tư cố định, thực tế ln biến động nhiều nhân tố khác  Xét chất lý thuyết xem xét biến động đầu tư (NI) biến động tổng đầu tư tác động thay đổi sản lượng Lý thuyết số nhân đầu tư Số nhân đầu tư phản ánh quan hệ việc gia tăng đầu tư với gia tăng sản lượng, phản ánh mức sản lượng thay đổi đầu tư thay đổi đơn vị Cơng thức: Trong k = ΔY/ ΔI k - số nhân đầu tư ΔY - Mức gia tăng sản lượng ΔI - Mức gia tăng đầu tư Nếu I = S → k = / (1 – MPC) = / MPS ( k > 1) Nhóm – Lớp KT Đầu tư 47C Mối quan hệ đầu tư với tăng trưởng – phát triển kinh tế Như việc gia tăng đầu tư có tác dụng khuyết đại sản lượng tăng lên số nhân lần Mối quan hệ ΔY ΔI quan hệ thuận Nếu MPC lớn, k lớn độ khuyếch đại sản lượng lớn ngược lại MPS lớn k nhỏ III MỐI QUAN HỆ GIỮA ĐẦU TƯ VỚI TĂNG TRƯỞNG VÀ PHÁT TRIỂN Mối quan hệ đầu tư tăng trưởng, phát triển kinh tế mối quan hệ biện chứng nhân - Để đạt mục tiêu tăng trưởng, cần giải thoả đáng toán đầu tư Đầu tư điều kiện tiên quyết, yếu tố đầu vào cho tăng trưởng; ngược lại tăng trưởng kết đầu đầu tư Mỗi mục tiêu tăng trưởng cần đạt đòi hỏi mức độ đầu tư tương xứng định Tác động đầu tư đến tăng trưởng phát triển kinh tế 1.1 Đầu tư tác động đến tổng cung tổng cầu kinh tế  Tác động đến tổng cầu: Để tạo sản phẩm cho xã hội, trước hết cần đầu tư Đầu tư yếu tố chiếm tỷ trọng lớn tổng cầu toàn kinh tế Theo số liệu Ngân hàng giới, đầu tư thường chiếm 24 đến 28% cấu tổng cầu tất nước giới AD = C + I + G + X – M C: Chi tiêu I: Đầu tư X: Xuất G: Tiêu dùng phủ M: Nhập Vì vậy, quy mô đầu tư thay đổi tác động trực tiếp đến quy mơ tổng cầu, tác động ngắn hạn Khi tổng cung chưa kịp thay đổi, tăng lên đầu tư làm cho tổng cầu tăng kéo theo gia tăng sản lượng giá yếu tố đầu vào Nhóm – Lớp KT Đầu tư 47C Mối quan hệ đầu tư với tăng trưởng – phát triển kinh tế  Tác động đến tổng cung Tổng cung kinh tế gồm nguồn cung nước cung từ nước Bộ phận chủ yếu, cung nước hàm yếu tố sản xuất: vốn, lao động, tài nguyên, công nghệ , thể qua phương trình sau: Q = F (K, L, T, R ) K: Vốn đầu tư L: Lao động T: Công nghệ R: Nguồn tài nguyên Như vậy, tăng qui mô vốn đầu tư nguyên nhân trực tiếp làm tăng tổng cung kinh tế, yếu tố khác không đổi Mặt khác, tác động vốn đầu tư cịn thực thơng qua hoạt động đầu tư nhằm nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, đổi cơng nghệ Do đó, đầu tư lại gián tiếp làm tăng tổng cung kinh tế Xét theo trình tự thời gian, sau giai đoạn thực đầu tư giai đoạn vận hành kết đầu tư Khi thành đầu tư phát huy tác dụng, lực vào hoạt động làm cho tổng cung, đặc biệt tổng cung dài hạn tăng Nó kéo theo sản lượng tăng giá giảm Sản lượng tăng, giá giảm cho phép tăng tiêu dùng Tăng tiêu dùng, đến lượt nó, lại nhân tố kéo, tiếp tục kích thích sản xuất phát triển, tăng qui mô đầu tư Sản xuất phát triển nguồn gốc tăng tích lũy, phát triển kinh tế xã hội, tăng thu nhập cho người lao động, nâng cao đời sống thành viên xã hội Nhóm – Lớp KT Đầu tư 47C