Chuyên đề thực tập tốt nghiệp Li m u Sau 20 năm với nghiệp đổi đất nước, hệ thống ngân hàng thương mại (NHTM) Việt Nam có bước phát triển vượt bậc, lớn mạnh mặt, kể số lượng, qui mô, nội dung chất lượng; có đóng góp xứng đáng vào cơng cơng nghiệp hóa - đại hóa kinh tế nói chung q trình đổi mới, phát triển thành phần kinh tế, doanh nghiệp dân doanh nói riêng; thực ngành tiên phong trình đổi chế kinh tế Đặc biệt năm qua, hoạt động ngân hàng nước ta góp phần tích cực huy động vốn, mở rộng vốn đầu tư cho lĩnh vực sản xuất phát triển, tạo điều kiện thu hút vốn nước để tăng trưởng kinh tế nước Ngành ngân hàng xứng đáng công cụ đắc lực hỗ trợ cho nhà nước việc kiềm chế, đẩy lùi lạm phát, ổn định giá Trong hoạt động ngân hàng hoạt động tín dụng hoạt động tạo giá trị cho ngân hàng Hoạt động tín dụng nghiệp vụ chủ yếu hệ thống NHTM nước ta nay, chiếm tỷ trọng lớn (trên 60%) danh mục tài sản tiềm ẩn nhiều rủi ro Do đó, song song với việc tăng trưởng tín dụng, nhiệm vụ đặt hệ thống ngân hàng Việt Nam phải trọng đến việc áp dụng hoàn thiện giải pháp hạn chế rủi ro tín dụng Trước tình hình đó, cộng với kiến thức có q trình nghiên cứu thực tập Ngân hàng nông nghiệp phát triển nông thôn chi nhánh Láng Hạ _ Agribank Láng Hạ, định chọn tên đề tài “Giải pháp hạn chế rủi ro tín dụng trung dài hạn Ngân hàng nông nghiệp phát triển nông thôn chi nhánh Láng Hạ” để từ có nhận thức rõ tầm quan trọng quản lý rủi ro tín dụng an tồn vững SV: Nguyễn Hoàng Hải Lớp NHB K8 Chuyên đề thùc tËp tèt nghiƯp mạnh NHTM nói chung Ngân hàng nông nghiệp phát triển nông thôn chi nhánh Láng Hạ nói riêng Kết cấu chuyên đề lời mở đầu kết luận gồm phần: Chương 1: Lý thuyết chung rủi ro tín dụng ngân hàng thương mại Chương 2: Thực trạng rủi ro tín dụng trung dài hạn Ngân hàng nông nghiệp phát triển nông thôn chi nhánh Láng Hạ Chương 3: Giải pháp hạn chế rủi ro tín dụng trung v dài hạn ngân hàng nông nghiệp phát triển nông thôn chi nhánh Láng Hạ SV: Nguyễn Hoàng Hải Lớp NHB K8 Chuyên ®Ị thùc tËp tèt nghiƯp Chương I Rủi ro tín dụng ngân hàng thương mại 1.1 Những vấn đề tín dụng ngân hàng 1.1.1 Khái niệm phân loại Ngân hàng trung gian tài có chức quan trọng thu hút, tập trung nguồn vốn, chuyển tiết kiệm thành đầu tư Cùng với phát triển kinh tế, hoạt động ngân hàng có bước tiến nhanh Các dịch vụ ngân hàng cung cấp ngày phong phú, đa dạng mang lại cho ngân hàng nguồn thu không nhỏ Tuy nhiên, hoạt động chủ yếu mang lại lợi nhuận cho ngân hàng tín dụng Trong hoạt động ngân hàng, tín dụng hiểu quan hệ vay mượn có hồn trả vốn lãi sau thời gian định ngân hàng với chủ thể khác kinh tế Theo nhiều tiêu thức, tín dụng phân chia sau:  Theo thời gian, tín dụng phân chia thành tín dụng ngắn, trung dài hạn - Tín dụng ngắn hạn khoản vay có thời hạn năm, để tài trợ cho tài sản lưu động - Tín dụng trung hạn khoản vay thông thường từ đến năm, tài trợ cho tài sản cố định máy móc thiết bị… - Tín dụng dài hạn khoản vay từ năm trở lên để tài trợ cho tài sản cố định có giá trị lớn thời gian s dng lõu di SV: Nguyễn Hoàng Hải Lớp NHB K8 Chuyên đề thực tập tốt nghiệp Nhỡn chung, tỷ trọng tín dụng ngắn hạn ngân hàng thường cao tín dụng trung dài hạn Đó ngân hàng chủ yếu tài trợ cho nhu cầu vốn lưu động khách hàng Hơn nữa, tín dụng trung dài hạn thường có rủi ro cao nguồn đắt Việc phân loại theo thời gian để ngân hàng quản lý nhằm đảm bảo an tồn sinh lợi  Theo hình thức tài trợ, tín dụng chia thành cho vay, bảo lãnh, cho thuê, chiết khấu - Cho vay việc ngân hàng đưa tiền cho khách hàng với cam kết khách hàng phải hoàn trả gốc lãi thời gian xác định Trong phần lớn ngân hàng, cho vay ln chiếm tỷ trọng lớn hoạt động tín dụng - Bảo lãnh việc ngân hàng cam kết thực nghĩa vụ tài hộ khách hàng trường hợp khách hàng khơng thực nghĩa vụ cam kết Bảo lãnh có nhiều loại bảo lãnh dự thầu, bảo lãnh toán, bảo lãnh chất lượng, bảo lãnh thực hợp đồng… - Cho thuê việc ngân hàng bỏ tiền mua tài sản khách hàng thuê theo thoả thuận định Cho th có hai hình thức cho thuê nghiệp vụ thuê tài - Chiết khấu thương phiếu việc ngân hàng ứng trước tiền cho khách hàng tương ứng với giá trị thương phiếu trừ phần thu nhập ngân hàng để sở hữu thương phiếu chưa đến hạn  Theo tài sản đảm bảo, tín dụng chia thành tín dụng có khơng có tài sản đảm bảo - Tín dụng có tài sản đảm bảo việc ngân hàng cho khách hàng vay vốn dựa cam kết người nhận tín dụng dùng tài sản đảm bảo để trả nợ số trường hợp SV: Ngun Hoµng Hải Lớp NHB K8 Chuyên đề thực tập tèt nghiƯp - Tín dụng khơng có tài sản đảm bảo: cấp cho khách hàng có uy tín, thường làm ăn thường xun có lãi khoản vay tổ chức lớn hay theo định Chính phủ Ngồi ra, tín dụng ngân hàng cịn phân loại theo ngành kinh tế (cơng, nơng nghiệp…), theo đối tượng tín dụng (tài sản lưu động, tài sản cố định), theo mục đích sử dụng vốn (sản xuất, tiêu dùng…) Việc phân loại tín dụng cho phép ngân hàng theo dõi rủi ro sinh lợi, gắn liền với lĩnh vực tài trợ để có sách lãi suất, bảo đảm, hạn mức sách mở rộng phù hợp 1.1.2 Nguyên tắc tín dụng ngân hàng Hoạt động tín dụng ngân hàng thương mại dựa số nguyên tắc định nhằm đảm bảo tính an tồn khả sinh lời Nhìn chung, hoạt động phải tuân theo nguyên tắc sau Thứ nhất, khách hàng phải cam kết trả gốc lãi cho ngân hàng thời gian xác định Đó ngân hàng cho vay dựa khoản tiền gửi khách hàng thân ngân hàng vay mượn Cho nên ngân hàng phải có trách nhiệm hồn trả gốc lãi cam kết Để tồn phát triển, ngân hàng yêu cầu người vay vốn phải thực cam kết hợp đồng tín dụng Thứ hai, khách hàng phải cam kết sử dụng tín dụng theo mục đích thoả thuận với ngân hàng, phù hợp theo luật hành Thông thường, hoạt động ngân hàng đươc quy định luật ngân hàng lại có quy định riêng Mục đích sử dụng vốn ghi hợp đồng tín dụng đảm bảo ngân hàng không tài trợ cho hoạt động trái pháp luật phạm vi ngân hàng Nếu khách hàng sử dụng vốn sai mục đích, khách hàng phải hoàn toàn chịu trách nhiệm trước ngân hng v lut phỏp SV: Nguyễn Hoàng Hải Lớp NHB K8 Chuyên đề thực tập tốt nghiệp Th ba, ngân hàng tài trợ dựa phương án ( dự án) có hiệu Bởi hoạt động sử dụng vốn vay ngân hàng mang lại lợi nhuận khách hàng có khả hồn trả vốn lãi cho ngân hàng Trong trường hợp thấy phương án dự án có rủi ro cao, ngân hàng yêu cầu khách hàng phải có hình thức đảm bảo tiền vay 1.1.3 Vai trị tín dụng ngân hàng Tín dụng hoạt động chủ yếu phần lớn ngân hàng thương mại, thường chiếm tỷ trọng từ 60 – 70% lợi nhuận ngân hàng Do đó, ngân hàng ln tìm cách trì, mở rộng tín dụng thơng qua việc đa dạng hố loại hình dịch vụ Mặt khác, hoạt động tín dụng cịn có tác động đến hoạt động kinh doanh khác hay uy tín nên ngân hàng phải quan tâm đến chất lượng tín dụng để tránh ảnh hưởng xấu Như vậy, thân ngân hàng, tín dụng chiếm vai trò quan trọng, định tới tồn phát triển ngân hàng Tuy nhiên, kinh tế, tín dụng ngân hàng lại thể vai trị rõ nét Thứ nhất, tín dụng ngân hàng thúc đẩy q trình điều hồ vốn chủ thể kinh tế Trong cấu trúc hệ thống tài chính, ngân hàng trung gian tài chính, có chức chuyển vốn từ người tiết kiệm đến người đầu tư kiếm lời phần chênh lệch lãi suất cho vay lãi suất tiền gửi Như vậy, thơng qua hoạt động tín dụng, ngân hàng tập trung vốn từ người có khoản tiền tạm thời nhàn rỗi, điều chuyển đến người muốn sản xuất kinh doanh, lại thiếu vốn Do đó, loại hình tín dụng phong phú đa dạng bao nhiêu, q trình điều hồ vốn đạt hiệu nhiêu Thứ hai, tín dụng ngân hàng cung cấp nguồn vốn quan trọng, không phát triển thân doanh nghiệp mà cịn tồn kinh tế Có thể nói rằng: khơng cơng ty có th hot ng SV: Nguyễn Hoàng Hải Lớp NHB K8 Chuyên đề thực tập tốt nghiệp tt v tồn vững thị trường mà không sử dụng vốn vay ngân hàng Trong trình hoạt động, doanh nghiệp thường vay ngân hàng để đảm bảo nguồn tài cho hoạt động sản xuất kinh doanh liên tục, không bị gián đoạn; đặc biệt có đủ vốn cho dự án mở rộng đầu tư chiều sâu doanh nghiệp Khi sử dụng vốn tín dụng ngân hàng, doanh nghiệp phí sử dụng, lại chịu thẩm định, giám sát từ phía ngân hàng nên có ý thức tốt việc nâng cao hiệu hoạt động Thứ ba, tín dụng ngân hàng cơng cụ sách tiền tệ, giúp phủ điều tiết kinh tế Thông qua hạn mức tín dụng, lãi suất tín dụng, Chính phủ điều tiết lượng cung tiền tệ hợp lý, góp phần kiềm chế lạm phát, bình ổn giá Hơn nữa, tín dụng ngân hàng tham gia vào q trình tập trung vốn, khuyến khích đầu tư, mở rộng sản xuất kinh doanh để tạo nhiều công ăn việc làm, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế Tóm lại, tín dụng ngân hàng chiếm vai trò quan trọng ngân hàng kinh tế Để phát huy vai trị nó, ngân hàng ngày mở rộng nhiều loại hình tín dụng Tuy nhiên, để tránh tác động xấu xảy ra, ngân hàng cần xem xét, đánh giá kỹ rủi ro tiềm ẩn trước cấp tín dụng 1.2 Rủi ro tín dụng hoạt động ngân hàng 1.2.1 Khái niệm Ngân hàng thương mại doanh nghiệp kinh doanh tiền tệ – loại hàng hố đặc biệt, chứa đựng nhiều rủi ro, gây tổn thất không mong muốn ngân hàng Những rủi ro mà ngân hàng thường gặp phải trình hoạt động : rủi ro lãi suất, rủi ro hối đoái, rủi ro khoản, rủi ro tồn đọng vốn…Trong đó, hoạt động tín dụng hoạt động sinh lợi chủ yếu ngân hàng nên rủi ro tín dụng ri ro SV: Nguyễn Hoàng Hải Lớp NHB K8 Chuyên đề thực tập tốt nghiệp cú th mang lại tổn thất nghiêm trọng ngân hàng, chí làm phá sản Để hạn chế loại hình rủi ro này, trước hết phải hiểu rủi ro tín dụng? Có nhiều định nghĩa rủi ro tín dụng, phạm vi luận văn này, rủi ro tín dụng hiểu khả xảy tổn thất tài mà ngân hàng phải chịu người vay không thực nghĩa vụ trả nợ hạn theo cam kết khả tốn Điều có nghĩa khoản toán bao gồm phần gốc, lãi cam kết bị trì hỗn chí không trả Thông thường, thực hoạt động tài trợ cụ thể, ngân hàng cố gắng phân tích yếu tố người vay cho độ an toàn cao Và ngân hàng định cho vay thấy rủi ro tín dụng không xảy Tuy nhiên, định xác, phần khách hàng, phần ngân hàng Do vậy, quan điểm quản lý toàn ngân hàng, rủi ro tín dụng khơng thể tránh khỏi, tất yếu khách quan Nhiều quan điểm trí rằng, rủi ro tín dụng bạn đường kinh doanh, hạn chế, khơng thể loại trừ 1.2.2 Phân loại rủi ro tín dụng Để xác định, đo lường, quản lý kiểm sốt rủi ro tín dụng, ngân hàng thường tiến hành phân loại theo tiêu thức: - Theo cấu loại hình rủi ro: rủi ro tín dụng chia thành rủi ro theo khoản cho vay ngắn hạn, trung dài hạn - Theo nguồn gốc hình thành , rủi ro tín dụng chia thành loại: SV: Ngun Hoµng Hải Lớp NHB K8 Chuyên đề thực tập tèt nghiƯp + Rủi ro từ phía người cho vay: rủi ro sách ngân hàng; việc nghiên cứu dự báo; theo dõi, xử lý rủi ro tín dụng; cán tín dụng; cơng tác kiểm tra, kiểm sốt… + Rủi ro từ phía người vay: rủi ro đạo đức, rủi ro khả tài yếu kém; biến động khả kinh doanh; vị trí doanh nghiệp thay đổi; mối quan hệ với đối tác… + Rủi ro từ nguyên nhân khác: khâu quản lý ngân hàng Nhà nước, chế độ sách, mơi trường, biến động kinh tế… 1.2.3 Dấu hiệu nhận biết rủi ro tín dụng Các chuyến thăm khách hàng thường xuyên cách tốt để phát nhanh chóng dấu hiệu Những chuyến thăm ln phải có việc kiểm tra tình hình thực tế sổ sách khách hàng Sau số dấu hiệu thường thấy từ phía khách hàng cần kiểm tra:  Từ báo cáo tài : - Ngân hàng không nhận cáo báo cáo tài từ người vay cách kịp thời - Tiền mặt khách hàng giảm - Khả khoản/vốn lưu động giảm - Những thay đổi nhanh chóng tài sản cố định - Xuất khoản nợ mà công ty vay cho vay cán cổ đông công ty - Doanh số bán hàng giảm gia tăng cách nhanh chóng - Mức độ chênh lệch lớn tổng doanh thu doanh thu ròng - Doanh thu tăng lợi nhuận gim SV: Nguyễn Hoàng Hải Lớp NHB K8 Chuyên đề thực tập tốt nghiệp - Xut hin cỏc khoản lỗ từ hoạt động kinh doanh  Từ hoạt động kinh doanh - Thay đổi phạm vi kinh doanh - Mất dây chuyền sản xuất chính, quyền phân phối sản phẩm nguồn cung cấp - Mất hay nhiều khách hàng có lực tài tốt nhà cung ứng - Sự thay đổi đáng kể giá trị đơn đặt hàng hợp đồng mà làm lực sản xuất hành  Những dấu hiệu liên quan đến giao dịch ngân hàng - Số dư tài khoản ngân hàng giảm - Xuất khoản nợ hạn - Đặt niềm tin nhiều vào khoản nợ ngắn hạn - Xin gia hạn nhiều lần đảo nợ nhiều lần - Xuất khoản vay có nhiều nguồn trả nợ (như theo đề nghị vay vốn) không dễ dàng nhận thấy chúng - Công tác kế hoạch hố tài cho nhu cầu tài sản cố định vốn lưu động thể đơn giản cỏi  Những dấu hiệu liên quan đến quản trị công ty - Báo cáo quản lý tài cỏi - Các chức điều hành phân công xử lý công việc th hin mt s chp vỏ SV: Nguyễn Hoàng Hải 10 Líp NHB – K8