Khoá luận tốt nghiệp MỤC LỤC Nguyễn Thị Trang Tài Chính Doanh Nghiệp 46 A Khố luận tốt nghiệp LỜI MỞ ĐẦU Hoạt động ngân hàng thương mại bao gồm hoạt động huy động vốn, hoạt động sử dụng vốn, hoạt động khác Trong hoạt động sử dụng vốn, cho vay coi hoạt động đem lại nhiều lợi nhuận cho ngân hàng, cho vay doanh nghiệp thường trọng Vì muốn gia tăng lợi nhuân cho ngân hàng, nâng cao lực cạnh tranh với ngân hàng khác điều quan trọng nâng cao chất lượng cho vay doanh nghiệp ngân hàng Ngân hàng thương mại cổ phần Quốc Tế Việt Nam chi nhánh Cầu Giấy đời ngày 28/02/2002, hàng năm chi nhánh tăng trưởng doanh số cho vay doanh nghiệp tốc độ tăng có xu hướng giảm dần, tỷ lệ nợ hạn cho vay doanh nghiệp dư nợ cho vay doanh nghiệp > 1,3%, dư nợ cho vay doanh nghiệp hàng năm tăng trưởng song tiềm ẩn nhiểu rủi ro, chi nhánh tồn nhiều khoản cho vay có khả vốn, chất lượng cho vay doanh nghiệp chi nhánh nhìn chung khơng cao.Vì thời gian tới chi nhánh cần nâng cao chất lượng cho vay doanh nghiệp Nhận thức tầm quan trọng vấn đề, chọn: “GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG CHO VAY DOANH NGHIỆP TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN QUỐC TẾ VIỆT NAM CHI NHÁNH CẦU GIẤY” làm đề tài cho khóa luận tốt nghiệp Ngồi lời mở đầu kết luận khóa luận tốt nghiệp chia làm ba chương: Chương 1: Những vấn đề chất lượng cho vay doanh nghiệp ngân hàng thương mại Chương 2: Thực trạng cho vay doanh nghiệp ngân hàng thương mại cổ phần Quốc Tế chi nhánh Cầu Giấy Chương 3: Giải pháp nâng cao chất lượng cho vay doanh nghiệp ngân hàng thương mại cổ phần Quốc Tế chi nhánh Cầu Giấy Nguyễn Thị Trang Tài Chính Doanh Nghiệp 46 A Khố luận tốt nghiệp CHƯƠNG NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ CHẤT LƯỢNG CHO VAY DOANH NGHIỆP TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 1.1 Tổng quan ngân hàng thương mại 1.1.1 Khái niệm ngân hàng thương mại Ngân hàng tổ chức tài quan trọng kinh tế, giới nay, ngân hàng có vai trị vơ quan trọng, tổ chức trung gian tài cung cấp khoản tín dụng trả góp cho người tiêu dùng với quy mơ lớn Trong thời kỳ, ngân hàng thành viên quan trọng thị trường tín phiếu trái phiếu Trong vài năm gần ngân hàng không tổ chức tài cung cấp vốn lưu động quan trọng cho doanh nghiệp, mà tăng cường mở rộng cho vay dài hạn doanh nghiệp để hỗ trợ việc xây dựng nhà máy hay mua sắm trang thiết bị máy móc Như thấy ngân hàng loại hình quan trọng kinh tế, có nhiều cách tiếp cận định nghĩa ngân hàng cách tiếp cận qua chức năng, dịch vụ vai trò mà chúng thực kinh tế Tuy nhiên xu cạnh tranh ngày liệt không ngân hàng thực chức năng, cung cấp dịch vụ đó, mà đối thủ cạnh tranh với ngân hàng không ngừng phát triển chúng Hiện có nhiều tổ chức tài thực chức cung cấp dịch vụ như: cơng ty mơi giới chứng khốn, cơng ty kinh doanh chứng khốn, quĩ tương hỗ công ty bảo hiểm hàng đầu Vì để cạnh tranh với đối thủ cạnh tranh tạo Nguyễn Thị Trang Tài Chính Doanh Nghiệp 46 A Khoá luận tốt nghiệp khác biệt ngân hàng tổ chức tài khác kinh tế, buộc ngân hàng phải không ngừng mở rộng cung cấp dịch vụ, tham gia hoạt động dịch vụ bất động sản mơi giới chứng khốn, hoạt động bảo hiểm Như tiếp cận định nghĩa ngân hàng dựa phương diện loại hình dịch vụ mà chúng cung câp: “Ngân hàng tổ chức tài cung cấp danh mục dịch vụ tài đa dạng – đặc biệt tín dụng, tiết kiệm, dịch vụ toán thực chức tài so với tổ chức kinh doanh kinh tế” theo giáo trình ngân hàng thương mại – trường đại học kinh tế quốc dân Dựa cách tiếp cận ngân hàng trên, tùy theo tiêu thức khác người ta chia ngân hàng thành loại hình sau: Theo hình thức sở hữu: Ngân hàng chia thành ngân hàng (NHTM) sở hữu tư nhân, ngân hàng cổ phần, ngân hàng sở hữu nhà nước Theo tính chất hoạt động bao gồm: ngân hàng chuyên doanh đa năng, ngân hàng hoạt động bán buôn ngân hàng bán lẻ Theo cấu tổ chức bao gồm: ngân hàng sở hữu công ty công ty sở hữu ngân hàng, ngân hàng thuộc sở hữu công ty, ngân hàng đơn ngân hàng chi nhánh Tuy nhiên viết sâu làm rõ NHTM cổ phần: Đây hình thức ngân hàng thành lập thông qua phát hành cổ phiếu, người nắm giữ cổ phiếu cổ đông ngân hàng có quyền tham gia định hoạt động ngân hàng, tham gia chia cổ tức từ thu nhập ngân hàng đồng thời gánh chịu tổn thất xảy với ngân hàng Các NHTM cổ phần tăng vốn nhanh thơng qua phát hành cổ phiếu thêm, thường NHTM lớn kinh tế Các NHTM cổ phần có phạm vi hoạt động rộng, hoạt động đa năng, có nhiều chi nhánh cơng ty con, mà hầu hết NHTM cổ phần có khả giảm rủi ro chun mơn hóa, song chúng thường gặp rủi ro từ chế quản lý phân quyền (nhiều chi nhánh hoạt Nguyễn Thị Trang Tài Chính Doanh Nghiệp 46 A Khoá luận tốt nghiệp động độc lập với trụ sở ngân hàng mẹ, giám đốc chi nhánh có hành vi lạm dụng bất cẩn gây tổn thất cho ngân hàng) Ngân hàng có vai trị lớn kinh tế thị trường thơng qua q trình tích tụ tập trung vốn tạo mở rộng mạnh mẽ hoạt động sản xuất hàng hóa kinh tế thị trường, theo nhà kinh tế học tín dụng địn bẩy q trình tích tụ vốn cho sản xuất hàng hóa Quan hệ tín dụng hình thành từ sản xuất hàng hóa cịn sơ khai, ngân hàng đời đóng vai trò chủ thể độc lập việc huy động vốn cho kinh tế chuyển vốn tới nơi cần vốn, đáp ứng nhu cầu sản xuất xã hội tín dụng thực phát huy tối đa vai trị địn bẩy Ngày kinh tế thị trường định chế ngân hàng tồn nhiều hình thức khác ngân hàng thể vai trò trung gian tài tức trung gian chủ thể cần vốn chủ thể có vốn nhàn rỗi Với vai trị vơ quan trọng ngân hàng kinh tế, ngày ngân hàng ngày thể thơng qua chức sau:  Trung gian tài chính: Ngân hàng trung gian tài thể thơng qua hoạt động chủ yếu chuyển tiền tiết kiệm thành đầu tư Sở dĩ ngân hàng thực chức địi hỏi phải có tiếp xúc với cá nhân tổ chức kinh tế Các cá nhần tổ chức tạm thời dư thừa tiền mặt gửi tiết kiệm ngân hàng nhờ mà cá nhân tổ chức khác thiếu vốn vay vốn thơng qua ngân hàng để phục vụ hoạt động  Tạo phương tiện toán: Tạo tiền chức quan trọng thể rõ chất ngân hàng, với mục tiêu kiếm lời cho NHTM mơ hình chung với nghiệp vụ kinh doanh đặc thù thực chức tạo tiền cho kinh tế Các nghiệp vụ kinh doanh đặc thù nghiệp vụ tín dụng đầu tư mối liên hệ với ngân hàng trung ương Nền kinh tế cần có cung ứng tiền tệ vừa đủ phù hợp với tiêu lạm phát, tăng trưởng bền vững tạo việc làm Các NHTM đóng vai trị vơ quan trọng việc thực Nguyễn Thị Trang Tài Chính Doanh Nghiệp 46 A Khố luận tốt nghiệp sách này, chúng sử dụng kênh mà qua lượng tiền cung ứng tăng lên giảm nhằm thực mục tiêu  Trung gian tốn: Với mục đích phục vụ khách hàng, ngân hàng đưa nhiều hình thức tốn hộ khách hàng giá trị hàng hóa dịch vụ thơng qua tốn séc, ủy nhiệm chi, nhờ thu, loại thẻ… Cung cấp mạng lưới toán điện tử cung cấp tiền khách hàng cần Để hiểu rõ chế hoạt động NHTM, khả tạo lợi nhuận lớn trình hoạt động tìm hiểu hoạt động NHTM, để từ làm sở cho việc xem xét chế vận hành quản lý tài sản có, tài sản nợ ngân hàng 1.1.2 Các hoạt động ngân hàng thương mại Ngân hàng coi tổ chức huy động tiền gửi từ tổ chức, cá nhân kinh tế để tiến hành cho vay kiếm lời Vì hoạt động ngân hàng thương mại chủ yếu hoạt động huy động vốn hoạt động sử dụng vốn:  Hoạt động huy động vốn: Hoạt động tín dụng coi hoạt động đem lại nhiều lợi nhuận cho ngân hàng, ngân hàng ln tìm cách huy động vốn để cấp tín dụng cho khách hàng Vốn huy động từ tổ chức kinh tế xã hội, từ cá nhân tổ chức, hộ gia đình Như nói ngân hàng trung gian tài chính, cầu nối người tạm dư thừa tiền mặt người tạm thời thiếu hụt tiền mặt  Hoạt động sử dụng vốn: Khi ngân hàng huy động vốn, phần vốn dùng vay, phần khác ngân hàng tiến hành dự trữ bắt buộc theo quy định nhà nước, tiến hành đầu tư Một hoạt động sử dụng vốn lớn ngân hàng đồng thời mang lại nhiều lợi nhuận cho ngân hàng hoạt động tín dụng bao gồm hoạt động cho vay, bảo lãnh, chiết khấu, cho thuê Tiếp đến khoản mục đầu tư, thường ngân hàng thường đầu tư Nguyễn Thị Trang Tài Chính Doanh Nghiệp 46 A Khoá luận tốt nghiệp dạng chứng khoán quỹ, để vừa đảm bảo khả khoản, vừa sinh lời cho ngân hàng, đồng thời tiến hành kinh doanh ngoại tệ mạnh  Hoạt động khác: Ngoài hai hoạt động chủ yếu ngân hàng thực hoạt động khác như: quản lý ngân quỹ, bảo quản vật có giá, cung cấp dịch vụ bảo hiểm, ủy thác, mơi giới đầu tư chứng khốn… Như sau tìm hiểu khái quát hoạt động NHTM, ta nhận thấy hoạt động tín dụng hoạt động quan trọng ngân hàng, đồng thời hoạt động mang lại nhiều thu nhập cho ngân hàng, ngân hàng muốn mở rộng hoạt động Trong hoạt động tín dụng hoạt động cho vay doanh nghiệp hoạt động yếu, chiếm tỷ lệ cao hoạt động cho vay ngân hàng Để hiểu rõ hoạt động cho vay doanh nghiệp sau tìm hiểu khái quát hoạt động 1.2 Hoạt động cho vay doanh nghiệp ngân hàng thương mại 1.2.1 Khái niệm cho vay doanh nghiệp ngân hàng thương mại Có thể nói cho vay doanh nghiệp hoạt động quan trọng hoạt động NHTM, cần tìm hiểu rõ hoạt động ngân hàng thương mại Có thể hiểu cho vay doanh nghiệp hình thức cấp tín dụng, theo tổ chức tín dụng giao cho doanh nghiệp khoản tiền để sử dụng vào mục đích thời hạn định theo thỏa thuận nguyên tắc hoàn trả gốc lãi Thời hạn định thời hạn cho vay, thời hạn khoảng thời gian tính từ doanh nghiệp bắt đầu nhận vốn vay thời điểm trả hết nợ gốc lãi vốn vay thỏa thuận hợp đồng tín dụng tổ chức tín dụng doanh nghiệp Dựa vào thời hạn, cho vay doanh nghiệp chia thành cho vay ngắn hạn, trung hạn dài hạn  Cho vay ngắn hạn khoản vay có thời hạn cho vay đến 12 tháng  Cho vay trung hạn khoản cho vay có thời hạn cho vay từ 12 tháng đến 60 tháng Nguyễn Thị Trang Tài Chính Doanh Nghiệp 46 A Khoá luận tốt nghiệp  Cho vay dài hạn khoản cho vay có thời hạn cho vay từ 60 tháng trở lên Ngân hàng cho vay với khách hàng đảm bảo thực hai nguyên tắc sau:  Sử dụng vốn mục đích thỏa thuận hợp đồng tín dụng  Hoàn trả nợ gốc lãi vốn vay thời hạn thỏa thuận hợp đồng tín dụng Mặc vay ngân hàng đòi hỏi khách hàng phải đảm bảo thực hai nguyên tắc trên, nhiên thực tế khách hàng tn thủ hai nguyên tắc Do để giúp cho việc đảm bảo nguyên tắc trên, ngân hàng xem xét cho vay khách hàng thỏa mãn số điều kiện vay định Các điều kiện vay vốn:  Có lực pháp lý dân sự, lực hành vi dân chịu trách nhiệm dân theo quy định pháp luật  Có mục đích vay vốn hợp pháp  Có khả tài đảm bảo trả nợ thời hạn cam kết  Có phương án sản xuất kinh doanh, dịch vụ khả thi có hiệu  Thực quy định đảm bảo tiền vay theo quy định phủ hướng dẫn ngân hàng nhà nước Việt Nam  Các điều kiện khác Theo giáo trình “Quản trị ngân hàng thương mại” Peter S Rose phân loại cho vay theo doanh nghiệp thành hình thức cho vay sau đây: Các khoản cho vay doanh nghiệp ngắn hạn bao gồm:  Cho vay vốn lưu động  Cho vay mua hàng dự trữ  Cho vay ngắn hạn xây dựng cơng trình  Cho vay kinh doanh bán lẻ Nguyễn Thị Trang Tài Chính Doanh Nghiệp 46 A Khoá luận tốt nghiệp  Cho vay tài sản Dựa vào mục đích vay vốn có khoản cho vay doanh nghiệp trung dài hạn bao gồm:  Cho vay kì hạn mua thiết bị tài sản cố định khác  Cho vay theo dự án dài hạn * Cho vay mua hàng dự trữ Khoản cho vay chủ yếu tài trợ ngắn hạn cho doanh nghiệp, doanh nghiệp xác định nhu cầu thị trường tương lai gần, mà thời điểm hàng hóa mà họ dự trữ khơng đáp ứng cho nhu cầu thị trường, họ tiến hành vay ngắn hạn ngân hàng để tài trợ cho nhu cầu họ Các khoản cho vay chủ yếu tài trợ cho việc mua nguyên vật liệu dự trữ hàng hóa thành phẩm Các khoản cho vay tận dụng chu kì tiền mặt doanh nghiệp sau:  Tiền mặt bao gồm tiền vay ngân hàng dùng để mua dự trữ nguyên nhiên vật liệu, bán thành phẩm thành phẩm  Hàng hóa sản xuất để bán dự trữ  Hàng bán (thường bán chịu)  Tiền mặt thu dùng để trả nợ cho khoản vay ngân hàng Thông thường kì hạn khoản tín dụng tính từ doanh nghiệp cần vốn đáp ứng nhu cầu ngắn hạn mình, kết thúc doanh nghiệp thu tiền hàng nhập vào tài khoản để trả nợ cho ngân hàng * Cho vay vốn lưu động Thông thường khoản vay chủ yếu dùng tài trợ ngắn hạn cho nhu cầu vốn lưu động doanh nghiệp, có thời hạn từ vài ngày năm Nó thường đảm bảo khoản phải thu chấp hàng tồn kho khách hàng phải chịu lãi suất thả số tiền thực tế họ sử dụng, lệ phí tính phần tín dụng thuộc hạn mức khơng sử dụng đơi tính tồn phần hạn mức Ngân hàng dựa hạn mức tín Nguyễn Thị Trang Tài Chính Doanh Nghiệp 46 A Khoá luận tốt nghiệp dụng doanh nghiệp mà yêu cầu doanh nghiệp phải có số dư tài khoản tiền gửi phù hợp ngân hàng để đảm bảo an toàn cho ngân hàng * Cho vay ngắn hạn xây dựng cơng trình xây dựng Mặc dù xây dựng cơng trình dự án mang tính chất dài hạn cần đầu tư dài hạn, ngân hàng lại chấp nhận cho vay ngắn hạn Khoản cho vay ngắn hạn thực bên thi cơng chắn có cam kết cho vay chấp để tài trợ dài hạn cho dự án sau kết thúc giai đoạn xây dựng ngân hàng chấp nhận giải ngân vốn cho vay ngắn hạn Các khoản cho vay ngắn hạn nhằm mục đích cung cấp cho bên thi công để thuê nhân công, mua nguyên vật liệu xây dựng, thuê thiết bị xây dựng thiết kế mặt Khi giai đoạn thi công kết thúc bên thi công tiến hành vay chấp dài hạn tổ chức tín dụng khác để tốn tiền vay ngắn hạn cho ngân hàng * Cho vay kinh doanh bán lẻ Để hỗ trợ cho việc tiêu dùng sản phẩm lâu bền, xe máy, đồ dùng gia đình, nội thất, ngân hàng thường chấp nhận cho vay trả góp cách tài trợ cho khoản phải thu mà người bán sản phẩm nhận sau kí hợp đồng bán hàng trả góp, hợp đồng trả góp ngân hàng người bán lẻ xem xét, đáp ứng yêu cầu tín dụng ngân hàng mua hợp đồng với mức lãi suất tùy theo chất lượng tín dụng khoản vay, tùy theo chất lượng tài sản chấp, thời hạn khoản vay Đối với khách hàng vay để mua ô tô, xe máy, hàng hóa lâu bền khác ngân hàng cấp tín dụng cho người bán lẻ để họ yêu cầu hãng sản xuất chuyển hàng Thời hạn khoản vay tháng vài tháng Để cấp khoản tín dụng người bán lẻ phải kí hợp đồng đảm bảo an tồn cho phép ngân hàng sở hữu sản phẩm họ khơng có khả trả nợ Sau nhà sản xuất chuyển hàng cho người bán lẻ chuyển hóa đơn tốn cho ngân hàng, định kì ngân hàng tiến hành xem xét tình hình Nguyễn Thị Trang Tài Chính Doanh Nghiệp 46 A