Lời nói đầu Trong chế độ xà hội, việc sáng tạo cải vật chất không tách rời lao động Lao động điều kiện cần thiết cho tồn phát triển loài ngời, yếu tố nhất, định trình sản xuất Để lao động đợc ngời lao động phải có vật phẩm tiêu dùng để tái sản xuất sức lao động, họ tham gia lao động doanh nghiệp sử dụng lao động phải trả cho họ thù lao lao động Trong kinh tế hàng hoá thù lao lao động đợc biểu thớc đo giá trị gọi tiền lơng Tiền lơng nguồn thu nhËp chđ u cđa ngêi lao ®éng, hä sÏ phát huy sức lao động họ bỏ đợc đền bù xứng đáng Với doanh nghiệp tiền lơng phận chi phí cấu thành nên giá thành sản phẩm doanh nghiệp phải sử dụng tiền lơng có hiệu để tiết kiệm tiền lơng giá thành sản phẩm Để đảm bảo lợi ích ngời lao động doanh nghiệp, để trì ổn định xà hội Nhà nớc ban hành chế độ, sách lao động tiền lơng Gắn chặt với tiền lơng khoản trích theo lơng gồm BHXH, BHYT,KPCĐ.Đây quỹ xà hội thể quan tâm toàn xà hội đến thành viên Công ty ứng dụng phát triển Phát Thanh Truyền hinh doanh nghiệp Nhà nớc với số công nhân viên thờng xuyên khoảng 200 ngời Việc hạch toán tốt lao động tiền lơng giúp công ty đạt hiệu cao kinh tế môi trờng làm việc, tạo điều kiện thuận lợi để công ty thực mục tiêu bảo tồn phát triển đợc vốn Nhà nớc cấp, hoạt động có hiệu Nhận thức đợc vấn đề này, đơc giúp đỡ tận tình thầy Phạm Quang nh cô, phòng kế toán thống kê Công ty ứng dụng phát triển - phát truyền hình, em xin chọn đề tài Hoàn thiện hạch toán lao động tiền lơng khoản trích theo lơng với việc nâng cao hiệu sử dụng quỹ lơng Công ty ứng dụng phát triển phát thanh- truyền hinh làm chuyên đề thực tập Chuyên đề phần mở đầu kết luận gôm ba phần lớn: Phần I: Lý luận chung hạch toán lao động, tiền lơng khoản trích theo lơng Phần II: Thực trạng hạch toán lao động, tiền lơng khoản trích theo lơng công ty ứng dụng phát triển phát thành truyền hình Phần III: Phơng hớng hoàn thiện công tác tổ chức lao động, hạch toán tiền lơng nâng cao hiệu sử dụng quỹ lơng công ty Phần I Lý luận chung hạch toán lao động, tiền lơng khoản trích theo lơng Khái quát chung tiền lơng 1.Bản chất tiền lơng Lao động hoạt động loài ngời, loài ngời Lao động hoạt động có ý thức, có mục đích ngời tác động vào giới tự nhiên nhằm biến vật chất tự nhiên thành vật phẩm có ích cho họ Nền sản xuất xà hội đợc cấu thành từ yếu tố là: t liệu lao động, đối tợng lao động sức lao ®éng ®è søc lao ®éng lµ yÕu tè quan trọng mang tính chủ đông, định Các yếu tố vô , vô tận mà muốn sử dụng lại phải tái tạo hay tái sản xuất lại Với t liệu lao động đối tợng lao động việc tái tạo lại nghĩa mua sắm nhng sức lao động gắn liền với hoạt động sống ngêi, lµ thĨ lùc vµ trÝ lùc cđa ngêi nên muốn tái tạo lại phải thông qua hoạt động sống ngời tiêu dùng lợng vật chất, tinh thần định Phần vật chát, tinh thần ngời sử dụng lao động trả cho ngời lao động dới hình thức vật hay giá trị gọi tiền lơng Khái niệm tiền lơng đà có từ lầu nhng đến chủ nghĩa t đời trở thành khái niệm mang tính phổ thông Trong chủ nghĩa t bản, tiền lơng đợc coi giá lao động Chúng ta đà biết giá trị hàng hoá ngời lao động sáng tạo gồm: c + v + m C giá trị t liệu sản xuất chuyển vào hàng hoá V +m giá trị ngời công nhân sáng tạo Nhà t trích phần (v) để trả lơng cho ngời công nhân phần (m) nhà t hởng Điều chứng tỏ giai cấp công nhân tạo quỹ tiêu dùng nuôi sống thân tao giá trị thặng d đủ nuôi sống làm giàu cho nhà t Nh vậy, chủ nghĩa t bản, tiền công che dấu bóc lột nhà t công nhân làm thuê mà nhìn bề tỏ sòng phẳng Trong XHCN, tiền lơng phần giá trị tổng sản phẩm xà hội dùng để phân phát cho ngời lao động theo nguyên tắc làm theo lực, hởng theo lao động Tiền lơng đà mang ý nghĩa tích cực tạo công phân phối thu nhập quốc dân Khái niệm tiền lơng đà thừa nhận sức lao động hàng hoá đặc biệt đòi hỏi phải trả cho ngơì lao động theo đóng gốp hiệu cụ thể Tại ViƯt Nam, thêi bao cÊp, mét phÇn thu nhËp qc dân đợc tách làm quỹ lơng jphân phối cho ngời lao động theo kế hoạch Tiền lơng chịu tác động quy luật phát triển cân đối có kế hoạch, chịu chi phối trực tiếp Nhà nớc thông qua chế độ, sách lơng Theo chế tiền lơng không gắn chặt với số lợng chất lợng ngời lao động, không phản ánh giá trị sức lao động không tạo động lực phát triển sản xuất.Từ tiến hành công đổi mới, thị trờng, giá cả, đợc thừa nhận cách rộng rÃi tiền lơng biểu hiền tiền giá trị sức lao động, giá sức lao động mà ngời sử dụng (Nhà nớc hay chủ doanh nghiệp) phải trả cho ngời cung ứng sức lao động tuân theo nguyên tắc cung, cầu, giá thị trờng luật pháp hành Nhà nớc Tiền lơng bay vừa phạm trù cuả phân phối vừa phạm trù trao ®ỉi tiªu dïng Cã rÊt nhiỊu quan niƯm vỊ tiỊn lơng, quan niệm khác Hiểu cách chung tiền lơng biểu tiền hao phí lao động cần thiết mà doanh nghiệp trả cho ngời lao động theo thời gian khả công việc mà ngời lao ®éng ®· cång hiÕn cho doanh nghiƯp Nh vËy, díi gốc độ khác nhìn nhận tiền lơng khác Đối với ngời lao động: tiền lơng thu nhập mà họ nhận đợc tham gia lao động Thu nhập tiền lơng đợc họ dùng để tái sản xuất sức lao động mà họ bỏ trình lao động Tuy nhiên tái sản xuất nghĩa tái sản xuất giản đơn Đối với doanh nghiệp có hai khuynh híng vỊ tiỊn l¬ng Mét sè doanh nghiƯp cho tiền lơng chi phí sử dụng lao động, số doanh nghiệp khác lại cho tiền lơng phần thu nhập, nằm phần giá trị gia tăng (v+m) việc trả lơng thực chất phân phối thu nhập Trên thực tế, mà ngời lao động quan tâm tiền lơng số tiền mà họ nhận đợc mà họ quan tâm đến khối lợng t liệu sinh hoạt, khối lợng hàng hoá, vật chất mà họ nhận đợc thông qua tiền lơng Vấn đề liên quan tới hai khái niệm: tiền lơng danh nghĩa tiền lơng thực tế Tiền lơng danh nghĩa tiền lơng thực tế Tiền lơng danh nghĩa là: khối lợng tiền trả cho nhân viên dới hình thức tiền tệ Đây tổng số tiền mà ngời lao động thực tế nhận đợc Song giá trị đồng tiền phụ thuộc vào giá hàng hoá.Với số lợng tiền nh ngời lao động mua đợc khối lợng hàng hóa, dịch vụ khác vùng thởi điểm khác ngời ta dùng khái niệm tiền lơng thực tế Tiền lơng thực tế khối lợng hàng hoá, dịch vụ mà ngời lao động có đợc thông qua tiền lơng danh nghĩa Đây giá trị thực sức lao động họ dùng hàng hóa, dịch vụ để tái sản xuất sức lao động Hai loại tiền lơng có quan hệ với nh sau; TiỊn l¬ng danh nghÜa TiỊn l¬ng thùc tế = Chỉ số giá hàng hoá, tiêu dùng dịch vụ Khi tiền lơng danh nghĩa tăng chậm số giá hàng hoá tiêu dùng dịch vụ giá trị sức lao động cuả ngời lao động giảm Để đảm bảo đầy đủ yêu cầu tổ chức tiền lơng cho ngời lao động, *Chức tiền lơng: +Chức tái sản xuất sức lao động: sức lao động toàn bọ thể lực trí lực tạo nên cho ngời khả sáng tạo cải vật chất tinh thần cho xà hội Sức lao động trì phát triển đợc nhờ có tái sản xuất sức lao động Tiền lơng đảm bảo cung cấp cho ngởi lao động nguồn vật chất cần thiết để thực trình tái sản xuất sức lao động + Chức đòn bẩy kinh tế: với ngời lao động, tiền lơng thu nhập đảm bảo cho sống họ Vì vâỵ đồng lơng động lực thu hút họ, kích thích họ phát huy tối đa lực mình, gắn trách nhiệm cđa minh víi doanh nghiƯp Khi doanh nghiƯp biÕt dïng công cụ tiền lơng cách hợp lý phát huy đợc khả năng, trách nhiêm ngời lao động, tăng suất, hiệu quă lao động thúc đẩy sản xuất phát triển + Chức công cụ quản lý Nhà nớc: với doanh nghiệp lợi nhuận mục tiêu cao vỉ họ tìm cách để giảm chi phí nhân công, chi phí sản xuất dẫn đến tình trạng bóc lột mức nhân công Ngợc lại ngời lao động luông muốn nhận đợc mức tiền công cao Để đảm bảo cho quyền lợi ngời lao động mà khuyến khích sản xuất doanh nghiệp, Nhà nớc ban hành sách lao động, tiền lơng phù hợp buộc hai bên phải tuân theo + Chức thớc đo hao phí lao động xà hội: tiền lơng giá sức lao động Khi tiền lơng trả cho ngời lao động ngang giá với giá trị sức lao động mà họ bỏ để thực công việc, ngời ta xác định hao phí lao động toàn xà hội thông qua tổng quỹ lơng trả cho ngơì lao động + Chức điều tiết lao động: trình độ lao động, thù lao lao động nhu cầu sử dụng lao động vùng, nghành không giống Để tạo cân đối vùng, nghành kinh tế quốc dân nhằm khai thác tối đa nguồn lực Nhà nớc phải ®iỊu tiÕt ngn lao ®éng th«ng qua chÕ ®é, chÝnh sách tiền lơng nh mức lơng tối thiểu, bậc lơng, phụ cấp, * Các nguyên tắc tiền lơng - Phải giải hài hoà mối quan hệ lao động tiền lơng theo nguyên tắc ghi ë ®iỊu 55 bé lt lao ®éng cđa ViƯt Nam gồm: + Mức lơng đợc hình thành sở thoả thuận ngời lao động ngời sử dụng lao động + Mức lơng hợp đồng lao động phải lớn mức lơng tối thiểu Nhà nớc quy định Lơng tồi thiểu mức lơng thấp Nhà nớc ấn định để đảm bảo cho ngời lao động làm công việc giản đơn điều kiện bình thờng trình độ bình thờng bù đắp đợc sức lao động giản đơn phần tích luỹ để tái sản xuất sức lao động mở rộng (Điều 56 luật lao động) + Ngời lao động đợc hởng theo suất lao động, chất lợng lao động kết lao động - Trong việc tính lơng trả lơng phải tuân thủ nguyên tắc đà ghi điều 8- NĐ/1997/CP ngày 31/12/1994 văn hớng dẫn kèm theo công văn số4320/LĐTBXH- TL ngày 29/12/1998 + Thực phân phối theo lao động, tiền lơng phụ thuộc vào kết cuối ngời, phận, làm công việc gì, chức vụ hởng theo công việc chức vụ mà không phân biệt giới tính, dân tộc, tồn giáo, tuổi tác, Trả lơng ngang cho ngời lao động nh trình độ, khối lợng chất lợng công việc + Chống phân phối bình quân, hệ số giÃn cách ngời có tiền lơng cao nhÊt vµ thÊp nhÊt doanh nghiƯp lùa chän, qut định nhng tối đa không lần so với hệ số mức lơng cao theo quy định NĐ26/CP ngày 23/5/1993 phủ thấp hệ số mức lơng quy định NĐ26/CP nói +Đảm bảo tốc độ tăng suất cao tốc độ tăng tiền lơng Đó nhân tố sản xuất kinh doanh tiền lơng bô phận cấu thành nên giá thành sản phẩm giá hàng hoá Muốn hà giá thành sản phẩm, tăng tích luỹ không đờng khác đảm bảo tăng suất lao động nhanh tốc độ tăng tiền lơng bình quân Vi phạm nguyên tắc dẫn đến nguy bị phá sản + Bảo đàm mối quan hệ hợp lý tiền lơng ngời lao dộng khác kinh tế quốc dân Thực nguyên tắc giúp Nhà nớc tạo cấn đối nghành, khuyến khích phát triển nhanh chóng nghành mũi nhọn đồng thời đảm bảo lơi ích ngời lao động làm việc nghành khác Vai trò hạch toán tiền lơng doanh nghiệp Tiền lơng nguồn thu nhập chủ yếu ngời lao động doanh sử dụng tiền lơng làm đòn bẩy kinh tế để khuyến khích ngời lao động hăng say làm việc để tăng suất lao động.đối với doanh nghiệp tiền lơng phận cấu thành nên giá trị sản phẩm nên doanh nghiệp phải sử dụng tiền lơng cách có hiệu để tiết kiệm chi phí tiền lơng Quản lý tiền lơng nội dung quan trọng công tác quản lý kinh doanh doanh nghiệp,nó nhân tố giúp doanh nghiệp hoàn thành hoàn thành vợt mức kế hoạch sản xuất mình.Hạch toán tốt lao động tiền lơng giúp doanh nghiệp hoạt động có nếp,thúc đẩy ngời lao động chấp hành tốt kỷ luật lao động,tăng suất lao động hiệu công tác.Đồng thời hách toán tốt lao động ,tiền lơng tính lơng theo nguyên tắc phân phối theo lao động,quản lý tốt quỹ lơng,đảm bảo trả lơng theo chế độ,phân bổ chi phí nhân công vào đối tợng Yêu cầu lý lao động tiền lơng Để hạch toán tốt lao động tiền lơng,doanh nghiệp phải đảm bảo yêu cầu sau : -Doanh nghiệp phải xây dựng đợc định,ức lao động,lao động định biên cho công việc,từng khâu từ có kế hoạch tuyển dụng,quản lý số lao động cho hiệu -Phải ban hành chế độ,kỷ luật lao động buộc ngời lao động phải tuân theo,đa hoạt động công ty vào nếp -Phải xây dựng đợc đơn giá tiền long cho doanh nghiệp mình,đơn giá tiền lơng đà phải đợc quan Nhà nớc có thẩm quyền xét duyệt -Phải xác định đợc hình thức trả lơng hợp lý -Phải quán triệt sách lao động,tiền lơng Nhà nớc.tất khâu trình quản lý,hạch toán lao động,tiền lơng phải dựa vào chế độ,chính sách nhà nớc ban hành Nhiệm vụ hạch toán lao động tiền lơng doanh nghiệp Chính vai trò to lớn hạch toán lao động tiền lơng mà hạch toán lao động tiền lơng có nhiệm vụ sau: + Tính toán xác, kịp thời, chế độ khoản tiền lơng, tiền thởng, khoản phụ cấp, trợ cấp, cho ngởì lao động ; phản ánh kịp thời, đầy đủ, xác toán khoản tiền cho ngời lao động tình hình chấp hành chế độ Nhà nớc ban hành + Tính toán phân bổ đối tợng khoản tiền lơng, trích theo lơng vào chi phí sản xuất kinh doanh Hớng dẫn, kiểm tra phận, đơn vị doanh nghiệp, thực đầy đủ chế độ ghi chép ban đầu lao động tiền lơng, khoản trích theo lơng; mở sổ, thẻ kế toán hạch toán lao động tiền lơng chế độ, phơng pháp + Lập báo cáo lao động, tiền lơng khoản trích theo lơng thuộc trách nhiệm kế toán + Phân tích tình hình quản lý, sử dụng thời gian lao động, chi phí nhân công, suất lao độn, quỹ lơng, quỹ khác, đề xuất biện pháp nhằm khai thác, sử dụng triệt để, có hiệu tiềm lao động sẵn có doanh nghiệp, chống hành vi vộ trách nhiệm, vi phạm kỷ luật lao động, chế độ Ngoài tiền lơng,ngời lao động đợc hởng khoản thu nhập khác nh phụ cấp lơng,tiền thởng Phụ cấp lơng Phụ cấp lơng khoản mà doanh nghiệp trả thêm cho ngời lao động họ làm việc điều kiện đặc biệt Theo điều thông t liên số 20/LB TT ngày 2/6/2993 liên lao động thơng binh xà hội tài có loại phụ cấp sau: - Phụ cấp khu vực: áp dụng nời xa xôi, hẻo lánh, có nhiều khó khăn điều kiện khí hậu khắc nghiệt.Có c¸c møc phơ cÊp víi hƯ sè: 0,1; 0,2; 0,3; 0.4; 0,5; 0,6; 0,7 1,0 so với mức lơng tối thiểu - Phụ cấp độc hại, nguy hiềm cha xác định mức lơng: ngời lao động làm việc điều kiện độc hại, nguy hiểm - Phụ cấp trách nhiệm cao phải kiêm nhiệm công tác quản lý không thuộc chức vụ lÃnh đạo - Phụ cấp làm đêm: áp dung công nhân viên chức làm việc ca ba (từ 22h đến 6h sáng) Phụ cấp gồm hài mức: ã 30% tiền lơng cấp bậc chức vụ đối vơi công việc không thờng xuyên làm vào ban đêm ã 40% tiền lơng câp bậc chức vụ đối vơi công việc thờng xuyên làm việc theo ca - Phụ cấp thu hút: áp dụng công nhân viên chức đến làm vùng kinh tế mới, sở kinh tế đảo xa đất liền có điều kiện sinh hoạt đặc biệt khó khăn, cha có sở hạ tầng - Phụ cấp đắt đỏ:áp dụng nhứng nơi có số giá sinh hoạt (lơng thực, thực phẩm, dịch vụ) cao số giá sinh hoạt bình quân chung nớc từ 10% trở lên - Phụ cấp lu động: áp dụng nghề công việc phải thờng xuyên thay đổi địa điểm làm việc nơi Tiền thởng Tiền thởng thực chất khoản tiền lơng bổ sung nhằm quán triệt đầy đủ nguyên tắc phân phối theo lao động Trong cấu thu nhập ngời lao động tiền lơng có tính ổn