Một số biện pháp nâng cao hiệu sử dụng vốn kinh doanh Chơng i: số vấn đề lý luận chung vốn kinh doanh hiệu sử dụng vốn kinh doanh doanh nghiệp thơng mại I Khái quát vốn kinh doanh thơng mại Khái niệm vốn kinh doanh Để kinh doanh hàng hóa dịch vụ, doanh nghiệp cần phải có số tiền vốn định, gọi vốn kinh doanh Vốn kinh doanh doanh doanh nghiệp thơng mại ( DNTM ) lµ biĨu hiƯn b»ng tiỊn cđa toµn bé tài sản nguồn lực mà doanh nghiệp sử dụng hoạt động kinh doanh bao gồm: - Tài sản vật nh nhà kho, cửa hàng, hàng hóa dự trữ - Tiền Việt Nam, ngoại tệ, vàng đá quý - Bản quyền sở hữu trí tuệ tài sản vô hình khác Vai trò vèn kinh doanh Vèn kinh doanh cđa doanh nghiƯp th¬ng mại có vai trò định việc thành lập, hoạt động, phát triển loại hình doanh nghiệp theo luật định Nó điều kiện tiên quyết, quan trọng cho đời, tồn phát triển cđa c¸c doanh nghiƯp T theo ngn cđa Mét số biện pháp nâng cao hiệu sử dụng vốn kinh doanh vèn kinh doanh, cịng nh ph¬ng thøc huy động vốn mà doanh nghiệp có tên công ty cổ phần, công ty trách nhiệm hữu hạn, doanh nghiệp t nhân, doanh nghiệp nhà nớc, doanh nghiệp liên doanh Vèn kinh doanh cđa DNTM lín hay nhá lµ mét điều kiện quan trọng để xếp doanh nghiệp vào loại quy mô lớn, trung bình hay nhỏ, siêu nhỏ điều kiện để sử dụng nguồn tiềm có tơng lai sức lao động, nguồn hàng hóa, mở rộng phát triển thị trờng, mở rộng lu thông hàng hóa, điều kiện để phát triển kinh doanh Vốn kinh doanh thực chất nguồn cải xà hội đợc tích luỹ lại, tập trung lại Nó điều kiện, nguồn khả để đẩy mạnh hoạt động kinh doanh Tuy nhiên phát huy tác dụng biết quản lý, sử dụng chúng cách hớng, hợp lý, tiết kiệm có hiệu Trong cạnh tranh gay gắt thị trờng, huy động đợc vốn bớc đầu, quan trọng định nghệ thuật phân bố, sử dụng số vốn với hiệu cao ảnh hởng đến vị doanh nghiệp thơng trờng cần phải có chiến lợc bảo toàn sử dụng có hiệu vốn kinh doanh Vèn kinh doanh cđa DNTM lµ u tè vỊ giá trị Nó phát huy tác dụng bảo tồn đợc tăng lên đợc sau chu kỳ kinh doanh Nếu vốn không đợc bảo toàn tăng lên chu kỳ kinh doanh vốn đà bị thiệt hại, Một số biện pháp nâng cao hiệu sử dụng vốn kinh doanh tợng vốn Sự thiệt hại lớn dẫn đến doanh nghiệp khả toán làm cho doanh nghiệp bị phá sản, tức vốn kinh doanh đà bị sử dụng cách lÃng phí, hiệu Khái niệm hiệu sử dụng vốn kinh doanh 3.1 Khái niệm hiệu - Quan niệm vỊ hiƯu qu¶ kinh tÕ : + Theo nghÜa tỉng quát : hiệu kinh tế phạm trù phản ánh trình độ lực quản lý, bảo đảm thực có kết cao nhiệm vụ kinh tế - xà hội đặt với chi phí nhỏ + Theo nghĩa toàn diện : hiệu kinh tế tiêu chất lợng phản ánh mối quan hệ kết đạt đợc chi phí bỏ để thu đợc kết Nếu chi phí bỏ mà kết thu đợc nhiều điều có nghĩa hiệu kinh tế cao ngợc lại Đối với doanh nghiệp việc sản xuất kinh doanh cần phải có hiêụ cao Trớc hết cần phải tổ chức máy quản lý tài thật tốt, chế độ hạch toán kết toán Nhà nớc, đồng thời với việc phân tích, đánh giá sử dụng đồng vốn có hiệu quả, với việc đẩy nhanh hoạt động sản xuất với phát triển thị trờng tiêu thụ, hạn chế ảnh hởng xấu tới môi trờng, đẩy mạnh quan hệ xà hội - Quan điểm hiệu : xem xét hiệu kinh tế phải đứng quan điểm sau : + Bảo đảm thống mục đích kinh tế mục đích trị Một số biện pháp nâng cao hiệu sử dụng vốn kinh doanh + Bảo đảm tính toàn diện hệ thống (tức việc nâng cao hiệu kinh tế cá biệt phải quan tâm đến hiệu kinh tế ngành, xà hội) + Bảo đảm kết hợp hài hoà loại lợi ích : Nhà nớc, tập thể, cá nhân ngời tiêu dùng + Bảo đảm tính thực tiễn việc nâng cao hiệu kinh tế + Bảo đảm chất lợng phục vụ yêu cầu xà hội + Bảo đảm tiến độ, kế hoạch 3.2 Hiệu sử dụng vốn kinh doanh Hiệu sử dụng vốn kinh doanh phạm trù phản ánh lợi ích đạt đợc từ hoạt động sản xuất kinh doanh doanh nghiệp Khi xem xÐt hiƯu qu¶ kinh doanh cđa doanh nghiƯp thờng ngời ta đứng hai góc độ : - Hiệu kinh tế : tiêu chất lợng quan trọng doanh nghiệp Nó phản ánh mối quan hệ kết thu đợc mặt kinh tế với chi phí bỏ để đạt đợc kết sau trình kinh doanh - HiƯu qu¶ x· héi : cđa mét trình kinh doanh đợc thể mức độ tham gia doanh nghiệp vào chơng trình kinh tế xà hội Thông qua hoạt động kinh doanh thực sách, phân loại, tạo việc làm cho ngời lao động, môi trờng công xà hội Việc kết hợp hiệu kinh tế, hiệu xà hội một, cho ta đánh giá hiệu cách đắn hoạt động sản xuất kinh doanh mạng lại nhiều lợi nhuận (hiệu kinh tế cao) mà không gây tác hại đến Một số biện pháp nâng cao hiệu sử dụng vốn kinh doanh cộng đồng, môi trờng thiên nhiên đợc đánh giá có hiệu không bị ngăn chặn, ngợc lại Hiệu kinh tế doanh nghiệp đợc biểu mối quan hệ tiêu kết thu đợc chi phí bỏ để thu đợc kết Phân loại vốn kinh doanh thơng mại Vốn kinh doanh DNTM đợc xem xét, phân loại theo tiêu thức giác độ khác nhau: - Trên giác độ pháp luật chia thành: + Vốn pháp định: Là mức vốn tối thiểu phải có để thành lập doanh nghiệp pháp luật quy định ngành, nghề, loại hình sở hữu doanh nghiệp Dới mức vốn pháp định đủ điều kiện để thành lập doanh nghiệp + Vốn điều lệ: số vốn thành viên đóng góp đợc ghi vào điều lệ doanh nghiệp Tuỳ theo ngành , nghề loại hình doanh nghiệp nhng vốn điều lệ không đợc nhỏ vốn pháp định - Trên giác độ hình thành vốn kinh doanh, vốn DNTM gồm có: + Vốn đầu t ban đầu: số vốn phải có thành lập doanh nghiệp, tức số vốn cần thiết để đăng ký kinh doanh, số vốn góp công ty trách nhiệm hữu hạn, công ty cổ phần, doanh nghiệp t nhân vốn nhà nớc giao Một số biện pháp nâng cao hiệu sử dụng vốn kinh doanh Đối với công ty trách nhiệm hữu hạn: gồm vốn đóng góp tất thành viên phải đợc đóng góp thành lập công ty Đối với công ty cổ phần: Vốn điều lệ công ty đợc chia thành nhiều phàn gọi cổ phần Giá trị cổ phần đợc gọi mệnh giá cổ phiếu + Vốn bổ sung: Là số vốn tăng thêm bổ sung từ lợi nhuận, nhà nớc bổ sung phân phối phân phối lại nguồn vốn, đóng góp thành viên, bán trái phiếu + Vốn liên doanh: Là số vốn đóng góp bên cam kết liên doanh với để hoạt động thơng mại dịch vụ + Vốn vay: Trong hoạt động kinh doanh số vốn tự có coi nh tự có, doanh nghiệp sử dụng khoản vốn vay lớn ngân hàng Ngoài ra, có khoản chiếm dụng lẫn đơn vị nguồn hàng khách hàng bạn hàng - Trên giác độ chu chuyển vốn kinh doanh : Trong hoạt động kinh doanh, vốn kinh doanh vận động khác Xét giác độ luân chuyển vốn, ngêi ta chia toµn bé vèn cđa DNTM thµnh hai loại vốn lu động vốn cố định Vốn kinh doanh DNTM 5.1 Vốn cố định Một số biện pháp nâng cao hiệu sử dụng vốn kinh doanh Vốn cố định vốn đầu t vào tài sản cố định DNTM, nói khác vốn cố định tài sản cố định biểu tiền Vì tài sản cố định tham gia nhiều lần vào trình kinh doanh, sau chu kỳ kinh doanh giữ nguyên hình thái vật chất ban đầu, nên giá trị đợc chuyển dần phần vào giá trị sản phẩm TSCĐ DNTM phản ánh sở vật chất kỹ thuật doanh nghiệp, phản ánh lực kinh doanh có trình độ tiến khoa học kỹ thuật doanh nghiệp Mọi t liệu lao động khoản chi phí thực tế có liên quan đến hoạt động kinh doanh doanh nghiệp mà đồng thời thoả mÃn hai điều kiện: Có thời hạn sử dụng từ năm trở lên có giá trị từ triệu đồng trở lên đợc coi tài sản cố định Vốn cố định đợc biểu dới hai hình thái: - Hình thái vật: Đó toàn tài sản cố định dùng kinh doanh doanh nghiệp bao gồm: nhà cửa, vật kiến trúc, máy móc thiết bị, công cụ, thiết bị đo lờng thí nghiệm, phơng tiện vận tải, bốc dỡ hàng hóa - Hình thái tiền tệ: Đó giá tài sản cố định cha khấu hao vốn khấu hao cha đợc sử dụng để sản xuất tài sản cố định, phận vốn cố định đà hoàn thành vòng luân chuyển trở hình thái tiền tệ ban đầu Vốn toàn loại tài sản cố định khác thành phần Theo công dụng, TSCĐ DNTM đợc chia thành: Một số biện pháp nâng cao hiệu sử dụng vèn kinh doanh - Nhµ lµm viƯc hµnh chÝnh, nhµ kho, nhà cửa hàng, nhà để sửa chữa, để sản xuất lợng (máy nổ máy điện), nhà để xe, phòng thí nghiệm - Các công trình xây dựng vật kiến trúc để tạo điều kiện để cần thiết cho thực hoạt động nghiệp vụ kinh doanh thơng mại nh: cầu để bốc dỡ vật t hàng hóa, đờng ô tô vào ra, đờng dây tải điện - Các công cụ, máy móc, thiết bị, phơng tiện cân đo, bảo quản, cha đựng dùng kinh doanh nh loại cân, giá để chứa hàng, cần trục, cần cẩu, máy chuyển tải (băng chuyền), phơng tiện tính toán, báo động cứu hoả - Các dụng cụ đồ nghề chuyên dùng để đóng gói hàng hóa, tháo mở bao bì, phân loại, chuẩn bị hàng hóa - Các loại phơng tiện vận chuyển nh ô tô tải, ô tô chuyên dùng, rơ móc, xe chuyển hàng kéo tay, chạy điện - Các loại TSCĐ khác không nhóm kể ng bao bì tài sản, côngtenơ Theo mục đích sử dụng, TSCĐ dùng kinh doanh đợc phân thành nhóm sau: - TSCĐ dùng kinh doanh TSCĐ dùng kinh doanh, sản xuất dịch vụ doanh nghiệp - TSCĐ hành nghiệp: TSCĐ dùng làm việc hành chính, nghiệp nh nhà làm việc hành chính, Một số biện pháp nâng cao hiệu sử dụng vốn kinh doanh nhà tiếp khách, quan đoàn thể, nhà y tế, văn hóa, thể dục thẻ thao - TSCĐ phúc lợi: TSCĐ dùng cho nhu cầu phúc lợi công cộng doan nghiệp nh nhà điều dỡng nghỉ mát, nhà công nhân viên doanh nghiệp doanh nghiệp tự xây dựng, phơng tiện vận chuyển doanh nghiệp đa đón công nhân làm nhà - TSCĐ chờ xử lý: TSCĐ không cần dùng, cha cần dùng h hỏng chờ giải để lý Trong DNTM lúc nào, doanh nghiệp có đủ thành phần nói TSCĐ Lúc đầu, TSCĐ thờng có vài loại nh nhà vừa làm việc vừa làm nhà kho cửa hàng, vừa làm nơi cho ngời độc thân Trong trình phát triển, doanh nghiệp nhà nớc đợc nhà nớc, cấp đầu t thêm TSCĐ đợc tăng thêm nhờ xây dựng, cải tạo, mở rộng mua sắm Sự xuất ngày nhiều loại TSCĐ nh máy móc, thiết bị, công cụ cân, đo, đong, xuất, nhập làm cho thành phần TSCĐ ngày phong phú Điều chứng tỏ së vËt chÊt kü tht cđa doanh nghiƯp ngµy cµng đại TSCĐ giữ nguyên hình thái vật chất thời gian dài TSCĐ tăng lên có xây dựng mua sắm TSCĐ hao mòn dần Hao mòn có hai loại: hao mòn hữu hình ( hao mòn kinh tế) hao mòn vô hình Hao mòn vô hình chủ yếu tiến khoa học công nghệ suất lao động xà hội tăng lên Một số biện pháp nâng cao hiệu sử dụng vốn kinh doanh định Hao mòn hữu hình phụ thuộc vào mức độ sử dụng khẩn trơng TSCĐ điều kiện khác có ảnh hởng đến độ bền lâu dài TSCĐ nh: + Hình thức chất lợng TSCĐ + Chế độ quản lý, sử dụng TSCĐ + Chế độ bảo vệ, bảo dỡng, sửa chữa thay thờng xuyên, định kỳ TSCĐ + Trình độ kỹ thuật, tinh thần trách nhiệm ngời sử dụng quan tâm cấp lÃnh đạo + Các điều kiện tự nhiên môi trờng Hiện nay, vốn cố định DNTM chiếm khoảng 1/3 toàn vốn kinh doanh doanh nghiệp Tuỳ theo tính chất, đặc điểm loại vật t hàng hóa cần thiết đáp ứng nhu cầu khách hàng, DNTM có tỷ lệ vốn cố định nhiều khác nhau, từ 10% đến 50% Tuy nhiên số doanh nghiệp TSCĐ thiếu, lại quản lý sử dụng không tốt, lÃng phí, có ảnh hởng lớn đến chất lợng hiệu kinh doanh Cơ cấu TSCĐ DNTM thờng đợc tính loại, số lợng TSCĐ tỷ trọng loại so với toàn tài sản cố định doanh nghiệp Cơ cấu thay đổi tiêu quan trọng nói lên trình độ kỹ thuật khả phát triển hoạt động kinh doanh ngành lu thông hàng hóa Nó phản ánh đặc điểm hoạt động doanh nghiệp giúp cho việc xác định phơng hớng tái sản xuất mở rộng TSCĐ