Lời nói đầu Tiền lơng, tiền thởng phạm trù kinh tế tổng hợp, đợc xà hội quan tâm ý nghĩa kinh tế xà hội to lín cđa nã TiỊn l¬ng, tiỊn thëng cã ý nghĩa vô quan trọng ngời lao động nguồn thu nhập quan trọng giúp đảm bảo đợc sống thân gia đình họ Đối với doanh nghiệp tiền lơng, tiền thởng chiếm phần đáng kể chi phí sản xuất, đất nớc tiền lơng, tiền thởng cụ thể hoá trình phân phối cải, vật chất ngời lao ®éng x· héi t¹o Trong nỊn kinh tÕ thị trờng nay, sức lao động thực trở thành hàng hoá tiền lơng, tiền thởng yếu tố định lớn đến kết hoạt động sản xuất kinh doanh doanh nghiệp Tiền lơng, tiền thởng nhân tố vật chất quan trọng việc kích thích ngời lao động tăng suất lao động hạ giá thành sản phẩm, động viên ngời lao động nâng cao trình độ lành nghề, gắn trách nhiệm ngời lao động với công việc để từ nâng cao hiệu sản xuất kinh doanh doanh nghiệp Mặt khác tiền lơng, tiền thởng công cụ để Nhà nớc phân phối xếp ổn định lao động phạm vi toàn xà hội Chính tầm quan trọng mà xí nghiệp, Công ty cần phải áp dụng hình thức trả lơng nh cho phù hợp với tính chất đặc điểm sản xuất kinh doanh doanh nghiệp để thu đợc hiệu kinh tế cao đòn bẩy mạnh mẽ kÝch thÝch ®èi víi ngêi lao ®éng Trong thêi gian thực tập tốt nghiệp công ty xây dựng Bu Điện Hà Nội em đà sâu vào nghiên cứu vấn đề Hoàn thiện công tác trả lơng, trả thởng Công ty Xây Dựng Bu Điện Hà Nội Bài viết gồm phần sau: Chơng I: Những lý luận tiền lơng, tiền thởng Chơng II:Phân tích tình hình trả lơng Công ty Xây Dựng Bu Điện Hà Nội Chơng III: Một số giải pháp nhằm hoàn thiện hình thức trả lơng Công ty Xây Dựng Bu Điện Hà Nội CHƯƠNG I Những lý luận tiền lơng, tiền thởng I - Tiền lơng 1.1-Bản chất tiền lơng Tiền lơng (tiền công) phạm trù kinh tế, số tiền mà ngời sử dụng lao động trả cho ngời lao động họ hoàn thành công việc Tiền lơng có nhiều quan điểm nhìn nhận khác phụ thuộc vào thời kỳ c¸ch tiÕp cËn kh¸c Trong nỊn kinh tÕ kÕ hoạch hoá tập trung quan liêu bao cấp tồn thành phần kinh tế quốc doanh tập thể, thành phần kinh tế t nhân bị kìm hÃm Theo quan điểm thời kỳ này, tiền lơng đợc hiểu phần thu nhập quốc dân biểu dới hình thức tiền tệ, đợc nhà nớc phân phối cách có kế hoạch cho cán công nhân viên chức phù hợp với số lợng chất lợng lao động Khái niệm hoàn toàn trí với quan hệ sản xuất chế phân phối kinh tế kế hoạch hoá tập trung Xà Hội Chủ Nghĩa, nhng tiền lơng khái niệm thuộc phạm trù phân phối dới Chủ Nghĩa Xà Hội nên tiền lơng đợc trả theo kiểu bình quân Sự đóng góp ngời lao động khác nhng nhà nớc trực tiếp quản lý việc trả lơng từ xuống dới theo thang bảng lơng quy định mà đóng góp ngời lao động thời kỳ nên không khuyến khích đợc ngời lao động nâng cao trình độ chuyên môn, chủ động công việc điều kiện kinh tế cha phát triển ngân sách Nhà nớc eo hẹp lại phải đầu t cho nhiều lĩnh vực nên tiền lơng trả cho ngời lao động thấp, không đủ để họ tái sản xuất giản đơn ngời lao động không phát huy hết đợc lực mình, không gắn bó với xí nghiệp điều đà làm cho hiệu kinh tế xà hội thời kỳ thấp Hiện đà chuyển đổi từ chế quản lý hành quan liêu bao cấp sang chế thị trờng Do quan điểm truyền thống không phù hợp kinh tế đà có tách rời quyền sở hữu quyền sử dụng t liệu sản xuất nh nớc ta phạm trù tiền lơng đợc thể cụ thể thành phần, khu vực kinh tế Đối với thành phần kinh tế nhà nớc, t liệu lao động thuộc sở hữu nhà nớc, tập thể lao động từ giám đốc đến công nhân ngời bán sức lao động, làm thuê cho nhà nớc đợc nhà nớc trả công dới dạng tiền lơng, tiền lơng mà ngời lao động nhận đợc số tiền mà doanh nghiệp quốc doanh, quan tổ chức nhà nớc trả theo hệ thống thang bảng lơng nhà nớc quy định Còn thành phần, khu vực kinh tế quốc doanh, sức lao động đà trở thành hàng hoá ngời lao động quyền sở hữu t liệu sản xuất mà họ sử dụng, họ ngời làm thuê cho ông chủ, tiền lơng xí nghiệp, tổ chức quốc doanh trả nhng việc trả lơng lại chịu tác động chi phối thị trờng sức lao động Tiền lơng khu vực nằm khuôn khổ pháp luật theo sách hớng dẫn nhà nớc, nhng thoả thuận cụ thể ngời lao động ngời sử dụng lao động có tác động trực tiếp đến phơng thức trả lơng Thời kỳ sức lao động đợc nhìn nhận thực nh hàng hoá tiền lơng khác mà giá sức lao động Sức lao động yếu tố định yếu tố trình sản xuất nên tiền lơng vốn đầu t ứng trớc quan trọng nhất, giá sức lao động phạm trù kinh tế, yêu cầu phải tính tính đủ, thực trình sản xuất Sức lao động hàng hoá, nh hàng hoá khác nên tiền công phạm trù trao đổi, đòi hỏi phải ngang với giá t liệu sinh hoạt cần thiết để tái sản xuất sức lao động Sức lao động yếu tố trình sản xuất cần phải bù đắp sau đà hao phí nên tiền công cần phải đợc thực thông qua trình phân phối phân phối lại thu nhập quốc dân, dựa hao phí lao động hiệu lao động ngời lao động Do tiền lơng phạm trù phân phối Bên cạch sức lao động cần phải đợc tái sản xuất thông qua việc sử dụng t liệu sinh hoạt cần thiết, thông qua quỹ tiêu dùng cá nhân tiền lơng phạm trù tiêu dùng Trong chế thị trờng quy luật phân phối theo lao động, tiền lơng phải tuân theo quy luật khác nh quy luật cạnh tranh, quy luật cung cầu tiền lơng giá loại hàng hoá nên thị trờng lao động định nhng quy luật phân phối theo lao động chủ yếu Nh xét phạm vi toàn xà hội tiền lơng phạm trù kinh tế tổng hợp quan trọng kinh tế sản xuất hàng hoá nhiều thành phần Với quan điểm tiền lơng đà đánh giá giá trị sức lao động, tiền tệ hoá tiền lơng triệt để hơn, xoá bỏ tính phân phối cấp phát trả lơng vật đồng thời khắc phục quan điểm coi nhẹ lợi ích cá nhân nh trớc kia, tiền lơng đà đợc khai thác triệt để vai trò đòn bẩy kinh tế, kích thích ngời lao động gắn bó hăng say với công việc Đối với ngời quản lý, tiền lơng đợc coi nh công cụ quản lý Tiền lơng khoản cấu thành nên giá thành sản phẩm khoản khấu trừ vào doanh thu tÝnh kÕt qu¶ s¶n xt kinh doanh cđa doanh nghiệp Tuy nhiên tiền lơng đợc chủ doanh nghiệp dùng nh công cụ tích cực tác động tới ngời lao động Tiền lơng gắn chặt với quy luật nâng cao suất lao động tiết kiệm thời gian lao động Bởi tăng suất lao động sở để tăng tiền lơng đồng thời động lực thúc đẩy việc tăng số lợng chất lợng sản phẩm Tiền lơng lợi ích vật chất trực tiếp mà ngời lao động đợc hởng từ cống hiến sức lao động cuả họ Vậy trả lơng xứng đáng với sức lao động họ bỏ có tác dụng khuyến khích ngời lao động tích cực lao động, quan tâm đến kết lao động họ Từ tạo điều kiện tăng NSLĐ thúc đẩy sản xuất phát triển Đối với ngời lao ®éng, søc lao ®éng thc qun së h÷u cđa ngêi lao động góp phần tạo giá trị nên phần thu nhập tiền lơng khoản thu nhập đáng họ Tiền lơng phơng tiện để trì khôi phục lực lao động trớc, sau trình lao động (tái sản xuất sức lao động) Tiền lơng nhận đợc khoản tiền họ đợc phân phối theo lao động mà họ đà bỏ Cần phân biệt khác tiền lơng danh nghĩa tiền lơng thực tế Tiền lơng danh nghĩa số lợng tiền tệ mà ngời lao động nhận đợc hàng tháng tiền từ kết lao động Số tiền nhiều hay phụ thuộc trực tiếp vào suất lao động hiệu làm việc ngời lao động, phụ thuộc vào trình độ, thâm niên trình lao động.Còn tiền lơng thực tế đợc biểu số lợng hàng hoá, dịch vụ cần thiết mà ngời lao động trao đổi đợc thông qua tiền lơng danh nghĩa Do tiền lơng thực tế liên quan đến tiền lơng danh nghĩa mà phụ thuộc chặt chẽ vào biến động giá hàng hoá công việc phục vụ Mối quan hệ tiền công danh nghĩa tiền công thực tế đợc biểu qua công thøc sau: Itltt = Itldn / Igc Trong ®ã: Itltt : chØ sè tiỊn l¬ng thùc tÕ Itldn :chØ sè tiền lơng danh nghĩa Igc :chỉ số giá Nh vậy, với mức tiền lơng định, giá tăng lên ssố tiền lơng thực tế giảm ngợc lại Trong trờng hợp giá ổn định, tiền lơng danh nghĩa tăng lên số tiền lơng thực tế tăng Nếu lúc tiền lơng danh nghĩa giá thị trờng tăng giảm đại lợng có tốc độ tăng giảm lớn định số tiền lơng thực tế Do , ngời lao động lợi ích mục đích cuối họ tiền lơng thực tế định khả tái sản xuất sức lao động 1.2-Các yêu cầu chức tiền lơng 1.2.1-Chức tiền lơng Tiền lơng thực chất số tiền mà ngời sử dụng lao động trả cho ngời lao động theo thoả thuận dựa quy định nhà nớc Song tiền lơng lại lợi ích vật chất mà ngời lao động nhận đợc để nuôi sống thân gia đình họ, trì trình tái sản xuất tự nhiên xà hội Do chức vai trò tiền lơng quan trọng Tiền lơng có chức sau: a Tiền lơng thực chức thớc đo giá trị mà giá trị sức lao động Biểu tiền lơng phải phản ánh đợc thay đổi giá trị, giá trị thay đổi tiền lơng phải thay đổi theo Tiền lơng thực chức sở để điều chỉnh giá cho phù hợp giá biến động b Tiền lơng phải đảm bảo chức tái sản xuất sức lao động Tái sản xuất sức lao động bao gồm tái sản xuất giản đơn tái sản xuất mở rộng, tức tiền lơng mà ngời lao động nhận đợc không đủ nuôi sống thân gia đình ngời lao động mà dành phần để học tập nâng cao trình độ c Tiền lơng sở để kích thích sản xuất Muốn thực chức tiền lơng phải đủ lớn để kích thích ngời lao động hăng hái làm việc Tổ chức tiền lơng phải làm nh để phân biệt đợc ngời làm tốt, ngời làm cha tốt để trả lơng d.Tiền lơng phải đảm bảo chức tích luỹ để dành Về nguyên tắc tiền lơng đảm bảo tái sản xuất sức lao động mà phần tiền lơng phải để tích luỹ phòng lúc bất trắc, không bình thờng xảy nh ốm đau, bệnh tật thời gian không lao động, sau lao động Muốn thực đợc chức tiền lơng phải lớn tiêu dùng 1.2.2-Yêu cầu việc tổ chức tiền lơng Khi tổ chức tiền lơng cho ngời lao động phải đạt đợc yêu cầu sau: a.Đảm bảo tái sản xuất sức lao động không ngừng nâng cao đời sống vật chất tinh thần cho ngời lao động b.Làm cho suất lao động không ngừng nâng cao c.Đảm bảo tính đơn giản rõ ràng dễ hiểu, đảm bảo công cho ngời lao động 1.3 -Những nguyên tắc tổ chức tiền lơng Nguyên tắc tổ chức tiền lơng sở quan trọng để xây dựng đợc chế trả lơng, quản lý tiền lơng sách thu nhập thích hợp thể chế kinh tế định nớc ta xây dựng chế độ trả lơng tổ chức trả lơng phải theo nguyên tắc sau: * Nguyên tắc 1: Trả lơng ngang cho lao động nh * Nguyên tắc : Đảm bảo suất lao động tăng nhanh tiền lơng bình quân * Nguyên tắc : Đảm bảo mối quan hệ hợp lý tiền lơng ngời lao động làm ngành nghề khác kinh tế quốc dân 1.4-Quỹ tiền lơng phơng pháp xác định quỹ tiền lơng 1.4.1 Khái niệm quỹ tiền lơng Quỹ tiền lơng tổng số tiền dùng để trả lơng cho cán công nhân viên chức doanh nghiệp ( quan ) qu¶n lý sư dơng bao gåm: - TiỊn lơng cấp bậc ( đợc gọi phận tiền lơng tiền lơng cố định) - Tiền lơng biến đổi: gồm tiền thởng loại phơ cÊp nh: phơ cÊp tr¸ch nhiƯm, phơ cÊp lu động, phụ cấp độc hại Trong năm kế hoạch đơn vị phải lập quỹ tiền lơng kế hoạch cuối năm có tổng kết xem quỹ lơng báo cáo đà thực chi hết Quỹ lơng kế hoạch tổng số tiền lơng dự tính theo cấp bậc mà doanh nghiệp, quan dùng để trả lơng cho công nhân viên chức theo số lợng chất lợng lao động họ hoàn thành kế hoạch sản xuất điều kiện bình thờng Quỹ tiền lơng kế hoạch sở để xây dựng đơn giá tiền lơng Quỹ tiền lơng báo cáo tổng số tiền thực tế đà chi có khoản không đợc lập kế hoạch nhng thiếu sót tổ chức sản xuất, tổ chức lao động điều kiện sản xuất không bình thờng mà lập kế hoạch cha tính đến 1.4.2 cách xác định quỹ tiền lơng * Xác định quỹ lơng kế hoạch: quỹ lơng kế hoạch đợc xác định theo công thức: V KH =[ Ldbì TLmin DN ×( H cb + H PC ) +V VC ] ì12 tháng Trong đó: V Kh : Tổng quỹ tiền lơng năm kế hoạch Ldb: Lao động định biên: đợc tính sỏ địng mức lao động tổng hợp sản phẩm dịch vụ sản phẩm dịch vụ quy đổi TLmin Dn: Mức lơng tối thiĨu ®iỊu chØnh doanh nghiƯp doanh nghiƯp lùa chọn khung quy định Hcb: hệ số cấp bậc công việc bình quân: đợc xác định vào tổ chức sản xuất, tổ chức lao động, trình độ công nghệ, tiêu chuẩn cấp bậc kỹ thuật, chuyên môn, nghiệp vụ định mức lao động Hpc: hệ số khoản phụ cấp lơng bình quân đợc tính đơn giá tiền lơng Căn vào quy định hớng dẫn Bộ lao động thơng binh xà hội, xác định đối tợng mức phụ cấp đợc tính đa vào đơn giá để xác định hệ số khoản phụ cấp Vvc: Quỹ tiền lơng máy gián tiếp mà số lao động cha tính định mức lao động tổng hợp Quỹ lơng bao gồm quỹ lơng hội đồng quản trị, phận giúp việc hội đồng quản trị, máy văn phòng tổng công ty, cán chuyên trách công tác Đảng, đoàn thể số đối tợng khác mà tất cha tính vào định mức lao động tổng hợp * Xác định quỹ lơng báo cáo: Quỹ lơng báo cáo đợc xác định theo công thức: ∑ V BC=( V DG ×CSXKD ) +V PC +V BS +V TG Trong đó: VDG: Đơn giá tiền lơng c¬ quan cã thÈm qun giao