Chuyên đề thực tập Chng Tớn dng ngõn hng khu vực kinh tế quốc doanh Khái quát tín dụng ngân hàng 1.1 Khái niệm Tín dụng phạm trù kinh tế sản phẩm kinh tế hàng hố Nó động lực thúc đẩy kinh tế hàng hoá phát triển lên giai đoạn cao Tồn phát triển qua nhiều hình thái kinh tế xã hội, ngày tín dụng hiểu theo ngơn ngữ thơng thường quan hệ vay mượn dựa nguyên tắc: - Giá trị hồn trả thơng thường lớn giá trị lúc cho vay nói cách khác người vay phải trả thêm phần lãi vay - Người cho vay chuyển giao cho người vay lượng giá trị định Giá trị hình thái tiền tệ hình thái vật hàng hố, máy móc, thiết bị, bất động sản - Người vay sử dụng tạm thời thời gian định, sau hết thời hạn sử dụng theo thoả thuận, người vay phải hoàn trả cho người cho vay Trong trình phát triển lâu dài sản xuất lưu thông hàng hố quan hệ tín dụng hình thành phát triển thơng qua hình thức: tín dụng nặng lãi, tín dụng thương mại tín dụng ngân hàng Tín dụng Ngân hàng quan hệ kinh tế có chuyển quyền sử dụng tạm thời lượng vốn Ngân hàng với khách hàng thời gian định sau thời gian lượng vốn hoàn trả cộng thêm phần lãi lượng vốn theo lãi suất định Tín dụng Ngân hàng biểu qua quan hệ sau: quan hệ tín dụng Ngân hàng với kinh tế Nhà nước, Ngân hàng với khu vực kinh tế tư nhân, Ngân hàng cá nhân, quan hệ tín dụng nc trờn th gii Hoàng Thị Huyền Trang Chuyên ®Ị thùc tËp Nói đến tín dụng ngân hàng đề cập đến “đi vay” lẫn “cho vay”.Tuy nhiên, thực tế, tính chất phức tạp hoạt động ngân hàng mà hoạt động nhận tiền gửi hoạt động cho vay laị tách riêng, hai phận chuyên môn độc lập đảm nhận: phận Nguồn vốn phận tín dụng.Với tư cách người vay, Ngân hàng nhận tiền gửi doanh nghiệp cá nhân phát hành chứng tiền gửi, trái phiếu để huy động xã hội Trái lại với tư cách người cho vay, Ngân hàng cung cấp tín dụng cho doanh nghiệp cá nhân Khác với tín dụng thương mại cung cấp hình thức hàng hóa, cịn tín dụng Ngân hàng cung cấp hình thức tiền tệ bao gồm tiền mặt bút tệ - chủ yếu bút tệ 1.2 Phân loại tín dụng Có nhiều cách phân loại tín dụng theo tiêu thức khác nhau, sau số cách phân loại phổ biến 1.2.1 Căn theo phương thức cho vay Theo tiêu thức này, tín dụng Ngân hàng chia thành số loại sau đây: - Cho vay theo hạn mức thấu chi: Đây hình thức cho vay mà tổ chức tín dụng thoả thuận văn chấp thuận cho khách hàng chi vượt số tiền có tài khoản tốn khách hàng - Cho vay theo hạn mức tín dụng: Tổ chức tín dụng khách hàng xác định thoả thuận hạn mức tín dụng trì khoản thời gian xác định - Cho vay theo hạn mức tín dụng dự phịng: Tổ chức cam kết bảo đảm sẵn sàng cho khách hàng vay vốn phạm vi hạn mức tín dụng định Tổ chức tín dụng khách hàng thoả thuận thời hạn hiệu lực hạn mức tín dụng dự phịng, mức phí trả cho hạn mức tín dụng dự phịng - Cho vay theo dự án đầu tư: Tổ chức tín dụng cho khách hàng vay vốn để thực dự án đầu tư phát triển sản xuất, kinh doanh, dịch vụ dự án đầu tư phục vụ đời sống - Cho vay lần: Mỗi lần vay vốn khách hàng tổ chức tín dụng thực thủ tục vay vốn cần thiết ký kết hợp đồng tín dụng Hoàng Thị Huyền Trang Chuyên đề thực tập - Cho vay thông qua nghiệp vụ phát hành sử dụng thẻ tín dụng: Tổ chức cấp tín dụng chấp thuận cho khách hàng sử dụng số vốn vay phạm vi hạn mức tín dụng để toán tiền mua hàng hoá, dịch vụ rút tiền mặt máy rút tiền tự động điểm ứng tiền mặt đại lý tổ chức tín dụng - Cho vay hợp vốn: Một nhóm tổ chức tín dụng cho vay dự án vay vốn phương án vay vốn khách hàng, có tổ chức tín dụng làm đầu mối dàn xếp, phối hợp với tổ chức tín dụng khác - Cho vay trả góp: Khi vay vốn, tổ chức tín dụng khách hàng xác định thoả thuận số lãi vốn vay phải trả cộng với số nợ gốc chia để trả nợ theo nhiều kì hạn thời hạn cho vay 1.2.2 Căn vào thời gian cho vay Thời gian cho vay khoảng thời gian tính từ khách hàng bắt đầu nhận vốn vay thời điểm trả hết nợ gốc lãi vốn vay thoả thuận hợp đồng tín dụng tổ chức tín dụng khách hàng - Tín dụng ngắn hạn: Tín dụng ngắn hạn loại tín dụng có thời hạn năm thường xác định phù hợp với chu kỳ sản xuất kinh doanh khả trả nợ khách hàng - Tín dụng trung hạn: Tín dụng trung hạn có thời hạn từ đến năm, số nước giới loại tín dụng có thời hạn đến năm Tín dụng trung hạn chủ yếu sử dụng để đầu tư mua sắm tài sản cố định, cải tiến đổi thiết bị công nghệ, mở rộng sản xuất kinh doanh, xây dựng dự án có quy mô nhỏ mà thời gian thu hồi vốn nhanh - Tín dụng dài hạn: Loại tín dụng có thời hạn cho vay năm ( Việt Nam), hay năm (đối với số nước giới) Tín dụng dài hạn sử dụng để cấp vốn cho xây dựng như: đầu tư xây dựng xí nghiệp mới, cơng trình thuộc sở hạ tầng (đường xá, bến cảng, sân bay ), cải tiến mở rộng sản xuất có quy mô lớn 1.2.3 Căn vào đối tượng cho vay Hoàng Thị Huyền Trang Chuyên đề thực tập - Tín dụng vốn cố định: loại tín dụng cấp để hình thành vốn cố định Loại tín dụng thường dùng để đầu tư mua sắm TSCĐ, cải tiến đổi kỹ thuật, công nghệ, mở rộng sản xuất, xây dựng xí nghiệp cơng trình Thời hạn cho vay loại tín dụng 12 tháng - Tín dụng vốn lưu động: loại tín dụng cấp để bổ sung vốn lưu động cho tổ chức kinh tế, tham gia trực tiếp vào trình sản xuất kinh doanh mua nguyên vật liệu, hàng hoá dự trữ, chi cho chi phí sản xuất, cho vay để tốn khoản nợ ngắn hạn Tín dụng vốn lưu động thường sử dụng để bù đắp mức vốn lưu động tạm thời thiếu hụt Thời gian cho vay vốn ngắn hạn thường 12 tháng 1.2.4 Căn vào mục đích sử dụng - Tín dụng tiêu dùng: loại tín dụng cung cấp cho cá nhân để đáp ứng nhu cầu tiêu dùng mua sắm nhà cửa, phương tiện lại, hàng hoá tiêu dùng Tín dụng tiêu dùng cấp phát hình thức cho vay tiền hình thức bán chịu hàng hố - Tín dụng sản xuất lưu thơng hàng hố: loại tín dụng cấp cho chủ thể kinh tế để tiến hành sản xuất kinh doanh lưu thơng hàng hố 1.2.5 Phân loại theo thành phần kinh tế Theo thành phần kinh tế, ta chia khoản cho vay thành: - Cho vay doanh nghiệp Nhà nước - Cho vay kinh tế tập thể - Cho vay kinh tế tư nhân - Cho vay kinh tế cá thể - Cho vay kinh tế hỗn hợp (Năm thành phần kinh tế xác định văn kiện Đại hội Đảng lần thứ VI) Đây cách phân loại không nhấn mạnh kinh tế tư chủ nghĩa kinh tế thị trường theo định hướng XHCN nước ta việc phân loại có ý nghĩa thực tiễn Kinh tế Nhà nước giữ vai trị chủ đạo Nhà nước có sách khác i vi tng khu vc kinh t, cú Hoàng Thị Huyền Trang Chuyên đề thực tập tỏc ng ln đến việc mở rộng hay thu hẹp tín dụng ngân hàng tới thành phần kinh tế nói chung Mặt khác, thành phần kinh tế lại có đặc điểm riêng biệt nên ngân hàng cần phải có thái độ ứng sử khác cho chủ thể thuộc thành phần kinh tế vay vốn Hoàng Thị Huyền Trang Chuyên đề thực tập 1.2.6 Căn vào bảo đảm cho vay - Tín dụng có bảo đảm: loại tín dụng mà Ngân hàng cấp tín dụng địi hỏi người vay phải có tài sản chấp, cầm cố bảo lãnh bên thứ ba (có thể bảo lãnh tài sản bên thứ ba bảo lãnh tổ chức tín dụng khác) để đảm bảo khả hồn trả nợ vay Đây loại tín dụng tất Ngân hàng áp dụng việc cấp tín dụng cho khách hàng, đặc biệt khoản vay lớn, khoản đầu tư trung, dài hạn - Tín dụng khơng có bảo đảm (tín chấp): loại tín dụng khơng có tài sản cầm cố, chấp bảo lãnh người thứ ba để đảm bảo cho khả hoàn trả khoản vay Việc vay dựa vào uy tín người vay bảo lãnh uy tín bên thứ ba doanh nghiệp hay tổ chức đồn thể trị - xã hội Những khách hàng cấp tín dụng theo hình thức thường khách hàng truyền thống ngân hàng 1.3 Quy trình tín dụng Quy trình tín dụng tập hợp nội dung, kỹ thuật nghiệp vụ bản, bước phải tiến hành từ bắt đầu đến kết thúc vay Thơng thường, để đảm bảo hiệu tín dụng quy trình tín dụng phải tn theo bước sau: 1.3.1 Hướng dẫn khách hàng điều kiện tín dụng lập hồ sơ vay vốn Khách hàng đề xuất yêu cầu vay vốn , cán tín dụng hướng dẫn khách hàng cụ thể đầy đủ điều kiện vay vốn ngân hàng theo chế tín dụng hành Nếu khách hàng chấp nhận hướng dẫn khách hàng lập hồ sơ vay vốn để ngân hàng thẩm định Về hồ sơ gồm : + Giấy đề nghị vay vốn + Giấy tờ chứng nhn SXKD + Bỏo cỏo ti chớnh Hoàng Thị Huyền Trang Chuyên đề thực tập + Phng ỏn SXKD& kế hoạch trả nợ 1.3.2 Điều tra, thu nhập, tổng hợp thông tin khách hàng phương án vay vốn để tới cho vay hay từ chối khoản vay.Bao gồm : + Thông tin từ vấn người vay kiểm tra ,quan sát thái độ nội dung trả lời khách hàng + Thông tin từ ngân hàng :các ngân hàng có quan hệ tín dụng ,thanh tốn … với khách hàng thơng tin khách hàng có lưu trữ sổ sách ngân hàng + Thông tin khách hàng cung cấp lấy tư hồ sơ vay vốn báo cáo tài + Cán tín dụng điều tra thực tế sở sản xuất kinh doanh người vay + Nguồn thông tin khác: Thông tin từ quan chức khác quan kiểm tốn, quan thuế thơng tin từ đối tác trước khách hàng thông tin thị trường 1.3.3 Phân tích ,thẩm định khách hàng khả vay vốn - Năng lực pháp lý khách hàng - Năng lực tài khách hàng : Nhằm xác định sức mạnh tài khả độc lập tự chủ tài kinh doanh ,khả thnah tốn hồn trả nợ người vay - Tính cách uy tín khách hàng - Phương pháp tính khả trả nợ khách hàng : Xác định độ xác hợp lý số liệu kế hoạch số liệu dự báo Đánh giá nguồn thu nhập số khả trả nợ thời gian vay vốn Xác định phương án trả nợ có khả thi hay không Đánh giá bảo đảm tiền vay 1.3.4 Quyết định cho vay Hoàng Thị Huyền Trang Chuyên đề thực tËp Trong trường hợp phương án vay vốn thẩm định đánh giá thoả mãn đầy đủ điều kiện vơí nguyên tắc cho vay theo thể lệ chế độ quy định định cho vay 1.3.5 Kiểm tra hoàn chỉnh hồ sơ cho vay hồ sơ tài sản chấp cầm cố bảo lãnh + Hồ sơ vay vốn ,thế chấp ,bảo lãnh ,cầm cố ngân hàng giữ phải hồ sơ gốc không tẩy xố ,sửa chữa + Kiểm tra tính pháp lý hồ sơ 1.3.6 Giải ngân Yêu cầu phát tiền cho vay cho khách hàng sử dụng vốn vay mục đích, có hiệu hạn chế tháp rủi ro xảy trình sử dụng vốn vay khách hàng 1.3.7 Giám sát khách hàng sử dụng vốn vay Cán tín dụng phải theo dõi, nắm bắt đầy đủ diễn biến trình sử dụng tiền vay tình hình sản xuất kinh doanh chung khách hàng 1.3.8.Thu hồi nợ gia hạn nợ xử lý rủi ro - Ngân hàng theo rõi tình hình trả nợ khách hàng ngăn chặn khách hàng không sử dụng vốn dùng trả nợ ngân hàng để quay vòng ,sử dụng cho mục đích khác - Các khoản nợ có vấn đề ,khách hàng đề nghị gia hạn nợ ,giãn nợ cán tín dụng phải thẩm định kiểm tra thực tế lập tờ trình cho giám đốc định - Nếu khoản nợ không trả hạn khơng gia hạn, giãn nợ khoanh nợ … phải áp dụng biện pháp kiên để thu nợ gốc lãi, kể biện pháp mại tài sản, khởi kiện quan pháp luật 1.3.9.Thanh lý hp ng vay Hoàng Thị Huyền Trang Chuyên đề thực tập Sau ó tr ht n gốc cấp có thẩm quyền cho phép xử lý rủi ro xố nợ, cán tín dụng cán kế toán đối chiếu, tất toán tài khoản cho vay nợ đó, chuyển tồn hồ sơ liên quan tới khoản vay vào kho lưu trữ 1.4 Một số tiêu đánh giá quy mô tín dụng - Doanh số cho vay: Số tiền cho vay Ngân hàng khách hàng thời kỳ - Dư nợ tín dụng = Dư nợ tín dụng kỳ trước + Doanh số cho vay kỳ - - Doanh số thu nợ kỳ + Doanh số thu nợ: Số tiền Ngân hàng thu nợ khách hàng thời kỳ tín dụng Ngân hàng khu vực kinh tế quốc doanh 2.1 Khái quát khu vực kinh tế quốc doanh Việt nam Từ Đại hội VI (1986), Đảng Nhà nước khẳng định quán thực chiến lược kinh tế hàng hoá nhiều thành phần vận động theo chế thị thường có quản lý Nhà nước định hướng XHCN Theo sở hữu tư nhân cơng nhận, kinh tế ngồi quốc doanh tồn phát triển bình đẳng với thành phần kinh tế khác Hiện nay, sau Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ IX Quốc hội khố X thơng qua sửa đổi Hiến pháp kinh tế ngồi quốc doanh tơn trọng đối xử bình đẳng kinh tế Cùng với phát triển kinh tế, khu vực kinh tế ngồi quốc doanh có phát triển nhanh chóng đạt số kết định Với sách khuyến khích hỗ trợ hoạt động cho khu vực kinh tế quốc doanh, số lượng doanh nghiệp quốc doanh tăng lên nhanh chóng Năm 1991 có 123 doanh nghiệp với số vốn điều lệ 63 tỷ đồng đến năm 1998, khu vực kinh tế ngồi quốc doanh có 2.990 hợp tác xã, 24.667 doanh nghiệp tư nhân 1.217.300 hộ kinh tế cá thể Kinh tế quốc doanh khu vực kinh tế hình thành quan hệ sở hữu tư nhân, khơng có góp vốn Nhà nước , bao gồm doanh nghiệp quốc doanh hộ sản xuất kinh doanh cá thể Doanh nghiệp quốc doanh đơn vị sản xuất kinh doanh có tính chất tư hu ( khụng k cỏc Hoàng Thị Huyền Trang Chuyên đề thực tập n v u t nc ngoi) bao gồm công ty cổ phần, công ty trách nhiệm hữu hạn, doanh nghiệp tư nhân đơn vị theo hình thức hợp tác xã Cơng ty cổ phần loại hình doanh nghiệp có đặc điểm sau: - Vốn điều lệ công ty chia thành nhiều phần gọi cổ phần - Cổ đơng tổ chức, cá nhân, số lượng cổ đông tối thiểu ba không hạn chế tối đa - Cơng ty cổ phần có quyền phát hành chứng khốn cơng chúng theo quy định pháp luật chứng khốn - Cơng ty cổ phần có tư cách pháp nhân doanh nghiệp chịu trách nhiệm nợ nghĩa vụ tài sản cơng ty phạm vi số vốn góp vào công ty Công ty trách nhiệm hữu hạn cơng ty phần vốn góp tất thành viên phải đóng đầy đủ thành lập cơng ty Các phần góp vốn ghi điều lệ công ty Công ty không phép phát hành loại chứng khoán Việc chuyển nhượng vốn góp thành viên thực tự Hợp tác xã đơn vị kinh tế nhiều lao động góp vốn để sản xuất kinh doanh Hợp tác xã hoạt động theo luật hợp tác xã nguyên tắc bình đẳng, dân chủ, hưởng lợi, chịu rủi ro với thành viên nhằm kết hợp sức mạnh tập thể để giải có hiệu vấn đề sản xuất kinh doanh đời sống Doanh nghiệp tư nhân doanh nghiệp cá nhân làm chủ tự chịu trách nhiệm toàn tài sản hoạt động doanh nghiệp Hộ kinh doanh cá thể thực thể kinh doanh “ cá nhân hộ gia đình làm chủ, kinh doanh địa điểm cố định, không thường xun th lao động, khơng có dấu chịu trách nhiệm tồn hoạt ng kinh doanh Hoàng Thị Huyền Trang