Đề tài nghiên cứu khoa học cấp ngành môi trờng- 2004 Đặt vấn đề Nằm cực Nam tổ quốc- Phú Quốc đợc tôn vinh đảo Ngọc Phơng Nam, tiếng với bÃi tắm nh nguyên vẹn thiên nhiên ban tặng, không khí lành, nắng nhiệt đới ấm áp chan hoà, đặc sản biển đậm đà hơng vị- dòng sông thơ mộng núi huyền ảo trải dài từ Bắc xuống Nam với câu chuyện thần bí biển gắn liền với truyền thuyết dân gian say đắm lòng ngời Đến với Phú Quốc, không nô đùa với sóng xanh, biển mát, hít thở không khí lành, thả thong dong, vÃn cảnh đền chùa non nớc mà đợc trò chuyện với ngời dân đảo chân chất, thật thà, hiếu khách, làm cho tâm hồn khách thập phơng dịu lắng, th thái quên nỗi nhọc nhằn, mệt mỏi lo toan hàng ngày, Đảo Phú Quốc đợc gọi đảo Xanh đảo Xanh đảo Xanh Phú Quốc đợc bao bọc rừng xanh bạt ngàn từ đỉnh núi ®Õn tËn c¸c b·i biĨn Rõng Phó Qc rÊt ®a dạng, phong phú hệ sinh thái với nhiều loài động thực vật quý hiếm, hầu hết tất hệ sinh thái rừng Việt Nam có Phú Quốc Nhờ có rừng, có sông suối nên Phú Quốc có nguồn nớc dồi dào, hệ thống sông ngòi phong phú: Sông Dơng Đông, sông Cửa Cạn, sông Rạch Tràm sông Vũng Bàu hàng ngàn km suối lớn nhỏ khác đà tạo cho Phú Quốc danh lam thắng cảnh tiếng nớc nh: suối Tranh, suối Đá Bàn, suối Đá Ngọn, suối Tiên Do có vị trí địa lý quan trọng vùng biển Tây Nam, có tiềm để phát triển kinh tế lại vừa có vị trí quan trọng an ninh quốc phòng Vì vậy, Quyết định 178/2004/QĐ-TTg Thủ tớng Chính phủ đà xác định rõ mục tiêu phát triển chủ yếu sau: đảo Xanh Tạo bớc phát triển nhanh tiềm lực kinh tế, đóng góp vào phát triển chung nớc, tăng cờng đợc an ninh, quốc phòng đảo Từng bớc xây dung đảo Phú Quốc thành trung tâm du lịch (du lịch sinh thái, nghỉ dỡng du lịch biển) tầm cở khu vực quốc tế với hình thức dịch vụ chất lợng cao, thu hút nhiều khách du lịch quốc tế đáp ứng yêu cầu khách du lịch nớc đảo Xanh Mục tiêu đến năm 2010 : đảo Xanh Xây dựng đảo Phú Quốc thành số khu du lịch vui chơi giải trí chất lợng cao, hàng năm thu hút khoảng 300-500 nghìn khách, đóng góp đáng Đề tài: Điều tra trạng dự báo tác động đến môi trờng việc xây dựng Phú Quốc thành khu du lịch sinh thái chất lợng cao Viện Nghiên cứu Phát Triển du lịch - Tổng cục Du lịch Đề tài nghiên cứu khoa học cấp ngành môi trờng- 2004 kể vào ngân sách địa phơng, giải việc làm, nâng cao đời sống văn hoá, xà hội cho nhân dân đảo đảo đảo Xanh Mục tiêu đến năm 2020 là: đảo Xanh Hoàn thành xây dựng đảo Phú Quốc thành Trung tâm du lịch du lịch sinh thái biển phát triển trình độ cao, hàng năm thu hút khoảng 2-3 triệu lợt khách du lịch Với nhiệm vụ xây dựng du lịch đảo Phú Quốc đảo Xanh Tập trung xây dung đảo Phú Quốc trở thành Trung tâm du lịch, tr ớc hết chủ yếu du lịch sinh thái đảo- biển chất lợng cao tiêu biểu cho Kiên Giang nớc Phát triển du lịch đảo Phú Quốc với phát triển du lịch thành phố Hồ Chí Minh, vùng kinh tế trọng điểm phía Nam tuyến du lịch nớc Để xây dựng đảo Phú Quốc trở thành khu du lịch sinh thái chất lợng cao vấn đề môi trờng bảo vệ đa dạng hệ sinh thái đảo vấn đề quan trọng cần thiết Vì vậy, việc nghiên cứu, điều tra trạng môi trờng dự báo tác động đến môi trờng để từ đa phơng pháp, giải pháp để bảo vệ tài nguyên môi trờng tự nhiên đảo Phú quốc nhằm đáp ứng yêu cầu Mục tiêu, nội dung, phạm vi phơng pháp nghiên cứu 2.1- Mục tiêu đề tài - Mục tiêu lâu dài Góp phần đảm bảo cho phát triển bền vững du lịch nói riêng kinh tế-xà hội nói chung đảo Phú Quốc - Mục tiêu trớc mắt Điều tra trạng dự báo môi trờng tự nhiên đảo Phú quốc (chủ yếu điểm tổ chức loại hình du lịch) Đề xuất giải pháp nhằm giảm thiểu tác động tiêu cực từ hoạt động du lịch đến môi trờng du lịch đảo làm sở cho việc lập quy hoạch tổng thể phát triển du lịch đảo Phú quốc trở thành khu du lịch sinh thái chất lợng cao 2.2- Các nội dung nghiên cứu - Đánh giá tổng quan tình hình thực kế hoạch phát triển kinh tế-xà hội, dân c đảo Phú quèc Đề tài: Điều tra trạng dự báo tác động đến môi trờng việc xây dựng Phú Quốc thành khu du lịch sinh thái chất lợng cao Viện Nghiên cứu Phát Triển du lịch - Tổng cục Du lịch Đề tài nghiên cứu khoa học cấp ngành môi trờng- 2004 - Đánh giá tổng quan trạng tài nguyên môi trờng chủ yếu môi trờng tự nhiên đảo Phú Quốc - Đánh giá tổng quan tác động ảnh hởng đến môi trờng du lịch từ hoạt động kinh tế-xà hội đảo Phú Quốc - Phân tích đánh giá thực trạng phát triển du lịch đảo Phú Quốc tác động du lịch môi trờng - Phân tích mẫu môi trờng tự nhiên vài điểm du lịch đánh giá trạng môi trờng điểm theo mẫu phân tích (đất, nớc, không khí hệ sinh thái) - Phân tích đánh giá thực trạng công tác tổ chức quản lý môi trờng môi trờng du lịch đảo Phú Quốc - Xây dựng đa dự báo diễn biến môi trờng du lịch đảo Phú Quốc - Đề xuất giải pháp nhằm giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trờng du lịch đảo Phú Quốc 2.3- Phạm vi nghiên cứu - Về đối tợng nghiên cứu môi trờng tự nhiên vấn đề tác động đến môi trờng - Về phạm vi không gian nghiên cứu: Khu vực đảo Phú Quốc - Về phạm vị thời gian nghiên cứu: Tập trung nghiên cứu thu thập số liệu năm 2004 đồng thời nghiên cứu tham khảo năm trớc 2.4- Phơng pháp nghiên cứu - Phơng pháp điều tra thực địa Công tác điều tra thực địa nhằm thu thập thống kê trực tiếp tài liệu khứ, diễn biến tài nguyên môi trờng, yếu tố, điều kiện tự nhiên, kinh tế-xà hội, đồng thời kiểm tra chỉnh lý bổ sung t liệu đà thu thập đợc - Phơng pháp phân tích mẫu môi trờng Đây phơng pháp sử dụng trang thiết bị đại nhằm thu thập, lấy tiêu mẫu môi trờng tự nhiên (đất, nớc, không khí hệ sinh thái) để phân tích đánh giá so sánh với tiêu chuẩn quy định TCVN tiêu chuẩn môi trờng du lịch theo quy chế 02/2003 để đánh giá nhanh chất lợng trạng môi trờng khu du lịch đảo Phú Quốc - Phơng pháp thống kê Đề tài: Điều tra trạng dự báo tác động đến môi trờng việc xây dựng Phú Quốc thành khu du lịch sinh thái chất lợng cao Viện Nghiên cứu Phát Triển du lịch - Tổng cục Du lịch Đề tài nghiên cứu khoa học cấp ngành môi trờng- 2004 Là phơng pháp thiếu đợc trình nghiên cứu trạng, trình diễn biến môi trờng tự nhiên với trình phát triển du lịch ngành khác điểm du lịch Phơng pháp vận dụng toán thống kê nhằm thống kê tiêu phát triển kinh tế, xà hội có tiêu phát triển ngành Đối với môi trờng, phơng pháp nhằm thống kê diễn biến tiêu môi trờng để phục vụ cho công tác dự báo diễn biến môi trờng - Phơng pháp chuyên gia Môi trờng vấn đề phức tạp diễn biến không theo chu kỳ định cần có chuyên gia theo dõi thờng xuyên liên tục có nhiều kinh nghiệm để phân tích đánh giá cho số liệu tơng đối sách tạo sở dự báo diễn biến môi trờng tự nhiên du lịch xác Môi trờng chịu tác động nhiều yếu tố, nhiều lĩnh vực kinh tế - xà hội tự nhiên cần sử dụng nhiều chuyên gia thuộc lĩnh vực khác để đa nhận định chuẩn xác một vài tiêu có liên quan đến môi trờng - Phơng pháp phân tích tổng hợp Đây phơng pháp thiếu đợc tất đề tài nghiên cứu khoa học Phơng pháp phải dïng nhiỊu kiÕn thøc kh¸c thc nhiỊu lÜnh vùc để nghiên cứu xử lý tài liệu đà thu thập đợc để xây dựng nội dung cần nghiên cứu đề tài 3- Kết cấu đề tài Ngoài phần mở đầu, kết luận tài liệu tham khảo Nội dung báo cáo đề tài gồm chơng: Chơng 1: Hiện trạng môi trờng du lịch đảo Phú Quốc Chơng 2: Các yếu tố tác động dự báo diễn biến môi trờng du lịch đảo Phú Quốc Chơng 3: Các giải pháp kiến nghị để bảo vệ môi trờng đảo Phú Quốc thành khu du lịch sinh thái chất lợng cao Chơng Hiện trạng môi trờng du lịch đảo Phú Quốc 1.1 Tình hình kinh tế-xà hội, vị trí địa lí cảnh quan tài nguyên đảo Phú Quốc §Ị tài: Điều tra trạng dự báo tác động đến môi trờng việc xây dựng Phú Quốc thành khu du lịch sinh thái chất lợng cao Viện Nghiên cứu Phát Triển du lịch - Tổng cục Du lịch Đề tài nghiên cứu khoa học cấp ngành môi trờng- 2004 1.1.1-Tình hình kinh tế - xà hội - Về kinh tế Thực Nghị Đại hội lần thứ Đảng huyện Phú Quốc thực đạo Thủ tớng Chính phủ định số 97-TTg giải pháp kích thích phát triển kinh tế đảo Phú Quốc Trong năm gần đây, tốc độ tăng trởng kinh tế huyện cao, đời sống nhân dân đợc cải thiện đáng kể, tỷ lệ hộ nghèo giảm rõ rệt Cơ cấu kinh tế chuyển dịch theo hớng nông lâm ng nghiệp giảm dần, chuyển sang khu vực công nghiệp dịch vụ tăng lên Sau phân tích số tiêu kinh tế mà huyện đảo Phú Quốc đạt đợc từ năm 2001 đến 2004 Bảng số 1.1: Tốc ®é ph¸t triĨn GDP hun Phó Qc ( theo gi¸ so sánh năm 94) Đơn vị tính: % TT I 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6 1.7 1.8 II 2.1 2.2 2.3 III ChØ tiªu 2001 2002 2003 Dù íc 2004 Tổng số Nông-Lâm nghiệp Hải sản Công nghiệp Xây dựng Thơng nghiệp-vật t Giao thông-Bu điện Quản lý Nhà nớc Dịch vụ Du lịch Chia theo khu vực Nông- lâm nghiệp, Hải sản Công nghiệp, XDCB Dịch vụ ngành GDP bình quân đầu ngời 114.91 110.02 106.51 123.71 125.81 116.00 114.00 155.00 113.11 113.21 103.25 91.42 108.85 130.02 131.31 107.85 106.78 139.61 114.59 108.99 112.49 94.20 101.25 96.39 112.50 103.31 125.77 77.96 124.39 133.81 130.34 158.12 115.03 120.87 126.29 144.22 Tốc độ phát triển b/q thêi kú 2000-2004 12.90 4.75 -1,25 11.85 29.80 26.20 26.15 23.20 30.25 107.69 124.07 119.23 109.29 95.48 129.82 126.12 110.44 105.42 95.52 116.57 94.92 124.80 140.12 114.04 104.21 0.90 15.55 27.30 8.85 Nguồn: Phòng Thống kê huyện Phú Quốc Qua bảng 1.1 cho thấy từ năm 2002 đến năm 2004, Tổng thu nhập quốc dân huyện đảo Phú Quốc (GDP) tăng bình quân năm tăng 12,90 % đà vợt tiêu Nghị lần thứ huyện đề 2,80%, riêng hai năm 2001-2002 GDP tăng bình quân hàng năm 14,06 % vợt tiêu Nghị đề 4,06% Một số ngành tăng vợt mức kế hoạch đề nh ngành dịch vụ du lịch tăng 30,25 %, ngành xây dựng tăng 29,80 %, Đề tài: Điều tra trạng dự báo tác động đến môi trờng việc xây dựng Phú Quốc thành khu du lịch sinh thái chất lợng cao Viện Nghiên cứu Phát Triển du lịch - Tổng cục Du lịch Đề tài nghiên cứu khoa học cấp ngành môi trờng- 2004 ngành giao thông bu điện tăng đạt mức 26,20 %, ngành nông- lâm ng nghiệp mức tăng bình quân 4,75% Bên cạnh ngành thủy sản có xu hớng giảm dần năm, cụ thể theo Nghị đề tốc độ ngành thủy hải sản tăng bình quân từ 7%/năm bao gồm giá trị sản xuất thuỷ sản phải đạt 78.57% tức tăng bình quân hàng năm 5,5%/ năm, tổng sản lợng thuỷ sản khai thác nuôi trồng đạt phải đạt 4,2% tức mức tăng bình quân hành năm 2,1%/ năm Trong thực tế tổng thu nhập khu vực đạt thấp xu hớng giảm dần hàng năm, tốc độ tăng bình quân ngành 1,25%, sản lợng khai thác đạt 4,15%, sản lợng nuôi trồng đạt 40,1% so với tiêu Nghị đề sản lợng khai thác đạt 83,7% Xét theo khu vực cho thấy số khu vực kinh tế đảo tăng nhanh nh: Khu vực dịch vụ du lịch tăng bình quân hàng năm 27,30 % cao Nghị Đại hội lần thứ đề 20%, khu vực công nghiệp XDCB tăng 15,55% cao Nghị đại hội lần thứ đề 14%/ năm, khu vục nônglâm ng nghiệp tăng chậm mức tăng bình quân 0, 9% thấp kế hoạch đại hội Đảng lần thứ đề phải đạt 15% khu vực nông- lâm ng nghiệp Về Tổng thu nhập quốc dân huyện, chia theo bình quân đầu ngời đạt mức tăng bình quân 8,85%/năm- đạt yêu cầu Nghị đề hàng năm dân số huyện đảo tăng tự nhiên cao - Về xà hội Mấy năm qua gặp nhiều khó khăn, nhng UBND huyện đà tập trung đạo có hiệu chơng trình văn hoá-xà hội, đà hoàn thành nhiệm vụ giáo dục, y tế, thực đầy đủ sách gia đình có công, gia đình thơng binh, liệt sĩ sách xà hội khác Huyện đà áp dụng biện pháp để hạn chế tối đa loại tệ nạn xà hội, tiếp tục phát triển văn hoá lành mạnh mang sắc dân tộc Phối hợp với tổ chức quần chúng thực tốt công tác sở, đà tiến hành sơ kết 02 năm thực Nghị Trung ơng khoá III phong trào đảo Xanh Toàn dân đoàn kết xây dựng sống văn hoá, phong trào kế hoạch hoá gia đình, phong trào đền ơn đáp nghĩa đảo Xanh Về công tác giáo dục: UBND huyện đà đạo thờng xuyên có hiệu thực công tác xà hội hoá giáo dục theo tinh thần Nghị TW2 khoá III nâng cao chất lợng dạy học, nâng cao së vËt chÊt kü thuËt trêng trêng, líp lớp, đẩy mạnh toàn diện công tác xà hội hoá giáo dục, huy động nguồn vốn để đầu t phát triển sở vật chất kỹ thuật cho giáo dục, quan tâm mức cho phát triển ngành học mầm non TiÕp tơc ®Èy Đề tài: Điều tra trạng dự báo tác động đến môi trờng việc xây dựng Phú Quốc thành khu du lịch sinh thái chất lợng cao Viện Nghiên cứu Phát Triển du lịch - Tổng cục Du lịch Đề tài nghiên cứu khoa học cấp ngành môi trờng- 2004 mạng chơng trình phổ cập giáo dục tiêu học trung học sở Thực quan tâm bồi dỡng đến hệ trẻ đảo hoạt động, phòng niên xung kích mặt trận tạo khí cho tầng lớp niên trẻ Về công tác y tế chăm sóc sức khoẻ nhân dân: Huyện Phú Quốc đà có mạng lới y tế từ huyện đến sở, chơng trình y tế quốc gia phòng ngừa bệnh, kế hoạch hoá gia đình, chăm sóc bà mẹ trẻ em triển khai có hiệu quả, ngành y tế đà triển khai tổ chức khám điều trị cho hàng ngàn lợt bệnh nhân Đẩy mạnh phong trào toàn dân giữ gìn vệ sinh môi trờng, chống thải, vứt rác nơi công cộng, bÃi biển dòng sông, rạch Các tệ nạn, tiêu cực xà hội bị lên án, có xu hớng giảm 1.1.2- Đặc điểm địa hình, khí hậu thuỷ văn - Vị trí địa lí, địa hình đảo Phú Quốc Huyện đảo Phú Quốc tên gọi chung cho quần thể đảo lớn nhỏ với tổng diện tích tự nhiên 593 km2 đảo Phú Quốc 561,65 km2 đảo khác Đảo Phú Quốc đảo lớn nớc ta, đảo nằm khu vực Vịnh Thái Lan thuộc tỉnh Kiên Giang, cách thị xà Rạch Giá- Kiên Giang khoảng 115 km phía Tây, có toạ độ đảo 103 029 đến 10409 kinh độ Đông, từ 904827 đến 1002630 vĩ độ Bắc Đảo Phú Quốc có hình dạng tam giác, đáy phía Bắc đảo nhỏ dẫn phía Nam đảo Chiều dài đảo tính từ mũi Dơng phía Bắc đảo đến mũi Đèn phía Nam đảo dài 49 km Chu vi đảo khoảng 150 km, chỗ rộng Bắc đảo tính từ mũi Gió Trai phía Tây đảo đến mũi Đá Chồng phía Đông đảo dài 27 km, mõm phía Bắc đảo cách lÃnh thổ Campuchia 04 km, cách Thị xà Hà Tiên 46 km Cơ cấu hành đảo Phú Quốc có thị trấn Thị trấn Dơng Đông, thị trấn An Thới xà là: xà Cửa Dơng, xà Cửa Cạn, xà Hàm Ninh, xà Dơng Tơ, xà bÃi Thơm, xà Gành Dầu xà Hòn Thơm Thị trấn Dơng Đông nơi tập trung tâm quan hành chính, trung tâm kinh tế, trị, xà hội an ninh quốc phòng huyện đảo Thị trấn An Thới trung tâm buôn bán sản phẩm biển, nơi sản xuất loại nớc mắm Phú Đề tài: Điều tra trạng dự báo tác động đến môi trờng việc xây dựng Phú Quốc thành khu du lịch sinh thái chất lợng cao Viện Nghiên cứu Phát Triển du lịch - Tổng cục Du lịch Đề tài nghiên cứu khoa học cấp ngành môi trờng- 2004 quốc tiếng, cảng vận chuyển hàng hoá cảng hàng khách tàu thuỷ đảo Phú Quốc Địa hình đảo Phú Quốc chủ yếu đồi núi đợc chia thành vùng với đặc trng sau: Vùng Bắc đảo đợc tính từ tỉnh lộ 47 có quy mô diện tích khoảng 40.000 ha, 70% diện tích đồi núi dộ dốc bình quân 25-30 độ, dới 30% diện tích đồi thấp giải đất tơng đối lợn sóng Nhìn chung cao độ thấp dần theo hớng từ Bắc xuống Nam từ Đông sang Tây Phía Bắc có dÃy núi BÃi Đại với đỉnh cao dới 200 m, dÃy núi Hàm Rồng với đỉnh cao 365 m đỉnh núi Chảo Vôi cao 382 m Phía Đông có dÃy núi lớn núi Hàm Ninh tạo thành cánh cung kéo dài 30 km theo hớng Bắc- Nam, cao đỉnh núi Chùa 565 m, sờn phía Đông dốc, sờn phía Tây thoải hơn, thấp dần phía Dơng Đông, Cửa cạn Phía tây thấp dần không tạo thành dÃy, số đỉnh cao 100-200 m Phía Nam có dÃy Dơng Đông suối Đá với đỉnh cao 100-150 m Trên đồi núi phía Bắc cối bạt ngàn tạo màu xanh thẳm, chim chóc, loại động vật phong phú, xen kẽ dÃy núi dòng suối, khe suối chảy tạo cho phong cảnh nên thơ Do có địa hình đồi núi dốc phù hợp cho loại hình du lịch nh thám hiểm, du lịch nghỉ dỡng đặc biệt phát triển du lịch sinh thái Vùng Nam đảo có diện tích khoảng 16.700 ha, bao gồm nhiều núi thấp xen kẽ dải đất tơng đối thấp dần theo hớng từ Đông- Bắc xuống Tây- Nam với độ dốc 15% Trong vùng, xen kẽ với dÃy núi trảng rộng khoảng 400-500 ha, sử dụng cho nông nghiệp Do cấu tạo địa hình trảng đất phẳng phù hợp cho việc phát triển trồng lơng thực, hoa màu ăn cung cấp cho khách du lịch Nhờ có địa hình nh xây dựng khu vui chơi giải trí nh sân gôn, công viên sở vật chất cho ngành du lịch Dới kết phân bố diện tích tự nhiên theo cao độ Bảng số 1.2: Phân bố diện tích đất đợc tính theo theo cao độ Cao độ Độ dốc Hiện trạng tiềm sử dụng (m) < 5m 15 độ Diện tích Tỷ lệ (ha) % 900 11,6 Tiêu, điều, dừa, ăn 14 380 24,2 Rừng 38 025 64,2 Đề tài: Điều tra trạng dự báo tác động đến môi trờng việc xây dựng Phú Quốc thành khu du lịch sinh thái chất lợng cao Viện Nghiên cứu Phát Triển du lịch - Tổng cục Du lịch Đề tài nghiên cứu khoa học cấp ngành môi trờng- 2004 Tổng 59 305 100 Nguồn: Báo cáo Ban quản lý ruộng đất Phú Quốc Qua bảng 1.2 cho thấy: Các khu vực có cao độ