Những vấn đề xã hội của các khu công nghiệp ở tỉnh Thái Nguyên hiện nay.Những vấn đề xã hội của các khu công nghiệp ở tỉnh Thái Nguyên hiện nay.Những vấn đề xã hội của các khu công nghiệp ở tỉnh Thái Nguyên hiện nay.Những vấn đề xã hội của các khu công nghiệp ở tỉnh Thái Nguyên hiện nay.Những vấn đề xã hội của các khu công nghiệp ở tỉnh Thái Nguyên hiện nay.Những vấn đề xã hội của các khu công nghiệp ở tỉnh Thái Nguyên hiện nay.Những vấn đề xã hội của các khu công nghiệp ở tỉnh Thái Nguyên hiện nay.Những vấn đề xã hội của các khu công nghiệp ở tỉnh Thái Nguyên hiện nay.Những vấn đề xã hội của các khu công nghiệp ở tỉnh Thái Nguyên hiện nay.Những vấn đề xã hội của các khu công nghiệp ở tỉnh Thái Nguyên hiện nay.Những vấn đề xã hội của các khu công nghiệp ở tỉnh Thái Nguyên hiện nay.Những vấn đề xã hội của các khu công nghiệp ở tỉnh Thái Nguyên hiện nay.Những vấn đề xã hội của các khu công nghiệp ở tỉnh Thái Nguyên hiện nay.Những vấn đề xã hội của các khu công nghiệp ở tỉnh Thái Nguyên hiện nay.Những vấn đề xã hội của các khu công nghiệp ở tỉnh Thái Nguyên hiện nay.Những vấn đề xã hội của các khu công nghiệp ở tỉnh Thái Nguyên hiện nay.
HOC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA HỒ CHÍ MINH ĐỖ QUỲNH HOA NHỮNG VẤN ĐỀ XÃ HỘI CỦA CÁC KHU CÔNG NGHIỆP Ở TỈNH THÁI NGUYÊN HIỆN NAY LUẬN ÁN TIẾN SĨ NGÀNH: CHỦ NGHĨA XÃ HỘI KHOA HỌ C HÀ NỘI – 2023 HOC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA HỒ CHÍ MINH ĐỖ QUỲNH HOA NHỮNG VẤN ĐỀ XÃ HỘI CỦA CÁC KHU CÔNG NGHIỆP Ở TỈNH THÁI NGUYÊN HIỆN NAY LUẬN ÁN TIẾN SĨ NGÀNH: CHỦ NGHĨA XÃ HỘI KHOA HỌ C Mã số: 22 90 08 Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS NGUYỄN AN NINH TS NGUYỄN ANH TUẤN HÀ NỘI – 2023 LỜI CAM ĐOAN Tơi xin cam đoan cơng trình nghiên cứu riêng Các số liệu nêu luận án trung thực Những kết luận khoa học luận án chưa công bố cơng trình khác TÁC GIẢ LUẬN ÁN Đỗ Quỳnh Hoa MỤC LỤC MỞ ĐẦU Chương TỔNG QUAN TÌNH HÌHN NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN .9 1.1 Cơng trình nghiên cứu nước liên quan đến đề tài luận án 1.2 Các cơng trình tiêu biểu nước liên quan đến đề tài luận án .15 1.3 Giá trị cơng trình tổng quan vấn đề lý luận luận án cần tập trung nghiên cứu 30 Chương CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA NHỮNG VẤN ĐỀ XÃ HỘI Ở CÁC KHU CÔNG NGHIỆP TỈNH THÁI NGUYÊN HIỆN NAY………………………………………………………………….36 2.1 Một số vấn đề lý luận 36 2.2 Khái quát khu công nghiệp tỉnh thái nguyên yếu tố tác động đến vấn đề xã hội khu công nghiệp tỉnh Thái Nguyên nay………………………………………………………………………………… 61 Chương NHỮNG VẤN ĐỀ XÃ HỘI CỦA CÁC KHU CÔNG NGHIỆP Ở TỈNH THÁI NGUYÊN HIỆN NAY - THỰC TRẠNG VÀ NHỮNG VẤN ĐỀ ĐẶT RA 72 3.1 Thực trạng vấn đề xã hội khu công nghiệp tỉnh Thái Nguyên 72 3.2 Nguyên nhân vấn đề đặt 93 Chương ĐỊNH HƯỚN VÀ GIẢI PHÁP CƠ BẢN ĐỂ GIẢI QUYẾT NHỮNG VẤN ĐỀ XÃ HỘI CỦA CÁC KHU CÔNG NGHIỆP Ở TỈNH THÁI NGUYÊN HIỆN NAY…………………………………………….109 4.1 Định hướng giải vấn đề xã hội khu công nghiệp tỉnh Thái Nguyên 109 4.2 Một số giải pháp giải vấn đề xã hội khu công nghiệp tỉnh Thái Nguyên 120 KẾT LUẬN 143 DANH MỤC CÁC CƠNG TRÌNH NGHIÊN CỨU CỦA TÁC GIẢ ĐÃ CÔNG BỐ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN 145 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 146 PHỤ LỤC 158 DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT CNH, HĐH : Cơng nghiệp hóa, đại hóa CNXH : Chủ nghĩa xã hội KCN : Khu công nghiệp XHCN : Xã hội chủ nghĩa DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ Số hiệu Tên biểu đồ Trang biểu đồ 3.1 Tình trạng việc làm người dân trước sau bị thu 80 hồi đất KCN tỉnh Thái Nguyên 3.2 Khu vui chơi, nhà trẻ gần KCN tỉnh Thái Nguyên 84 3.3 Ảnh hưởng dịch bệnh đến hoạt động doanh nghiệp 96 KCN tỉnh Thái Nguyên MỞ ĐẦU Tính cấp thiết đề tài nghiên cứu Cơng nghiệp hố, đại hố (CNH, HĐH) chủ trương xuyên suốt, quán Ðảng, Nhà nước ta trình xây dựng chủ nghĩa xã hội Hiện nay, cơng nghiệp hố, đại hố đất nước nhận thức q trình chuyển đổi bản, tồn diện kinh tế đời sống xã hội dựa chủ yếu vào phát triển công nghiệp, dịch vụ tảng khoa học - công nghệ đổi sáng tạo Theo đó, q trình thực CNH, HĐH đất nước đồng thời phải giải nhiều vấn đề kinh tế, văn hố, xã hội, mơi trường Kinh nghiệm thực tiễn giới Việt Nam cho thấy: đề cao, nhấn mạnh mức mục tiêu tăng trưởng kinh tế, không quan tâm giải kịp thời vấn đề xã hội, mơi trường q trình CNH, HĐH đất nước nhiều lại không đạt mục tiêu tăng trưởng mà chí cịn tạo điểm nóng trị, xã hội an ninh Do vậy, chủ động nhận diện, giải kịp thời, thoả đáng vấn đề xã hội vừa nội dung, yêu cầu điều kiện thiếu để q trình CNH, HĐH đất nước nói chung, việc phát triển khu cơng nghiệp nói riêng, vừa khai thác, phát huy tốt nguồn lực vừa đảm bảo hài hồ quan hệ lợi ích theo mục tiêu: Dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh Thái Nguyên tỉnh thuộc trung tâm vùng trung du miền núi Bắc Bộ, có điều kiện thuận lợi địa, kinh tế, trị để phát triển khu công nghiệp (KCN) Tận dụng phát huy tối đa mạnh tỉnh, Thái Nguyên thành lập số KCN để thu hút đầu tư tạo động lực tăng trưởng phát triển kinh tế - xã hội Quy hoạch tỉnh Thái Nguyên giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn 2050 Thủ tướng Chính phủ phê duyệt định số 664/ QĐ-TTg ngày 20/05/2020 xác định mục tiêu “Phấn đấu đến năm 2030 Thái Nguyên trở thành tỉnh công nghiệp theo hướng đại, trung tâm kinh tế - xã hội, cực tăng trưởng có tác động lan tỏa tồn vùng trung du miền núi phía Bắc” [94] Tính đến năm 2022, tỉnh có KCN Thủ tướng Chính phủ phê duyệt quy hoạch chung, có tổng diện tích 1.420 ha, KCN thu hút 263 dự án Tuy nhiên, trình xây dựng, hoạt động phát triển KCN tỉnh Thái Ngun, nảy sinh khơng vấn đề xã hội, có vấn đề sau đây: Thứ nhất, quy hoạch phát triển KCN tỉnh chưa đồng chặt chẽ với quy hoạch phát triển nguồn nhân lực Nhu cầu lao động KCN ngày lớn, nguồn nhân lực chỗ địa phương chưa đủ đáp ứng yêu cầu chất lượng, buộc phải có điều chỉnh lao động tỉnh nước Theo đó, KCN tập trung đơng người lao động ngoại tỉnh Tuy nhiên, việc làm, tiền lương thu nhập nhiều công nhân lao động KCN Thái Nguyên mức thấp chưa tương xứng với lao động họ Đây đồng thời nguyên nhân làm phát sinh vấn đề xã hội phức tạp KCN tỉnh Thái Nguyên Thứ hai, việc xây dựng, đầu tư vào kết cấu hạ tầng xã hội KCN chưa quan tâm mức, chưa thực xứng tầm với KCN đại Các thiết chế phục vụ đời sống vật chất tinh thần cho cơng nhân lao động cịn nhiều thiếu thốn, bất cập: nhà ở, nhà trẻ, công trình phục vụ đời sống văn hố, tinh thần người lao động Đại đa số công nhân thuê trọ KCN, chất lượng, hạ tầng, tiện nghi sinh hoạt nhà trọ dân sinh thiếu yếu Thứ ba, ô nhiễm môi trường bên KCN vấn đề xã hội lớn Ơ nhiễm khơng khí, khói bụi, nước thải độc hại, tiếng ồn, mật độ giao thông vận tải tăng ảnh hưởng trực tiếp tới đời sống công nhân lao động KCN người dân xung quanh khu cơng nghiệp Bên cạnh đó, tượng khiếu kiện, tranh chấp đất đai, thiếu việc làm q trình đền bù giải phóng mặt để phát triển KCN vấn đề xã hội phức tạp Thứ tư, khơng khu trọ công nhân lao động nảy sinh nhiều vấn đề an ninh trật tự, an toàn xã hội Hiện tượng cho vay nặng lãi, cờ bạc, “lô đề”, mại dâm gây nhiều xúc ảnh hưởng tới trật tự an toàn xã hội địa phương có KCN Ngồi ra, vấn đề an toàn thực phẩm, rượu chè, trộm cắp tài sản, tình trạng nạo phá thai cơng nhân lao động tiềm ẩn hệ luỵ khôn lường xã hội Mặc dù quan chức năng, chủ thể có liên quan đến KCN địa phương có nhiều nỗ lực giải kết bước đầu Hơn nữa, thực tế cho thấy, vấn đề xã hội KCN giải lần xong Giải vấn đề lại nảy sinh vấn đề khác Thậm chí, chưa giải vấn đề nảy sinh kéo theo nhiều vấn đề xã hội phức tạp khác Các vấn đề xã hội đồng thời nảy sinh, yêu cầu phải thường xuyên nhận diện, giải trình xây dựng, phát triển KCN tồn q trình CNH, HĐH đất nước Xuất phát từ lý nêu trên, thấy việc nhận diện vấn đề xã hội, phân tích thực trạng, nguyên nhân đề xuất giải pháp giải vấn đề này, góp phần vào phát triển bền vững Thái Ngun cần thiết Vì lẽ đó, chúng tơi chọn đề tài “Những vấn đề xã hội khu công nghiệp tỉnh Thái Nguyên nay” làm hướng nghiên cứu cho luận án tiến sĩ chuyên ngành CNXH khoa học Mục đích nhiệm vụ nghiên cứu 2.1 Mục đích nghiên cứu luận án Trên sở làm rõ số vấn đề lý luận phân tích thực trạng vấn đề xã hội KCN tỉnh Thái Nguyên nay, đề tài đề xuất định hướng số giải pháp giải vấn đề xã hội KCN tỉnh, góp phần đáp ứng yêu cầu tiếp tục đẩy mạnh CNH, HĐH đất nước 2.2 Nhiệm vụ nghiên cứu Để thực mục đích trên, đề tài cần thực nhiệm vụ cụ thể sau: Một là, tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài Hai là, phân tích sở lý luận vấn đề xã hội KCN tỉnh Thái Nguyên Ba là, phân tích, đánh giá thực trạng, nguyên nhân thực trạng vấn đề xã hội khu công nghiệp làm rõ vấn đề xã hội đặt cần giải KCN tỉnh Thái Nguyên Bốn là, đề xuất định hướng giải pháp giải vấn đề xã hội KCN tỉnh Thái Nguyên nay, đáp ứng yêu cầu đẩy mạnh CNH, HĐH đất nước Đối tượng phạm vi nghiên cứu 3.1 Đối tượng nghiên cứu Đề tài nghiên cứu vấn đề xã hội giải pháp giải vấn đề xã hội KCN tỉnh Thái Nguyên 3.2 Phạm vi nghiên cứu - Giới hạn nội dung nghiên cứu: Nghiên cứu vấn đề xã hội KCN có nội hàm rộng, nhiên khuôn khổ phạm vi nghiên cứu luận án, tập trung vào nội dung bản: (1) Vấn đề việc làm thu nhập người lao động; (2) Những vấn đề xoay quanh thiết chế xã hội phục vụ đời sống vật chất tinh thần cho người lao động (nhà ở, nhà trẻ, cơng trình phục vụ đời sống văn hóa, tinh thần ); (3) Vấn đề nhiễm môi trường khu công nghiệp; (4) Vấn đề an ninh trật tự an toàn KCN; (5) thiết chế bảo vệ quyền lợi ích người lao động (bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp, bảo hiểm y tế )