GIÁO ÁN MÔN TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH 1 Tên giảng viên 2 Đơn vị công tác 3 Tên môn học Tư tưởng Hồ Chí Minh 4 Tên bài giảng Tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh 5 Thời gian giảng 5 tiết 6 Đối tượng người học Học v[.]
GIÁO ÁN MƠN TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH Tên giảng viên: Đơn vị công tác: Tên môn học: Tư tưởng Hồ Chí Tên giảng: Tư tưởng đạo đức Thời gian giảng: tiết Đối tượng người học: Minh Hồ Chí Minh Học viên lớp Cao cấp lý luận Mục tiêu + Về tri thức: Trang bị cho người học nội dung tư tưởng đạo đức Hơ Chí Minh vận dụng, phát triển sáng tạo tư tưởng tình hình + Về kỹ năng: Người học phải đổi tư duy, có phương pháp khoa học học tập; tự đào sâu nghiên cứu lý luận gắn với thực tiễn với tinh thần độc lập sáng tạo + Về tư tưởng: Trên sở nhận thức khoa học, người học phải có niềm tin vào giá trị bền vững tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh, đồng thời có thái độ cách mạng chống lại quan điểm sai, luận điệu thù địch hịng bóp méo, xun tạc tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh Tài liệu tham khảo Tài liệu bắt buộc - Tác phẩm “Đường cách mệnh”, Hồ Chí Minh: Tồn tập, t.2, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011 - Tác phẩm “Sửa đổi lối làm việc”, Hồ Chí Minh: Tồn tập, t.5, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011 - Tác phẩm “Đạo đức cách mạng”, Hồ Chí Minh: Tồn tập, t.9, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011 - Tác phẩm “Đạo đức cách mạng”, Hồ Chí Minh: Tồn tập, t.ll, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011 - Tác phẩm “Nâng cao đạo đức cách mạng, quét chủ nghĩa cá nhân”, Hồ Chí Minh: Tồn tập, t.15, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011 - Tác phẩm “Di chúc”, Hồ Chí Minh: Tồn tập, t.15, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011 - Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII Đảng, Nxb Chinh trị quốc gia, Hà Nội, 2016, tr 182-185 - Hội đồng Trung ương đạo biên soạn giáo trình quốc gia mơn khoa học Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh: Giáo trình tư tưởng Hồ Chí Minh, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2003, Chương IX “Tư tưởng Hồ Chí Minh đạo đức” Tài liệu đọc thêm - Chỉ thị số 23-CT/TW ngày 27-3-2003 Ban Bí thư “Đẩy mạnh nghiên cứu, tuyên truyền, giáo dục tư tưởng Hồ Chí Minh giai đoạn - Ban Tư tưởng-Văn hóa Trung ương: Đẩy mạnh học tập làm theo gương đạo đức Hồ Chí Minh, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2007 (Chỉ thị 06-CT/TW ngày 07-11-2006 Bộ Chính trị “Tổ chức vận động học tập làm theo gương đạo đức Hồ Chí Minh”) - Ban Tuyên giáo Trung ương: Học tập làm theo gương đạo đức, Hồ Chí Minh suốt đời phấn đấu cần, kiệm, liêm, chính, chí cơng vơ tư, làm người công bộc tận tụy, trung thành nhân dân, đời tư sáng, sống riêng giản dị, Nxb " Chinh trị quốc gia, Hà Nội, 2011 (Chỉ thị 03CT/TW ngày 14-5-2011 Bộ Chính trị “Tiếp tục đẩy mạnh học tập làm theo gương đạo đức Hồ Chí Minh”) - Ban Tuyên giáo Trung ương: Những nội dung tư tuởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, Nxb Chính trị quốc gia thật, Hà Nội, 2016 (Chỉ thị 05-CT/TW ngày 15-5-2016) - Ban Tuyên giáo Trung ương: Học tập làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh phịng, chống suy thối tư tưởng trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến” “tự chuyển hóa” nội bộ, Nxb Chính trị quốc gia thật, Hà Nội 2017 (Chủ đề 2017 theo Chỉ thị 05) - PGS TS Bùi Đình Phong: Hồ Chí Minh - đạo đức gốc người cách mạng, Nxb Dân trí, Hà Nội, 2016 - PGS TS Bùi Đình Phong: Học tập làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, Nxb Cơng an nhân dân, Hà Nội, 2018 Nội dung giảng 9.1 Mở đầu Lịch sử cách mạng nước ta 80 năm qua gắn chặt với tên tuổi nghiệp, tư tưởng đạo đức Chủ tịch Hồ Chí Minh, người anh hùng dân tộc vĩ đại, nhà tư tưởng lỗi lạc cách mạng Việt Nam Trong hệ thống tư tưởng Hồ Chí Minh, tư tưởng Người đạo đức nội dung quan trọng Đó hệ thống quan điểm vai trò, vị trí đạo đức cách mạng, phẩm chất đạo đức bản, biện pháp xây dựng đạo đức Để giúp ác đồng chí hiểu nắm bắt cách tồn diện, có hệ thống nội dung tư tưởng đạo đức Người cần thiết vận dụng, phát triển sáng tạo tư tưởng tình hình nay, nghiên cứu, tìm hiểu Tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh Nội dung chi tiết I Nguồn gốc, chất, diễn biến tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh 1.1 Nguồn gốc tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh 1.1.1 Chủ nghĩa Mác-Lênin gương đạo đức, sáng, cao Mác - Ăng ghen - Lênin đem đến cho tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh chất khoa học, cách mạng nhân văn, tạo nên cách mạng quan niệm đạo đức Bởi lẽ: - Bản chất đạo đức học Mác-Lênin đạo đức cộng sản chủ nghĩa, chủ nghĩa nhân đạo cộng sản không hướng tới giải phóng giai cấp, mà cịn giải phóng dân tộc bị áp bức, giải phóng người triệt để, xây dựng luật xã hội tự do, bình đẳng, hạnh phúc - Mặt khác, Mác - Ăng ghen - Lênin không để lại di sản tư tưởng đạo đức, mà thân đời ông gương đạo đức sáng Hồ Chí Minh viết, Lênin người nêu cho gương sáng giản dị vĩ đại khiêm tốn cao độ”, “không phải thiên tài Người, mà tính coi khinh xa hoa, tinh thần yêu lao động, đời tư sáng, nếp sống giản dị, tóm lại đạo đức vĩ đại cao người thầy, ảnh hưởng lớn lao tới dân tộc châu Á khiến cho trái tim họ hướng Người, khơng ngăn cản nổi.”1 Cũng theo Hồ Chí Minh: “có học tập lý luận Mác-Lênin củng cố đạo đức cách mạng, giữ vững lập trường, nâng cao hiểu biết trình độ trị, làm tốt cơng tác Đảng giao phó cho mình.”2 1.1.2 Tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh bắt nguồn từ truyền thống đạo đức dân tộc Việt Nam, hình thành trường kỳ lịch sử, đồng thời kế thừa tư tưởng đạo đức phương Đông, tinh hoa đạo đức nhân loại - Đạo đức truyền thống lấy chủ nghĩa yêu nước làm đầu, từ lan tỏa, nảy sinh đức tính: thương người, tương thân, tương ái, cần cù, anh hùng, lạc quan, sáng tạo, nghĩa… Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb CTQG, H, 2011, Đ.c, tr.317 Hồ Chí Minh: Tồn tập, Nxb CTQG, H, 2011, Đ.c, tr.317 - Đạo đức Nho giáo: Nho giáo vào Việt Nam từ sớm Theo Hồ Chí Minh: “Khổng giáo tôn giáo mà khoa học kinh nghiệm đạo đức phép ứng xử.”3 - Đạo đức Phật giáo: Đại từ, đại bi, cứu khổ, cứu nạn, thương người thể thương thân - Đạo đức phương Tây: Dân chủ, tự do, công bằng, bác (Điều cần lưu ý là, Hồ Chí Minh coi trọng giá trị đạo đức truyền thống, Nho giáo, Phật giáo phương Tây cách mà Người tiếp nối, kế thừa với tinh thần biện chứng, cải biến nội dung, đưa yêu cầu mới, nội dung vào, có ý nghĩa cách mạng) 1.2 Bản chất, đặc điểm tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh - Đạo đức Hồ Chí Minh mang chất giai cấp cơng nhân Điều thể hiện: Đó đạo đức mới, đạo đức cách mạng khác chất đạo đức cũ, đạo đức phong kiến Đó đạo dức phục vụ cách mạng, phục vụ Tổ quốc, phục vụ nhân dân Đó đạo đức cộng sản chủ nghĩa, khơng phải danh vọng cá nhân, mà lợi ích chung Đảng, dân tộc, lồi người Đạo đức có kết hợp đạo đức giai cấp công nhân với truyền thống, đạo đức tốt đẹp dân tộc tinh hoa đạo đức nhân loại - Đạo đức Hồ Chí Minh thể thống trị với đạo đức Đạo đức Hồ Chí Minh mặt kế thừa giá trị, hạt nhân hợp lý tư tưởng đạo đức phương Đông, tinh hoa đạo đức nhân loại, mặt khác kiên lật ngược lại kiểu đạo đức cũ giai cấp thống trị, áp bóc lột nhân dân lao động Đó là: KHƠNG CĨ TÊN TÀI LIỆU THAM KHẢO Những chuẩn mực đạo đức phong kiến ln trói buộc nhân dân vào lễ giáo hủ bại, phục vụ cho chế độ đẳng cấp, tôn ty trật tự hà khắc giai cấp phong kiến Đạo đức cá nhân chủ nghĩa, ích kỷ, cực đoan giai cấp tư sản Đạo đức tôn giáo khuyên người chấp nhận số phận chốn trần tục, để hưởng sống tốt đẹp nơi thiên đàng hay chốn niết bàn Nhiều luận điểm, mệnh đề di sản Hồ Chí Minh vừa trị vừa đạo đức, “nước lấy dân làm gốc”, “chúng ta hy sinh tất định không chịu nước, định khơng chịu làm nơ lệ”, “khơng có việc khó, sợ lịng khơng bền, đào núi lấp biển, chí làm nên.” - Đạo đức Hồ Chí Minh thống tư tưởng hành động, lý luận thực tiễn, nói làm Người dạy cán bộ, đảng viên, nhân dân Người gương sáng nói đơi với làm, nói làm nhiều - Đạo đức Hồ Chí Minh thống đức với tài Nhấn mạnh đạo đức gốc, đồng thời Hồ Chí Minh coi trọng trí thức, tài Theo Người, người cán bộ, đảng viên khơng cần có đức lẫn tài, mà đức có tài, tài có đức, tài cao đức phải lớn Sự thống đức vào tài bắt nguồn từ nghiệp cách mạng khó khăn, gian khổ, nặng nề, chiến đấu khổng lồ (giải phóng dân tộc, giải phóng giai cấp, giải phóng xã hội, giải phóng người) Vì người cần đức tài Chỉ có nhiệt tình khơng thơi chưa đủ, cịn phải có tri thức nữa, khơng thể lãnh đạo chung chung, mà phải “vững trị, giỏi chun mơn” Người lãnh đạo, cán bộ, đảng viên trước hết phải người đày tớ thật trung thành nhân dân Có đạo đức học tập để có tài Cịn có tài mà khơng có đạo đức tài để mai một, nguy hiểm dễ bị dung vào việc xấu xa, gây tác hại cho cách mạng - Đạo đức Hồ Chí Minh thống đạo đức cách mạng đạo đức đời thường Đạo đức cách mạng hiểu hành vi đạo đức thực nhiệm vụ lớn lao, cao đấu tranh giành độc lập tự xây dựng chủ nghĩa xã hội Đạo đức đời thường hành vi đạo đức sống hàng ngày, lao động, học tập, công tác, ứng xử với người xung quanh, với cấp trên, cấp dưới, với nhân dân, bè bạn Đạo đức Hồ Chí Minh thể khơng việc lớn, mà việc nhỏ, việc bình thường - Đạo đức Hồ Chí Minh thống đạo đức pháp luật Hồ Chí Minh ln nhấn mạnh tác dụng to lớn, nhiều định đạo đức cách mạng nghiệp cách mạng Mặt khác, Hồ Chí Minh coi trọng vai trò pháp luật Pháp luật tư tưởng Hồ Chí Minh cách thức làm cho chuẩn mực đạo đức thực hiệu Trên thực tế, Hồ Chí Minh ln đặt lên hàng đầu việc giáo dục đạo đức, giải thích, thuyết phục, cảm hóa, dạy bảo người, khơng loại trừ việc xử phạt Bởi “nếu pháp luật khơng xử phạt kỷ luật, mở đường cho bọn cố ý phá hoại Vì vậy, hồn tồn khơng xử phạt không đúng”4 “Pháp luật phải thẳng tay trừng trị kẻ bất liêm, kẻ địa vị nào, làm nghề nghiệp gì”.5 - Tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh tồn diện Người bàn đến việc rèn luyện, tu dưỡng, xây dựng đạo đức mơi trường gia đình, cơng sở, xã hội Đối với gia đình Người coi: Gia đình tế bào xã hội Đạo đức gia đình thể hiện: Hồ Chí Minh: Tồn tập, Sđđ, t.5, tr.324 Hồ Chí Minh: Tồn tập, Sđđ, t.6, tr.127 Về tinh thần: Trên thuận hịa, khơng thiên tư, thiên Về vật chất: Từ ăn mặc đến việc làm có kế hoạch, có ngăn nắp Cưới hỏi giỗ tết nên giản đơn, tiết kiệm Đối với công sở: Cán công sở phải Được dân tin cậy Phải cần, kiệm, liêm, Phải cơng tâm, cơng đức Việc phải cơng bình, trực Phải trung thành với phủ, với đồng bào Chớ lên mặt làm quan cách mạng Người bàn đến đạo đức lứa tuổi, giai tầng xã hội Người quan tâm đạo đức công việc, nghề nghiệp Đạo đức cán bộ, đảng viên, người lãnh đạo, cán huy II Nội dung tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh 2.1 Vai trị, vị trí đạo đức cách mạng - Theo Hồ Chí Minh, đạo đức cách mạng giữ vai trị quan trọng Nó động lực giúp vượt qua khó khăn cách mạng thắng lợi Người viết: có đạo đức cách mạng gặp khó khăn, gian khổ, thất bại, khơng sợ sệt, rụt rè, lùi bước Khi cần sẵn sàng hy sinh tính mạng khơng tiếc Có đạo đức cách mạng gặp thuận lợi thành cơng hịa với nhân dân, khiêm tốn, “lo trước thiên hạ, vui sau thiên hạ”, lo hồn thành nhiệm vụ cho tốt khơng kèn cựa mặt hưởng thụ; không công thần, không quan lieu, khơng kiêu ngạo, khơng hủ hóa - Đạo đức cách mạng tiêu chí, thước đo lịng cao thượng người Theo Hồ Chí Minh, cá nhân có tài năng, sở trường, vị trí công việc khac nhau, giữ đạo đức người có lịng cao thượng Đạo đức cách mạng động lực nghiệp đấu tranh giành độc lập dân tộc xây dựng đất nước - Đạo đức cách mạng cần thiết người cách mạng, người cán bộ, đảng viên Theo Hồ Chí Minh, “mọi việc thành bại, chủ chốt cán có thấm nhuần đạo đức cách mạng không” Người rõ: “Cũng sông có nguồn có nước, khơng có nguồn sơng cạn Cây phải có gốc, khơng có gốc héo Người cách mạng phải có đạo đức, khơng có đạo đức dù tài giỏi khơng lãnh đạo nhân dân”7 - Vì “làm cách mạng để cải tạo xã hội cũ thành xã hội nghiệp vẻ vang, nhiệm vụ nặng nề, đấu tranh phức tạp, lâu dài, gian khổ Sức có mạnh gánh nặng xa Người cách mạng phải có đạo đức cách mạng làm tảng, hoàn thành nhiệm vụ cách mạng vẻ vang”.8 - Đặc biệt, điều kiện Đảng cầm quyền, cán bộ, đảng viên có chức quyền Có quyền phải trọng rèn giũa đạo đức Bởi “cán quan, đồn thể, cấp cao quyền to, cấp thấp quyền nhỏ Dù to hay nhỏ, có quyền mà thiếu lương tâm có dịp đục khoét, có dịp ăn đút, có dịp “dĩ công vi tư”9 Người dặn: “Đảng ta Đảng cầm quyền Mỗi đảng viên cán phải thật thấm nhuần đạo đức cách mạng, thật cần kiệm liêm chính, chí cơng vơ tư Phải giữ gìn Đảng ta thật Phải xứng đáng người lãnh đạo, người đầy tớ thật trung thành nhân dân” - Một điều quan trọng đạo đức cách mạng theo quan điểm Hồ Chí Minh tạo nên sức hấp dẫn CNXH Bởi CNXH theo Hồ Chí Minh: Khơng đạt mục tiêu kinh tế, trị, mà cịn phải thấm nhuần sâu sắc giá trị xã hội, văn hóa, đạo đức, nhân văn CNXH phải chế độ cơng bằng, dân chủ, văn minh, có quan hệ tốt đẹp người; sách xã hội quan tâm thực hiện; đạo đức, lối sống lành mạnh Hồ Chí Minh: Tồn tập, Sđđ, t.9, tr.354 Hồ Chí Minh: Tồn tập, Sđđ, t.5, tr.292 Hồ Chí Minh: Tồn tập, Sđđ, t.11, tr.601 Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđđ, t.6, tr.127 Con người XHCN vừa động lực, vừa mục tiêu CNXH Đó người có tinh thần lực làm chủ; có đạo đức cần, kiệm, liêm, chính, chí cơng vơ tư; có kiến thức khoa học kỹ thuật; nhạy bén với sáng tạo 2.2 Những phẩm chất đạo đức Có phẩm chất đạo đức Thứ Nhất: Chí cơng vơ tư Đây phẩm chất đạo đức cao Cụ thể: - Đó lịng trung thành tuyệt Đảng, với Tổ quốc, với nhân dân Theo Hồ Chí Minh, “lịng biết Đảng, Tổ quốc, đồng bào tiến đến chỗ chí cơng vơ tư Mình chí cơng vơ tư khuyết điểm ngày ít, mà tính tốt sau ngày nhiều thêm” 10 Những tính tốt Nhân, Nghĩa, Trí, Dũng, Liêm, Chính, Cần, Kiệm - Đó ln biết đặt lợi ích cách mạng, Tổ quốc, Đảng, nhân dân lên trên, lên trước lợi ích cá nhân Có chí cơng vơ tư lịng trẻo, đầu óc sáng suốt để tận tâm, tận lực phục vụ nhân dân Người rõ, đảng viên phải thật thà, trung thành, hăng hái Trọng lợi ích cách mạng lợi ích Phải hy sinh lợi ích cá nhân cho Đảng - Chí cơng vơ tư cịn làm việc đừng nghĩ đến trước, hưởng thụ nên sau, “cho trước thiên hạ, vui sau thiên hạ”, lịng biết Đảng, Tổ quốc, đồng bào - Theo Hồ Chí Minh, thực hành chí cơng vơ tư phải gắn liền với chống quét chủ nghĩa cá nhân, chủ nghĩ cá nhân ẩn nấp người chúng ta, bạn đồng minh chủ nghĩa đế quốc, nguy hiểm kẻ thù bên ngồi, cịn mối nguy hại cho đảng dân tộc, trở ngại lớn cho việc xây dựng CNXH Vì vậy, đạo đức cách mạng vơ luận 10 Hồ Chí Minh: Tồn tập, Sđđ, t.5, tr.291 10 hoàn cảnh phải chống chủ nghĩa cá nhân loại kẻ địch khác Thứ Hai: Càn, kiệm, liêm, - Đây phẩm chất đạo đức gắn với hoạt động hàng ngày người Cần siêng năng, chăm chỉ, cố gắng, dẻo dai Cần có nghĩa hẹp người, nghĩa rộng người, từ gia đình đến làng, nước Cần liên quan đến kế hoạch cơng việc, nghĩa phải tính tốn cẩn thận, đặt gọn gàng Cần ln cố gắng, luôn chăm chỉ, năm, đời Kiệm tiết kiệm, khơng xa sỹ, khơng hoang phí, không bừa bãi Cần kiệm phải đôi với hai chân người Tiết kiệm bủn xỉn Khi khơng nên tiêu xài hạt gạo, đồng xu không nên tiêu Khi có việc đáng làm, việc ích lợi cho đồng bào, cho tổ quốc, dù cơng, tốn của, vui lòng Liêm sạch, không tham lam Tham tiền tham địa vị, tham danh tiếng, tham ăn ngon, tham sống yên bất liêm Người cán cậy quyền mà đục khoét dân, ăn đút, dìm người giỏi để giữ địa vị danh tiếng trái nghĩa không tà, nghĩa thẳng thắn, đứng đắn Điều khơng thẳng thắn, đứng đắn, tức tà - Theo Hồ Chí Minh, cần, kiệm, liêm, bốn đức tính cần có người, lẽ tự nhiên bốn mùa trời, bốn phương đất Nó thước đo chất người người, thiếu đạo đức khơng thành người - Cần, kiệm, liêm, đặc biệt cần thiết với cán bộ, đảng viên, họ người có quyền, có trình độ cao, trách nhiệm lớn Cán bộ, đảng viên mà suy thối đạo đức, tha hóa ảnh hưởng lớn đến danh Đảng, đến nhiệm vụ cách mạng - Cần, kiệm, liêm, thước đo trình độ văn minh, tiến dân tộc: “Một dân tộc biết cần, kiệm, biết liêm dân tộc giàu vật chất, mạnh tinh thần, dân tộc văn minh tiến bộ.”11 11 Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđđ, t.6, tr.128 11 - Cần, kiệm, liêm, tảng đời sống mới, thi đua quốc, cần để làm việc, làm người, làm cán bộ, phụng đoàn thể, giai cấp nhân dân, Tổ quốc nhân loại Thứ ba: Thương yêu người Đây phẩm chất đạo đức giải mối quan hệ người người khác - Hồ Chí Minh cho đời có hai loại người: áp bị áp bức, người ác người thiện hai thứ việc: việc việc tà Những người làm việc người thiện, làm việc tà người ác Người nói: lịng thương u nhân dân nhân loại không thay đổi Tôi yêu điều thiện ghét điều ác., Thương yêu, quý trọng người tư tưởng Hồ Chí Minh đứng vững lập trường giai cấp công nhân, biến thành hành động cụ thể, tức tình thương yêu người dành cho người sống thực đời này, bị áp bức, đói nghèo, bệnh tật Tình thương u người Hồ Chí Minh biểu sáng ngời việc thấm nhuần chủ nghĩa Mác-Lênin Theo Người, “hiểu chủ nghĩa Mác-Lênin phải sống với có tình có nghĩa Nếu thuộc sách mà sống khơng có tình có nghĩa gọi hiểu chủ nghĩa Mác-Lênin được” Đó tình thương u khơng phạm vi dân tộc mà phạm vi nhân loại Thứ tư: Tỉnh thần quốc tế sáng Đây phẩm chất đạo đức giải mối quan hệ quốc tế - Tinh thần quốc tế phẩm chất đạo đức bắt nguồn từ chất giai cấp công nhân chế độ xã hội chủ nghĩa Hồ Chí Minh nhà yêu nước nhiệt thành, chiến sĩ quốc tế vĩ đại Người không giáo dục tinh thần quốc tế sáng, thủy chung mà thân tinh thần quốc tế, kết hợp chủ nghĩa yêu nước chân với chủ nghĩa quốc tế vơ sản - Hồ Chí Minh ln tơn trọng, quan tâm đến dân tộc Người đặt nghiệp cách mạng dân tộc Việt Nam quỹ đạo cách mạng 12 giới; coi thắng lợi nhân dân Việt Nam thắng lợi chung nhân dân tiến giới, thắng lợi bạn thắng lợi Hồ Chí Minh lên án đấu tranh chống chia rẽ, hằn thù, bất bình đẳng, phân biệt chủng tộc; đoàn kết với lực lượng cách mạng tiến khắp giới Người gắn mục tiêu đấu tranh nhân dân Việt Nam với mục tiêu chung nhân loại hịa bình, độc lập dân tộc, dân chủ tiến xã hội 2.3 Những biện pháp xây dựng đạo đức Thứ nhất: Tu dưỡng đạo đức suốt đời - Mỗi người phải tự giác tu dưỡng, rèn luyện ngày, bền bỉ suốt đời, gắn với thực tiễn cách mạng Để có đạo đức cách mạng việc tu dưỡng phải chứa đựng nội dung khoa học, gắn với thực tế cách mạng Hồ Chí Minh rõ: “Đạo đức cách mạng khơng phải trời sa xuống Nó đấu tranh, rèn luyện bền bỉ ngày mà phát triển củng cố Cũng ngọc mài sáng, vàng luyện trong.12 - Đạo đức cách mạng nhằm giải phóng người đạo đức người giải phóng Vì tu dưỡng phải xuất phát từ lương tâm người, hướng đến mục tiêu phụng Tổ quốc, phục vụ nhân dân Khơng vượt qua mình, khơng chiến thắng giặc lịng khơng thể có đạo đức cách mạng Hồ Chí Minh viết: “Tư tưởng cộng sản với tư tưởng cá nhân ví lúa với cỏ dại Lúa phải chăm bón khó nhọc tốt Cịn cỏ dại khơng cần chăm sóc mọc lu bù Tư tưởng cộng sản phải rèn luyện gian khổ có Cịn tư tưởng cá nhân cỏ dại, sinh sơi, nảy nở dễ.13 - Cùng với chế, tính khoa học máy, dân chủ, việc tu dưỡng ý thức, đạo đức có ý nghĩa vơ quan trọng Bởi vì, dù chế, máy tốt mà người cố tình xuyên tạc khơng chế, máy phát huy hiệu lực, chí thành cơng cụ ác Phạm Văn 12 13 Chí Minh: Tồn tập, Sđd, 1.11, tr.612 Hồ Chí Minh: Tồn tập, Sđd, t.12, tr.222 13 Đồng cho “khơng có đạo đức tài dễ mai một, nguy hiểm dễ bị dùng vào việc xấu xa, gay tác hại không lường cho cách mạng” Thứ hai: Nêu gương đạo đức - Nêu gương đạo đức, nói phải làm, nói đơi với làm Đạo làm gương nét đẹp văn hóa phương Đơng Khi ca ngợi đạo đức Lênin, Hồ Chí Minh cho “đối với dân tộc phương Đông, gương sống cịn có giá trị trăm diễn viên tuyên truyền” - Theo quan điểm Hồ Chí Minh, lý luận phải gắn với thực tiễn điều quan trọng mặt đạo đức lấy hiệu làm thước đo Người rõ “trước mặt quần chúng, ta viết lên trán chữ “cộng sản” mà ta họ yêu mến Quần chúng quý mến người có tư cách đạo đức” - Làm gương nhiều môi trường cấp độ khác Nhân dân ta thường nói “đảng viên trước, làng nước theo sau” Trong biểu làm gương người đứng đầu, cán chủ chốt giữ vai trò quan trọng Muốn hướng dẫn cấp nhân dân phải làm mực thước cho người ta bắt chước Thứ ba: Xây đôi với chống - Đã người, có tính tốt, xấu, thiện, ác lịng, khơng tránh khỏi khuyết điểm Lênin “chỉ có người bụng mẹ người quan tài khơng có khuyết điểm mà thôi” Trong Đảng người, lý khác nhau, “khơng phải người người tốt, việc việc hay” Hồ Chí Minh rõ: “Đảng ta khơng phải trời sa xuống Nó xã hội mà Vì vậy, nói chung, đảng viên phần nhiều phần tử tốt, có số chưa bỏ hết thói xấu tự tư tự lợi, kiêu ngạo, xa hoa”14 Trong đấu tranh cách mạng, thường xuyên phải chống lại ba kẻ địch: bọn đế quốc kẻ địch nguy hiểm; thói quen truyền thống lạc hậu kẻ địch to; loại địch thứ ba chủ nghĩa cá nhân Vì “đạo 14 Chí Minh: Tồn tập, Sđd, t.5, tr.303 14 đức cách mạng vơ luận hồn cảnh nào, phải tâm đấu tranh, chống kẻ địch, quan trọng đánh thắng lòng tà kẻ thù “Kẻ địch bên bạn đồng minh kẻ địch bên ngồi Địch bên ngồi khơng đáng sợ Địch bên đáng sợ hơn, phá hoại từ phá ra”.15 Chống xây liền với Lấy gương người tốt việc tốt hàng ngày giáo dục lẫn cách tốt để xây dựng Đảng, xây dựng tổ chức cách mạng, xây dựng người mới, sống Trong mối quan hệ chống xây, cần nhận thức chống nhằm xây, liền với xây xây nhiệm vụ chủ yếu lâu dài, để kiến tạo đạo đức Việt Nam, xây dựng xã hội với người có đạo đức III Học tập lẩm theo tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh tình hình 3.1 Thực trạng, nguyên nhân vấn đề đặt Thực trạng - Việc học tập làm theo tư tưởng, gương đạo đức Hồ Chí Minh năm qua đạt kết bước đầu quan trọng, tạo chuyển biến tích cực hệ thống trị, góp phần cảnh tỉnh, cảnh báo, răn đe, bước ngăn chặn đẩy lùi tiêu cực, suy thối Đảng xã hội; góp phần siết lại kỷ luật, kỷ cương Đảng Có tác động thúc đẩy đất nước vượt qua khó khăn, giữ vững ổn định trị, phát triển kinh tế - xã hội, củng cố niềm tin Đảng nhân dân - Tuy nhiên, tình trạng tham nhũng, lãng phí nghiêm trọng với biểu ngày tinh vi, phức tạp, gây xúc dư luận, ảnh hưởng đến niềm tin nhân dân đôi với Đảng Nhà nước Tình trạng suy thối vê tư tưởng trị, đạo đức, lối sống phận không nhỏ cán bộ, đảng viên chưa bị đẩy lùi; có mặt, có phận diễn biến cịn phức tạp 15 HỒ Chí Minh: Tồn tập, Sđd,t.5,tr.278 15 Việc học tập làm theo tư tưởng đạo đức Hồ Chí Mỉnh chưa đều, chưa vào chiều sâu nhiều ngành, địa phương, quan, đơn vị; số nơi thực cịn mang tính hình thức, làm giảm lịng tin cán bộ, đảng viên nhân dân Đảng, Nhà nước chế độ Nguyên nhân Tình hình có ngun nhân khách quan chủ quan, nguyên nhân chủ quan chủ yếu Nguyên nhân khách quan tác động từ khủng hoảng chủ nghĩa xã hội giới sau sụp đổ Liên Xô nước xã hội chủ nghĩa Đông Âu; nhiều vấn đề phức tạp phát sinh từ thực tiễn chưa lý giải xử lý kịp thời, hiệu quả; lực thù địch, phản động đẩy mạnh thực chiến lược “diễn biến hịa bình” Ngun nhân chủ quan thân cán bộ, đảng viên thiếu tu dưỡng, rèn luyện; lập trường tư tưởng không vững vàng; sa vào chủ nghĩa cá nhân, bị cám dỗ danh lợi Cơng tác giáo dục trị, tư tưởng cho cán bộ, đảng viên chủ nghĩa Mác- Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh chưa coi trọng mức, hiệu Sinh hoạt đảng cịn hình thức Cơng tác tổng kết thực tiễn, nghiên cứu lý luận chưa có chiều sâu Một số cán lãnh đạo, quản lý, có cán cấp cao thiếu tiên phong, gương mẫu Việc xử lý cán bộ, đảng viên vi phạm đạt số kết nhiều vấn đề đặt Cơ chế, kiểm sốt quyền lực chậm hồn thiện, cịn nhiều sơ hở Thiếu chế để xử lý, thay kịp thời cán lãnh đạo, quản lý yếu lực, giảm sút uy tín Việc thực kỷ cương, kỷ luật Đảng chưa nghiêm, cịn có biểu “nhẹ trên, nặng dưới” Công tác tra, kiểm toán, điều tra, truy tố, xét xử chưa chặt chẽ, xử lý chưa đủ nghiêm minh Công tác đấu tranh phịng, chống tham nhũng, lãng phí chưa đạt u cầu; việc kê khai tài sản, thu nhập cịn hình thức Việc phát huy vai trò Mặt trận Tổ quốc, đồn thể trị-xã hội, quan truyền thông nhân dân đấu 16 tranh ngăn chặn suy thối, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” cán bộ, đảng viên hạn chế, hiệu chưa cao Những vấn đề đặt - Phải nhận thức sâu sắc nguy cơ, thực chất, mức độ nghiêm trọng tình hình Nếu xuống cấp đạo đức xã hội, đội ngũ cán bộ, đảng viên, cán cao cấp không ngăn chặn, đẩy lùi thách thức vai trò lãnh đạo Đảng tồn vong chế độ Phải giữ chặt mối liên hệ với dân chúng luôn lắng tai nghe ý kiến dân chúng, phẩm chất đạo đức quan trọng, tạo tảng lực lượng Đảng nhờ mà Đảng, cách mạng thắng lợi - Phương châm đặt kiên quyết, kiên trì thực với tâm trị cao, nỗ lực lớn Kiên khắc phục yếu công tác cán quản lý cán bộ; xây dựng đội ngũ cán bộ, đảng viên, đội ngũ cán lãnh đạo, quản lý cấp có lĩnh trị vững vàng, có đạo đức, trách nhiệm, lực động đắn, thực tiên phong, gương mẫu, đặt lợi ích tập thể, quốc gia, dân tộc lên lợi ích cá nhân Xác định rõ thẩm quyền, trách nhiệm người đứng đầu Kết hợp “xây” “chống”; “xây” nhiệm vụ bản, chiến lược, lâu dài; “chống” nhiệm vụ quan trọng, cấp bách Thực liệt, đồng giải pháp, giải vụ việc gây xúc dư luận, để củng cố niềm tin nhân dân Đảng, chế độ 3.2 Học tập làm theo tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh Xác định học tập làm theo tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh cơng việc thường xuyên tổ chức đảng, cấp quyền, tổ chức trị- xã hội, địa phương, đơn vị, cần tập trung vào số nội dung sau đây: Thứ nhất, thực chuẩn mực đạo đức “chí cơng vơ tư” - Thấm nhuần, qn triệt nội dung chủ nghĩa yêu nước giai đoạn mới; trung thành vô hạn với mục tiêu lý tưởng Đảng 17 dân tộc Mỗi người, đặc biệt cán bộ, đảng viên phải có trách nhiệm, lực động đắn, thực tiên phong, gương mẫu, ln ln đặt lợi ích tập thể, quốc gia, dân tộc lên lợi ích cá nhân, thực cán dân, phục vụ nhân dân; tham gia tích cực vào việc thực cơng đổi mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh - Phát huy mạnh mẽ sức mạnh tổng hợp toàn dân tộc, hệ thống trị, tranh thủ tối đa đồng tình, ủng hộ cộng đồng quốc tế, kiên quyết, kiên trì đấu tranh bảo vệ vững độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ Tổ quốc, bảo vệ Đảng, Nhà nước, Nhân dân chế độ xã hội chủ nghĩa; bảo vệ cơng đổi mới, nghiệp cơng nghiệp hóa, đại hóa, bảo vệ lợi ích quốc gia - dân tộc; bảo vệ văn hóa dân tộc; giữ vững mơi trường hịa bình, ổn định trị, an ninh quốc gia, trật tự an tồn xã hội - Ln tôn trọng phát huy quyền làm chủ nhân dân; hết lòng, phục vụ nhân dân, giải kịp thời nguyện vọng đáng dân; khắc phục thói vơ cảm trước khó khăn, xúc nhân dân, chống bệnh quan liêu - Phải có tinh thần, nghị lực, ý chí vươn lên, tâm vượt qua nghèo nàn, lạc hậu, xây dựng đất nước phồn vinh, hạnh phúc, sớm đưa nước ta trở thành nước công nghiệp theo hướng đại - Ln ln có ý thức giữ gìn đoàn kết Đảng, đoàn kết dân tộc, quan, đơn vị Có tinh thần trách nhiệm cao cơng việc; có lương tâm nghề nghiệp sáng, sức cống hiến nhiều cho đất nước Giải đắn mối quan hệ cá nhân - gia đình - tập thể - xã hội; quan hệ nghĩa vụ quyền lợi, với tinh thần phấn đấu hy sinh cho lợỉ ích chung, việc lợi cho dân chí làm, việc hại cho dân phải tránh Thứ hai, thực lời dạy “cần, kiệm, liêm, chính”, nêu cao phẩm giá người Việt Nam thời kỳ 18 - Tích cực cơng tác, lao động sáng tạo, suất cao, chất lượng, hiệu quả; biết quý trọng công sức lao động tài sản tập thể, nhân dân Đẩy mạnh việc học tập với thái độ khiêm tốn, cầu thị - Phải biết làm người công bộc tận tụy, trung thành nhân dân, “lo trước thiên hạ, vui sau thiên hạ”, kiên đấu tranh chống tham nhũng, lãng phí, chủ nghĩa cá nhân, lối sống hội, thực dụng, bè phái, “lợi ích nhóm” Đối với cán lãnh đạo, quản lý, đảng viên phải loại bỏ thói tham vọng chức quyền, “tư nhiệm kỳ”, chạy theo danh lợi, địa vị, quyền hành, lạm dụng quyền hạn, chức vụ để chiếm đoạt công, đục khoét nhà nước nhân dân, thu vén cho gia đình, cá nhân, cục bộ, địa phương chủ nghĩa - Kiên chống bệnh lười biếng, lối sống bng thả, hưởng thụ, vị kỷ, nói khơng đơi với làm, nói nhiều làm Phải rèn luyện đời tư trực, sáng, khơng tự kiêu, tự đại; khơng nịnh hót người trên, khơng xem khinh người dưới; phải để công việc nước lên trên, lên trước việc tư, việc nhà - Phải đặt tổ chức, tập thể, tôn trọng kỷ cương, kỷ luật, nguyên tắc tổ chức Đảng, thực đường lối, sách, pháp luật Nhà nước Thứ ba, thực chủ nghĩa nhân văn, sống có nghĩa có tình - Phải thật có tình thương u đồng bào, người lao động bình thường, xã hội, người nghèo khổ, có hồn cảnh khó khăn u thương phải biến thành hành động, phát huy lực, trí tuệ, sáng tạo người người, làm cho có cơm ăn áo mặc, học hành, chữa bệnh, có chỗ Phải tin vào nhân dân, coi “dân gốc” với nhận thức có lực lượng dân chúng, việc to mấy, khó khăn làm Khơng có, việc làm khơng xong - Phải có tình đồng chí thương yêu lẫn nhau, giúp tỉến sống với phải có nghĩa có tình gọi hiểu chủ nghĩa Mác-Lênin Muốn vậy, phải tự phê bình phê bình chân thành, thường xuyên, nghiêm 19 chỉnh, giúp sửa chữa khuyết điểm, phát huy ưu điểm để không ngừng tiến - Giữ vững tinh thần quốc tế sáng, thủy chung Trên sở bảo đảm lợi ích tối cao quốc gia - dân tộc, sở nguyên tắc luật pháp quốc tế, bình đẳng có lợi, vừa hợp tác vừa đấu tranh, thực quán đường lơi đối ngoại độc lập, tự chủ, hịa bình, hợp tác phát triển; đa dạng hóa, đa phương hóa quan hệ đối ngoại; chủ động tích cực hội nhập quốc tế; bạn, đối tác tin cậy thành viên có trách nhiệm cộng đồng quốc tế./ 20