BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ TƯ PHÁP TRƯỜNG ĐẠI HỌC LUẬT HÀ NỘI BÙI BẢO TUẤN PHÁP LUẬT VỀ HỖ TRỢ CỦA NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA Ở VIỆT NAM HIỆN NAY LUẬN ÁN TIẾN SĨ LUẬT HỌC HÀ NỘI - 2020 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ TƯ PHÁP TRƯỜNG ĐẠI HỌC LUẬT HÀ NỘI BÙI BẢO TUẤN PHÁP LUẬT VỀ HỖ TRỢ CỦA NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA Ở VIỆT NAM HIỆN NAY Chuyên ngành đào tạo: Luật Kinh tế Mã số chuyên ngành: 9.380107 LUẬN ÁN TIẾN SĨ LUẬT HỌC Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS Nguyễn Viết Tý LỜI CAM ÐOAN Tôi xin cam koan k y cơng trình nghi n cúu c a ri ng tơi et u nghi n cúu, trích n lu¾n án trung thnc, xác, có nguon rõ ràng kã kwợc công bo Nhũng ket lu¾n lu¾n án hồn tồn chwa tùng kwợc công bo bat cú công trình khoa hoc ả u Bù Bảo uấ LỜI CẢM N Tơi xin bày tó lời cám ơn chân thành, sâu sac tới PGS.TS Nguyễn Viết Tý Ðây ngwời Thay, nhà khoa hoc kã rat tâm huyet hwớng dan tơi hoc t¾p, nghiên cúu Thay kã dành nhieu thời gian ke trao koi, kịnh hwớng khích l tơi hồn thành lu¾n án tien s Tơi xin cám ơn Thay/Cơ giáo trwờng Ðại hoc Lu¾t Hà N i kã t¾n tình dạy do, hwớng dan, giúp kỡ suot khoảng thời gian làm nghiên cúu sinh kây Tôi xin cám ơn ngwời thân gia kình, bạn bè, kong nghi p ln cảm thơng, k ng viên ke tơi có nghị lnc, thời gian nguon lnc khác suot trình hồn thành lu¾n án ả u Bù Bảo uấ DANH MỤC CÁC Ừ VIẾ Ắ DNNVV Doanh nghiệp nhỏ cừa HTDNNVV Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ vừa KCN-KCX Khu công nghiệp – Khu chế xuất NHPTVN Ngân hàng Phát triển Việt Nam XHCN Xã hội chủ nghĩa MỤC LỤC MỞ ĐẦU PHẦN TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ THUYẾT CỦA ĐỀ TÀI 10 Tổng quan tình hình nghiên cứu 10 1.1 Những cơng trình nghiên cứu cơng bố liên quan đến đề tài luận án 10 1.1.1 Những cơng trình nghiên cứu liên quan đến lý luận hỗ trợ Nhà nƣớc doanh nghiệp nhỏ vừa 10 1.1.2 Những cơng trình nghiên cứu liên quan đến thực tiễn quy định áp dụng pháp luật hỗ trợ Nhà nƣớc doanh nghiệp nhỏ vừa 15 1.1.3 Những cơng trình nghiên cứu liên quan đến giải pháp hoàn thiện nâng cao hiệu hỗ trợ Nhà nƣớc doanh nghiệp nhỏ vừa 19 1.2 Đánh giá, kết cơng trình nghiên cứu có liên quan trực tiếp đến đề tài luận án vấn đề trọng tâm mà Luận án thực 24 1.2.1 Một số nhận xét 24 Cơ sở lý thuyết đề tài .29 2.1 Lý thuyết nghiên cứu 29 2.2 Câu hỏi nghiên cứu 31 2.3 Các giả thuyết nghiên cứu 31 Kết luận phần tổng quan tình hình nghiên cứu sở lý thuyết đề tài .33 CHƢƠNG NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ SỰ HỖ TRỢ CỦA NHÀ NƢỚC ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA VÀ PHÁP LUẬT VỀ SỰ HỖ TRỢ CỦA NHÀ NƢỚC ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA 35 1.1 Lý luận doanh nghiệp nhỏ vừa, hỗ trợ Nhà nƣớc doanh nghiệp nhỏ vừa 35 1.1.1 Khái niệm doanh nghiệp nhỏ vừa 35 1.1.1.1 Định nghĩa doanh nghiệp nhỏ vừa 35 1.1.1.2 Đặc điểm doanh nghiệp nhỏ vừa 39 1.1.1.3 Phƣơng thức phân loại doanh nghiệp nhỏ vừa 44 1.1.2 Vai trò doanh nghiệp nhỏ vừa phát triển kinh tế, xã hội đất nƣớc 50 1.1.3 Sự cần thiết hỗ trợ Nhà nƣớc DNNVV giai đoạn 54 1.1.4 Những nguyên tắc hỗ trợ Nhà nƣớc DNNVV .58 1.2 Lý luận pháp luật hỗ trợ Nhà nƣớc DNNVV 63 1.2.1 Khái niệm, nội dung chủ yếu pháp luật hỗ trợ Nhà nƣớc DNNVV 63 1.2.1.1 Khái niệm pháp luật hỗ trợ Nhà nƣớc DNNVV 63 1.2.1.2 Nội dung pháp luật hỗ trợ DNNVV 65 1.2.1.3 Vai trò pháp luật hỗ trợ Nhà nƣớc DNNVV 67 1.2.2 Những yếu tố ảnh hƣởng đến nội dung pháp luật hỗ trợ DNNVV 73 1.2.3 Lƣợc sử trình hình thành phát triển pháp luật hỗ trợ Nhà nƣớc DNNVV nƣớc ta 74 1.2.4 Kinh nghiệm quốc tế hỗ trợ Nhà nƣớc DNNVV 78 1.2.4.1 Pháp luật hỗ trợ DNNVV Cộng hòa Liên bang Nga 78 1.2.4.2 Pháp luật hỗ trợ DNNVV Western Balkans Thổ Nhĩ Kỳ 85 1.2.4.3 Pháp luật hỗ trợ DNNVV Hàn Quốc 86 1.2.4.4 Pháp luật hỗ trợ DNNVV Malaysia 87 1.2.4.5 Một số học kinh nghiệm cho Việt Nam 88 Kết luận Chƣơng .91 CHƢƠNG THỰC TRẠNG PHÁP LUẬT VỀ SỰ HỖ TRỢ CỦA NHÀ NƢỚC ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA Ở VIỆT NAM HIỆN NAY 92 2.1 Thực trạng pháp luật hành hỗ trợ DNNVV 92 2.1.1 Các quy định pháp luật hỗ trợ tín dụng cho DNNVV 93 2.1.2 Các quy định pháp luật hỗ trợ thuế kế toán cho DNNVV 96 2.1.3 Các quy định pháp luật hỗ trợ thông tin, tƣ vấn pháp lý cho DNNVV 98 2.1.4 Các quy định pháp luật hỗ trợ phát triển nguồn nhân lực cho DNNVV 103 2.1.5 Các quy định pháp luật hỗ trợ mặt sản xuất cho DNNVV 104 2.1.6 Các quy định pháp luật khoa học, công nghệ cho cho DNNVV .104 2.1.7 Các quy định pháp luật hỗ trợ mở rộng thị trƣờng cho DNNVV 105 2.1.8 Các quy định pháp luật hành vi bị cấm hỗ trợ DNNVV 107 2.1.9 Các quy định pháp luật trách nhiệm quan, tổ chức, doanh nghiệp hỗ trợ DNNVV .108 2.2 Thực tiễn thi hành pháp luật hỗ trợ DNNVV 110 2.2.1 Những kết chủ yếu hỗ trợ DNNVV 110 2.2.2 Những hạn chế, bất cập nguyên nhân hạn chế, bất cập hoạt động hỗ trợ DNNVV .116 2.2.2.1 Những hạn chế, bất cập .116 2.2.2.2 Nguyên nhân bất cập, hạn chế 121 Kết luận Chƣơng 127 CHƢƠNG ĐỊNH HƢỚNG, GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT VÀ NÂNG CAO HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG HỖ TRỢ CỦA NHÀ NƢỚC ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA Ở VIỆT NAM 129 3.1 Định hƣớng hoàn thiện pháp luật hỗ trợ Nhà nƣớc DNNVV 129 3.1.1 Hoàn thiện pháp luật hỗ trợ DNNVV dựa quan điểm, đƣờng lối Đảng Cộng sản Việt Nam phát triển doanh nghiệp kinh tế thị trƣờng định hƣớng xã hội chủ nghĩa 129 3.1.2 Hoàn thiện pháp luật hỗ trợ DNNVV phải phù hợp với quy định điều ƣớc quốc tế mà Việt Nam thành viên 130 3.1.3 Hoàn thiện pháp luật hỗ trợ DNNVV Việt Nam phải xuất phát từ hạn chế, bất cập thực trạng pháp luật pháp luật hỗ trợ DNNVV 131 3.1.4 Hoàn thiện pháp luật hỗ trợ DNNVV phải đặt quan điểm hoàn thiện hệ thống, hoàn thiện pháp luật kinh tế nói chung .132 3.2 Giải pháp hoàn thiện quy định pháp luật hỗ trợ DNNVV .133 3.3 Giải pháp nâng cao hiệu thi hành quy định pháp luật hỗ trợ DNNVV 136 Kết luận Chƣơng 140 KẾT LUẬN 142 DANH MỤC CÁC BÀI ĐĂNG TẠP CHÍ 144 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 145 MỞ ÐẦU Tính cấp thiết việc nghiên cứu đề tài Trong kinh tế nƣớc giới, DNNVV loại hình doanh nghiệp chiếm đa số chủ yếu kinh tế Loại hình doanh nghiệp đóng vai trị quan trọng tạo việc làm, tăng thu nhập cho ngƣời lao động, giúp huy động nguồn lực xã hội cho đầu tƣ phát triển, xóa đói giảm nghèo… Cùng với đó, thực tiễn cho thấy doanh nghiệp khổng lồ, hoạt động xuyên quốc gia đƣợc phát triển từ doanh nghiệp nhỏ vừa Ví dụ: Apple.Inc thành lập ngày 01/4/1976 doanh nghiệp, có trụ sở gara để xe Los Altos, California, Mỹ với thành viên Steve Wozniak, Steve Jobs Ronald Wayne [102] Hiện nay, Apple Inc phát triển thành doanh nghiệp có tổng tài sản 365,725 tỉ đô la Mỹ (USD) với 132,000 nhân viên hoạt động tồn giới với sản phẩm cơng nghệ thông tin đƣợc ƣa chuộng hàng đầu giới nhƣ Iphone, Ipad, Macbook… [93]; Alibaba doanh nghiệp Jack Ma 17 ngƣời bạn thành lập năm 1999 với số vốn ban đầu 60.000 USD hộ nhỏ Hàng Châu, Trung Quốc đến phát triển thành doanh nghiệp có giá trị vốn hố 500 tỷ đô la Mỹ, 36.000 nhân viên hoạt động toàn giới [98]; … Điều cho thấy DNNVV có vị trí đặc biệt quan trọng kinh tế quốc gia Cũng nhƣ nƣớc giới nƣớc ta nay, DNNVV có phát triển nhanh số lƣợng, chiếm số lƣợng lớn có đóng góp to lớn phát triển kinh tế, xã hội đất nƣớc Cụ thể, theo số liệu thống kê thì: “Khu vực doanh nghiệp quy mơ siêu nhỏ nhỏ có số lƣợng doanh nghiệp chiếm tỷ lệ cao Tại thời điểm 31/12/2018 có 382.444 doanh nghiệp quy mơ siêu nhỏ, chiếm 62,6% số doanh nghiệp nƣớc, tăng 7,4% so với thời điểm năm 2017; có 189.879 doanh nghiệp quy mơ nhỏ, chiếm 31,1%, tăng 13%; có 21.306 doanh nghiệp quy mơ vừa, chiếm 3,5%; tăng 6,1%; có 17.008 doanh nghiệp quy mô lớn, chiếm 2,8%, tăng 5,0% so với thời điểm năm 2017” [81] Đây kết tất yếu thực đƣờng lối Đổi Mới Đảng ta lãnh đạo với quan điểm chủ yếu phát triển kinh tế thị trƣờng định hƣớng xã hội chủ nghĩa nhiều thành phần, đó, khuyến khích “Phát triển kinh tế tƣ nhân lành mạnh, hiệu quả, bền 10 liên kết ngành… Điều muốn hỗ trợ cho doanh nghiệp phải thơng qua "kênh" dẫn pháp luật thâm nhập vào doanh nghiệp Cần dành nguồn lực đáng kể nhằm phát triển lực quan, tổ chức, cá nhân để hỗ trợ cho doanh nghiệp Nếu tập trung vào số trọng tâm, trọng điểm đó, tin việc hỗ trợ mang lại hiệu tốt cho doanh nghiệp Bên cạnh đó, DNNVV cần có trách nhiệm chủ động tìm hiểu pháp luật, bố trí cán phù hợp cơng tác tiếp nhận, xử lý hỗ trợ Nhƣng, có điều thực tế là, đội ngũ cán bộ, chí luật sƣ tƣ vấn doanh nghiệp yếu thiếu, chƣa đủ khả đáp ứng đƣợc yêu cầu doanh nghiệp Vì vậy, cần quan tâm đến việc xây dựng phát triển lực lƣợng đóng vai trị then chốt, làm cầu nối thông suốt kinh doanh pháp luật Vì vậy, giai đoạn cần phải có tảng pháp lý đủ mạnh, môi trƣờng pháp lý minh bạch hiệu để đảm bảo phát triển bền vững doanh nghiệp nói chung, DNNVV nói riêng Việt Nam Thực hiệu hỗ trợ DNNVV yêu cầu cấp thiết KẾT LUẬN Nhận thấy rõ vai trị, tiềm phát triển nhƣ khó khăn khối DNNVV, thời gian qua, Đảng, Nhà nƣớc, Chính phủ ban hành nhiều pháp luật hỗ trợ, điển hình nhƣ: Nghị số 35/NQ-CP ngày 16 tháng năm 2016 hỗ trợ phát triển doanh nghiệp đến năm 2020, Chỉ thị 26/CT-TTg ngày 06/06/2017 tiếp tục triển khai hiệu Nghị số 35/NQ-CP Thủ tƣớng Chính phủ, Luật Hỗ trợ DNNVV (2017) văn hƣớng dẫn thi hành Các quy định pháp luật hỗ trợ Nhà nƣớc DNNVV tạo niềm tin cho DNNVV vào khả tham gia đóng góp hiệu vào tiến trình hội nhập quốc tế đất nƣớc Tuy nhiên, đạt đƣợc thành công định, việc hỗ trợ DNNVV bộc lộ hạn chế, bất cập phƣơng diện lý luận thực tiễn, nhƣ: mạng lƣới tƣ vấn pháp luật, trách nhiệm tổ chức, cá nhân hoạt động hỗ trợ, khả quy trình vay vốn, mức vay tiếp cận thơng tin doanh nghiệp… Có thể thấy, quy định pháp luật, pháp luật hỗ trợ DNNVV chƣa đáp ứng đƣợc yêu cầu, nhu cầu doanh nghiệp bối cảnh hội nhập quốc tế ngày sâu rộng Việc triển khai pháp luật hỗ trợ DNNVV thời gian qua cho thấy, pháp luật trợ giúp cho DNNVV mức thấp, tỷ lệ DNNVV tham gia thụ hƣởng chƣơng trình hỗ trợ pháp luật Nhà nƣớc cịn mức khiêm tốn Tác động hoạt động trợ giúp DNNVV chƣa thể rõ, chƣa có trọng tâm, chƣa ƣu tiên cho ngành trọng điểm, chƣa hỗ trợ phát triển cho cụm liên kết ngành Bên cạnh đó, nguồn lực dành cho trợ giúp phát triển DNNVV cịn phân tán, trình tự thủ tục để thụ hƣởng pháp luật hỗ trợ Nhà nƣớc nhiều bất cập, gây khó khăn cho DNNVV Tuy nhiên, thực tế cho thấy, đòi hỏi quan nhà nƣớc hỗ trợ cho DNNVV nói chung q mênh mông, với phạm vi rộng, vƣợt khả năng, khó mang lại hiệu cụ thể, thiết thực Vì vậy, để làm đƣợc việc đó, cần tập trung vào số đối tƣợng cụ thể DNNVV nhƣ hỗ trợ đối tƣợng ngƣời quản trị hay ngƣời điều hành lực lƣợng chuyên môn, nghiệp vụ doanh nghiệp, doanh nghiệp hoạt động lĩnh vực nào? Điều muốn hỗ trợ cho doanh nghiệp phải thơng qua "kênh" dẫn pháp luật thâm nhập vào doanh nghiệp Cần dành nguồn lực đáng kể nhằm phát triển lực quan, tổ chức, cá nhân để hỗ trợ cho doanh nghiệp Nếu tập trung vào số trọng tâm, trọng điểm đó, tin việc hỗ trợ mang lại hiệu tốt cho doanh nghiệp Bên cạnh đó, DNNVV cần có trách nhiệm chủ động tìm hiểu pháp luật, bố trí cán phù hợp công tác tiếp nhận, xử lý hỗ trợ Nhƣng, có điều thực tế là, đội ngũ cán bộ, chí luật sƣ tƣ vấn doanh nghiệp cịn yếu thiếu, chƣa đủ khả đáp ứng đƣợc yêu cầu doanh nghiệp Vì vậy, cần quan tâm đến việc xây dựng phát triển lực lƣợng đóng vai trị then chốt, làm cầu nối thơng suốt kinh doanh pháp luật Việc thực pháp luật hỗ trợ doanh nghiệp vừa nhỏ phải tuân thủ đầy đủ nghiêm túc nguyên tắc, nội dung hỗ trợ Hỗ trợ khơng mang tính cào mà cần có phân loại cụ thể nhƣ thực theo lộ trình Vấn đề hiệu pháp luật hỗ trợ DNNVV không nhắc đến trách nhiệm, đạo đức tổ chức, cá nhân thực thi Nếu tổ chức, cá nhân yếu lực, thiếu đạo đức, trách nhiệm ảnh hƣởng lớn đến hiệu pháp luật hỗ trợ DNNVV Vì vậy, giai đoạn cần phải có tảng pháp lý đủ mạnh, môi trƣờng pháp lý minh bạch hiệu để đảm bảo phát triển bền vững doanh nghiệp nói chung, DNNVV nói riêng Việt Nam./ DANH MỤC CÁC BÀI ÐĂNG TẠP CHÍ Thạc sĩ Bùi Bảo Tuấn: “Nhận diện hỗ trợ Nhà nƣớc doanh nghiệp nhỏ vừa”, Tạp chí Cơng thƣơng điện tử đăng ngày 23/12/2019 Thạc sĩ Bùi Bảo Tuấn: “Nhận diện chất pháp lý doanh nghiệp nhỏ vừa”, Tạp chí Dân chủ Pháp luật điện tử đăng ngày 06/02/2020 Thạc sĩ Bùi Bảo Tuấn: “Hỗ trợ Nhà nƣớc doanh nghiệp nhỏ vừa Việt Nam”, Tạp chí Tài điện tử đăng ngày 23/01/2020 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO I TÀI LIỆU TIẾNG VIỆT Tú Ân (2019), “Doanh nghiệp vừa nhỏ đƣợc tiếp cận giải pháp công nghệ "ngon - bổ - rẻ”, Báo Ðau tw Online, cập nhật: 11/12/2019 https://baodautu.vn/doanh-nghiep-vua-va-nho-duoc-tiep-can-giai-phap-congnghe-moi-ngon -bo -re-d112725 Dƣơng Thị Tuyết Anh (2013), Phát trien doanh nghi p nhó vùa kịa bàn thành Trà Vinh, tỉnh Trà Vinh, Luận văn thạc sĩ kinh tế, Đại học Đà Nẵng Nguyễn Sỹ Anh (2018), Pháp lu¾t ve ho trợ doanh nghi p nhó vùa Vi t Nam, Luận văn Thạc sĩ Luật học, Khoa Luật – Đại học Quốc gia Hà Nội Phạm Đức Anh, Nguyễn Thị Cẩm Thủy (2018), “Tăng cƣờng hiệu lực Hiệp định chống đánh thuế trùng hỗ trợ đầu tƣ thƣơng mại quốc tế-Kinh nghiệm từ ASEAN học cho Việt Nam”, Tạp chí Khoa hoc Ðào tạo Ngân hàng, Số 197 – Tháng 10 Ban chấp hành trung ƣơng Đảng khóa XII (2017), Nghị quyet so 10NQ/TW ngày 3/6/2017 H i nghị lan thú năm Ban Chap hành Trung wơng Ðảng khóa XII Bill Aulet (2016), Kinh kien ve khới nghi p: 24 bwớc khới sn kinh doanh thành công, Nxb Lao động, Hà Nội, tr.18 Nguyễn Thế Bính (2013), “Kinh nghiệm quốc tế sách hỗ trợ phát triển doanh nghiệp nhỏ vừa học cho Việt Nam”, Tạp chí Phát trien H i nh¾p, Số 12 (22) – tháng 9, 10 Trần Văn Bình, Lê Vũ Tồn, “Nguyễn Vũ Khun (2019), Nhà đầu tƣ thiên thần vai trò dự án khởi nghiệp sáng tạo”, Tạp chí Khoa hoc Công ngh Vi t Nam, Số 12 Bộ Kế hoạch Đầu tƣ (2015), Báo cáo Tong ket Nghị kịnh so 56/2009/NÐ-CP Chính phủ ve trợ giúp doanh nghi p nhó vùa 10 Bộ Tài (2019), Thơng tw 57/2019/TT-BTC ngày 26/8/2019của B Tài ve vi c hwớng dan che xử lý rủi ro Quỹ bảo lãnh tín dụng cho doanh nghi p nhó vùa 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 Phạm Văn Búa (2009), “Thực Nghị Trung ƣơng Khóa X Đảng đƣờng lối phát triển nông nghiệp, nông thơn Đồng Sơng Cửu Long”, Tạp chí Khoa hoc – Trwờng Ðại hoc Can Thơ, Số 12, tr.253-260 Chính phủ (2000), Nghị kịnh so 02/2000/NÐ-CP ngày 03/2/2000 Chính phủ ve Ðăng ký kinh doanh Chính phủ (2001), Nghị kịnh so 90/2001/NÐ-CP ngày 23/11/2001 ve trợ giúp phát trien doanh nghi p nhó vùa Chính phủ (2008), Nghị kịnh so 29/2008/NÐ-CP ngày 14/03/2008 quy kịnh ve khu công nghi p, khu che xuat khu kinh te Chính phủ (2009), Nghị kịnh so 56/2009/NÐ-CP ngày 30/6/2009 ve trợ giúp phát trien doanh nghi p nhó vùa Chính phủ (2018), Nghị kịnh so 39/2018/NÐ-CP ngày 11/3/2018 Chính phủ ve quy kịnh chi tiet m t so kieu Lu¾t Ho trợ Doanh nghi p nhó vùa năm 2017 Nguyễn Trọng Chuẩn (2008), “Kinh tế thị trƣờng trách nhiệm xã hội”, Tạp chí Triet hoc Cục Phát triển Doanh nghiệp - Bộ Kế hoạch Đầu tƣ (2017), Sách trang Doanh nghi p Vi t Nam, Nxb Thống kê Đỗ Minh Cƣơng (2013), “Những yếu tố tác động đến nhân cách doanh nhân văn hóa kinh doanh Việt Nam”, Tạp chí Khoa hoc ÐHQGHN: Kinh te Kinh doanh, Tập 29, Số tr.55-65 Đảng Cộng sản Việt Nam (2006) Văn ki n Ðại h i kại bieu toàn quoc lan thú X, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, Hải Đăng (2020), “Vài nét chảy máu chất xám”, Website: khoahocphattrien.vn, cập nhật: 24/07/2020 13:55, https://khoahocphattrien.vn/chinh-sach/trat-tu-chinh-tri-trong-cac-xa-hoibien-doi/2021030410475925p1c785.htm Phạm Diệu (2016), “Dự thảo luật hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ vừa: “Hổng” cịn khuyến khích chung chung”, Website: phapluatplus.vn, cập nhật: 07/10/2016 - 08:29, https://www.phapluatplus.vn/chinh-tri-xa-hoi/du-thaoluat-ho-tro-doanh-nghiep-nho-va-vua-hong-vi-con-khuyen-khich-chungchung-d26139.html 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 Nguyễn Minh Đoan (2011), Xây dnng hoàn thi n h thong pháp lu¾t Vi t Nam boi cảnh xây dnng nhà nwớc pháp quyen xã h i chủ nghĩa, Nxb Chính trị Quốc gia TS Phùng Thế Đông (2019), “Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ vừa Việt Nam phát triển giai đoạn nay”, Tạp chí Tài chính, kỳ - tháng 10 TS Nguyễn Sĩ Dũng, TS Nguyễn Minh Phong, Hoàng Gia Minh, Hồ Quang Phƣơng (2018), “Phát triển kinh tế thị trƣờng định hƣớng xã hội chủ nghĩa Việt Nam giai đoạn nay”, Website: xaydungdang.org.vn, cập nhật: 23:39' 15/2/2018, http://xaydungdang.org.vn/Home/giai_bua_liem vang/2018/11291/Phattrien-kinh-te-thi-truong-dinh-huong-xa-hoi-chu-nghia.aspx Nguyễn Thị Duyên (2014), “Bài toán phát triển nguồn nhân lực cho Doanh nghiệp nhỏ vừa”, Website: Tạp chí Tài ki n tử, cập nhật: 16:00 17/10/2014 http://tapchitaichinh.vn/tai-chinh-kinh-doanh/tai-chinh-doanhnghiep/bai-toan-phat-trien-nguon-nhan-luc-cho-doanh-nghiep-nho-va-vua89844.html Đỗ Quang Giám, Lê Thanh Hà, Đồng Thanh Mai (2015), “Các yếu tố tác động tới chuỗi giá trị sản phẩm đặc sản ổi Đơng Dƣ”, Tạp chí Khoa hoc Phát trien, tập 13, số 3, tr.455-463 TS Nguyễn Văn Giàu, ThS Nguyễn Văn Phúc, TS Nguyễn Đình Cung (2016), “Thể chế pháp luật kinh tế số quốc gia giới”, Trung tâm Thông tin-Tw li u (CIEM) Trần Thị Thái Hà, Ngô Thị Thanh Tùng (2014), “Mối quan hệ thực trạng giáo dục niên nông thôn lựa chọn tiếp cận giáo dục hộ gia đình”, Tạp chí Khoa hoc ÐHQGHN: Nghiên cúu Giáo dục, Tập 30, số 3, tr.22-30 Võ Thanh Hải (2019), Tác k ng sách ho trợ tài ken tăng trwớng doanh nghi p nhó vùa Thành Ho Chí Minh, Luận văn Thạc sĩ Kinh tế - Trƣờng Đại học Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh Nguyễn Hằng, “Các Khu cơng nghiệp, Khu kinh tế Việt Nam: Phát triển vững mạnh năm 2019”, Tạp chí Kinh te Dn áo - kinhtevadubao.vn, Cập nhật ngày 26/12/2019 - 10:34:19, http://kinhtevadubao.vn/chi-tiet/22815627-cac-kcn-kkt-viet-nam phat-trien-vung-manh-nam-2019.html Nguyễn Minh Hằng (2017), "Xây dựng Luật Quản lý Ngoại thƣơng Việt Nam để đảm bảo khai thác tốt cam kết quốc tế," Tạp chí Quản lý Kinh te Quoc te, số 92 33 Trần Đạo Hạnh (2015), Hoàn thi n hoạt k ng kào tạo koi với doanh nghi p khới nghi p ke án" Thwơng mại hóa cơng ngh theo mơ hình thung lũng Silicon Vi t Nam” B khoa hoc Công ngh , Luận văn Thạc sĩ quản lý kinh tế sách – Trƣờng Đại học Kinh tế quốc dân 34 Nguyễn Thị Hiền (2017), “Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ vừa tiếp cận hiệu nguồn vốn tín dụng ngân hàng”, Tạp chí Tài ki n tử, cập nhật: 03:00 26/11/2017 http://tapchitaichinh.vn/tai-chinh-kinh-doanh/ho-trodoanh-nghiep-nho-va-vua-tiep-can-hieu-qua-nguon-von-tin-dung-nganhang-132227.html 35 36 37 38 39 40 41 42 Lƣu Hiệp (2016), “Bàn giải pháp hỗ trợ DN nhỏ vừa phụ nữ làm chủ”, Website: cand.com.vn, cập nhật: 09:31 26/11/2016, http://cand.com.vn/doanh-nghiep/Ban-giai-phap-ho-tro-DN-nho-va-vua-dophu-nu-lam-chu-418675/ Nguyễn Đăng Hộ (2019), Các nhân to ảnh hwớng ken quyet kịnh cap tín dụng cho DNNVV NH TMCP Ngoại thwơng Vi t Nam khu vnc Tp Can Thơ, Luận văn thạc sĩ Kinh tế, Trƣờng Đại học Kinh tế Thành phố Hồ Chì Minh TS.Hồng Văn Hoan (2011) “Phát huy vai trò nhà nƣớc phát triển doanh nghiệp nhỏ vừa Việt Nam”, Tạp chí Kinh te Chính trị The giới, số 1(177) Hà Văn Hội (2013), “Tham gia Cộng đồng Kinh tế ASEAN tác động đến thƣơng mại quốc tế Việt Nam”, Tạp chí Khoa hoc ÐHQGHN: Kinh te Kinh doanh, Tập 29, Số 4, tr.44-55 Đặng Thị Hƣơng (2016), “Đào tạo cán quản lý doanh nghiệp nhỏ vừa-Một số đánh giá đề xuất”, Tạp chí Khoa hoc ÐHQGHN: Kinh te Kinh doanh, Tập 32, Số 1, tr.31-39 Đặng Thị Hƣơng (2016), “Đào tạo cán quản lý doanh nghiệp nhỏ vừa-Một số đánh giá đề xuất”, Tạp chí Khoa hoc DDHQGHN: Kinh te Kinh doanh, Tập 32, Số 1, tr31-39 Đặng Thị Huyền Hƣơng (2017), “Các nhân tố bên ảnh hƣởng đến tiếp cận nguồn vốn vay thức doanh nghiệp nhỏ vừa Hà Nội”, Tạp chí Quản lý Kinh te Quoc te, Tập 93, Số 93 Nguyễn Ngọc Khánh (2010), “Hoạt động hỗ trợ pháp lý cho doanh nghiệp nhỏ vừa Việt Nam - Thực trạng giải pháp”, Tạp chí Cơng thwơng, cập nhật: 01/01/2020 lúc 11:00 (GMT), 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 http://www.tapchicongthuong.vn/bai-viet/hoat-dong-ho-tro-phap-ly-chodoanh-nghiep-nho-va-vua-tai-viet-nam-thuc-trang-va-giai-phap-67638.htm Nguyễn Văn Kích – Ngƣời viết báo cáo tổng hợp (2016), “Báo cáo Tổng hợp kết Hội thảo góp ý Dự thảo Luật hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ vừa (Dự thảo lần thứ 4-30/5/2016)”, Wesite: doanhtri.net, cập nhật: 07-07-2016, http://doanhtri.net/tin-ba o-ca o-to ng-ho p-ke t-qua -hoi-thao-go p-y du -tha o-luat-ho-tro-doanh-nghiep-nho-va-vu a -du -tha o-la n-thu - 430-5-2016-d46946.html Đỗ Trung Kiên (2017), Phát trien nguon nhân lnc cho doanh nghi p nhó vùa kịa bàn Thành Hà N i, Luận văn thạc sĩ Kinh doanh quản lý, Trƣờng Đại học Kinh tế quốc dân Phạm Văn Kim (2017), Doanh nghi p nhó vùa koi với phát trien công nghi p phụ trợ Vi t Nam, Luận án Tiến sĩ: Kinh tế trị, Trƣờng Đại học Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội Trần Lan (2016), Phát triển doanh nghiệp nhỏ vừa nhiều bất cập, Báo Công lý điện tử, cập nhật: 10/6/2016, http://congly.vn/kinhdoanh/doanh-nghiep/phat-trien-doanh-nghiep-nho-va-vua-van-con-bat-cap157174.html Ngơ Thị Lành (2018), Khả tiep c¾n von tín dụng ngân hàng doanh nghi p nhó vùa tỉnh Bình Dwơng, Luận văn Thạc sĩ Kinh tế Trƣờng Đại học Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh Lê Thị Mỹ Linh (2009), Phát trien nguon nhân lnc doanh nghi p nhó vùa Vi t Nam q trình h i nh¾p kinh te, Luận án Tiến sĩ Kinh tế, Đại học Kinh tế quốc dân Nguyễn Mạnh Linh (2016), Tăng cwờng dịch vụ ho trợ Trung tâm ho trợ doanh nghi p vùa nhó phía Bac-Cục phát trien doanh nghi p B ke hoạch kau tw, Luận văn Thạc sĩ kinh tế Phạm Hoàng Tú Linh (2019), “Nâng cao lực đội ngũ giám đốc điều hành Việt Nam”, Tạp chí Tài ki n tử, cập nhật: 14:00 01/01/2019, http://tapchitaichinh.vn/tai-chinh-kinh-doanh/nang-cao-nang-luc-lanh-daocua-doi-ngu-giam-doc-dieu-hanh-o-viet-nam-301422.html Phạm Ngọc Linh (2009), “Những tháo gỡ ban đầu khả tiếp cận hỗ trợ tín dụng cho doanh nghiệp nhỏ vừa”, Tạp chí Nghiên cúu Kinh te, Số 373, Tháng TS Hoàng Vĩnh Long, TS Dƣơng Anh Sơn (2017), “Tự hợp đồng – từ bàn tay vơ hình Adam Smith đến chủ nghĩa can thiệp Maynard J 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 Keynes”, Website: dovanhieu.com, http://www.dovanhieu.com/2019/05/tudo-hop-ong-tu-ban-tay-vo-hinh-cua.html?m=0 Hà Thanh Mến (2017), Phát trien doanh nghi p nhó vùa kịa bàn tỉnh Kon Tum, Luận văn Thạc sĩ Kinh tế phát triển – Trƣờng Đại học Kinh tế - Đại học Đà Nẵng Bùi Văn Minh (2008), Cải thi n môi trwờng kinh doanh q trình hồn thi n the che kinh te thị trwờng kịnh hwớng xã h i chủ nghĩa Vi t Nam, Luận văn Thạc sĩ Kinh tế Vũ Thị Thanh Minh (2013), Các giải pháp ho trợ quyen Tỉnh nhằm phát trien doanh nghi p vùa nhó kịa bàn Tỉnh Hải Dwơng ken năm 2015, Luận văn Thạc sĩ Kinh tế, Đại học Kinh tế quốc dân Phạm Thanh Nga, Các hi p kịnh thwơng mại tn (FTA) tác k ng chúng koi với Vi t Nam (2012), Luận văn ThS Luật, Khoa Luật – Đại học Quốc gia Hà Nội Lê Thị Hải Ngọc (2015), “Hỗ trợ pháp lý cho doanh nghiệp tỉnh Thừa Thiên Huế - Thực trạng giải pháp”, Tạp chí Khoa hoc Ðại hoc Hue, số (105) Nguyễn Bích Ngọc (2018), “Báo cáo tài doanh nghiệp nhỏ vừa-đối tƣợng sử dụng chất lƣợng thông tin báo cáo tài chính”, Tạp chí Khoa hoc Ðào tạo Ngân hàng, Số 192, Tháng Võ Văn Nhị, Nguyễn Bích Liên, Phạm Trà Lam (2020), “Định hƣớng lựa chọn phần mềm kế toán phù hợp cho doanh nghiệp nhỏ vừa Việt Nam”, Tạp chí phát trien kinh te, Số (23) Quan Minh Nhựt, Nguyễn Quốc Nghi (2014), “Các nhân tổ ảnh hƣởng đến định đổi công nghệ doanh nghiệp nhỏ vừa thành phố Cần Thơ”, Tạp chí Khoa hoc Xã h i Nhân văn, Số 14, tháng Tân Hiệp Phát (2020), “Báo cáo thƣờng niên năm 2019”, Website: hoaphat.com.vn, cập nhật: 13/4/2020, https://www.hoaphat.com.vn/quan-heco-dong/bao-cao-thuong-nien Hà Phong (2019), “Hỗ trợ pháp lý cho doanh nghiệp nhỏ vừa: Có trọng tâm, bảo đảm hiệu quả”, Website: hanoimoi.com.vn, cập nhật: 07:04 thứ sáu ngày 12/07/2019, http://www.hanoimoi.com.vn/tin-tuc/Doanhnghiep/939918/ho-tro-phap-ly-cho-doanh-nghiep-nho-va-vua-co-trong-tambao-dam-hieu-qua 63 Lê Phƣơng (2016), “Nghiên cứu Pháp luật Quản lý”, Tạp chí Khoa hoc ÐHQGHN, Số 2, tr.75-82 64 Nguyễn Thị Diễm Phƣợng (2018), Trách nhi m ngwời quản lý doanh nghi p, kinh nghi m m t so quoc gia ke xuat hoàn thi n cho Vi t Nam, Luận văn Thạc sĩ Luật học – Trƣờng Đại học Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh 65 Trần Anh Phƣơng (2008), “Một số khái niệm lý thuyết kinh tế học phát triển đƣợc vận dụng nƣớc ta nay”, Website: Thơng tin pháp lu¾t dân sn, cập nhật: 11/4/2008, https://thongtinphapluatdansu.edu.vn/2008/04/11/5672526/ 66 Quốc hội (1992), Hien pháp 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 Quốc hội (1995), Lu¾t Doanh nghi p Nhà nwớc Quốc hội (1996), Lu¾t Hợp tác xã Quốc hội (1999), Lu¾t Doanh nghi p Quốc hội (2013), Hien pháp Quốc hội (2017), Lu¾t Ho trợ Doanh nghi p nhó vùa Nguyễn Hải San (1996), Quản trị tài doanh nghi p, Nxb Thống kê ThS Trần Minh Sơn (2009), “Hỗ trợ pháp lý cho doanh nghiệp nhỏ vừa thông qua mạng lƣới tƣ vấn pháp luật cho doanh nghiệp địa bàn có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn, đặc biệt khó khăn”, Website: htpldn.moj.gov.vn, Cập nhậ: 06/11/2017, https://htpldn.moj.gov.vn/Pages/chi-tiet- tin.aspx? ItemID=1827&l=Nghiencuutraodoi Công Thái (2019), “Mặt sản xuất – Bài tốn khó cho doanh nghiệp, đăng Thời báo Ngân hàng”, Website: thoibaonganhang.vn, cập nhật: 10:30 | 11/12/2019, https://thoibaonganhang.vn/mat-bang-san-xuat-bai-toankho-cho-doanh-nghiep-95802.html, ngày 12/11/2019 Mai Văn Thắng (2016), “Về tự quản địa phƣơng Liên bang Nga”, Tạp chí Khoa hoc ÐHQGHN: Nghiên cúu pháp lý, Tập 32,số Nguyễn Tấn Thắng (2009), “Hiệu mô hình dự báo kinh tế: Vì khủng hoảng 2007-2008 không tránh đƣợc?”, ABC nhũng van ke kinh te thời kại, số 1, tháng 6, tr25-35 Nguyễn Thanh (2019), “Doanh nghiệp nhỏ vừa thiếu nhân lực kinh doanh tiếp thị kỹ thuật số”, Website: baodansinh.vn - Báo Dân Sinh online, cập nhật: 06:03 - 28/10/2019, https://baodansinh.vn/doanh-nghiepnho-va-vua-thieu-nhan-luc-kinh-doanh-va-tiep-thi-ky-thuat-so20191026221911897.htm 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 Tạ Minh Thảo, Lê Hƣơng Linh (2020), “Ứng dụng thƣơng mại điện tử doanh nghiệp nhỏ siêu nhỏ nữ làm chủ tiếp cận với thị trƣờng quốc tế Việt Nam”, Tạp chí Khoa hoc Công ngh Vi t Nam, số 10 Nguyễn Văn Thịnh (2018), “Cụ thể hóa giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ vừa”, Tạp chí Tài ki n tử, cập nhật: 13:00 03/09/2018, http://tapchitaichinh.vn/tai-chinh-kinh-doanh/cu-the-hoa-cac-giai-phap-hotro-doanh-nghiep-nho-va-vua-143382.html Nguyễn Anh Thu, Vũ Thanh Hƣơng, Nguyễn Thị Thanh Mai (2018), “Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ vừa tiếp cận quỹ đổi công nghệ nhà nƣớc: Kinh nghiệm quốc tế học cho Việt Nam”, Tạp chí Khoa hoc ÐHQGHN: Kinh te Kinh doanh, Tập 34, Số 1, 73-82 Tổng Cục Thống Kê (2018), Thơng cáo báo chí Ket thúc Tong kieu tra Kinh te năm 2017, cập nhật: 19/9/2018, https://www.gso.gov.vn/Default.aspx?tabid=382&idmid=&ItemID=18945 Phạm Thế Tri (2011), “Định hƣớng phát triển doanh nghiệp nhỏ vừa chiến lƣợc phát triển kinh tế tƣ nhân Việt Nam”, Tạp chí Phát trien H i nh¾p, số 09 – Tháng Nguyễn Phú Trọng (2020), Phát bieu Lễ kỷ ni m 90 năm Ngày thành l¾p Ðảng C ng sản Vi t Nam (3/2/1930-3/2/2020), Hà Nội Trƣờng Đại học Luật Hà Nội (2017), Giáo trình Lí lu¾n chung ve Nhà nwớc Pháp lu¾t, Nxb: Cơng an Nhân dân Nguyễn Văn Trƣởng (2018), Thnc hi n sách ho trợ doanh nghi p khới nghi p sáng tạo Vi t Nam hi n nay: Thnc trạng giải pháp, Luận văn Thạc sĩ Chính sách cơng – Học viện Khoa học xã hội Trần Thị Thanh Tú, Đinh Thị Thanh Vân (2015), “Phát triển nguồn tài cho doanh nghiệp nhỏ vừa Hà Nội”, Tạp chí Khoa hoc ÐHQGGHN: Kinh te Kinh doanh, Tập 31, Số tr.21-31 Bùi Xuân Tùng (2004), Vai trò Nhà nwớc vi c ho trợ phát trien doanh nghi p vùa nhó Vi t Nam, Luận văn Thạc sĩ- Khoa Kinh tế Đại học Quốc gia Hà Nội Trần Quang Tuyến, Vũ Văn Hƣởng (2018), “Tác động hỗ trợ Chính phủ đến hoạt động cải tiến doanh nghiệp nhỏ vừa Việt Nam”, Tạp chí Khoa hoc ÐHQGHN: Kinh te Kinh doanh, Tập 34, Số 4, tr9-16, Ủy ban Thƣờng vụ Quốc hội, Viện NCLP, TT Thông tin khoa học Lập pháp (2017), “Pháp luật hỗ trợ Nhà nƣớc cho doanh nghiệp nhỏ vừa số quốc gia – kinh nghiệm cho Việt Nam”, Tài li u phục vụ kỳ hop thú ba, Quoc h i khóa XIV, Thơng tin chun đề, tr.03 90 Quang Vinh (2015), “Tình hình cơng tác hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ vừa Hà Nội giai đoạn 2011-2015”, Website: business.gov.vn, http://business.gov.vn/tabid/98/catid/337/item/14085/t%C3%ACnh- h %C3%ACnh-h%E1%BB%97-tr%E1%BB%A3-dnnvv-giai%C4%91o%E1%BA%A1n-2011-2015-c%E1%BB%A7a-h%C3%A0n%E1%BB%99i.aspx 91 Thanh Xuân (2019), “Tân Hiệp Phát khát vọng thƣơng hiệu Việt 100 năm”, Báo Thanh niên ki n tử, cập nhật: 10/10/2019, https://thanhnien.vn/tai-chinh-kinh-doanh/tan-hiep-phat-va-khat-vongthuong-hieu-viet-100-nam-1135502.html 92 Nguyễn Nhƣ Ý (Chủ biên), Ðại tù kien tieng Vi t, Nxb: Văn hóa thơng tin, Hà Nội, 1998 II TÀI LIỆU TIẾNG ANH 93 Apple Inc (2017), Apple Form 10-K Anual Report, California, 03/11/2017 94 E F Schumacher, D T DAY, W T DAY, and M.-C T FLORENTIN, Small is beautiful: une société la mesure de l'homme Éditions du Seuil, 1979 95 H D Dang, L N Thanh, and N P Minh, "The Coordinating Mechanism Betweenthe State Agencies and the Institutional Representatives of Enterprises in the Work of Legal Aid for Enterprises in Vietnam," European researcher Series A, no 11, pp 64-70, 2020 96 H D Dang, L N Thanh, N H Thi, and T N Xuan, "The Right to Freely Conduct Business in the Legal System of Vietnam Nowadays," European researcher Series A, no 10, pp 86-93, 2019 97 H Schrör, "Business demography in Europe: employers and job creation," Statistics in Focus, vol 100, 2008 98 Kristina Zucchi (2020), The Top Alibaba Shareholders, Investopedia, https://www.investopedia.com/articles/investing/111114/top-five-alibabashareholders.asp, upload 13/01/2020 99 L N Thanh and H D Dang, "Economic Rights and Right in Rem in Vietnam and Russia: Comparative Legal Research," Russian Journal of Legal Studies, no 6, pp 53-57, 2019 100 L N Thanh, "Law on Enterprises at Using Agricultural Land in Vietnam Nowadays: Reality and Petition for Some Scopes to be changed," European researcher Series A, no 10, pp 66-74, 2019 101 L N Thanh, "Provision of Agricultural Land Law in Vietnam: Reality and Petition for Changes," Russian Journal of Legal Studies, no 5, pp 40-48, 2018 102 Linzmayer, Ronald W (1999), Apple Confidential: The Real Story of Apple Computer, No Starch Press 103 N Q Huy, Original Article Middle Income Trap and Challenges Facing Developing Countries, VNU Journal of Science: Policy and Managenment Studies, Vol 35, No 3, page 47-56 104 Restriction of Special Tax Act of South Korea 105 S Karmel and J Bryon, A Comparison of Small and Medium Sized Enterprises in Europe and in the USA Routledge, 2002 106 Small and Medium Enterprises Basic Act of Japan 107 T Altenburg and U Eckhardt, "Productivity enhancement and equitable development: challenges for SME development," Vienna: UNIDO, 2006 108 T Biggs, "Is small beautiful and worthy of subsidy? Literature review," International Finance Corporation (IFC) Washington, DC, 2002