Tài liệu C, C++ 1. Lập trình hướng thủ tục (POP) 2. Giới thiệu (Introduction) 3. Cài đặt (Setup) 3.1. Borland C++ 4. Cửa sổ làm việc (Window) 4.1. Khởi động (Open),Thoát (Exit) Giới thiệu - Là 1 trình biên dịch, giúp người lập trình viên viết ra các chương trình ứng dụng như quản lý, hệ thống … Khởi động- Open - Mở Windows Explorer > chọn thư mục BORLANDC > chọn thư mục BIN > Click chuột phải lên tập tin BC.exe > chọn Send To > chọn Desktop (create shorcut). - Double Click lên Shortcut to Borland C++ for DOS . - Ấn phím Alt + Enter để phóng to hay thu nhỏ cửa sổ. Thoát-Exit Click chọn menu File > Quit. C1: Ấn phím F10 > chọn File > chọn Quit. C2: Ấn phím Alt + X. 5. File mã nguồn - CPP Tạo mới-New Click chọn menu File > chọn New. Ấn phím F10 > chọn File > chọn New. Lưu trữ-Save * Lưu file mã nguồn: Click chọn menu File > chọn Save. C1: Ấn phím F10 > chọn File > chọn Save. C2: Ấn phím F2. - Xuất hiện hộp thoại Save File As: + Nhập đường dẫn vào hộp Save File As dưới dạng [Ổ đĩa]:\[Thư mục]\[Tập tin] > ấn phím Enter. -> VD: D:\BaiTap\Bai-1. -> Tên thư mục và tập tin tối đa 8 kí tự. * Cập nhật file mã nguồn: Click chọn menu File > chọn Save. C1: Ấn phím F10 > chọn File > chọn Save. C2: Ấn phím F2. * Lưu 1 bản sao của file mã nguồn: Click chọn menu File > chọn Save as. Ấn phím F10 > chọn File > chọn Save as. - Xuất hiện hộp thoại Save File As tương tự như Lưu file mã nguồn. Chạy chương trình- Compile * Biên dịch-Compile: o Xác định nơi chứa file đã biên dịch: Click chọn menu Options > chọn Directories. Ấn phím F10 > chọn Options > chọn Directories. - Sau đó xuất hiện hộp thoại : + Nhập đường dẫn vào hộp Output directory dưới dạng [Ổ đĩa]:[Thư mục] > ấn phím Enter. leonguyen.com Khởi động-Open Tạo 1 file mã nguồn mới, dùng tên tạm-New Lưu file mã nguồn-Save Viết chương trình-Coding Chạy chương trình-Compile Viết chương trình tiếp-Coding next Cập nhật file mã nguồn-Save Lưu 1 bản sao của file mã nguồn-Save as Đóng-Close Mở file mã nguồn đã lưu-Open Biên dịch-Compile Chạy-Run Biên dịch,Chạy-Compile,Run Chạy từng bước-Debug 1 Tài liệu C, C++ -> VD: D:\BaiTap. Click chọn menu Compile > chọn Make. C1: Ấn phím F10 > chọn Compile > chọn Make. C2: Ấn phím F9. Hay C1: Click chọn menu Compile > chọn Compile. C2: Ấn phím F10 > chọn Compile > chọn Compile. Ấn phím Alt + F9. * Chạy-Run: - Double click lên file *.exe vừa biên dịch ở đường dẫn đã xác định trước lúc biên dịch. * Biên dịch,Chạy-Compile,Run: Click chọn menu Run > chọn Run. C1: Click chọn menu Run > chọn Run. C2: Ấn phím Ctrl + F9. * Chạy từng bước-Debug: Ấn phím F7 hay F8 hay F4. * Theo dõi giá trị của biến: Ấn phím Ctrl + F7 > xuất hiện hộp thoại Add watch. - Nhập biến cần theo dõi giá trị. Đóng-Close Click chọn menu Window > chọn Close. C1: Ấn phím F10 > chọn Window > chọn Close. C2: Ấn phím Alt + F3. Mở-Open Click chọn menu File > chọn Open. C1: Ấn phím F10 > chọn File > chọn Open. C2: Ấn phím F3. - Xuất hiện hộp thoại Open A File: + Nhập đường dẫn vào hộp Name dưới dạng [Ổ đĩa]:\[Thư mục] > ấn phím Enter. -> VD: D:\BaiTap. + Dùng mũi tên để chọn file mã nguồn C++ trong khung Files > ấn phím Enter. 5.1. Chọn khối mã nguồn (Select) Khối mã nguồn Chọn khối mã nguồn - Chọn 1 kí tự bên phải con trỏ nháy: Shift + . - Chọn 1 kí tự bên trái con trỏ nháy: Shift + . - Chọn 1 dòng ở dưới: Shift + . - Chọn 1 dòng ở trên: Shift + . - Chọn 1 từ bên trái con trỏ nháy: Ctrl + Shift + . - Chọn 1 từ bên phải con trỏ nháy: Ctrl + Shift + . - Chọn từ vị trí con trỏ nháy đến đầu dòng: Shift + Home. - Chọn từ vị trí con trỏ nháy đến cuối dòng: Shift + End. Bỏ chọn khối mã nguồn - Click chọn tại vị trí bất kì trên file. leonguyen.com Khối mã nguồn Chọn khối Bỏ chọn khối 2 Tài liệu C,C++ 5.2. Hiệu chỉnh (Edit) Xóa-Delete B1: Chọn khối mã nguồn cần xóa. B2: Click chọn menu Edit > chọn Clear. C1: Ấn phím F10 > chọn Window > chọn Close. C1: Ấn phím Ctrl + Delete. - Xóa 1 dòng > Ấn phím Ctrl + Y. Sửa-Edit B1: Chọn khối mã nguồn cần sửa. B2: Xóa và nhập mã nguồn mới. Tìm kiếm-Find Click chọn menu Search > chọn Find. Ấn phím F10 > chọn Search > chọn Find. - Nhập mã cần tìm ở hộp Text to Find. Thay thế-Replace Click chọn menu Search > chọn Replace. Ấn phím F10 > chọn Search > chọn Replace. - Nhập mã cần tìm ở hộp Text to Find. - Nhập mã cần thay thế ở hộp New Text. Di chuyển-Move B1: Chọn khối văn bản cần di chuyển (nguồn). B2: Click chọn menu Edit > chọn Cut. C1: Ấn phím F10 > chọn Edit > chọn Cut. C2: Ấn phím Shift + Delete. B3: Chọn vị trí con trỏ nháy tại vị trí sẽ di chuyển đến (đích). B4: Click chọn menu Edit > chọn Paste. C1: Ấn phím F10 > chọn Edit > chọn Paste. C2: Ấn phím Shift + Insert. Sao chép-Copy B1: Chọn khối văn bản cần sao chép (nguồn). B2: Click chọn menu Edit > chọn Copy. C1: Ấn phím F10 > chọn Edit > chọn Copy. C2: Ấn phím Ctrl + Delete. B3: Chọn vị trí con trỏ nháy tại vị trí sẽ sao chép đến (đích). B4: Click chọn menu Edit > chọn Paste. C1: Ấn phím F10 > chọn Edit > chọn Paste. C2: Ấn phím Shift + Insert. Phục hồi-Undo Click chọn menu Edit > chọn Undo. C1: Ấn phím F10 > chọn Edit > chọn Undo. C2: Ấn phím Alt + BackSpace. Lặp lại-Redo Click chọn menu Edit > chọn Redo. C1: Ấn phím F10 > chọn Edit > chọn Redo. C2: Ấn phím Alt + Shift + BackSpace. Biên soạn: Nguyễn Viết Nam Xóa-Delete Sửa-Edit Tìm kiếm-Find Thay thế-Replace Di chuyển-Move Sao chép-Copy Phục hồi-Undo Lặp lại-Redo 3 Tài liệu C,C++ 6. Cấu trúc chương trình (Program Structure) Cú pháp //Phần_ghi_chú #include<Tập_tin_thư_viện> int main() { Các lệnh; return 0; } Ví dụ * Viết chương trình: //Day la chuong trinh C++ dau tien cua toi #include<iostream.h> #include<conio.h> int main() { clrscr(); //Lenh xoa man hinh cout<<”Hello the world”; getch(); //Lenh dung chuong trinh de xem ket qua return 0; }  Hello the world 6.1. Phần ghi chú (Comment) Định nghĩa - Là dòng văn bản được viết trong chương trình nhưng không ảnh hưởng đến chương trình. - Thường được dùng giải thích ngắn gọn những gì chương trình đang làm. Phân loại Ghi chú từng dòng * Cú pháp: //Dòng ghi chú * VD: //Day la chuong trinh dau tien cua toi Ghi chú theo khối * Cú pháp: /* Dòng ghi chú 1 … Dòng ghi chú n */ * VD: /* Chuong trinh dau tien Tac gia: Nguyen Van A */ 6.2. Phần Khai báo các Tập tin Thư viện (Library) Định nghĩa - Phần này dùng để khai báo các tập tin thư viện chứa nguyên mẫu các thư viện hàm sử dụng trong chương trình. Cú pháp #include<tên_tập_tin.h> Hay #include"tên_tập_tin.h" Biên soạn: Nguyễn Viết Nam Cấu trúc chương trình C++ [Ghi chú] Khai báo các Tập tin Thư viện Hàm int main() { Các lệnh; return 0; } Ghi chú Từng dòng Theo khối 4 Tài liệu C,C++ Ví dụ #include<iostream.h> -> chứa các lệnh nhập vào từ bàn phím, xuất ra màn hình. #include<conio.h> -> chứa lệnh dừng chương trình, chờ ấn 1 phím bất kì. Biên soạn: Nguyễn Viết Nam 5 Tài liệu C,C++ 6.3. Hàm main int main() - Là hàm chính của chương trình, chương trình luôn luôn bắt đầu chạy từ hàm main. -> Trong chương trình C++ phải tồn tại hàm main. { } - Là kí hiệu cho biết bên trong là toàn bộ lệnh của chương trình. Các lệnh - Là các lệnh của ngôn ngữ C++ mà chúng ta viết ra để xử lý các dữ liệu theo yêu cầu của chương trình. - Lưu ý: + Mỗi khi kết thúc lệnh chúng ta phải sử dụng dấu chấm phẩy (;). + Để chương trình dễ đọc, dễ sửa chúng ta nên viết mỗi lệnh trên 1 dòng. + Chiều dài một dòng lệnh tối đa 127 kí tự. - VD: clrscr(); -> Lệnh dùng để xóa màn hình. cout<<”Hello the world”; -> Lệnh dùng để xuất ra câu chào ra màn hình. getch(); -> Lệnh dùng để dừng chương trình, chờ ấn 1 phím bất kì. return 0 - Là lệnh kết thúc hàm main và trả về giá trị 0. Biên soạn: Nguyễn Viết Nam 6 Tài liệu C,C++ 7. Giao diện (Interface) 7.1. Lệnh xuất ra màn hình (Output) cout Mục đích (Purpose) - Là lệnh cho phép in ra màn hình các giá trị thuộc các kiểu dữ liệu khác nhau. Mô hình (Model) Cú pháp (Syntax) cout<<Giá_trị_1<< … <<Biểu_thức_n; cout - Là tên một lệnh trong C++ đại diện cho thiết bị dùng để xuất dữ liệu là màn hình. - Được định nghĩa trong tập tin thư viện iostream.h. << - Là kí hiệu ngăn cách các thành phần xuất khác nhau. Biểu thức (Expression) - Là sự kết hợp giữa toán tử và toán hạng theo 1 công thức toán học nào đó. - Chuỗi kí tự khi xuất phải đặt trong dấu nháy kép (“”). * 1 số kí tự xuất đặc biệt: \n : Ký tự xuống dòng. \t : Kí tự khoảng cách Tab. gets(Biến_chuỗi); //stdio.h, Cho nhập khoảng trắng Biến_kí_tự =getchar(); //stdio.h Biến_kí_tự =getche(Biến_kí_tự); //conio.h, Ko Enter, có hiển thị kí tự Biến_kí_tự=getch(); //conio.h, Ko Enter, ko hiển thị kí tự Ví dụ (Example) Ví dụ 1 - Viết chương trình xuất ra ra màn hình 2 dòng sau: Cong hoa xa hoi chu nghia Viet Nam Doc lap - Tu do - Hanh phuc * Mô tả giải thuật: Bước 1: Xuất dòng số 1. Bước 2: Xuống dòng, xuất dòng số 2. * Viết chương trình: //Day la chuong trinh xuat ra man hinh chuoi ki tu #include<iostream.h> #include<conio.h> int main() { clrscr(); cout<<”Cong hoa xa hoi chu nghia Viet Nam”; //Xuat o dong so 1 cout<<”\nDoc lap - Tu do - Hanh phuc”; //Xuat o dong so 2 getch(); return 0; } Ví dụ 2 - Viết chương trình xuất ra ra màn hình 3 dòng sau: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 * Mô tả giải thuật: Bước 1: Xuống dòng, xuất dòng số 1. Bước 2: Xuống dòng, xuất dòng số 2 (giữa 2 số có khoảng cách Tab). Bước 3: Xuống dòng, xuất dòng số 3 (giữa 2 số có khoảng cách Tab). * Viết chương trình: //Day la chuong trinh xuat ra man hinh chuoi ki so #include<iostream.h> #include<conio.h> int main() { clrscr(); cout<<"\n1"<<"\t2"<<"\t3"; //Xuat o dong so 1 Biên soạn: Nguyễn Viết Nam 7 Tài liệu C,C++ cout<<"\n4"<<"\t5"<<"\t6"; //Xuat o dong so 2 cout<<"\n7"<<"\t8"<<"\t9"; //Xuat o dong so 3 getch(); return 0; } Biên soạn: Nguyễn Viết Nam 8 Tài liệu C,C++ 7.2. Lệnh nhập vào từ bàn phím (Input) cin Mục đích (Purpose) - Là lệnh cho phép ghi nhận từ bàn phím các giá trị thuộc các kiểu dữ liệu khác nhau vào cho biến. - Khi nhập xong thì ấn phím Enter để kết thúc việc nhập. Mô hình (Model) Cú pháp (Syntax) cin>>Biến_1>> … >>Biến_n; cin - Là tên một lệnh trong C++ đại diện cho thiết bị dùng để nhập dữ liệu là bàn phím. - Được định nghĩa trong tập tin thư viện iostream.h. >> - Là kí hiệu ngăn cách các thành phần nhập khác nhau. Biến - Là vùng nhớ lưu trữ giá trị được nhập vào. puts(Biến_chuỗi); //stdio.h putchar(c); //stdio.h Ví dụ (Example) Ví dụ 1 - Viết chương trình cho phép nhập vào họ tên của 1 người từ bàn phím. Sau đó, xuất ra 1 câu chào người đó ra màn hình. * Mô tả giải thuật: Bước 1: Nhập vào họ tên của 1 người từ bàn phím. Bước 2: Xuất ra câu chào người đó ra màn hình. * Viết chương trình: /* Day la chuong trinh cho phep nhap vao ho ten cua 1 nguoi tu ban phim Sau do, xuat ra 1 cau chao nguoi do ra man hinh */ #include<iostream.h> #include<conio.h> int main() { char name[25]; //Khai bao bien ki tu ten name clrscr(); cout<<"Ho ten cua ban la gi ? : "; cin>>name; //Nhap vao ho ten cout<<"Chao ban "<<name<<" den voi C++ !"; //Xuat ra cau chao getch(); return 0; } Ví dụ 2 - Viết chương trình nhập vào 1 số nguyên x. Sau đó, xuất ra màn hình kết quả của biểu thức sau: y=5x 2 + 7x -2 * Mô tả giải thuật: Bước 1: Nhập vào số nguyên x. Bước 2: Xuất kết quả của biểu thức. * Viết chương trình: //Day la chuong trinh tinh ket qua cua bieu thuc y=5x^2+7x-2 #include<iostream.h> #include<conio.h> int main() { int x; //Khai bao bien so nguyen ten x clrscr(); cout<<"Nhap vao so nguyen x="; cin>>x; //Nhap vao x cout<<"y=5x^2+7x-2="<<5*x*x+7*x-2; //Xuat ra ket qua getch(); return 0; } Biên soạn: Nguyễn Viết Nam 9 Tài liệu C,C++ 8. Dữ liệu (Data) 8.1. Kiểu dữ liệu (Data Type) Định nghĩa-Definition - Là cách phân biệt những dữ liệu có sự khác nhau về kiểu, từ đó giúp quản lý và kiểm soát tốt dữ liệu. Phân loại- Classification 8.1.1. Kiểu Số nguyên (Integer Type) Đặc điểm - Là số có dạng dương-positive (không dấu-unsign) và âm-negative0 (có dấu-sign). Phân loại Cú pháp Số (đối với số dương) -Số (đối với số âm) Ví dụ Số nguyên dương (không dấu) là 12345. Số nguyên âm (có dấu) là -110. Kiểu-Type Độ dài-Length Phạm vi-Scope int 16 bit hay 2 byte Từ -32.768 đến 32.767 long 32 bit hay 4 byte Từ 2 31 đến 2 31 -1, khoảng +- 2,1 tỷ 8.1.2. Kiểu Số thực (Real Type) Đặc điểm - Là số có phần nguyên và phần thập phân. - Kí hiệu ngăn cách là dấu chấm (.). - Kí hiệu khoa học đại diện cho 10 lũy thừa là kí tự E (hay e). Phân loại Cú pháp Số_nguyên.SốESố_nguyên Ví dụ Số thực Pi dạng tự nhiên là 3.14. Số thực Pi dạng khoa khọc là 314E-2. Kiểu-Type Độ dài-Length Phạm vi-Scope float 32 bit hay 4 byte Từ -3,4x10 38 đến 3,4x10 38 double 64 bit hay 8 byte Từ -1,7x10 308 đến 1,7x10 308 8.1.3. Kiểu Kí tự (Character Type) Đặc điểm - Là các chữ cái trong bảng chữ cái Latin. - Có kí tự và kí số. - Kí tự thì có kiểu chữ hoa và kiểu chữ thường. - Giá trị thực chất là mã trong bảng mã ASCII. (VD: a là 97, A là 65, cách nhau 32 vị trí) Kiểu-Type Độ dài-Length Phạm vi-Scope Cú pháp-Syntax Ví dụ-Example char 8 bit hay 1 byte Từ 1 đến 255 ‘Kí_tự’ Kí tự a là ‘a’. Kí tự A là ‘A’. Kí tự số không là ‘0’. Biên soạn: Nguyễn Viết Nam Kiểu dữ liệu-Data type Kiểu Số nguyên-Integer Type Kiểu Số thực-Real Type Kiểu Kí tự-Character Type Kiểu Luận lý-Logic Type Số nguyên-Integer Dương-Positive (Không dấu-Unsign) Âm-Negative (Có dấu-Sign) Số thực-Real Tự nhiên-Nature Khoa học-Scientific 10 [...]... soạn: Nguyễn Viết Nam 12 Tài liệu C ,C++ Mô hình 10 a ??? a a 10 Gán giá trị-Assignment Tên biến = Cú pháp-Syntax Giá trị ; Ví dụ-Example =; n=10; -> Gán giá trị 10 cho biến n cin>>n; -> Gán giá trị có được từ việc nhập vào từ bàn phím Biên soạn: Nguyễn Viết Nam 13 Tài liệu C ,C++ 8.2.1.3 3 Lấy giá trị (Access) Mô hình Cú pháp Ví dụ a 10 Tên_biến cout0: Phương trình có 2 nghiệm là −b+ ∆ −b − ∆ và 2a 2a + =0: Phương trình có nghiệm kép là −b 2a +  . Nam 9 Tài liệu C ,C++ 8. Dữ liệu (Data) 8.1. Kiểu dữ liệu (Data Type) Định nghĩa-Definition - Là cách phân biệt những dữ liệu có sự khác nhau về kiểu, từ đó giúp quản lý và kiểm soát tốt dữ liệu. Phân. Nguyễn Viết Nam Cấu trúc chương trình C++ [Ghi chú] Khai báo các Tập tin Thư viện Hàm int main() { Các lệnh; return 0; } Ghi chú Từng dòng Theo khối 4 Tài liệu C ,C++ Ví dụ #include<iostream.h>. soạn: Nguyễn Viết Nam 5 Tài liệu C ,C++ 6.3. Hàm main int main() - Là hàm chính của chương trình, chương trình luôn luôn bắt đầu chạy từ hàm main. -> Trong chương trình C++ phải tồn tại hàm main. {