Untitled 27 Soá 10 naêm 2018 Diễn đàn khoa học công nghệ Phân luồng từ bậc phổ thông Từ lớp 9, học sinh Hà Lan đã được phân luồng, dựa trên kết quả kiểm tra năng khiếu, ý kiến của cha mẹ và khuyến ngh[.]
Diễn đàn khoa học - cơng nghệ Việt Nam học hỏi từ mơ hìNh đại học hà LaN? TS Phạm Thị Ly Ủy viên hội đồng quốc gia giáo dục phát triển nguồn nhân lực Hà Lan có giáo dục đại học (GDĐH) đánh giá cao giới Các trường đại học Hà Lan phân thành loại: đại học nghiên cứu (ĐHNC) đại học ứng dụng (ĐHƯD) Bài viết phân tích số đặc điểm mơ hình này, từ khuyến nghị số vấn đề mà Việt Nam cần quan tâm học hỏi từ việc phân luồng giáo dục phân tầng đại học nhằm tạo quán quản trị hệ thống GDĐH, làm đòn bẩy cho trường đại học phát triển mạnh mẽ Phân luồng từ bậc phổ thông Từ lớp 9, học sinh Hà Lan phân luồng, dựa kết kiểm tra khiếu, ý kiến cha mẹ khuyến nghị giáo viên năm học lớp Học sinh chọn luồng chuyển sang luồng khác để tiếp tục muốn đáp ứng đủ yêu cầu: i) “VMBO” - tương đương với trình độ sơ cấp nước ta, gồm lớp, học xong tiếp tục chương trình trung học nghề, sau cấp trung học nghề đủ điều kiện đăng ký vào trường ĐH định hướng nghề nghiệp - ứng dụng (hay gọi trường ĐHƯD); ii) “HAVO” có lớp, học sinh hồn thành chương trình HAVO đăng ký vào trường ĐH ứng dụng để cấp cử nhân; iii) “VWO” có lớp, sau học xong, học sinh vào trường ĐHNC (đào tạo năm cho cử nhân, năm cho thạc sỹ năm đào tạo tiến sỹ) [1] Theo khái niệm “phân tầng” (stratified system/multi-tier system) GDĐH Hà Lan ĐHNC hay ĐHƯD khơng có ý nghĩa trường có chất lượng cao mà có nghĩa trường có sứ mạng khác Điều xuất phát từ yêu cầu thực tiễn: hai loại hình khơng thể thiếu xã hội Nhờ vậy, quốc gia khơng xảy tình trạng tất trường ĐH chạy theo thành tích ấn phẩm khoa học mà “lơ là” nhiệm vụ trọng yếu khác đào tạo hay ứng dụng thực tiễn Trái lại, ĐHNC ĐHƯD trở thành yếu tố tích cực tác động trực tiếp đến tăng trưởng kinh tế ổn định xã hội (số lượng sinh viên quốc tế theo học trường đại học Hà Lan chiếm 50%) Đại học nghiên cứu Điều thú vị Chính phủ Hà Lan khơng phân loại giao nhiệm vụ trường đại học ĐHNC, trường đại học ĐHƯD mà trình hình thành dài lâu lịch sử đưa đến phân cơng tự nhiên định ngày Các trường ĐHNC Hà Lan thuộc top 120 bảng xếp hạng đại học giới trường có bề dày lịch sử, thành tích nghiên cứu đạt thứ hạng cao như: Đại học Leiden thành lập vào năm 1575, đến có 40 viện nghiên cứu trực thuộc có mối quan hệ chặt chẽ với 16 cá nhân đoạt Giải thưởng Nobel Đại học TU Delft thành lập vào năm 1842, xếp hạng thứ 52 giới, đặc biệt xuất sắc lĩnh vực STEM như: kỹ thuật dân dụng kết cấu, kỹ sư khí, nghiên cứu môi trường, kỹ thuật công nghệ, kiến trúc Đại học Amsterdam thành lập năm 1632 vị trí 58 bảng xếp hạng đại học QS World University Rankings Đại học Utrecht thành lập vào năm 1636 với 12 Giải thưởng Nobel, 13 nhà khoa học thuộc Trường trao Giải thưởng Spinoza - giải thưởng thường niên khoa học danh giá Hà Lan Đại học Kỹ thuật Eindhoven (xếp hạng 104) với nghiên cứu cấp cao, liên kết với nhiều cơng ty/tập đồn cơng nghệ cao (như Philips, ASML DAF) Công bố khoa học hàng năm Trường đạt xấp xỉ 3.000, với 140 giải thưởng loại… [2, 3] Một số đặc điểm bật trường ĐHNC Hà Lan như: giảng viên dành 80% thời gian cho hoạt động nghiên cứu 20% cho giảng dạy; ĐHNC đào tạo cấp tiến sỹ đào tạo thạc sỹ nghiên cứu (thiên nghiên cứu học thuật lý thuyết); kinh phí nhà nước cấp cho ĐHNC chủ yếu dành cho hoạt động nghiên cứu, không dựa số lượng sinh viên trường ĐHƯD Đối với ĐHNC, ngân sách nhà nước chiếm 60% tổng kinh phí hoạt động, phần cịn lại từ học phí, quỹ hỗ trợ châu Âu từ hợp đồng nghiên cứu Số 10 năm 2018 27 Diễn đàn Khoa học - Công nghệ Đại học ứng dụng Các trường ĐHƯD Hà Lan cầu nối tri thức hàn lâm thực tiễn Các trường vừa thực đào tạo chất lượng cao chuyên ngành, vừa trở thành đối tác tri thức tổ chức doanh nghiệp lĩnh vực chuyên ngành, chủ động đáp ứng đòi hỏi quan trọng xã hội, tham gia giải vấn đề thời đặt từ thực tiễn (sự hội nhập, kết nối phát triển bền vững) tăng cường sáng tạo đổi công nghệ Do đó, Chính phủ Hà Lan dành khoản ngân sách cho nghiên cứu ứng dụng trường Mục tiêu ĐHƯD đào tạo sinh viên lĩnh vực nghề nghiệp cụ thể, kỹ năng, lực thái độ xây dựng tảng nắm vững kiến thức khoa học cộng với trải nghiệm thực tế Hoạt động học tập sinh viên thông qua môi trường làm việc công ty, nhà máy, bệnh viện… đem đến trải nghiệm nghề nghiệp thực Giảng viên người hướng dẫn tổ chức hoạt động học tập đo lường đánh giá tiến bước phát triển lực sinh viên, khích lệ tinh thần tự chịu trách nhiệm, tự nhận thức khả học tập suốt đời họ Chương trình đào tạo trường ĐHƯD thoát khỏi xu hướng tập trung vào việc ghi nhớ kiện hay kiến thức hàn lâm túy mà trọng trải nghiệm thực tế Một điểm bật trường ĐHƯD hợp tác chặt chẽ nhà trường doanh nghiệp, thể hoạt động tổ chức thực tập tìm việc làm cho sinh viên sau tốt nghiệp; chuyển giao công nghệ thương mại hóa kết nghiên cứu… Điều đáng ý khác vai trò nhà nước mối quan hệ mờ nhạt Do trường ĐHƯD doanh nghiệp thực thể tự chủ cao, mối quan hệ bên tồn phát triển dựa vào 28 lợi ích bên, xây dựng lâu dài qua thời gian Các trường ĐHƯD hợp tác với doanh nghiệp việc biên soạn chương trình đào tạo, tổ chức thực tập cho sinh viên, doanh nghiệp tham gia vào hội đồng giám sát nhà trường Đây quy định bắt buộc, tiêu chuẩn kiểm định chất lượng giáo dục Việt Nam học hỏi gì? Khơng phải ngẫu nhiên mà Bộ Giáo dục Đào tạo Việt Nam lựa chọn chương trình GDĐH định hướng nghề nghiệp (POHE)* Hà Lan để thí điểm áp dụng từ 2005 tới Chắc chắn nhà làm sách GDĐH nước ta nhận khả đáp ứng nguồn nhân lực có chất lượng cao cho đất nước giai đoạn tới chương trình đào tạo thuộc mơ hình ĐHƯD xứ sở hoa líp Thơng qua số quan sát từ phân tầng đại học Hà Lan với mơ hình trường đại học, xin nêu lên số khuyến nghị cho Việt Nam: Một là, sách phân tầng xếp hạng trường đại học nước ta chưa đầy đủ hoàn thiện để giúp trường đại học phát triển dài hạn hội nhập quốc tế hiệu Sắp tới, cần có hệ thống phân tầng thực sự, trường ĐHNC thực trở thành nơi tạo tri thức nói chung tiếng nói với giới hàn lâm quốc tế, trường ĐHƯD phải thực gắn với doanh nghiệp thị trường lao động Cùng với đó, xây dựng khung sách cấp kinh phí hoạt động chế tài phù hợp với đặc điểm, sứ mệnh loại trường đại học, cho loại trường có đủ khơng gian để phát triển lâu dài không nảy sinh nhu cầu muốn chuyển đổi từ loại hình sang loại hình khác Hai là, cần có tiêu chí kiểm định chất lượng khác cho trường POHE dự án GDĐH hợp tác Việt Nam Hà Lan * Soá 10 naêm 2018 ĐHNC ĐHƯD Đối với ĐHNC, cần đo lường cơng trình khoa học lý thuyết, nhiên khơng có lý dùng số lượng công bố khoa học để đo lường kết hoạt động trường ĐHƯD Thay vào đó, cần phải đo chất lượng ĐHƯD số lượng sáng chế, hợp đồng chuyển giao công nghệ, sáng kiến cải tiến kỹ thuật, gắn kết với thị trường lao động, chất lượng tập, khả tìm việc làm hài lịng cựu sinh viên nhà tuyển dụng Ba là, nay, chương trình GDĐH định hướng nghề nghiệp POHE (thuộc Dự án GDĐH Việt Nam - Hà Lan) từ 2005 áp dụng sở GDĐH (Học viện Nông nghiệp, Trường Đại học Kinh tế Quốc dân, Trường Đại học Ngoại thương…) chưa công nhận hệ thống tiêu chuẩn đánh giá chất lượng Nhà nước Do vậy, cần có giải pháp truyền thơng để xã hội hiểu POHE, từ tạo động lực để phát triển trường ĐHƯD Tóm lại, sách phân tầng GDĐH rõ ràng, ổn định sớm bổ sung giúp trường đại học nước ta có điều kiện thuận lợi để phát triển dài hạn, từ tạo nên hệ thống trường ĐHNC, ĐHƯD phù hợp với sứ mệnh giao Về lâu dài, hàng năm cần có số liệu dự báo nguồn nhân lực lĩnh vực kinh tế - xã hội để giúp trường đại học chủ động hợp tác, mời giới doanh nghiệp, hàn lâm tham gia công tác đào tạo hoạt động nghiên cứu ? TÀI LIỆU THAM KHẢO [1]xhttp://www.oecd.org/newsroom /47930053.pdf [2]xhttps://www.topuniversities.com/ where-to-study/europe/netherlands/guide [3]xhttps://www.tue.nl/en/university/ news-and-press/news/record-of-eight-venigrants-for-tue/ ... từ phân tầng đại học Hà Lan với mơ hình trường đại học, xin nêu lên số khuyến nghị cho Việt Nam: Một là, sách phân tầng xếp hạng trường đại học nước ta chưa đầy đủ hoàn thiện để giúp trường đại. .. làm hài lịng cựu sinh viên nhà tuyển dụng Ba là, nay, chương trình GDĐH định hướng nghề nghiệp POHE (thuộc Dự án GDĐH Việt Nam - Hà Lan) từ 2005 áp dụng sở GDĐH (Học viện Nông nghiệp, Trường Đại. .. vào hội đồng giám sát nhà trường Đây quy định bắt buộc, tiêu chuẩn kiểm định chất lượng giáo dục Việt Nam học hỏi gì? Khơng phải ngẫu nhiên mà Bộ Giáo dục Đào tạo Việt Nam lựa chọn chương trình