Lời nói đầu Năm 1986 là năm đánh dấu một bớc ngoặt rất lớn trong lịch sử kinh tế Việt Nam. Đó là năm Việt Nam bắt đầu thực hiện công cuộc đổi mới nền kinh tế kế hoạch hoá tập trung bao cấp đợc chuyển sang nền kinh tế thị trờng có sự quản lý của nhà nớc theo định hớng xã hội chủ nghĩa .Cho đến nay Việt Nam đã đạt đợc những thành tựu quan trọng trên con đờng phát triển kinh tế, tốc độ tăng trởng khá cao, đời sống nhân dân đ-ợc cải thiện, Việt Nam đã có tiếng nói trên thơng trờng quốc tế Những biến triển này thực sự là tiền đề cho việc phát triển kinh tế mở rộng quan hệ kinh tế với các nớc khác trên thế giới.Trong chiến phát triển kinh tế tới năm 2000 và những năm tiếp theo, Đảng cộng sản Việt Nam và chínhphủ đã đa ra chỉ tiêu tăng trởng kinh tế trong những năm tới là 7-9%/năm và phấn đấu đến năm 2020 đa Việt nam trở thành một nớc công nghiệp hoá -hiện đạI hoá hoàn toàn với mức GPD đầu ngời là 2000-3000 USD /ngời năm. Để thực hiện mục tiêu tăng trởng kinh tế đó, yêu cầu về vốn là một trong những thách thức quan trọng nhất và khó giải quyết nhất đối với nền kinh tế Việt Nam.Về nguyên tắc, muốn tích luỹ vốn, chúng ta phải tăng cờng sản xuất và tiến hành tiết kiệm.Tuy nhiên,Việt Nam là một nớc đang phát triển, có mức thu nhập bình quân đầu ngời thấp, đơng nhiên mức tiết kiệm nội địa hiện tại không thể đủ đáp ứng nhu cầu đầu t ngày càng tăng. Vì vậy việc tập trung vốn nớc ngoài là sự cần thiết, là một cách tạo vốn tích luỹ nhanh nhất mà các nớc đi sau có thể làm đợc. Đối với quá trình phát triển nền kinh tế Việt Nam, từ một nớc có xuất phát điểm thấp, đầu t trực tiếp nớc ngoài có vai trò hết sức quan trọng. Nó là nguồn bổ sung vốn cho đầu t, là một kênh chuyển giao công nghệ, một giải pháp tạo việc làm và thu nhập cho ngời lao động, tạo nguồn thu cho ngân sách và giúp đẩy nhanh quá trình chuyển dịch cơ cấu nền kinh tế . Với chính sách đổi mới của Đảng và nhà nớc Việt Nam, quan hệ kinh tế Việt Nam trong thập niên 90 có bớc phát triển mạnh mẽ, đặc biệt là quan hệ với các nớc trong khu vực Đông Nam á. Về phía Nhật Bản, trong chính sách phát triển kinh tế thì chính 1 sách hớng vào Châu á đặc biệt là hớng vào khu vực ASEAN đang đợc coi trọng ,nhất là trong quan hệ đầu t trực tiếp vào các nớc ASEAN. Việt Nam là một thành viên nên đ-ơng nhiên phải chịu ảnh hởng của chính sách này .Nhật Bản là một quốc gia có tiềm lực kinh tế hàng đầu khu vực và cũng là một đối tác chiến lợc của Việt nam trong thập niên qua .Nhật Bản dẫn đầu về kim ngạch mậu dịch ,về cung cấp viện trợ ODA cho Việt Nam và là một trong ba nhà đầu t trực tiếp hàng đầu ở Việt Nam .Tuy nhiên ,so với tiềm lực kinh tế tài chính của Nhật Bản ,so với sốvốn đầu t trực tiếp của Nhật Bản trên thế giới và vào ASEAN thì đây chỉ là lợng rất nhỏ .Mặt khác trong vài năm gần đây,đầu t trực tiếp của Nhật Bản vào Việt Nam lại có phần giảm sút. Sự gia tăng quan hệ kinh tế Việt Nam Nhật Bản không chỉ góp phần vào sự tăng trởng kinh tế của hai nớc mà còn tạo ra bầu không khí hữu nghị ,hợp tác kinhdoanh trong khu vực. Chính vì vậy, đợc sự hớng dẫn và giúp đỡtận tình của Thầy giáo TS .Đỗ Đức Bình, em đã lựa chọn đề tài : Một số giải pháp thúc đẩy hoạt động đầu t trực tiếp của Nhật Bản tại Việt Nam Trong khuôn khổ của đề tài này, em muốn phân tích thực trạng đầu t trực tiếp của Nhật Bản tại Việt Nam trong thời gian qua, đánh giá khách quan những điểm mạnh, những vấn đề còn tồn tại. Từ đó, đa ra một số giải pháp khuyến khích và thúc đẩy hoạt động đầu t trực tiếp nớc ngoài nói chung và của Nhật Bản nói riêng tại Việt Nam. Nội dung của đề tài bao gồm: Chơng I: Lý luận chung về đầu t trực tiếp nớc ngoài . ChơngII: Thực trạng đầu t trực tiếp của Nhật Bản tại Việt Nam . Chơng III: Những nguyên nhân và một số giải pháp khuyến khích và thúc đẩy hoạt động đầu t trực tiếp của Nhật Bản tại Việt Nam. Qua đây, em muốn bày tỏ lòng biết ơn chân thành tới thầy giáo TS. Đỗ Đức Bình chủ nhiệm KT & KDQT, cùng toàn bộ cán bộ nhân viên trung tâm nghiên cứu Nhật Bản đã giúp em thực hiện dề tài này.2 Chơng ILý luận chung về đầu t trực tiếp nớc ngoàiI. Khái niệm đầu t trực tiếp nớc ngoài1. Khái niệm Đầu t : Đầu t nói chung là quá trình sử dụng các nguồn lực ở hiện tại để tiến hành các hoạt động nào đó nhằm thu đợc các kết quả nhất định trong tơng lai lớn hơn các nguồn lực đã bỏ ra để đạt đợc kết quả đó . Nguồn lực đó có thể là vốn, tài nguyên thiên nhiên, sức lao động, trí tuệ Các kết quả thu đực có thể là sự tăng thêm các tài sản tài chính ( tiền vốn), tài sản vật chất ( nhà máy , đờng xá ) , tài sản trí tuệ ( trình độ văn hoá, chuyên môn, khoa học kỹ thuật ) và nguồn nhân lực có đủ điều để làm việc có năng suất trong nền sản xuất xã hội. Trên giác độ nền kinh tế, đầy t là sự hy sinh giá trị hiện tại gắn với việc tạo ra các tài sản mới cho nền kinh tế. Các hoạt động mua bán, phân phối lại, chuyển giao tài sản hiện có giữa các cá nhân, tổ chức không phải là đầu t đối với nền kinh tế. Thực chất của vấn đề này là nh thế nào? chúng ta cùng xem xét một số tình huống sau : Một công ty bỏ ra 10 triệu USD để xây dựng thêm một phân x-ởng sản xuất mới. Một sinh viên bỏ ra 10 triệu VND để học tiếp cao học, một nhân viên bỏ ra 2000 USD để mua cổ phần của một công ty, một công nhân bỏ ra 10 triệu VND. Tất cả các hoạt động bỏ tiền trên đây đều nhằm mục đích chung là thu đợc một lợi ích nào đó trong tơng lai về tài chính, cơ sở vật chất, trí tuệ , lớn hơn các chi phí bỏ ra. Vì vậy nếu xem trên giác độ từng cá nhân hoặc đơn vị đã bỏ tiền ra thì các hoạt động trên đều đợc gọi là đầu t. Tuy nhiên nếu xem xét trên giác độ toàn bộ nền kinh tế thì không phải tất cả các hoạt động trên đều đem lại lợi ích cho nền kinh tế và đợc coi là đầu t của nền kinh tế. Bởi vì các hoạt động gửi tiền tiết kiệm, mua cổ phần không làm tăng tài sản cho nền kinh tế. Các hoạt động này thực chất chỉ là sự chuyển giao quyền sử dụng tiền, quyền sở hữu cổ phần từ ngời này sang ngời khác. Do đó chỉ làm tăng số tiền thu về của ngời đầu t, những giá trị tăng thêm của ngời này là phần mất đi của ngời khác, tài sản của nền kinh tế không thay đổi. Bên cạnh đó, các hoạt động bỏ tiền xây dựng phân xởng, bỏ tiền học cao học làm tăng thêm tài sản vật chất trí tuệ cho 3 nền kinh tế do đó các hoạt dộng này đợc gọi là đàu t phát triển hay đầu t trên giác độ nền kinh tế. Đầu t quốc tế : đầu t quốc tế là một quá trình kinh doanh trong đó vốn đầu t đợc di chuyển từ quốc gia này sang quốc gia khác với mục đích sinh lời. Đầu t quốc tế là một hình thức hoạt động cao nhất của các công ty khi thực hiện kinh doanh quốc tế. Về mặt sở hữu, đầu t nớc ngoài là quyến sở hữu gián tiếp những tài sản của công ty ở nớc khác. Về bản chất, đầu t quốc tế là những hình thức xuất khẩu t bản, một hình thức cao hơn của xuất khẩu hàng hoá. Đây là hai hình thức luôn bổ xung hỗ trợ nhau trong chiến lợc thâm nhập và chiếm lĩnh thị trờng của các công ty, tập đoàn nớc ngời hiện nay. Trong nhiều trờng hợp việc buôn bán hàng hoá ở nớc sở tại là bớc đi tìm hiểu thị trờng, luật pháp để tiến hành đầu t. Sau đó việc tiến hành thành lập các doanh nghiệp đầu t ở nớc sở tại là điều kiện để xuất khẩu máy móc thiết bị vật t Hình thức đầu t quốc t thờng gắn liền với các hoạt động của các công ty đa quốc gia ( Multinational Enteprises) Khái niệm đầu t trực tiếp nớc ngoài: đầu t trực tiếp nớc ngoài (FDI) là một loại hình di chuyển vốn quốc tế trong đó ngời chủ sở hữu vốn đồng thời là ngời trực tiếp quản lý, sử dụng vốn đầu t và vân hành các kết quả đầu t nhằm thu hồi đủ vốn đã bỏ ra.Về thực chất, FDI là sự đầu t của các công ty nhằm xây dựhg các cở sở ở nớc ngoài và làm chủ toàn bộ hay từng phần cơ sở đó. Đây là hình thức đầu t mà chủ sở hữu đầu t n-ớc ngoài đóng góp một phần vốn đủ lớn vào lĩnh vực sản xuất hoặc dịch vụ và cho phép họ trực tiếp tham gia điều hành đối trọng mà họ bỏ vốn ra. Trên thực tế, phần lớn FDI đợc thực hiện dới dạng thành lập cáccông ty con hoặc công ty liên doanh trực thuộc các công ty đa quốc gia và nhà đầu t là những tổ chức chóp bu của các công ty nay. Một điều đáng lu ý là ngày nay, FDI còn đợc thực hiện bởi các công ty vừa và nhỏ, tuy nhiên các công ty đa quốc gia vẫn giữ vai trò chủ đạo trong quá trình này. Do đó FDI có thể đợc định nghĩa là sự mở rộng phạm vi hoạt động sản xuất kinh doanh của các công ty đa quốc gia trên phạm vi quốc tế. Sự mở rộng đó bao gồm chuyển giao vốn, công nghệ và các kỹ năng san xuất, bí quyết quản lý tới n ớc tiếp nhận đầu t để thực hiện quá trình sản xuất kinh doanh theo kế hoạch của dự án đầu t .2. Đặc điểm của FDI. Hiện nay xét về bản chất, FDI có những đặc điểm sau:4 2.1. FDI trở thành hình thức chủ yếu trong đầu t nớc ngoài Xét về xu thế và hiệu quả thì FDI thể hiện rõ hơn sự chuyển biến về chất lợng trong nền kinh tế thế giới , gắn liền với quá trình sản xuất trực tiếp , tham gia vào sự phân công lao động theo chiều sâu và tạo thành cơ sở hoạt động của các công tyãuyên qốc gia và các doanh nghiệp quốc tế .2.2. FDI đang và sẽ tăng mạnh ở các nớc đang phát triển Đầu t lẫn nhau giữa các nớc công nghiệp phát triển tăng mạnh trong vài thập kỷ lại đây, đặc biệt là nửa cuối những năm 1980 là một trong những đặc điểm quan trọng nhất của cá quan hệ kinh tế quốc tế kể từ sau chiến tranh thế giới lần thứ hai . Có nhiều lý do giả thích mức độ đầu t cao giửa các nớc công nghiệp phát triển với nhau, nhng có thể thấy hai nguyên nhân chủ yếu .Thứ nhất , môi trờng đầu t ở các nớc phát triển có độ tơng hợp cao . Môi trờng này hiểu theo nghĩa rộng bao gồm cả môi tr-ờng công nghệ và môi trờng pháp lý. Thứ hai, xu hớng khu vực hoá đã thúc đẩy các n-ớc này xâm nhập thị trờng của nhau. Dĩ nhiên đây không phải lý do trực tiếp vì trong khi khu vực hoá vối chủ nghĩa bảo hộ chặt chẽ chỉ là một xu hớng thì mức độ mổ cửa hiện nay không cản trở điều đó . Cũng với hai lý do chính đó, ta có thể giải thích đực xu hớng tăng lên của FDI ở các nớc công nghiệp mới ( NICs), các nớc ASEAN và Trung Quốc. Quá trình tự do hoá nền kinh tế, chuyển sang kinh tế thị trờng ở các nớc này cũng nh khu vực Đông Âu và Liên Xô đã tạo nên nhngx khoảng trống mới cho đầu t. Mặt khác, các nhà đầu t lớn nhất có xu hớng củng cố khu vực lân cận của mình .Lấy ví dụ đầu t nớc ngoài của Nhật Bản .Vào đầu những năm 1980, Nhật Bản đầu t mỗi năm khoảng 1,2 tỷ USD cho toàn bộ khu vực châu á. Đến năm 1990 con số này tăng gấp 6 lần . Nh vậy, xu hớng tự do hoá và mở cửa nền kinh tế các nớc đang phát triển trong những năm gần đây đã góp phần đáng kể vào sự thay đổi dòng chảy FDI . Năm 1990 , các nớc đang phát triển nhận đợc 19% tổng số vốn FDI, năm 1991 là 25% và năm 1992 khoảng 30%. Trong những năm gần đây tỷ lệ này vẫn có xu hớng tăng lên.2.3. Cơ cấu và phơng thức FDI trở nên đa dạng hơn . Trong những năm gần đây, cơ cấu và phơng thức đầu t nớc ngoài trở nên đa dạng hơn so với trớc đây. Điều này liên quan đến sự hình thành hệ thống phân công lao động quốc tế ngày càng sâu rộng và sự thay đổi môi trờng kinh tế thơng mại toàn cầu.5 Về cơ cấu FDI, đặc biệt là FDI vào các nớc công nghiệp phát triển có những thay đổi sau: - Vai trò và tỷ trọng của đầu vào các ngành có hàm lợng công nghệ cao tăng lên. Hơn 1/3 FDI tăng lên hàng năm là tập trung vào các ngành then chốt nh điện tử, chế tạo máy tính, chất dẻo, hoá chất và chế tạo máy . Trong khi đó, trong nhiều ngành công nghiệp truyền thống dùng nhiều vốn và lao động, FDI giảm tuyệt đối hoặc không đầu t. Các công ty xuyên quốc gia của Mỹ đã đóng cửa các chi nhánh của mình ở Tây Âu và Canada trong các ngành dệt, da, sản xuất các đồ dùng và thực phẩm. Các nguồn vốn thu hồi này đợc chuyển về Mỹ và sử dụng để cải tạo và hiện đại hoá các cơ sở sản xuất trong nớc . - Tỷ trọng của các ngành công nghiệp chế tạo giảm xuống khi FDI vào các ngành dịch vụ tăng lên. Điều này liên quan đến tỷ trọng khu vực dịch vụ trong GDP của các nớc OECD tăng lên và hàm lợng dịch vụ trong công nghiệp chế tạo cao. Một số lĩnh vực đợc u tiên là các dịch vụ thơng mại, bảo hiểm, các dịch vụ tài chính và giải trí Tỷ lệ các nguồn FDI vào dịch vụ tăng rất mạnh từ thập kỷ 80 : năm 1985, FDI vào dịch vụ tại Mỹ chiếm tỷ trọng 44% ( so với 32% năm 1950), vào Nhật Bản là 52%( so với 20% năm 1965) và cộng hoà Liên bang Đức là47%(so với 10% năm 1966).Một vấn đề đáng lu ý trong phơng thức tiến hành FDI trong thời gian gần đây là vai trò tăng lên của các công ty vừa và nhỏ . Chẳng hạn số dự án FDI của các công ty vừa và nhỏ của Nhật Bản tăng mạnh từ 318 dự án năm 1985 lên 994 dự án năm 1990, chiếm 58% số dự án ( so với 13% năm 1985). Đa số các công ty này thuộc mạng lới các công ty xuyên quốc gia, tiến hành đầu t theo yêu cầu của công ty mẹ .2.4. Sự gắn bó ngày càng chặt chẽ giữa FDI với ODA, thơng mại, và chuyển giao công nghệ . FDI và thơng mại có liên quan chặt chẽ với nhau.Thông thờng, một chính sách khuyến khích đầu t nớc ngoài đợc nhằm vào mục đích tăng tiềm năng xuất khẩu cuả một nớc. Mặt khác, các công ty nớc ngoài đợc lựa chọn ngành và địa điểm đầu t cũng dựa trên cơ sở tăng khả năng cạnh tranh của sản phẩm trên thị trờng quốc tế . Sự thay đổi kết cấu ngành đầu t , nh phân tích ở trên, đã chứng minh điều này. Ngay cả đối với Nhật Bản, nớc đã từng hớng đầu t nớc ngoài vào những ngành khai thác để cung cấp 6 nguyên liệu cho các ngành công nghiệp trong nớc thì những năm gần đây cũng đã chuyển sang các ngành nhằm vào xuất khẩu là chủ yếu .FDI đang trở thành kênh quan trọng nhất của chuyển giao công nghệ . Xu hớng hiện nay là FDI và chuyển giao công nghệ ngày càng gắn bó chặt chẽ với nhau. Đây chính là hình thức có hiệu quả nhất của sự lu chuyển vốn và kỹ thuật trên phạm vi quốc tế. Nhiều nớc đã đạt đợc thành công trong việc hấp thụ các yếu tố bên ngoài để phat triển kinh tế trong nớc là nhờ đến điều này . Sự gắn bó giữa FDI và các nguồn viện trợ và vay nợ khác cũng là một đặc điểm nổi bật của sự lu chuyển các nguồn vốn và công nghệ trên phạm vi quốc tế trong những năm gần đây. Hơn nữa, xu hớng này sẽ ngày càng trở nên mạnh hơn. Lý do là trớc đây, các nguồn viện trợ và cho vay thờng nhằm vào mục đích quân sự và chíng trị, do đó hiệu quả của nó đối với thúc đấỵ phát triển kinh tế của các nớc nhận và nớc cho rất thấp. ở các nớc chậm phát triển nhất hiện nay viện trợ và cho vay chiếm đến 90% các nguồn vốn từ bên ngoài. Viện trợ và cho vay trong nhiều trờng hợp dẫn đến sự phụ thuộc một chiều hơn là giúp cho các nớc nhận có đợc sự phát triển tự thân và tham gia có hiệu quả vào phân công lao động quốc tế .Vì vậy, các nguồn vốn này đã đợc các chính phủ, các tổ chức quốc tế đặt trong mối quan hệ với các nguồn vốn t nhân nhằm nâng cao hiệu quả của việc sử dụng chúng . 7 3. Ưu nhợc điểm của đầu t trực tiếp nớc ngoài .3.1. Đối với nớc đi đầu t. Mối quan tâm đến tác động của FDI đối với bản thân nớc đi đầu t là rất lớn.Phần lớn các công ty đi đầu t thuộc các nớc phát triển mà tỷ suất lợi nhuận đầu t ở trong nớc có xu hớng ngày càng giảm, kèm theo hiện tợng thừa tơng đối t bản . Khi đầu t ra nớc ngoài họ tận dụng đợc lợi thế và chi phí sản xuất thấp của nớc nhận đầu t (Do giá lao động rẻ, chi phí khai thác nguyên vật liệu tại chỗ thấp) để hạ giá thành sản phẩm , giảm chi phí vận chuyển đối với việc sản xuất hàng thay thế nhập khẩu của nớc nhận đầu t , nhờ đó nâng cao hiệu quả của vốn đầu t .Đầu t trực tiếp cho phép các công ty kéo dài chu kỳ sống của sản phẩm mới đợc tạo ra. Đầu t trực tiếp giúp các công ty tạo dựng đợc thỉ trờng cung cấp nguyên vật liệu dồi dào với giá rẻ. Đầu t trực tiếp cho phép chủ đầu t bành trớng sức mạnh về kinh tế ,tăng cờng ảnh h-ơnmgr của mình trên thị trờng thế giới . Đầu t trực tiếp làm tăng tổng sản phẩm quốc dân của nớc đi đầu t ,từ các khoản lợi nhuận, tiền bản quyền và các khoản khác do các chi nhánh của các công ty đa quốc gia từ nớc ngoài chuyển về. Nhiều trờng hợp đầu t trực tiếp là phơng tiện không những để kích thích sự phát triển kinh tế ,mà còn để phục vụ cho các mục tiêu khác của nớc thực hiện đầu t . Đầu t trực tiếp biến các nớc thực hiện đầu t từ địa vị là nớc xuất khẩu thành địa vị là nớc nhập khẩu đối với một số hàng hoá nhất định. Tuy những ảnh hởng tiêu cực của dòng FDI ra nớc ngoài đối với các chủ đầu t là cha đợc khảng định một cách chắc chắn ,nhng những ảnh hởng tiêu cực đối với việc làm và thu nhập của ngời lao động trong nớc ,việc suy giảm dòng vốn tiết kiệm trong dài hạn ,cũng nh làm mất đi tính cạnh tranh của hành hoá sản xuất của các nớc đầu t trên thị trờng quốc tế cũng là những vấn đề cần đợc xem xét và phân tích hiện nay.3 8 4 3.2. Đối với nớc nhận đầu t . a. Ưu điểm: Đối với các nớc tiếp nhận đầu t , đặc biệt là các nớc đang phát triển ,FDI là yếu tố quan trọng làm tăng cờng vốn đầu t trong nớc trong điều kiện tỷ lệ tiết kiệm nội địa thấp, thiếu ngoại tệ và quá trình tích luỹ từ nội bộ nền kinh tế chậm, không đáng kể so với nhu cầu phát triển chung của nền kinh tế . Cùng với việc cung cấp vốn thông qua hoạt động đầu t trực tiếp, các công ty đã chuyển giao công nghệ và các tài sản vô hình khác từ nớc mình hoặc các nớc khác sang nớc tiếp nhận đầu t. Phần lớn những ảnh hởng tích cực của FDI đối với các nớc đang phát triển diễn ra thông qua hoạt động này. Sự chuyển giao này làm nâng cao năng suất lao động bằng cách nâng cao hiệu quả sử dụng các nguồn lực và kết quả cuối cùng là thu nhập bình quân đầu ngời sẽ cao hơn ở nớc tiếp nhận đầu t. Những tác động này có thể là trực tiếp hoặc gián tiếp . - Tác động trực tiếp : Thông qua việc chủ đầu t chuyển giao công nghệ và các tài sản vô hình khác cho các nhà sản xuất, cung cấp và phân phối địa phơng mà chủ đầu t có quan hệ kinh doanh. Hoặc có thể do các doanh nghiệp do chủ đầu t hoạt động có hiệu quả hơn các đối thủ cạnh tranh địa phơng . - Tác động gián tiếp ( còn đợc gọi là hiệu ứng lan toả) :Thông qua việc các công ty có vốn đầu t nớc ngoài tạo nên một môi trờng cạnh tranh mạnh mẽ giữa các công ty trong nội bộ khu vực. Môi trờng cạnh tranh buộc các công ty trong khu vực phải hoạt động có hiệu quả hơn, do đó năng suất lao động của tất cả các công ty sẽ tăng lên.Ngoài ra, hoạt động của các doanh nghiệp có vốn đầu t trực tiếp nớc ngoài còn góp phần làm tăng kinh nghiệm quản lý, năng lực marketing cho công nhân viên n -ớc nhận đầu t, đội ngũ lao động đợc đào tạo rèn luyện về nhiều mặt. Họ có thể làm việc một cách hiệu quả với bất kỳ nơi nào với vốn kỹ năng và kiến thức đã đợc đào tạo và tích luỹ .Tác động tích cực trên còn đợc gọi là lợi ích bên ngoài . FDI góp phần bổ sung đáng kể vào nguồn thu ngân sách của chính phủ các nớc đang phát triển thông qua thuế từ các xí nghiệp có vốn đầu t nớc ngoài . FDI còn có thể mang lại lợi ích trong việc khuyến khích đầu t trong nớc .Nguồn vốn FDI đợc dùng để phát triển cơ sở hạ tầng thì có thể trực tiếp khuyến khích đầu t hơn nữa.Thậm chí nếu FDI đợc chú trọng đặc biệt cho một ngành nào đó thì nó có thể khuyến khích đầu t bằng việc giảm chi phí hoặc tạo cầu cho các ngành khác .9 Đầu t trực tiếp nớc ngoài làm cho các tiềm năng phát triển kinh tế xã hội của đất nớc có điều kiện để khai thác, điều đó có tác động mạnh mẽ đến việc chuyển dịch cơ cấu kinh tế. Cơ cấu ngành, cơ cấu công nghệ, cơ cấu sản phẩm và lao động, cơ cấu lãnh thổ đợc thay đổi theo chiều hớng ngày càng đáp ứng tốt hơn các nhu cầu phát triển kinh tế xã hội của đất nớc, phù hợp với xu thế chung của thời đại, của các nớc trong khu vực Tiếp nhận đầu t trực tiếp, nớc chủ nhà không phải lo trả nợ, thông qua hợp tác với chủ đầu t, nớc chủ nhà có điều kiện xâm nhập vào thị trờng thế giới. Các công ty thuộc các nớc đang phát triển khó hoặc ít có cơ hội xâm nhập vào thị trờng quốc tế, với sự liên doanh với các công ty đa quốc gia, các công ty thuộc các nớc đang phát triển sẽ v-ơn tới các thị trờng nớc ngoài. Có thể nói đây là cách thức nhanh và có hiệu quả nhất giúp các công ty đó đến với thị trờng nớc ngoài và thực hiện kinh doanh quốc tế . Nếu đầu t sản xuất hàng thay thế nhập khẩu, nớc nhận đầu t có đợc hàng hoá cần thiết với giá cả thấp hơn giá nhập từ nớc ngoài nhờ tiết kiệm đợc chi phí vận chuyển và những lợi thế về lao động, nguồn nguyên liệu trong nớc . Đầu t trực tiếp đợc sử dụng một cách có hiệu quả trong việc phát triẻn các khu địa lý, khu công nghiệp hoặc ngành công nghiệp cụ thể thông qua việc xây dựng và giới thiệu dự án gọi đầu t vói những u đãi, khuyến khích các công ty nớc ngoài đầu t vào các ngành, vùng mà họ muốn phát triển . Đầu t trực tiếp nớc ngoài tạo công ăn việc làm cho nớc nhận đầu t .Trong thực tế ,FDI còn có tác động tích cực đến lĩnh vực giáo dục, đào tạo tâm lý đội ngũ ngời lao động của các nớc tiếp nhận đầu t .b.Nhợc điểm : Việc quản lý vốn đầu t trực tiếp của nớc chủ nhà có nhiều khó khăn do các chủ đầu t có kinh nghiệm né tránh sự quản lý của nớc chủ nhà Trong khi đó nớc chủ nhà lại cha có nhiều kinh nghiệm, còn có nhiều sơ hở trong quản lý hoạt động các cơ sở có vốn đầu t nớc ngoài . Lợi dụng sự yếu kém , thiếu kihn nghiệm trong quản lý và trong pháp luật của nớc sở tại, tình trạng trốn thuế, gian lận, vi phạm những quy định về bảo vệ sinh thái môi trờng và nhữnh lợi ích khác của nớc chủ nhà thờng xảy ra . Trong số các nhà đầu t, có những trờng hợp vào không có mục đích là thu lợi nhuận mà với mục đích tình báo, gây rối trật tự an ninh chính trị .Các công ty đa quốc 10 [...]... vốn đầu t của Nhật Bản vào Việt Nam Sang năm 1997, vốn đầu t của Nhật Bản vào Việt Nam tiếp tục giảm so với những năm trớc, mặc dù có 54 dự án đầu t vào nhng chỉ đạt đợc 606triệu USD vốn đầu t Vốn đầu t của bn vào Việt Nam giảm nhng Nhật Bản vẫn là một trong những nớc có khối lợng vốn đầu t lớn vào Việt Nam, năm 1996 Nhật Bản đứng thứ t trong số các nớc đầu t trực tiếp vào Việt Nam Năm 1997, Nhật Bản. .. 1993 Việt Nam đứng hàng thứ 9 trong số 10 nớc nhận viện trợ ODA lớn nhất của Nhật Bản với số tiền là 6270 triệu Yên.Về vấn 32 đề đầu t trực tiếp, Nhật Bản vẫn duy trì tốc độ và mức độ đầu t vào Việt Nam (1993 Nhật Bản có 18 dự án với số vốn là 76,9 triệu USD),đa tổng số vốn đầu t lên 212,4 triệu USDvới 43 dự án Một trong những nguyên nhân làm cho lợng vốn đầu t trực tiếp của Nhật Bản vào Việt Nam tăng... đáng kể FDI của Nhật Bản vào NIC là nhằm củng cố và phát triển các cơ sở sản xuất sẵn có hơn là vào việc xây dựng các cơ sở sản xuất mới 2.2 Thực trạng đầu t của Nhật Bản tại Việt Nam a Tình hình khối lợng vốn đầu t Luật đầu t nớc ngoài của Việt Nam đợc ban hành vào ngày 29-12-1987, nhng phải đến gần ba năm sau Nhật Bản mới chính thức đầu t vào Việt Nam Đầu t trực tiếp của Nhật Bản vào Việt Nam đợc... phơng lớn nhất của Nhật Bản với số tiền là 281,24 triệu USD Đầu t trực tiếp của Nhật Bản vào Việt Nam trong năm này cũng rất khả quan, trong năm có 12 dự án với số vốn là 116,7 triệu USD đa tổng số vốn đầu t trực tiếp của Nhật Bản vào Việt Nam lên mức 135,5 triệu USD.Trong năm tài chính 1993, Nhật Bản đãcam kết cho Việt Nam vay dới hình thức vay hàng hoá và vay dự án nhằm giúp Việt Nam xây dựng cơ... Quan hệ Việt Nam Trung Quốc đợc bình thờng hoá vào tháng 11-1991 Sang năm 1994, lợng vốn đầu t trực tiếp của Nhật Bản vào Việt Nam tăng lên một cách mạnh mẽ, đánh dấu một đợt bùng nổ vốn đầu t của Nhật Bản Đến năm 1994 tổng số dự án của Nhật Bản đã lên 68 với tổng số vốn đăng ký là 416,5 triệu USD gần gấp hai lần tổng số vốn của những năm trớc.Năm 1994 ,Nhật Bản trở thành nớc đứng thứ 5 có số vốn đầu t... á(ADB) giúp đỡ Việt Nam do đó l ợng vốn đầu t trực tiếp nớc ngoài nói chung và của Nhật Bản nói riêng vào Việt Nam ở mức thấp là điều dễ hiểu Thời kỳ gia tăng khối lợng vốn đầu t : Năm 1992 là một năm hết sức quan trọng trong lịch sử quan hệ Việt Nam Nhật Bản ,nó không chỉ là một bứơc ngoặt từ đó quan hệ Việt Nam Nhật Bản tiến lên mà vì nó còn là năm đánh dấu lần đầu tiên Việt Nam trở thành một trong 10... tơng đối rẻ trong mắt một số nhà đầu t Nhật Bản Một mục đích khác không kém phần quan trọng đó là chất lợng lao động ở Việt Nam Các nhà đầu t Nhật Bản và Mỹ đều cho rằng đây là một trong những u điểm của Việt Nam so với các thị trờng khác Nhật Bản cho rằng ngời Việt Nam cần cù thông minh nên tốn ít thời gian và chi phí đào tạo Mặt khác đầu t Nhật Bản lại đợc sự chào mời, khuyến khích của các doanh nghiệp... thể hiẹn thông qua bảng sau: Bảng 3: Đầu t trực tiếp của Nhật Bản tại Việt Nam 29 Năm Số dự án Vốn đăng ký (triệu USD) 1989 1 0,6 1990 6 10,2 1991 6 8,0 1992 12 116,7 1993 18 76,9 1994 25 204,1 1995 50 1.303,2 1996 56 777,5 1997 54 606 1998 17 177,5 1999 13 46,97 2000 19 56,348 Nguồn: Vụ quản lý dự án Bộ kế hoạch và đầu t 30 Biểu đồ 2a: Số dự án đầu t trực tiếp của Nhật Bản tại Việt Nam 60 54 56 50... trong chính sách đối ngoại của Nhật Bản Đặc biệt là ý tởng thiết lập một Hành lang phát triển Châu á Cho tới năm 1992 Việt Nam trở thành mối quan tâm mới của các nhà đầu t Nhật Bản, bắt đầu từ 1993, Hội nghị kinh tế hỗn hợp Việt Nam Nhật Bản đợc diễn ra hàng năm theo sáng kiến của liên đoàn các tổ chức kinh tế Nhật Bản (Keidanren).ở lễ khai mạc ,đại sứ Nhật Bản tại Việt Nam ,ông Katsunari Suzuki đã... lớn nhất vào Việt Nam sau Đài Loan, Hồng Kông, Xingapo, Hàn Quốc Riêng năm 1995, Nhật Bản có 50 dự án với số vốn đầu t 1.303,2 triệu USD ,nâng tổng số vốn đầu t lên 1719,7 triệu USD với 118 dự án Năm 1995, Nhật Bản đã vơn lên đứng hàng thứ 3 trong số các nớc đầu t trực tiếp vào Việt Nam sau Đài Loan,Hồng Kông.Đợt bùng nổ vốn đầu t trực tiếp của Nhật Bản có nhiều nguyên nhân: Thứ nhất: một tong những . đỡtận tình của Thầy giáo TS .Đỗ Đức Bình, em đã lựa chọn đề tài : Một số giải pháp thúc đẩy hoạt động đầu t trực tiếp của Nhật Bản tại Việt Nam Trong. tồn tại. Từ đó, đa ra một số giải pháp khuyến khích và thúc đẩy hoạt động đầu t trực tiếp nớc ngoài nói chung và của Nhật Bản nói riêng tại Việt Nam.