CUU • Khoa hoc Gido due VIET NAM TRirOC YEU CAU HQI NHAP QUOC TE VE GIAO DUC MOT CHIEN LirOC, HAI KICH BAN 1 Qudc tehoa giao due Ngay nay, trong cae cupc tranh cai khdng nga ngu ve toan cau hoa, van c[.]
CUU • Khoa hoc Gido due VIET NAM TRirOC YEU CAU HQI NHAP QUOC TE VE GIAO DUC: MOT CHIEN LirOC, HAI KICH BAN • 'i Qudc tehoa giao due Ngay nay, cae cupc tranh cai khdng nga ngu ve toan cau hoa, van chi it cd mdt sp thdng nha't chung ve nhan dinh Dd la viec coi toan cau hoa nho mdt qua tnnh khdng the dao ngope Tuy nhien dd la qua trinh dinh hodng dope va can phai dinh hodng vi sp phat trien ben vong cua tOng qude gia eung nho toan the gidi Yeu eau dinh hodng ddi vdi tien trinh toan cau hoa thudc pham vi chinh saeh phat trien eiia tQng qudc gia tren mpi ITnh vQc kinh te - xa hdi Trong bdi eanh dd, qude te hoa giao due la mdt xu the mdi chinh saeh phat trien giao due d cac node n h i m gdp phan dinh hodng tien trinh toan cau hoa Qudc te hoa giao due la qua trinh hdi nhap qude te ve giao due dd eae yeu td qude te va lien van hoa dope tieh hpp vao ehOc nang, nhiem vu, each eung Qng va tien trinh td ehOe thoe hien giao due Qua trinh hien dang dien ehii yeu thdng qua sp dieh ehuyen xuyen bien gidi cua bdn nhan td cP ban: ngodi hpe, nha giao, choang trinh giao due va nha eung Qng giao due, Sp dich ehuyen ed mdt ten gpi rieng la giao due xuyen bien gidi G i l o due xuyen bien gidi modi nam gan day phat trien manh me va mang hai dae trOng ed ban: / ben eanh sp dieh ehuyen xuyen bien gidi vdn cd tO lau eua ngodi hpe va nha giao, da hinh va tang eodng viee dieh chuye'n xuyen bien gidi cua choang trinh giao due va nha cung Qng giao due; 2/ ben eanh sp dich chuye'n xuyen bien gidi theo eo ehe phi thopng mai (thdng qua hop tae qude te vdi eae dp an ODA va lien ket dao tao) da hinh va phat trien sQ dich chuyen xuyen bien gidi theo co ehe thoong mai, Hai CO ehe ed quan he mat thiet vdi hai td chQc qude te hang d i u tien trinh qude te hoa giao due Od la UNESCO va WTO UNESCO la td chOc giao due, khoa hpe, van hoa va truyen thdng cua Lien Hiep Qude vdi 188 node vien Quan diem cd ban eiia UNESCO COI giao due la mpt quyen loi co ban cua ngodi va bat ki ai, tren eo sd xQng dang KHGD so 46, thang 2009 TSKH PHAM 00 NHAT TIEN ,• ' • ' , • " J ' eung cd quyen tiep can giao due dai hpe Trong bdi einh qude te hoa giao due, UNESCO ed nhiem vu tang cOdng hpp tac qudc te giQa eae node, thUc day giao due xuyen bien gidi khdng n h i m muc dich ldi nhuan Van ban phap li cho viec thuc hien nhiem vu cua UNESCO la Tuyen bd the gidi ve giao due dai hpe cho the ki XXI va cae Cdng ude UNESCO ve edng nhan van bing WTO la td ehOc thoong mai the gidi hien ed 153 node vien Quan diem cP ban cua WTO eoi giao due la mdt 12 nganh dich vu kha mai (tradable service) thude pham vi dieu ehinh eiia GATS; dieh vu can dOde tOng bode to hoa thoong mai tren co sd dam phan Cung gidng nhO UNESCO, GATS cd nhiem vu day manh qua trinh qudc te hoa giao due Dieu khae biet eo ban la d ehd, GATS hodng tdi viee thue day giao due xuyen bien gidi n h i m mue dieh Idi nhuan Rat nhieu node hien vOa la vien cua UNESCO, vOa la vien ciia WTO Cac node dd ehap nhan ea hai ec che giao due xuyen bien gidi: ed Ipi nhuan va khdng loi nhuan ThOe ra, dii ed ehinh thOe ehap nhan hay khdng thi ea hai eo ehe boat ddng da trd mdt hien thOe Van de la tim mdi can b i n g gioa hai cP che de giao due thoe hien dOPe sQ menh eua minh theo mue tieu eu the va lau dai eua tOng node Hien trang hoi nhap qudc te ve giao due d Viet Nam Viet Nam da ed nhong bode di ehu ddng hdi nhap giao due, tiep nhan giao due xuyen bien gidi theo ea hai eo ehe: khdng lpi nhuan va ed Ici nhuan Trong bdn phoong thQc eung Qng dieh vu giao due theo quy dinh eiia GATS, giao due node ta hien da md cQa eho ea bdn phoong thOe: cung Ong xuyen bien gidi, tieu thu ngoai node, hien dien thoong mai va hien dien the nhan Ve cung Ung xuyen bien gidi: PhQpng thOc bao gdm dao tao theo choong trinh lien ket, dao tao theo choong trinh nhOdng quyen (franchise), va dao tao qua mang Dao tao theo chQdng trinh lien ket da phat tnen manh d Viet Khoa hoc Giao dueNam thdi gian qua: dao tao theo choong tnnh nhQpng quyen bode dau duqc thoe hien qua cac ehOPng trinh tien tien; dao tao qua mang dang dien to phat, chOa cd quy dinh phap li Nhin ehung, eae chUPng trinh lien ke't va ehUPng tnnh nhupng quyen deu duqc tham dinh nghiem tUe trOdc dOa vao ehinh thQc sQ dung Tuy nhien, diem yeu ed ban eua ehUng ta van la nhong bat cap viee td chOe thpc hien choong trinh giao due va danh gia, kiem dinh ehat lOdng thoe hien chOdng trinh giao due Ngoai ra, can chU y den mdt sd khuynh hodng mdi sau: choong trinh lien ket dang md rdng pham vi tO giao due dai hoe sang ea giao due mam non va phd thdng: ngoai viee nhap khau ehoong trinh giao due cd viec tang eOdng nhap kha'u saeh giao khoa va giao trinh node ngoai: hien topng chOPng trinh lien ket chui: tinh trang keo dai ve sp thieu v I n g chu troong chinh saeh rd rang giao due qua mang Ve tieu thu ngoai nudc: Chau A hien la khu vOc gQi sinh vien du hoc nQdc ngoai nhieu nha't (43% tdng so), tiep den Chau Au (34%), Chau Phi (12%), B i e My (7%), Nam My (3%), Chau Oai Duong (1%) Trung Qude, ke ea Hdng Kdng, ed sdsinh vien du hpe nhieu nhat (10%), rdi den Han Qude (5%), An Dd (4%), Nhat (4%), Thd NhT Ki (3%), Malayxia (2%); du hoe sinh eiia Inddnexia, Singapore, Thai Lan va Viet Nam gdp lai chiem 5% tdng sd'' Van de co ban thodng dope lOu y ddi vdi phoong thOe eung Qng giao due la hien toong chay mau chat xam, Tuy nhien, cdn mpt sd van de khac khdng kem phan quan nho chay ngoai te, ehat loong giao due, so cdng nhan van b i n g , kha nang hdi nhap vdi van boa node sau du hoc Cac bao eao hien eua ehUng ta, ve cP ban, dUa mdt cai nhin tich eOe ddi vdi du hpe tren eae phoong dien ti le sinh vien trd ve node, kha nang tim viee lam va thang tien cdng viec Tuy nhien, du hoc d node ta mdi chi md rdng va phat trien vdng 5-6 nam nay, Cae tac dpng eua nd thQdng ehi thay rd sau khoang 10 nam va ed lien quan chu yeu den edng tae quan li, chat iQpng va hieu qua ciia du hpe to tue, viee thu hut lOu hpe sinh ve node, kha nang gio chan ho vdi dieu kien va mdi trOdng lam viee node Vi vay, rat can nhQng nghien eOu va danh gia dp bao, nhat la tinh hmh cac node phat trien ed ehinh sach cdng khai n h i m thu hut ngodi tai va nhan iQc trinh dd eao, edn du hoe sinh trd ve node lai cam thay khd khan va hang hut viec phat huy nang Ipc Ve hien dien thuang mai: TQ nam 2000 Viet Nam da ban hanh cae van ban phap li khuyen khich sp hien dien thOPng mai cua cac nha cung Qng giao due node ngoai theo eP ehe vi ldi nhuan va khdng vi Ipi nhuan, dodi cac hinh thOe van phdng dai dien, cP sd lien ket va cP sd 100% vd'n node ngoai Mat tieh cOe cua nd la da thuc day tien trinh da dang hoa giao due dap Qng nhu cau hpe tap cua mdt bp phan ngOdi hpe thudc cae gia dinh ed thu nhap cao khuyen khich so du hoe tai ehd Tuy nhien ed rat nhieu van de dang dope dat ddi vdi phoong thQc eung Qng giao due nhat la phOPng thQc se dope md cQa khdng han ehe theo cam ket ve GATS cua Viet Nam ddi vdi giao due nghe nghiep, giao due dai hpe giao due ngQdi Idn va eae dieh vu giao due khae Trode het la van de the ehe: ngoai eae quy dinh eiia GATS phai xQli eho phu hpp nho quy t i e tdi hue qude, quy tac ddi xQ qudc gia, quy t i e tuan to hoa, quy t i e minh bach , can dae biet ehU den nhiing quy dinh ve dieu kien lap trudng, cap phep, tuyen sinh, chUdng trinh dao tao, qua trinh dao tao, edng nhan van b i n g , kiem toan, kiem dinh, thu nhap, Ipi nhuan, thue Tiep nOa la van de quan li: phai giai quyet tdt mdi quan he giOa sQ thdng thoang ve thii tue hanh ehinh vdi so ehat ehe ehat loong va hieu qua quan li, dae biet tap trung vao quan li ehat lopng NhQng van de ve bao ve ngodi hoe, ehdng gian lan thoong mai, gio gin va bao ve van hoa truyen thdng eung can dae biet quan tam Ve hien dien the nhan: Luat phap Viet Nam khuyen khieh va tao dieu kien eho edng dan Viet Nam node ngoai giang day, nghien eOu, trao ddi hoe thuat: ddng thdi khuyen khieh va tao dieu kien de ngodi node ngoai, ngodi Viet Nam dinh c o d node ngoai giang day, hop tae, ehuyen giao edng nghe giao due d Viet Nam, Thoe te, thdi gian qua, cae nha giao due node ngoai va Viet kieu da ed sp ddng gdp dang ke tien trinh ddi mdi giao due d Viet Nam Tuy nhien, tat ea mdi dien ehu yeu khung canh hop t i e qude te, theo logic phi thoong mai Ngoai viec tiep tue da'y manh hoat dpng n h i m gdp phan nang eao chat loong va hieu qua ddng gdp eua ngodi node ngoai va ngOdi Viet Nam d node ngoai viee phat trie'n giao due, can chU tdi nhQng van de sinh nude ta md cQa de ddn su hien dien the nhan cua cae nha g i l o due node ngoai theo cd che thoong mai KHGD so , t h d n g - 2009 j NghienicUu Chien lope hpi nhap qudc te ve giao due Oe ddl moi ep ban va loan dien giao due dai hoc Viet Nam giai doan 2006-2020, mdt nhQng nhiem vu va giai phap dooc quy dmh NQ 14/2005/NQ-CP la 'Xay dpng ehien lope hdi nhap qudc te, nang eao nang Ipc hpp tae va sOc canh tranh eua giao due dai hoe Viet Nam thpc hien cae hiep dinh va cam ke't qude te "2 Hon 20 nam qua, giao due dai hpe Viet Nam ndi rieng, giao due Viet Nam ndi ehung, da tien tnnh dd'i mdi lien tuc Tuy nhien, nhu Dai hdi Oang X da nhan dinh, each ddi mdi edn mang tinh chip va, thieu tam nhin tdng the, thieu ke hoach ddng bd Vi vay, thang nam 2007, HNTW (khoa X) da Nghi quye't ve mdt sd chii troong, ehinh saeh Idn de nen kinh te phat trie'n nhanh va ben vQng Viet Nam la vien eiia To ehOc thoong mai the gidi, dd yeu eau: 'Khan troong xay dpng de an tdng the eai each giao duc-dao tao nghe, tO ndi dung, ehoong trinh den phOPng phap day va hpe, ehe dp thi cQ; ehu trpng dao tao ngoai ngo, tin hoc, luat phap qudc te, kien thQc va kT nang hanh ehinh; dao tao va dao tao lai giao vien dii sd lopng, ddng bd ve cP eau va cd chat lopng eao" Yeu eau ve eai each giao due tiep tue dope n h l c lai tai NQTW7 (khoa X) ve xay dpng ddi ngu tri thOc va NQTW9 (khoa X) ve mdt sd nhiem vu, giai phap Idn n h i m thoe hien thing lpi NQ Oai hdi X eiia Oang, Cai each giao due la bai toan Idn eua giao due Viet Nam giai doan mdi Viee xay dpng ehien looe hdi nhap qudc te ve giao due, dd ed giao due dai hpe, phai dope eoi la bd phan hpp eiia de an eai each g i l o due Nd phai xuat phat tO ehu trOPng xuyen sudt eua Oang va Nha node la phat huy eao dd ndi loe, tranh thii ngudn loc ben ngoai, ehii ddng vd tieh cOe hdi nhap de phat trien g i l o due phuc vu d i e Ipc so nghiep cdng nghiep hoa, hien dai hoa da't node, g i n vdi phat trien kinh te tn thOe Vi the ed the bOde dau xae dinh mue tieu eiia ehien lOdc hdi nhap la: Huy ddng manh me cae ngudn lOe de phat trien giao due, tQng bude ehuyen sang md hinh giao due md, vdi Qu tien hang dau dao tao nhan iQc, nhan tai va nang eao chat loong, xay dung nen giao due hien dai, tiep can trinh dd tien tien eiia khu voe va the gidi Van de dat la can ed ehinh saeh va giai phap nho the nao de thoe hien mue tieu tren KHGD so , t h d n g - 2009 •Khoo hoc Gido due Trong bOc tranh td'ng the, nho da trinh bay d tren, ve xu the thoong mai qude te boa giao due va hien trang hdi nhap qude te eiia giao due Viet Nam, can lOu y la Viet Nam da cd nhQng cam ke't kha sau va rdng ve GATS giao due Theo dd, ta md cQa eho sQ hien dien thoong mai eua cac nha dau to node ngoai giao due nghe nghiep, giao due dai hoe, giao due ngodi Idn va eae dieh vu giao due khae ddi vdi eae ITnh vpe kT thuat, khoa hpe nhien va edng nghe, quan tri kinh doanh va khoa hpe kinh doanh, kinh te hoc, ke toan, luat qude te va dao tao ngdn ngO Ndi each khae, neu trode vao WTO, xu the chii dao hdi nhap qudc te ciia Viet Nam la hop tac qude te ve giao due (theo eo ehe phi thoong mai), thi sau vao WTO, se phat trie'n mdt xu the mdi, bd sung va tranh chap vdi xu the tren, dd la xu the thOPng mai dieh vu giao due So tdn tai ddng thdi, vQa hpp tac vOa canh tranh, eua hai xu the dd la dae trOng ndi bat, ehi phdi so van ddng eiia giao due Viet Nam tien tnnh hdi nhap So khdn ngoan ve ehinh saeh va giai phap chien lope hdi nhap la lam the nao khai thae dooe mat tieh eOe eua tOng xu the, tao dieu kien de ea hai bd sung eho nhau, eiing trd ddng Ipc phat trie'n Mudn vay, trOde het tren ep sd phan tieh SWOT, ed the thay mdt sd dae ehu yeu lien quan den giao due Viet Nam nhO sau: * Ca hdi: Dai nuac da ed vi the mdi tren trodng qude te; hpi nhap kinh te qude te vOng chac; tang trodng kinh te eao, giao due Viet Nam dOng trode yeu eau va dieu kien phat tnen ehOa tOng ed ve quy md, eo eau va chat lopng ngudn nhan Ipc; * Thach thuc: Viet Nam hien van la node thu nhap tha'p, trinh dp kinh te lac hau, tang trodng ehOa ben vOng; phan tang xa hdi va ehenh leeh viing mien ebOa thu hep; nguy eo tut hau xa hon ve kinh te keo theo nguy eo tut hau xa hon ve giao due; * Diem manh: Hon 20 nam ddi mdi vOa qua da dem lai the va Ipc mdi eho giao due Viet Nam vdi he thdng quan diem ehi dao, ehii troong, ehinh saeh phu hpp; he thdng GOOD toong ddi hoan ehinh va phat trien rdng khIp todn qude; hop tae qude te ve giao due phat tnen manh me, vOng ehle va ed hieu qua; * Diem yeu: Mdi trodng phap li ve giao due thieu hoan ehinh; edng tae quan li giao due khdng theo kip so phat tnen eiia thoe tien hdi Khoa hoc Gido duenhap qudc te ve giao due; nang lOc eanh tranh yeu d ca cap dp; qudc gia, nha trodng, dieh vu giao due Cac kjch ban kha d l Hien nay, xay dung chie'n lope giao due, ngodi ta dac biet quan tam den phOPng phap kich ban^ Neu phOPng phap truyen thdng thodng chi gidi han vao each nhin ed dien coi toong lai giao due la su' keo dai, ngoai suy cua qua khQ giao due thi phOPng phap kich ban dem den mdt each nhin mdi; tOdng lai giao due ed the la sp phat trien theo kieu phan nhanh, dirt doan, hoae nhay vpt Do dd, phOPng phap kich ban ket hpp ea logic va tri todng topng dOa "eau chuyen" ve cae toong lai kha dT eua giao due Nd la edng cu gdp phan khac phue khiem khuyet eP ban trode day phOPng phap xay dong chien lope la phQpng phap ngoai suy Nd kich thich tranh luan, khdi gdi to va each nhin mdi, va nhd vay md rpng pham vi iQa chpn trOde di den quyet dinh chien lope Mo hinh giao due ddng Ve li thuyet, ed the xay dong vd van kich ban giao due Tuy nhien, de dam bao tinh toong thich va nhat quan cua kich ban, can cd phQpng phap tiep can khoa hoc, PhQPng phap den van giai doan dinh hinh Theo dd, giao due dope dae bdi nhong tham bien k h l c va dope md ta nhO mpt khdng gian nhieu chieu Mdi kich ban g i l o due se la mpt da tap khdng gian dd Thdng thodng, de don gian, ngOdi ta md ta giao due mdt khdng gian hai ehieu Van de la chpn hai chieu Cu the, phan tiep day, lien quan den chien iQpc hdi nhap, se chpn hai chieu la; 1/ phoong thQc hdi nhap qudc te ve giao due, 2/ md hinh td chQc boat Nght&nCurij ddng giao due ••'' ' 'Theo ehieu 1, nhO da trinh bay d tren, phQpng thQc hdi nhap qudc te ve giao due d node ta dang cd sQ dich chuye'n tO hdp tac qudc te (vdi CO ehe phi thoong mai) sang thQPng mai dich vu giao due (theo quy dinh eua GATS) Theo chieu 2, can cQ dinh hodng quy dinh bdi Dai hdi Oang X, chung ta "chuyen dan md hinh giao due hien sang md hinh giao due md - md hinh xa hdi hoc tap vdi he thdng hpe tap sudt ddi, dao tao lien tuc, lien thdng gioa cae bae hoc, nganh hpc"^ Dieu dd dan den nhong thay ddi co ban td chQc va boat ddng giao due; he thdng giao due chuyen tQ ddng sang md; dd'i topng hpe tap khdng cdn gidi ban pham vi tudi tre ma md rdng sang mpi IQa tudi; tam li hpe len dai hoc dope thay bang tam li hpe sudt ddi; giao due Qng thi dope thay the bang giao due dap Qng nhu cau ea nhan va yeu cau xa hpi; giao due chinh quy, khdng chinh quy va phi chinh quy dan xen, tham nhap lan va deu cd cd che de di tdi van bang c a n cQ theo hai chieu dd, ed the xay dong mdt ma tran hai hang hai cot vdi bdn kich ban nho bang dodi day Cd the ndi, hdn 20 nam ddi mdi vQa qua, tien trinh hdi nhap qudc te ve giao due eua Viet Nam dope md ta chu yeu bdi kich ban vdi phQPng thQc hpp tac qudc te la chinh mpt he thdng giao due qude dan dope td chQc cQng nhlc, khdng s i n sang viec dap Qng nhu cau hoc tap eua ngOdi dan Trong nhCmg nam gan day, vdi viee md cQa cho viec lap cac trodng ed yeu td node ngoai hoat ddng vi mue dieh lpi nhuan, bQc tranh hdi nhap qude te giao due d Viet Nam cd the dope md ta bd sung phan nao bang kich ban Hdp tae qudc te ve giao due Thoong mai dich vu giao due Kich ban Cung khdng dap Qng cau giao due Che dp tuyen sinh nang ne; chOPng trinh giao due cQng nhac; vai trd kinh te xa hpi CLia nha trQdng md nhat Cd hdi chpn trodng hau nhO khdng ed Hpp tac qudc te gdp phan da dang hoa va nang cao chat lopng giad due Tuy nhien, giao due hodng tdi sp don nha't, eae trodng nghT va lam nho Canh tranh la khdng can thiet va khdng dope khuyen khieh Chat iQpng va hieu qua chuyen bien eham Kich ban Cd tien bd k h l c phuc eungeau Ngodi hoc ed them CP hdi viec iQa chpn trQdng hpe Ben canh sp da dang cua he thdng trodng ldp va chOpng trinh giao due, xuat hien yeu td canh tranh Nha trodng dope nhieu quyen chu ban ChOPng trinh giao due va vai trd kinh te xa hdi ciia nha trodng dope ehU trpng hpn Chat lupng giao due ed sp chuyen bien tieh cOc Gia tang sp phan tang he thdng va ngodi hpe Nguy co chay mau chat xam va gian lan thoong mai KHGD so , thdng - 2009 rklgiiiei^Uu cUu E o uT3 o •ro CD c