TẠP CHÍ CÕNG IHIÍÚN6 THU THUÊ GIà TRỊ GIA TĂNG VỚI DOANH NGHIỆP HIỆN NAY: NHỮNG BẤT CẬP VÀ GIẢI PHÁP • vũ THỊ PHƯƠNG DUNG TĨM TẮT: Thuế giá trị gia tăng (GTGT) đóng vai trị quan trọng với ngân sách nhà nước, khai báo thuế GTGT đúng, đủ, xác nghĩa vụ trách nhiệm doanh nghiệp (DN) Nắm phương pháp tính thuế GTGT giúp DN giảm thiểu rủi ro trình khai báo thuế Theo Tổng cục Thông kê nãm 2021, Việt Nam có 116.800 DN thành lập có 1.738 dự án nước cấp Các DN thành lập đồng nghĩa với việc hoạt động báo cáo thuế, báo cáo tài chính, kiểm tốn nội cần thực đồng từ ban đầu Do đó, viết tập trung vào vấn đề tầm quan trọng thuế GTGT, phương pháp tính thuế GTGT kiến nghị bất cập, giải pháp liên quan tới thuế GTGT Từ khóa: thu thuế giá trị gia tăng, doanh nghiệp Hiểu thêm thuế GTGT 1.1 ThuếGTGT Để hiểu thuế GTGT, trước hết cần phải hiểu GTGT gì? bản, si q trình thực sản xuất - kinh doanh (SX-KD), sau giai đoạn từ nghiên cứu, sản xuất, lưu thông đến tiêu dùng xuất khoản giá trị tăng thêm dịch vụ hàng hóa Giá trị tăng thêm gọi GTGT, tiền cơng, tiền lương, lợi tức cổ phần, lợi nhuận hay khoản chi phí phát sinh, Song, phần tiền chênh lệch giá đầu vào giá đầu tạo đơn vị kinh doanh Theo đó, thuế GTGT loại thuế tính phần giá trị tăng thêm hàng hóa, dịch vụ, hay sản phẩm phát sinh giai đoạn trình SX-KD 344 SỐ - Tháng 4/2022 1.2 Phân biệt thuế GTGTvới thuếdoanh thu Thuế GTGT thuế doanh thu khái niệm dễ bị nhầm lẫn + Điểm giống bản, thuế GTGT thuê doanh thu thuế gián thu Mặc dù loại thuế sở SX-KD nộp vào ngân sách Nhà nước, người chịu thuế lại người tiêu dùng Các sở hay đơn vị có trách nhiệm tính tốn, thu hộ nộp + Điểm khác biệt - Thuế doanh thu tính toàn doanh thu dịch vụ, sản phẩm hàng hóa sau lần luân chuyển từ sản xuất, lưu thơng đến tiêu dùng Trong đó, thuế GTGT tính phần giá trị tăng thêm khâu Người dùng phải chịu thuế doanh thu cao ĨÀI CHÍNH-NGÂN HÀNG-BẢO HIỂM sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ trải qua nhiều cơng đoạn sản xuất, lưu thông Trái lại, thuế GTGT dễ chịu, thu sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ - Việc thực thuế GTGT đơn giản có thuế suất - Thuế doanh thu khơng có khấu trừ thuế giai đoạn trước, ngược lại với thuế GTGT 1.3 Đặc điểm cơbản thuếGTGT Thuế GTGT thuế gián thu Theo báo cáo, thuế gián thu chiếm đến 60% tổng nguồn thu từ thuế, thuế GTGT chiếm đến 50 - 60% số + ưu điểm - Thuế GTGT khơng góp phần làm tăng ngân sách nhà nước, qua cịn cơng cụ điều tiết kinh tế vô hữu hiệu Nhà nước Bằng cách đưa mức thuế suất phù hợp với đối tượng chịu thuế, số mức thuế suất GTGT phổ biến áp dụng 10%, 5% 0% Từ ngày 28/01/2022, giảm thuế GTGT 8% nhóm hàng hóa, dịch vụ áp dụng mức thuế 10% Việc định mức thuế suất khác cho đối tượng phù hợp có ý nghĩa thúc đẩy phát triển kinh tế, điều chỉnh thu nhập - So với loại thuế trực thu, thuế GTGT hỗ trợ việc tổ chức quản lý thu nhanh chóng dễ dàng - Thuế GTGT tạo điều kiện cho hàng xuất cạnh tranh trường quốc tế - Thuế GTGT mang tới khả cạnh tranh cơng hàng hóa sản xuất nội địa hàng nhập Nó góp phần giúp bảo vệ sản xuất kinh doanh nội địa + Nhược điểm Khâu quản lý thu thuê GTGT tốn nhiều chi phí - Tính chất điều tiết khơng cao, thuế GTGT có thuế suất - Thuế GTGT khơng đảm bảo u cầu cơng bằng, dù có thu nhập thấp hay cao mức thuế phải chịu giống Phương pháp tính thuếGTGT Căn theo Luật số 31/2013/QH13 - Luật Thuế GTGT sửa đổi năm 2013, sửa đổi bổ sung phương pháp tính thuế GTGT áp dụng sau: 2.1 Đối tượng chịu thuếGTGT Cần phân biệt đối tượng chịu thuế người chịu thuế VAT Đây khái niệm thường xuyên gây nhầm lẫn Đối tượng hàng hóa, dịch vụ dùng cho SX-KD tiêu thụ lãnh thổ Việt Nam Trong có bao gồm phần mua cá nhân, tổ chức nước tiêu thụ Việt Nam Người chịu thuế người tiêu dùng hàng hóa, dịch vụ cuối cùng, người thực giá trị hàng hóa, dịch vụ Việt Nam Người nộp thuế GTGT cá nhân, tổ chức SX-KD hàng hóa, dịch vụ thuộc đối tượng chịu thuế VAT Việt Nam cá nhân tổ chức mua hàng hóa dịch vụ nhập từ nước thuộc đối tượng chịu thuế VAT 2.2 Tính thuếGTGT Thuế VAT tính bằng: giá tính thuế VAT * thuế suất thuế VAT Giá tính thuế VAT giá bán không bao gồm thuế VAT cộng với khoản thuế khác, như: thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế bảo vệ mơi trường có Đơ'i với hàng hóa dịch vụ nhập từ nước ngồi thuế VAT tính bằng: (Giá FOB/CIF + thuế NK + thuế tiêu thụ đặc biệt) * thuế suất thuế VAT Thuế suất VAT gồm mức 8%, 5%, 0% Được áp dụng chi đối tượng chịu thuế tương ứng 2.3 Thuếgia trị gia tăng DN Hiện nay, DN, có phương pháp tính thuế, là: phương pháp khấu trừ phương pháp trực tiếp thuế GTGT - Phương pháp khấu trừ: Hiện nay, phương pháp khấu trừ áp dụng rộng rãi phổ biến Đối tượng áp dụng phương pháp khấu trừ gồm đơn vị kinh doanh có mức thu nhập doanh thu cung cấp hàng hóa, dịch vụ từ tỷ đồng Bao gồm từ đơn vị áp dụng phương pháp tính thuế trực tiếp đơn vị tự nguyện xin áp dụng phương pháp tính thuế GTGT khấu trừ; ngoại trừ đơn vị áp dụng phương pháp tính thuế VAT trực tiếp SỐ6-Tháng 4/2022 345 TẠP CHÍ CƠNG THƯƠNG Khi xác định số thuế VAT phải nộp, trước hết cần xác định sô' thuế VAT đầu vào khấu trừ Sô' thuê' khấu trừ xác định giá trị thuê' VAT ghi hóa đơn hàng hóa dịch vụ mua vào - Phương pháp trực tiếp: Áp dụng cho đơn vị có hoạt động kinh doanh vàng bạc, đá quý Xác định sô' thuê' VAT phải nộp phần giá trị tăng thêm hàng hóa, dịch vụ bán nhân với mức thuê' suất 8% Thực trạng thuế GTGT DN Gian lận thuê' GTGT DN vấn đề nan giải suốt năm qua Dựa báo cáo từ lực lượng Thanh tra ngành Tài chính, nhiều đơn vị có dấu hiệu gian lận hàng tỷ đồng thuê' GTGT Trước hành vi gian lận ngày phức tạp, thủ đoạn ngày tinh vi, quan quản lý chưa thể giải triệt để dù đưa nhiều giải pháp Song, hành vi thực hình thức nào, gây tổn hại định tới ngân sách nhà nước, tạo áp lực lớn cho quan quản lý, khiến môi trường DN cạnh tranh trở nên không lành mạnh, gián tiếp ảnh hưởng đến phát triển kinh tê' - xã hội đất nước Các hành vi gian lận thuê' GTGT đa dạng, thực nhiều hình thức khác Thứ nhất, DN thực giảm thuế GTGT đầu phải nộp, tăng thuê GTGT đầu vào khấu trừ Vượt qua kiểm soát quan thuế, DN thường lợi dụng kẽ hở quy định để gian lận hoàn thuê' GTGT Vốn dĩ ban đầu, hành vi khơng phức tạp Để hồn lại thuê' mức 0% hay giảm thuế, DN tìm cách lập hồ sơ hàng bán hàng xuất Bởi dựa quy định Nhà nước, suất thuê' GTGT DN xuất hàng hóa 0% Tuy nhiên, hành vi ngày trở nên phức tạp Đặc biệt, trường hợp DN thành lập đăng ký kinh doanh nhiều sản phẩm, hoạt động nhiều ngành nghề, lại khơng có kho hàng hay trụ sở Mục đích mà DN lập 34Ó SỐ - Tháng 4/2022 để bán hóa đơn GTGT cho DN khác - DN tìm cách hợp thức hóa bán hàng bn lậu trốn th' ăn chặn tiền hồn thuế - Trường hợp gian lận nhờ tăng thuê' GTGT đầu vào Nó xuất phát từ quy định DN tự in ấn sử dụng hóa đơn thuê' GTGT mua bán nội địa sách quản lý thuế Lợi dụng kẽ hở này, số DN tương tự in ấn phát hành hóa đơn Họ tạo lượng lớn hóa đơn tự hợp thức hóa cho nguồn gốc lơ hàng xuất nước ngồi Theo đó, nhiều DN lợi dụng việc làm hóa đơn bất hợp pháp, bao gồm hóa đơn chưa hết giá trị sử dụng chưa có giá trị sử dụng, hóa đơn giả hay hóa đơn đơn vị bị hủy bỏ địa kinh doanh để hợp thức hóa việc khấu trừ thuê' GTGT Bên cạnh đó, DN kê khai khấu trừ hóa đơn khơng mang theo tên hay mã sơ' th' đơn vị mà dùng với mục đích cá nhân Hoặc, khấu trừ thuê' GTGT hàng hóa dịch vụ phục vụ cho hoạt động nghiên cứu, sản xuất - kinh doanh Đơn vị DN kê khai thuê' khấu trừ không trùng khớp với ngày chứng từ nộp thuê' giai đoạn nhập Hoặc phân bổ sai không phân bổ thuê' đầu vào cho mặt hàng không chịu thuê' chịu thuế - Trường hợp DN thực để gian lận thuê' GTGT giảm thuế đầu Khai thiếu thuê' đầu hành vi sai phạm phổ biến Để thực điều DN bán hàng khơng xuất hóa đơn, mục đích giấu doanh thu đầu để tránh nộp thuế, chí chiếm đoạt thuế Với DN hoạt động lĩnh vực xây dựng hay kinh doanh bất động sản, thực hành vi gian lận cách xuất hóa đơn sớm, chưa thu tiền khách hàng dự án, dịch vụ thực Đối với DN hoạt động hàng hóa tiêu dùng nội bộ, họ cơ' tình khai thiếu không khai thuế GTGT đầu ra, họ cho quan thuê' không đả động đến TÀI BHÍNH -NGÂN HÀNG- BẢG HIỂM Thứ hai, gian lận cách điều chỉnh thuê GTGT đầu vào không dựa theo quy định Thực tế cho thấy, áố (£ấn tra thường không để ý tới tháng tin quản lý điêu chỉnh tăng giảm thuế GTGT (ố‘kỳ trước, mà tập trung vào việc chấm hóa đơn íĐây lỗi sai đến từ người đầu, song DM Ịặiiận dụng lỗi sai nằy để điều chỉnh giảm doaưh thu thuế đầu tăng thuế đầu vào kỹ trước Sự điều chỉnh diễn mà khơng có hóa.