MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ VHDN CỦA CÔNG TY DU LỊCH
Những khái niệm cơ bản về văn hóa doanh nghiệp
Trong bối cảnh nền kinh tế thị trường và hội nhập quốc tế hiện nay, các doanh nghiệp Việt Nam đang đối mặt với nhiều cơ hội và thách thức để đổi mới và phát triển Để tồn tại và phát triển, các doanh nghiệp cần xác định hướng đi phù hợp và áp dụng các giải pháp tích cực, từ đó hình thành phong cách và bản sắc kinh doanh đáp ứng nhu cầu thị trường Nhiều nhà nghiên cứu cho rằng văn hóa doanh nghiệp là yếu tố quan trọng, đóng vai trò như vũ khí cạnh tranh mạnh mẽ, không chỉ là hệ điều chỉnh mà còn là động lực phát triển kinh tế xã hội Kể từ những năm 70 của thế kỷ 20, khái niệm văn hóa doanh nghiệp đã trở nên phổ biến, với nhiều nghiên cứu và định nghĩa, trong đó văn hóa tổ chức được hiểu là hệ thống giá trị, quan niệm và chuẩn mực hành vi chia sẻ trong tổ chức, ảnh hưởng đến cách thức suy nghĩ và hoạt động của nhân viên.
1.2 Đặc điểm và vai trò của VHDN
Hầu hết lực lượng lao động trong các doanh nghiệp chưa khai thác hết tiềm năng của mình, dẫn đến việc các nhà lãnh đạo kêu gọi sự đồng lòng trong việc theo đuổi mục tiêu chung Văn hóa doanh nghiệp trở thành một chiến lược quan trọng để tạo ra sự gắn kết và đạt được thành tựu vượt trội Nếu coi mỗi doanh nghiệp như một con người, thì văn hóa doanh nghiệp chính là tính cách và phẩm chất đặc trưng, giúp họ nổi bật và không thể nhầm lẫn.
Văn hóa doanh nghiệp gắn liền với con người và hình thành từ những thói quen, đặc trưng của nhóm làm việc trong tổ chức Qua thời gian, những thói quen này trở nên rõ ràng hơn, tạo nên "cá tính" riêng của doanh nghiệp Do đó, mỗi doanh nghiệp đều sẽ phát triển văn hóa tổ chức, và việc chủ động xây dựng những giá trị văn hóa mong muốn là cần thiết để phục vụ cho định hướng phát triển chung, góp phần tăng cường sức mạnh cạnh tranh.
Văn hóa doanh nghiệp có “ tính giá trị ” Không có văn hóa doanh nghiệp “tốt” và
"Cá tính không thể được phân loại thành tốt hay xấu, mà chỉ có sự phù hợp hay không phù hợp với định hướng phát triển của doanh nghiệp Giá trị là kết quả đánh giá của chủ thể đối với đối tượng, và nó mang tính tương đối, phụ thuộc vào bối cảnh không gian và thời gian Trong thực tế, nhiều người thường áp đặt giá trị của bản thân hoặc tổ chức lên người khác, dẫn đến những nhận định sai lệch về văn hóa của một doanh nghiệp."
Văn hóa doanh nghiệp có tính hệ thống và đóng vai trò định hướng xã hội, giúp phân biệt giữa một nền văn hóa hoàn chỉnh và một tập hợp rời rạc các giá trị văn hóa Các yếu tố văn hóa liên quan chặt chẽ với nhau qua các thời kỳ lịch sử và trong suốt thời gian dài Do đó, việc xem xét văn hóa theo cách hệ thống giúp chúng ta có cái nhìn toàn diện và nhận diện rõ ràng về văn hóa nói chung, cũng như văn hóa doanh nghiệp cụ thể.
Văn hóa doanh nghiệp mang tính lịch sử, hình thành từ hoạt động xã hội và sáng tạo của con người Qua các hoạt động này, giá trị được tích lũy và trở thành văn hóa, trong đó chính các hoạt động cũng là biểu hiện của giá trị văn hóa Tính lịch sử, một đặc điểm quan trọng của văn hóa, không chỉ tạo ra sự ổn định mà còn giúp phân biệt văn hóa với văn minh, với văn hóa là sự tích lũy lâu dài và văn minh chỉ phản ánh mức độ phát triển tại một thời điểm nhất định.
1.3 Cấu trúc văn hóa doanh nghiệp
Cấp độ văn hóa doanh nghiệp thể hiện mức độ cảm nhận và tính hữu hình của các giá trị văn hóa Phương pháp này tiếp cận từ hiện tượng đến bản chất, giúp chúng ta hiểu rõ hơn về các thành phần cấu thành nền văn hóa doanh nghiệp.
Theo Edgar H Schein 1 , các cấp độ của văn hoá doanh nghiệp có thể chia thành ba cấp khác nhau.
Cấp độ thứ nhất của văn hóa doanh nghiệp bao gồm những quá trình và cấu trúc hữu hình, dễ dàng nhận thấy ngay từ lần tiếp xúc đầu tiên Điều này bao gồm các hiện tượng và sự vật mà một cá nhân có thể nghe, nhìn và cảm nhận khi tiếp cận một tổ chức mới, như biểu tượng, kiến trúc, lễ nghi, thái độ và cách ứng xử của các thành viên trong doanh nghiệp.
- Cấp độ thứ hai: Những giá trị được tuyên bố (bao gồm các chiến lược, mục tiêu, triết lý của doanh nghiệp)
Cấp độ thứ ba trong doanh nghiệp liên quan đến những quan niệm chung, bao gồm niềm tin, nhận thức, suy nghĩ và tình cảm mà các thành viên trong tổ chức vô thức chấp nhận Những yếu tố này ảnh hưởng đến văn hóa doanh nghiệp và cách thức hoạt động của các cá nhân trong môi trường làm việc Việc hiểu rõ những quan niệm này là cần thiết để cải thiện sự giao tiếp và tăng cường hiệu quả làm việc trong tổ chức.
Mô hình Hofstede 2 rất hữu ích trong việc nhận diện những khác biệt văn hóa khi doanh nghiệp mở rộng ra thị trường quốc tế Nghiên cứu này xác định bốn chiều văn hóa thông qua các loại giá trị, giúp các công ty hiểu rõ hơn về sự đa dạng văn hóa toàn cầu.
-Chủ nghĩa cá nhân/chủ nghĩa tập thể
Cấu trúc mô hình Văn hóa doanh nghiệp theo mô hình Denison 3 lại đánh giá VHDN theo 4 nhóm yếu tố và 12 giá trị cơ bản.
1 Phụ lục Cấu trúc VHDN theo Edgar H.Schein
2 Phụ lục Cấu trúc VHDN Hofstede
3 Phụ lục Mô hình Denison về cấu trúc VHDN
1.4 Các yếu tố ảnh hưởng đến văn hóa doanh nghiệp 1.4.1 Yếu tố khách quan
Văn hóa doanh nghiệp (VHDN) là một bộ phận của văn hóa dân tộc, văn hóa xã hội.
Sự phản chiếu của văn hóa dân tộc và văn hóa xã hội lên văn hóa doanh nghiệp (VHDN) là điều không thể tránh khỏi, vì mỗi cá nhân trong VHDN đều bị ảnh hưởng bởi nền văn hóa dân tộc cụ thể Hoạt động kinh doanh diễn ra trong một môi trường xã hội nhất định, do đó, nó chịu tác động mạnh mẽ từ các yếu tố văn hóa xã hội như hệ giá trị, tập tục, thói quen, nghi lễ, lối sống, tư tưởng tôn giáo, cơ cấu dân số và thu nhập Để đánh giá ảnh hưởng của văn hóa dân tộc đối với văn hóa tổ chức, Hofstede đã phát triển mô hình văn hóa với 5 khía cạnh phân tích sự khác biệt về văn hóa tổ chức do ảnh hưởng của văn hóa dân tộc.
Xu hướng hiện nay đang nhấn mạnh vai trò của cả cá nhân và tập thể trong môi trường làm việc Văn hóa đánh giá nhân viên không chỉ dựa trên năng lực độc lập mà còn xem xét mức độ gắn kết của họ trong nhóm Hoạt động kinh doanh ngày càng chú trọng vào cạnh tranh, nơi những cá nhân xuất sắc được khen thưởng, nhưng cũng không quên tôn trọng ý kiến tập thể trong quá trình làm việc nhóm.
Xu hướng về khoảng cách quyền lực phản ánh cách một xã hội đối mặt với sự bất bình đẳng quyền lực giữa các cá nhân Điều này thể hiện sự chênh lệch rõ rệt giữa những người nắm giữ quyền lực và những người có vị thế thấp hơn, giữa kẻ mạnh và kẻ yếu Sự phân chia này không chỉ ảnh hưởng đến cấu trúc xã hội mà còn định hình các mối quan hệ và hành vi của con người trong cộng đồng.
- Xu hướng né tránh rủi ro: mức độ hay khả năng chấp nhận những rủi ro, những thay đổi, những sự không chắc chắn trong cuộc sống của họ
- Xu hướng đề cao nam quyền- nữ quyền: phản ánh việc xã hội gắn kết và đề cao vai trò của nam và nữ ra sao.
Xu hướng dài hạn và ngắn hạn trong xã hội hiện đại phản ánh cách mà các giá trị truyền thống lâu đời được đánh giá Người dân đang cân nhắc giữa việc duy trì những giá trị cốt lõi của quá khứ và xây dựng một cuộc sống tương lai, liệu họ sẽ tập trung vào những mục tiêu ngắn hạn hay hướng tới những tầm nhìn dài hạn hơn Sự lựa chọn này không chỉ ảnh hưởng đến cách sống hàng ngày mà còn định hình tương lai của cộng đồng.
Văn hóa kinh doanh là tập hợp các giá trị, chuẩn mực và hành vi mà các doanh nghiệp hình thành trong quá trình hoạt động, phản ánh qua cách họ tương tác với xã hội và môi trường Các yếu tố cấu thành văn hóa kinh doanh bao gồm văn hóa doanh nghiệp, văn hóa doanh nhân và văn hóa thương trường, trong đó đạo đức kinh doanh đóng vai trò quan trọng.
Công ty du lịch và VHDN của công ty du lịch
2.1 Khái niệm, phân loại công ty du lịch 2.1.1 Khái niệm công ty du lịch
Hiện nay, khái niệm công ty du lịch được hiểu theo nhiều cách khác nhau do sự đa dạng trong các hoạt động kinh doanh du lịch và sự thay đổi liên tục của xã hội.
Theo quy chế quản lý lữ hành của Tổng cục du lịch Việt Nam, công ty du lịch hay công ty lữ hành là các đơn vị có tư cách pháp nhân, hạch toán độc lập, được thành lập với mục đích sinh lời thông qua việc ký kết hợp đồng du lịch và tổ chức thực hiện các chương trình du lịch đã bán cho khách hàng (Thông tư số 715/TCDL ngày 9/7/1994).
Công ty du lịch là doanh nghiệp chuyên xây dựng, bán và thực hiện các chương trình du lịch trọn gói cho du khách Ngoài ra, họ còn đóng vai trò trung gian, bán sản phẩm của các nhà cung cấp du lịch và thực hiện các hoạt động kinh doanh tổng hợp khác Mục tiêu của công ty là đảm bảo phục vụ đầy đủ nhu cầu của du khách từ khâu đầu tiên đến khâu cuối cùng trong quá trình du lịch.
2.1.2 Phân loại công ty du lịch
Dựa vào mối quan hệ với khách hàng, công ty lữ hành được phân loại thành ba nhóm chính: công ty lữ hành nhận khách, công ty lữ hành gửi khách và công ty lữ hành tổng hợp Mỗi nhóm có vai trò và chức năng riêng, phục vụ nhu cầu đa dạng của du khách.
Công ty lữ hành chuyên nhận khách quốc tế và nội địa sẽ được thành lập tại các khu vực giàu tài nguyên du lịch Hoạt động chủ yếu của công ty là cung cấp dịch vụ trực tiếp cho du khách, thông qua các sản phẩm du lịch do các công ty lữ hành khác chuyển giao.
Các công ty lữ hành chuyên gửi khách sẽ hoạt động trong lĩnh vực phục vụ khách du lịch quốc tế và nội địa, chủ yếu tập trung vào các quốc gia phát triển có mối quan hệ chặt chẽ với du khách.
Công ty lữ hành tổng hợp là những đơn vị chuyên cung cấp dịch vụ du lịch, đảm nhận cả việc tiếp nhận và gửi khách Thường là các tập đoàn lớn với nguồn lực tài chính mạnh, họ trực tiếp khai thác nguồn khách và tổ chức các chương trình du lịch đa dạng.
Căn cứ vào phạm vi hoạt động , có thể chia công ty lữ hành thành 2 nhóm: công ty lữ hành nội địa và công ty lữ hành quốc tế.
Công ty lữ hành nội địa có phạm vi khai thác, tổ chức những chương trình du lịch trong phạm vi lãnh thổ quốc gia.
Công ty lữ hành quốc tế có khả năng tổ chức các chương trình du lịch và hoạt động kinh doanh không chỉ trong nước mà còn mở rộng ra phạm vi toàn cầu.
2.2 Khái niệm và tiêu chí đánh giá văn hóa doanh nghiệp của công ty du lịch 2.2.1 Khái niệm văn hóa doanh nghiệp của công ty du lịch
Văn hóa doanh nghiệp là một khái niệm đa dạng, đặc biệt trong lĩnh vực du lịch, nơi các công ty hoạt động chủ yếu trong ngành dịch vụ để phục vụ nhu cầu giải trí của con người Do đó, văn hóa doanh nghiệp của các công ty du lịch không chỉ phản ánh các đặc điểm chung của văn hóa doanh nghiệp mà còn cần có những yếu tố riêng biệt phù hợp với đặc thù của ngành này.
Văn hóa doanh nghiệp trong ngành du lịch bao gồm các giá trị văn hóa và đạo đức hình thành từ quá trình phát triển của công ty Những giá trị này thấm nhuần vào quan niệm và trở thành truyền thống, chi phối suy nghĩ và hành động của nhân viên Mục tiêu cuối cùng của doanh nghiệp là cung cấp sản phẩm và dịch vụ chất lượng, cùng với cách cư xử văn minh, lịch sự, trung thực và uy tín trong mối quan hệ với khách hàng.
2.2.2 Tiêu chí đánh giá văn hóa doanh nghiệp của công ty du lịch
Văn hóa doanh nghiệp đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra sự khác biệt trong kinh doanh Đánh giá văn hóa doanh nghiệp giúp nhận diện rõ ràng các điểm mạnh và điểm yếu, từ đó liên kết với mục tiêu và định hướng dài hạn, cũng như tìm ra giải pháp nâng cao hiệu quả kinh doanh Mặc dù có nhiều nghiên cứu về tiêu chí đánh giá văn hóa doanh nghiệp trong ngành du lịch, nhưng có thể tóm gọn lại thành bốn tiêu chí chính.
Mức độ hiểu biết về định hướng và con đường phát triển của công ty rất quan trọng Kết quả đánh giá cho thấy nhận thức của các thành viên về phương hướng lâu dài của doanh nghiệp, bao gồm chiến lược, mục tiêu công việc và tầm nhìn.
Mức độ hiểu biết về thị trường và khách hàng là yếu tố quan trọng để chuyển đổi thành các hành động cụ thể Kết quả đánh giá sẽ phản ánh hiệu quả của các quy trình trong doanh nghiệp, thể hiện sự nhất quán trong hoạt động kinh doanh.
Hệ thống thực thi hiệu quả các định hướng kinh doanh là yếu tố quan trọng, thể hiện khả năng của doanh nghiệp trong việc xây dựng năng lực và tính trách nhiệm cho nhân viên Điều này được thực hiện thông qua việc ủy quyền, phối hợp nhóm và phát triển năng lực cá nhân.
Mức độ cam kết của nhân viên đối với mục tiêu và định hướng của doanh nghiệp là yếu tố quan trọng, phản ánh khả năng chuyển hóa nhu cầu khách hàng thành hành động cụ thể Điều này cũng thể hiện khả năng thích ứng của doanh nghiệp với những biến đổi trong thị trường dịch vụ du lịch.
THỰC TRẠNG VHDN CỦA CÁC CÔNG TY DU LỊCH TẠI VIỆT NAM
Thông tin cơ bản về một số công ty du lịch tại Việt Nam
Các biểu tượng trực quan
Logo của công ty “IT Life” (Infinite Technology Life) thể hiện khát vọng bắt nhịp với công nghệ 4.0, nhằm áp dụng công nghệ một cách thông minh và hiệu quả trong lĩnh vực du lịch trải nghiệm, tối ưu hóa tính hữu dụng của công nghệ trong cuộc sống hàng ngày.
Slogan: “Travel your own way” : Câu khẩu hiệu của công ty mang ý nghĩa rằng IT
Life đồng hành cùng khách hàng trong mọi hành trình du lịch, sử dụng công nghệ hiện đại để khách hàng tự do lựa chọn lịch trình yêu thích của mình.
IT Life sẽ là người dẫn dắt cũng như giúp cho khách hàng có được trải nghiệm chuyến đi ý nghĩa, trọn vẹn nhất
Các biểu tượng phi trực quan
IT Life cam kết trở thành người bạn đồng hành tốt nhất cho khách hàng trong mọi hành trình Chúng tôi liên tục đổi mới và áp dụng công nghệ hiệu quả để giúp khách hàng tiết kiệm thời gian và chi phí khi lên kế hoạch cho chuyến đi của mình Mục tiêu của chúng tôi là mang lại những trải nghiệm ý nghĩa và giá trị sống quý báu Tại IT Life, khách hàng luôn là trung tâm, đúng với tinh thần “thượng đế”, và những giá trị mà khách hàng nhận được sau mỗi chuyến đi là điều quan trọng nhất.
Tầm nhìn của chúng tôi là trở thành công ty công nghệ du lịch hàng đầu, luôn nắm bắt xu thế thời đại để đáp ứng đầy đủ nhu cầu và mong muốn của khách hàng, mang đến những chuyến đi giá trị và ý nghĩa nhất.
Chúng tôi cung cấp sản phẩm công nghệ hiện đại giúp khách hàng lập kế hoạch chuyến đi nhanh chóng và hiệu quả Bên cạnh chất lượng vượt trội, mỗi gói du lịch của công ty đều mang giá trị trí tuệ, chân thực và tinh thần trách nhiệm cao, nhằm đáp ứng tối đa nhu cầu của khách hàng.
- Với đối tác: Đề cao tinh thần thiện chí hợp tác cùng phát triển, trở thành người bạn tốt nhất đồng hành lâu dài cùng đối tác.
Xây dựng một môi trường làm việc trẻ trung, cởi mở và chuyên nghiệp là điều quan trọng, nơi nhân viên được khuyến khích sáng tạo và phát triển Chúng tôi chú trọng đến đời sống văn hóa và tinh thần của nhân viên, đồng thời tạo cơ hội để họ phát huy tối đa năng lực của bản thân.
Công ty cam kết gắn liền lợi ích của mình với lợi ích xã hội và môi trường, đồng thời đóng góp tích cực vào việc phát triển giáo dục giá trị sống đúng đắn và tốt đẹp Hành động này thể hiện tinh thần trách nhiệm và niềm tự hào dân tộc của doanh nghiệp.
Giá trị cốt lõi: TÂM - TẦM - TÍN –TRÍ
TÂM là nền tảng bền vững của IT Life, giúp xây dựng mối quan hệ tốt đẹp với khách hàng và đối tác Chúng tôi cam kết phát triển cùng nhau trên tinh thần chân thực, duy trì đạo đức và luôn đặt khách hàng ở trung tâm.
IT Life nỗ lực nâng cao giá trị bản thân trong cộng đồng, khẳng định vị thế hàng đầu trước khách hàng Chúng tôi không ngừng cải tiến để mang lại những giá trị sống tốt đẹp nhất cho khách hàng.
IT Life luôn coi trọng chữ TÍN như một phần danh dự của mình, nỗ lực hết sức để thực hiện đầy đủ các cam kết với khách hàng, đối tác và xã hội.
TRÍ luôn xem con người là yếu tố then chốt trong việc phát triển sản phẩm công nghệ du lịch chất lượng và hiệu quả Chúng tôi chú trọng đến sự sáng tạo, khuyến khích tinh thần dám nghĩ dám làm, và không ngừng học hỏi để phát triển.
1.2 Công ty Cổ phần đầu tư Du lịch Hà Nội - Hanoi Tourism
Các biểu tượng trực quan:
Logo của Hanoi Tourism, với hình ảnh Khuê Văn Các - biểu tượng của Hà Nội, không chỉ thể hiện vẻ đẹp văn hóa mà còn là nơi hội tụ tinh hoa của đất trời Biểu tượng này mang ý nghĩa hòa hợp âm dương, thể hiện khát vọng phát triển bền vững và thịnh vượng cho du lịch Hà Nội Hơn nữa, logo còn giống như hình ảnh của một ngôi nhà, thể hiện mong muốn của ban lãnh đạo và nhân viên Hanoi Tourism trong việc gắn bó, đoàn kết, yêu thương và hỗ trợ lẫn nhau như một gia đình.
Hà Nội Tourism cam kết mang đến cho du khách trải nghiệm tốt hơn cả mong đợi với phương châm "Tốt hơn những gì bạn mong đợi" Chúng tôi không chỉ thực hiện đầy đủ những gì đã hứa mà còn nỗ lực tạo ra những giá trị gia tăng vượt trội, nhằm đem lại sự hài lòng tối đa cho khách hàng.
Các biểu tượng phi trực quan:
- Với thị trường: Gửi một sẻ chia, nhận ngàn lợi ích
- Với nhân viên: Chung sức thành công
Hanoi Tourism cam kết phát triển bền vững với triết lý kinh doanh chú trọng đến trách nhiệm xã hội và bảo vệ môi trường Chúng tôi tập trung vào việc tạo ra các sản phẩm và hoạt động kinh doanh hài hòa lợi ích của doanh nghiệp với cộng đồng, đồng thời đảm bảo sự thân thiện với thiên nhiên.
– Chất lượng – Tín nhiệm – Hài lòng tuyệt đối
– Tận tâm – Đam mê – Nhiệt huyết – Trí tuệ – Hợp tác – Chia sẻ – Chân thành – Tích cực – Sáng tạo – Hiệu quả
1.3 Công ty Dịch vụ Lữ hành Saigontourist Thành lập năm 1975, Công ty TNHH Một Thành viên Dịch vụ Lữ hành Saigontourist hiện là đơn vị lữ hành hàng đầu và duy nhất tại Việt Nam kinh doanh hiệu quả trên cả 3 lĩnh vực du lịch quốc tế, du lịch nước ngoài, du lịch trong nước Tôn chỉ hoạt động của Công ty là luôn cam kết nỗ lực mang lại những giá trị dịch vụ tốt nhất cho khách hàng, đối tác, bảo đảm sự phát triển bền vững, hài hòa lợi ích doanh nghiệp và cộng đồng xã hội.
Các biểu tượng trực quan
Logo : bông mai vàng bao quanh quả địa cầu
Phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến VHDN của các công ty du lịch theo mô hình nghiên cứu Denison
Nhóm nghiên cứu áp dụng phương pháp Denison thông qua bảng câu hỏi 6 dành cho cán bộ công nhận viên, nhằm thu thập thông tin về mức độ quan tâm và cảm nhận đối với văn hóa doanh nghiệp hiện tại của công ty Dữ liệu được sử dụng trong nghiên cứu này là số liệu thứ cấp.
2.1 Công ty cổ phần công nghệ du lịch IT Life
Kết quả đánh giá văn hóa doanh nghiệp (VHDN) của Công ty IT Life theo mô hình Denison cho thấy điểm trung bình của 12 yếu tố đạt 3,633, nằm trong khoảng yếu (1
