1 Thế giới diễn biến đổi to lớn sâu sắc Những thay đổi đó, mặt tạo hội thuận lợi cho nƣớc đà phát triển nắm bắt vƣơn tới nhằm đạt đƣợc mục tiêu phát triển kinh tế xã hội, mặt khác đặt thách thức, vấn đề phức tạp mà quốc gia phải đối phó giải Ngày nay, cách mạng khoa học công nghệ giới phát triển nhƣ vũ bão với tốc độ nhanh tất lĩnh vực Sự phát triển khoa học cơng nghệ đẩy nhanh q trình quốc tế hoá đời sống kinh tế giới Hợp tác quốc tế trở thành yêu cầu tất yếu phát triển lên quốc gia Để hội nhập vào kinh tế khu vực giới, Việt nam cần phải có chiến lƣợc phát triển kinh tế đắn, phù hợp với khả Chiến lƣợc tăng trƣởng dựa vào xuất chiến lƣợc toàn kinh tế, toàn xã hội Để khắc phục nguy tụt hậu kinh tế thực mục tiêu phát triển kinh tế xã hội đến năm 2000 năm Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VIII khẳng định quán thực “Chiến lược tăng trưởng dựa vào xuất khẩu” Đã có nhiều viết vấn đề này, nhiên viết lại đề cập đến khía cạnh khác nhau, chƣa nêu lên đƣợc toàn cảnh trình thực Để góp phần làm sáng tỏ vấn đề, em lựa chọn đề tài luận văn tốt nghiệp: “Chiến lược tăng trưởng dựa vào xuất Việt Nam từ đến năm 2003” Trong viết, em xin trình bày nội dung: Chƣơng I: Tổng quan chiến lƣợc tăng trƣởng dựa vào xuất Chƣơng II: Chính sách chiến lƣợc thúc đẩy xuất Chƣơng III: Tình hình xuất Việt nam thời gian qua Chƣơng IV: Một số giải pháp kiến nghị nhằm đẩy mạnh chiến lƣợc tăng trƣởng dựa vào xuất Việt nam Trong trình nghiên cứu, kiến thức hiểu biết hạn chế, nên viết không tránh khỏi khiếm khuyết Rất mong đƣợc đóng góp thầy giáo bạn để đề tài đƣợc hoàn chỉnh LUAN VAN CHAT LUONG download : add luanvanchat@agmail.com CHƢƠNG I TỔNG QUAN CHIẾN LƢỢC TĂNG TRƢỞNG DỰA VÀO XUẤT KHẨU I TÍNH TẤT YẾU CỦA CHIẾN LƢỢC Từ cách tiếp cận cơng nghiệp hố Đã từ lâu, Đảng ta xác định cơng nghiệp hố nhiệm vụ trung tâm suốt thời kỳ độ lên CNXH Điều có nghĩa cơng nghiệp hố đất nƣớc có ý nghĩa định độ dài thời kỳ độ lên xã hội phồn vinh, bình đẳng văn minh nƣớc ta Hơn 30 năm qua, nghiệp công nghiệp hoá đất nƣớc đạt đƣợc tiến đáng kể, nhƣng Việt nam nƣớc nghèo lạc hậu Trong nƣớc NICs ASEAN lại đạt đƣợc phát triển “thần kỳ”, “năng động” nghiệp cơng nghiệp hố đất nƣớc Điều phải có cách tiếp cận cơng nghiệp hố Từ trƣớc tới nay, xác định, cơng nghiệp hố q trình chuyển biến cách mạng mặt kỹ thuật sản xuất, biến lao động thủ cơng thành lao động sử dụng máy móc Điều hoàn toàn với thực chất cơng nghiệp hố, đại hố Song q trình chuyển biến kỹ thuật nhƣ Trong lịch sử có kiểu chuyển biến có hiệu phù hợp với trình phát triển Đó vấn đề cần đƣợc nghiên cứu sâu sắc để tìm đƣờng, cách cơng nghiệp hố thích hợp với nƣớc ta điều kiện khoa học phát triển nhƣ vũ bão Kinh nghiệm công nghiệp hố nƣớc có ba kiểu thực cơng nghiệp hố Thứ nhất, đƣờng cải tiến kỹ thuật sản xuất nƣớc từ kỹ thuật thủ cơng lên nửa khí khí hoá, tự động hoá, hoá học hoá kết hợp cách tiến nhảy vọt từ thủ công lên khí tự động hố gắn liền với chuyển dịch cấu từ nông nghiệp sang công - nông nghiệp - dịch vụ Đây chiến lƣợc truyền thống cơng nghiệp hố Thứ hai, vào năm 50 kỷ này, số nƣớc phát triển, sau giành đƣợc độc lập dân tộc áp dụng chiến lƣợc cơng nghiệp hố thay nhập Về bản, chiến lƣợc dựa vào độc lập dân tộc, muốn xây dựng công nghiệp dân tộc cách tự tạo cho khoa học cơng nghệ sở đóng cửa, bảo hộ sản xuất nƣớc, nhằm sản xuất hàng hoá tiêu dùng trƣớc phải nhập LUAN VAN CHAT LUONG download : add luanvanchat@agmail.com Thứ ba, thông qua đƣờng nhập từ đầu để tranh thủ tiến khoa học kỹ thuật đại giới dựa vào lợi so sánh đất nƣớc nhằm đẩy mạnh sản xuất hàng xuất khẩu, từ tiến hành đại hố đất nƣớc Cách gọi cơng nghiệp hố theo hƣớng xuất Đối với cách thứ nhất, có nhiều cơng trình nghiên cứu có nhiều kết luận rõ ràng Trong đó, cách thứ hai thứ ba nƣớc ta nƣớc phát triển nói chung cịn nhiều vấn đề cần phải đƣợc tổng kết làm sáng tỏ Ở nƣớc ta, xác định quan diểm lớn cơng nghiệp hố, đại hố, Hội nghị Đại biểu tồn quốc nhiệm kỳ khố VII Đảng khẳng định “kiên trì chiến lƣợc hƣớng mạnh xuất khẩu, đồng thời thay nhập sản phẩm nƣớc sản xuất có hiệu quả, phát huy lợi so sánh đất nƣớc nhƣ ngành, vùng, lĩnh vực thời kỳ, không ngừng nâng cao sức cạnh tranh thị trƣờng nƣớc, thị trƣờng khu vực thị trƣờng quốc tế” Chính vậy, vấn đề cơng nghiệp hố, đại hoá theo hƣớng xuất khẩu, đồng thời thay nhập vấn đề xúc Xu hướng chiến lược thương mại nước Trong chiến lƣợc thƣơng mại nƣớc có ba mơ hình phát triển thƣơng mại quốc tế Một chiến lƣợc phát triển sản phẩm sơ chế; hai chiến lƣợc sản xuất hàng nội địa thay hàng nhập khẩu; ba chiến lƣợc sản xuất hàng xuất Chiến lƣợc xuất sản phẩm sơ chế chiến lƣợc hoàn toàn dựa vào tài nguyên, kinh tế tự nhiên, đƣợc số nƣớc phát triển thực thời kỳ đầu sau chiến tranh Song bị phủ định Những ý kiến tập trung vào hai chiến lƣợc: sản xuất thay nhập sản xuất hƣớng xuất 2.1 Sản xuất thay hàng nhập Chiến lƣợc sản xuất thay hàng nhập đƣợc hầu hết nƣớc công nghiệp phát triển theo đuổi kỷ XIX Ở nƣớc phát triển chiến lƣợc đƣợc thử nghiệm nƣớc Mỹ La tinh Một số nƣớc Châu Á nhƣ Ấn Độ, Thổ Nhĩ Kỳ, thực chiến lƣợc đƣờng cơng nghiệp hố từ trƣớc chiến tranh giới thứ hai Ở hầu hết nƣớc Châu Á Châu Phi mong muốn nhanh chóng xây dựng kinh tế độc lập động lực khiến nƣớc bƣớc vào đƣờng phát triển thay hàng nhập Trong năm 60, thay hàng nhập trở thành chiến lƣợc phát triển kinh tế chủ đạo Phƣơng pháp luận chiến lƣợc thay hàng nhập là: trƣớc hết, cố gắng tự sản xuất để đáp ứng đại phận nhu cầu hàng hoá dịch vụ cho thị trƣờng nội địa Đảm bảo nhà sản xuất LUAN VAN CHAT LUONG download : add luanvanchat@agmail.com nƣớc làm chủ đƣợc kỹ thuật sản xuất nhà đầu tƣ nƣớc ngồi cung cấp cơng nghệ, vốn quản lý hƣớng vào việc cung cấp cho thị trƣờng nội địa Lập hàng rào bảo hộ để hỗ trợ cho sản xuất nƣớc có lãi, khuyến khích nhà đầu tƣ ngành công nghiệp mục tiêu phát triển Các biện pháp thực thay nhập thƣờng thuế quan, bảo hộ, hạn ngạch nhập tỉ giá cao Việc áp dụng chiến lƣợc thay nhập đem lại mở mang định sở sản xuất, giải công ăn việc làm bƣớc đầu thực thị hố, hình thành chủ doanh nghiệp có đầu óc kinh doanh Ở Việt nam, giai đoạn nay, áp dụng chiến lƣợc thay hàng nhập cịn nhằm bảo vệ cơng nghiệp, nhà sản xuất non trẻ nƣớc có điều kiện phát triển Song kinh nghiệm nƣớc trƣớc cho thấy: dừng lại lâu giai đoạn chiến lƣợc thay nhập vấp phải trở ngại lớn Chiến lƣợc sản xuất hàng nội địa thay hàng nhập thực chất nhằm vào thoả mãn nhu cầu nƣớc chính, trọng nhiều đến tự cấp thị trƣờng nội địa Với chiến lƣợc nhƣ vậy, ngoại thƣơng không đƣợc coi trọng, coi nhẹ mặt tích cực kinh tế giới phát triển kinh tế nƣớc Điều hạn chế khai thác tiềm đất nƣớc việc phát triển ngoại thƣơng Kinh tế nƣớc phát triển giai đoạn đầu cơng nghiệp hố kinh tế thiếu thốn đủ thứ nhƣ: vốn ít, tổng cầu vƣợt tổng cung, thƣờng thông qua nhập để cân xu khắc phục đƣợc thời gian ngắn Nếu hạn chế mức việc nhập khẩu, thực sách bảo hộ khơng thích hợp làm giảm tốc độ phát triển kinh tế Cán cân thƣơng mại ngày thiếu hụt, nạn thiếu ngoại tệ trở ngại cho việc phát triển Thực thay nhập tiết kiệm đƣợc ngoại tệ phƣơng diện thành phẩm nhƣng lại đòi hỏi nhập nhiều nguyên liệu bán thành phẩm để tăng cƣờng cung ứng cho sản xuất nƣớc, đồng thời sản xuất thay nhập hạn chế việc phát triển ngành sản xuất hàng xuất sản phẩm thu ngoại tệ Do đó, khơng phải chiến lƣợc lâu dài để bù vào chỗ thiếu hụt cán cân thƣơng mại Thực chiến lƣợc sản xuất thay nhập nói chung đƣợc bảo hộ thuế quan, tăng cƣờng biện pháp hành Điều làm cho doanh nghiệp khơng động, thiếu hội tìm kiếm ƣu cạnh tranh quốc tế, tìm kiếm mở rộng thị trƣờng, tiếp cận vốn Bản thân chiến lƣợc thay nhập đƣa tới mức độ mong muốn cơng nghiệp hố Thực tế đƣợc nƣớc cơng nghiệp hố nhỏ nhận biết nhanh chóng chuyển sang chiến lƣợc định hƣớng xuất Singapore minh hoạ cho sớm chuyển biến LUAN VAN CHAT LUONG download : add luanvanchat@agmail.com 2.2 Chiến lược hướng xuất Chiến lƣợc hƣớng xuất đƣợc áp dụng rộng rãi nƣớc phát triển từ thập kỷ 70 trở lại Phƣơng pháp luận chiến lƣợc phân tích việc sử dụng “lợi so sánh”, hay nhân tố sản xuất thuộc tiềm nƣớc phân công lao động quốc tế để mang lại lợi ích tối ƣu cho quốc gia Theo cách tiếp cận đó, chiến lƣợc hƣớng xuất giải pháp mở cửa kinh tế để thu hút vốn, công nghệ vào khai thác tiềm lao động tài nguyên đất nƣớc Chiến lƣợc hƣớng xuất nhấn mạnh vấn đề: Thay cho việc kiểm soát nhập để tiết kiệm ngoại tệ kiểm sốt tài khuyến khích mở rộng nhanh chóng khả xuất Hạn chế bảo hộ công nghiệp địa phƣơng mà thực chất thay vào nâng đỡ, hỗ trợ cho ngành hàng xuất Mục tiêu chiến lƣợc dựa vào mở mang đầu tƣ nƣớc đầu tƣ trực tiếp nhƣ hỗ trợ Tƣ nƣớc để tạo khả cạnh tranh cao hàng xuất Nhờ áp dụng chiến lƣợc này, kinh tế nhiều nƣớc phát triển vài ba thập kỷ qua đạt đƣợc tốc độ tăng trƣởng cao, số ngành công nghiệp, đặc biệt ngành chế biến xuất đạt trình độ tiên tiến, có khả cạnh tranh thị trƣờng giới Tuy nhiên áp dụng chiến lƣợc bộc lộ nhƣợc điểm: Do tập trung hết khả cho xuất ngành có liên quan, nên dẫn đến tình trạng cân đối trầm trọng ngành xuất khơng xuất Do ý tới ngành công nghiệp phát triển thiết yếu nên tốc độ tăng trƣởng nhanh, nhƣng kinh tế gắn chặt vào thị trƣờng bên dễ bị tác động biến đổi thăng trầm thị trƣờng nƣớc lớn Các nƣớc NICs nƣớc ASEAN nhanh chóng trở thành “con rồng” nhờ thực thành cơng chiến lƣợc hƣớng xuất Tuy nhiên trình thực chiến lƣợc nƣớc nhƣ mà thƣờng đƣợc vận dụng phù hợp với nét đặc thù nƣớc Có nƣớc thực chiến lƣợc “hƣớng xuất khẩu” gắn bó hồn tồn với thị trƣờng bên ngồi Có nƣớc kết hợp hƣớng vào xuất với việc củng cố thị trƣờng nội địa Thực tế cho thấy kinh tế “mở cửa” nhƣng phụ thuộc hoàn toàn vào thị trƣờng quốc tế dẫn đến ổn định kinh tế nƣớc LUAN VAN CHAT LUONG download : add luanvanchat@agmail.com Trong điều kiện giới diễn cạnh tranh gay gắt, sách “mở cửa” phù hợp mở hai hƣớng: thị trƣờng giới thị trƣờng nội địa Việt nam thực chiến lược tăng trưởng dựa vào xuất tất yếu Trong q trình cơng nghiệp hố, đại hố đất nƣớc, Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VIII chủ trƣơng: “Xây dựng kinh tế mở, hội nhập với khu vực giới, hƣớng mạnh mẽ xuất khẩu, đồng thời thay nhập sản phẩm nƣớc sản xuất có hiệu quả” Hơn nữa, kinh nghiệm quốc tế cho thấy điều kiện đại, muốn tăng trƣởng nhanh, lâu bền, ổn định, cần tạo động lực mạnh tăng trƣởng xuất Các nƣớc Đông Nam Á vƣợt hẳn nhiều nƣớc khác có điểm xuất phát họ theo đuổi mơ hình tăng trƣởng dựa vào xuất nhiều năm liên tục Nhƣng ta phải thấy chiến lƣợc tăng trƣởng xuất đƣợc thực thi tăng trƣởng xuất hàng chế tạo Những điều nói trên, gợi ý quan trọng ngun tắc lựa chọn chiến lƣợc mơ hình cơng nghiệp hố cho quốc gia sau Tuy nhiên khơng nên quên so với thời đại “con rồng” trƣớc đây, điều kiện phát triển nƣớc sau nhƣ nƣớc ta, đặc biệt hồn cảnh quốc tế có nhiều biến đổi sâu sắc Đó lý để khẳng định tính đắn việc lựa chọn chiến lƣợc tăng trƣởng dựa vào xuất Đảng nhà nƣớc ta Chiến lƣợc tăng trƣởng dựa xuất mang tính quy luật tính quy luật quy định từ hai phía: yêu cầu khả thực Thứ nhất, đứng phía địi hỏi khách quan mà xét nƣớc ta thuộc nƣớc nghèo, nƣớc nông nghiệp lạc hậu, chƣa khỏi “xã hội truyền thống” để sang xã hội “văn minh cơng nghiệp” Do vậy, khách quan địi hỏi phải tiến hành tăng trƣởng dựa xuất Định hƣớng xuất lối thoát cho quốc gia thực cơng nghiệp hố, đại hố đất nƣớc, rút ngắn khoảng cách “tụt hậu” so với nƣớc khu vực giới Với nƣớc nhỏ, thị trƣờng hạn hẹp Để kinh tế hoạt động có hiệu quả, tăng trƣởng dung lƣợng thị trƣờng Một kinh tế hƣớng vào xuất tăng trƣởng nhanh sức gia tăng tổng cầu khơng bị bó hẹp khn khổ cầu nội địa Thứ hai, xét khả thực Chiến lƣợc cơng nghiệp hố hƣớng xuất khẩu, thực chất dựa lôgic kinh tế thị trƣờng điều kiện kinh tế giới vận động theo xu hƣớng tồn cầu hố Chiến lƣợc có nhiều quốc gia thực thu đƣợc thành cơng cho phép tận dụng tối đa lợi so sánh đất nƣớc hiệu kinh tế theo quy mô khả chiếm dụng vốn Hiệu kinh tế theo quy mô hay lợi suất tăng dần theo quy mơ có nghĩa hầu hết hàng hoá đƣợc sản xuất đắt sản xuất với khối lƣợng LUAN VAN CHAT LUONG download : add luanvanchat@agmail.com nhỏ trở lên rẻ quy mô sản xuất tăng lên Hiệu kinh tế theo quy mô quan trọng cho thƣơng mại quốc tế nƣớc nhỏ nhƣ Việt nam, phạm vi hàng hố mà theo họ có đƣợc quy mơ hiệu sản xuất bị giới hạn nhiều so với nƣớc lớn Điều cho thấy Việt nam mở rộng thƣơng mại quốc tế với nƣớc Khả chiếm dụng nguồn lực, lý chủ yếu việc hƣớng ngoại chỗ nƣớc có khả chiếm dụng khác nguồn lực, tức họ có nguồn cung cấp khác mà nhà kinh tế gọi “các yếu tố sản xuất” Với nguồn lực riêng lẻ tƣơng đối phong phú Việt nam việc sản xuất sản phẩm sử dụng nhiều loại nguồn lực rẻ Do đó, việc hƣớng tới xuất sản phẩm tất yếu Ngoài tất yếu việc chuyển sang chiến lƣợc hƣớng xuất khẩu, cịn tất yếu quan trọng khác vai trò quan trọng xuất phát triển kinh tế quốc dân II VAI TRÕ CỦA XUẤT KHẨU ĐỐI VỚI QUÁ TRÌNH PHÁT TRIỂN KINH TẾ ĐẤT NƢỚC Trong năm gần đây, kinh tế Việt nam có nhiều biến đổi sâu sắc tầm vĩ mô vi mô Đó thay đổi sách Đảng nhà nƣớc ta, chuyển từ chế tập trung sang chế thị trƣờng có điều tiết quản lý cuả nhà nƣớc Cùng với việc thực sách mở cửa việc bn bán quốc gia ngày phát triển Vì vậy, Đảng nhà nƣớc ta coi trọng hoạt động kinh tế đối ngoại đặc biệt hoạt động xuất Để hoạt động xuất đạt hiệu sản xuất nƣớc phải sản xuất sản phẩm mà giới cần thơng qua vạch đƣợc kế hoạch định hƣớng phát triển phù hợp với yêu cầu chung nƣớc giới Có nhƣ Việt nam sánh vai với nƣớc khu vực nƣớc giới Vì hoạt động xuất hoạt động cần thiết Xuất để đảm bảo kim ngạch nhập phục vụ cho q trình cơng nghiệp hoá, đại hoá đất nƣớc Mặt khác, xuất khai thác có hiệu lợi tuyệt đối, tƣơng đối đất nƣớc kích thích ngành kinh tế phát triển góp phần tăng tích luỹ vốn, mở rộng sản xuất, tăng thu nhập cho kinh tế, cải thiện bƣớc đời sống nhân dân Bởi khơng có ngoại tệ thu đƣợc từ hoạt động xuất sản xuất nƣớc gặp nhiều khó khăn, điều thể rõ chỗ khơng có ngoại tệ khơng có khả nhập máy móc thiết bị, nguyên liệu phục vụ cho sản xuất Kinh nghiệm thực tế cho thấy, nƣớc có nguồn dự trữ ngoại tệ lớn nhƣ Nhật Bản, Đài Loan, Singapore nƣớc có tỉ trọng xuất lớn giới Nhƣ việc dự trữ ngoại tệ cần thiết, đặc biệt Việt nam nguồn vốn nƣớc cịn hạn chế, trình độ phát triển chƣa LUAN VAN CHAT LUONG download : add luanvanchat@agmail.com cao, sản xuất vật chất nhiều yếu Hơn việc dự trũ ngoại tệ cịn giúp cho q trình ổn định giá nƣớc chống lạm phát quốc gia Bên cạnh đó, cịn thấy xuất góp phần khơng nhỏ vào việc giải cơng ăn việc làm cho ngƣời lao động Vì thông qua hoạt động xuất thu hút đƣợc hàng triệu lao động ngành sản xuất mặt hàng xuất khẩu, đặc biệt ngành công nghiệp nhẹ tiểu thủ cơng nghiệp, ngành địi hỏi ngƣời lao động phải có kỹ thuật khéo léo, chăm Chẳng hạn nhƣ năm gần đây, mặt hàng dệt may Việt nam đƣợc xuất sang Nhật Bản với số lƣợng đáng kể Trƣớc đây, Nhật Bản chủ yếu nhập nguyên liệu dệt may (vải sợi) nghiêng nhập quần áo may sẵn với yêu cầu cao chất lƣợng, mẫu mã, kiểu dáng màu sắc Từ việc thay đổi cấu mặt hàng tƣ ngƣời Nhật Bản giải phần số lao động ta ngành may Đồng thời với việc thu hút sử dụng lao động, hoạt động xuất có tác động tích cực tới trình độ tay nghề nhƣ nhận thức công việc công nhân làm hàng xuất Những sản phẩm mà thị trƣờng nƣớc ngồi u cầu mà ta có khả sản xuất đƣợc đƣa vào sản xuất cách nhanh chóng kịp thời Nhờ giải cơng ăn việc làm cho số ngƣời Mặt khác, thông qua hoạt động xuất góp phần thúc đẩy quan hệ đối ngoại với tất nƣớc nƣớc khu vực Đông Nam Á nhằm nâng cao uy tín Việt nam trƣờng quốc tế, thực tốt sách đối ngoại Đảng nhà nƣớc “Đa dạng hoá đa phƣơng hóa quan hệ kinh tế, tăng cƣờng hợp tác khu vực” Thật vậy, xét mặt hiệu tác dụng việc xuất vấn đề thiếu đƣợc nhập để tranh thủ tín dụng quốc tế Hiện điều kiện phát triển kinh tế đối ngoại xuất tạo thị trƣờng kích thích phát triển sản xuất nƣớc đặc biệt nông nghiệp cơng nghiệp chế xuất Qua xuất kích thích việc tăng suất lao động nâng cao chất lƣợng cải tiến cấu hàng hoá để cạnh tranh đƣợc với bạn hàng giới Khơng thế, việc xuất cịn cho phép mở rộng quy mơ sản xuất từ nhiều ngành nghề đời phục vụ cho xuất khẩu, gây phản ứng dây chuyền giúp ngành kinh tế khác phát triển, kết tăng tổng sản phẩm xã hội giúp cho kinh tế phát triển nhanh Chẳng hạn việc sản xuất gạo phát triển khơng ngành trồng lúa thực việc mở rộng diện tích đất canh tác, tăng vụ để tăng sản lƣợng gạo để xuất mà ngành khác nhƣ dệt bao đay để đựng gạo, ngành say sát, chăn ni phát triển theo Ngồi ra, vai trị xuất đƣợc thể thay đổi cấu ngành theo hƣớng sử dụng có hiệu lợi so sánh tƣơng đối đất nƣớc Trên thực tế cho thấy, quốc gia giới khơng tìm cách sản xuất tất chủng loại hàng hoá khả điều kiện LUAN VAN CHAT LUONG download : add luanvanchat@agmail.com có hạn Chính mà nguyên tắc “lợi so sánh” đƣợc áp dụng vào sản xuất nƣớc cơng nghiệp hố Ở Việt nam có nhiều tiềm để phát triển mặt hàng xuất khẩu, lực lƣợng lao động dồi có trình độ văn hố Kết hợp với nguồn tài nguyên đa dạng phong phú, thị trƣờng rộng lớn, vị trí địa lý thuận lợi cho việc phát triển kinh tế Nhƣng Việt nam nƣớc nghèo, thiếu vốn, kỹ thuật, thiếu nguyên vật liệu vật tƣ, thiếu thị trƣờng tiêu thụ, kết cấu hạ tầng yếu Do hoạt động xuất Việt nam chƣa phát triển mạnh mẽ, cần phải khai thác triệt để lợi để mang lại hiệu tốt Cùng với vai trò trên, hoạt động xuất cho phép tập trung lực sản xuất cho mặt hàng truyền thống đƣợc thị trƣờng giới ƣa chuộng hay mặt hàng tận dụng đƣợc nguyên liệu có sẵn nƣớc hay nƣớc khác khơng làm đƣợc làm đƣợc nhƣng giá thành cao Thực tế cho thấy năm gần mặt hàng may mặc, thủ công mỹ nghệ, gốm sứ, mây tre vốn có truyền thống xuất đƣợc khối lƣợng đáng kể chiếm lĩnh đƣợc thị trƣờng khu vực giới Ngoài xuất cịn có vai trị lớn tăng cƣờng hợp tác quốc tế nƣớc, nâng cao vị trí Việt nam trƣờng quốc tế Chẳng hạn nhƣ nhờ xuất dầu thô gạo đạt đến khối lƣợng lớn mà nhiều nƣớc muốn thiết lập quan hệ buôn bán đầu tƣ với nƣớc ta Nhƣ điều kiện nƣớc ta nay, việc đẩy mạnh xuất biện pháp hữu hiệu đồng thời hƣớng phát triển có tính chiến lƣợc III NHỮNG CĂN CỨ VÀ ĐIỀU KIỆN ĐỂ THỰC HIỆN CHIẾN LƢỢC TĂNG TRƢỞNG DỰA VÀO XUẤT KHẨU Những để xây dựng định hướng phát triển xuất Trên thực tế ta thấy, ngành sản xuất hay kinh doanh muốn thu đƣợc kết cao phải biết khai thác phát huy triệt để lợi sẵn có bên nhƣ bên cách đắn hợp lý Đối với hoạt động xuất Việt nam cần phải tận dụng nguồn tiềm để mang lại hiệu ngày cao 1.1 Những thuận lợi thách đố nước Thuận lợi: Về vị trí địa lý nƣớc ta nƣớc Đông Nam Á, nằm khu vực Châu Á - Thái Bình Dƣơng - khu vực đƣợc coi “năng động”, có tầm chiến lƣợc ngày quan trọng đời sống trị kinh tế giới Vị trí Việt nam nằm tuyến đƣờng giao lƣu hàng hải quốc tế từ nƣớc SNG, LUAN VAN CHAT LUONG download : add luanvanchat@agmail.com 10 Trung Quốc, Nhật Bản, Nam Triều Tiên sang nƣớc Nam Á, Trung Đơng Châu Phi Với vị trí thuận lợi nhƣ tạo điều kiện thuận lợi cho Việt nam tham gia vào phân công lao động quốc tế hợp tác với nƣớc khối ASEAN, khu vực nƣớc giới cách dễ dàng Mặt khác góp phần đẩy mạnh hoạt động thƣơng mại nói chung, đặc biệt hoạt động xuất nhập Khơng thế, Việt nam cịn có biển chạy dọc chiều dài đất nƣớc Nhất từ Phan Thiết trở vào cịn có cảng nƣớc sâu, khí hậu tốt, khơng có sƣơng mù, tàu bè nƣớc ngồi cập bến an tồn quanh năm Điều thuận lợi cho việc giao lƣu buôn bán nƣớc Mặt khác vận tải hàng không, khơng có nhiều sân bay, nhƣng có sân bay Tân Sơn Nhất nằm vị trí lý tƣởng cách thủ thành phố quan trọng vùng nhƣ Băng Cốc (Thái Lan), Gia-các-ta (Indonexia), Manila (Philippin) Thơng qua cho phép mở rộng quan hệ kinh tế đối ngoại, đặc biệt hoạt động kinh doanh xuất nhập Cùng với vị trí địa lý thuận lợi, nguồn tài nguyên thiên nhiên nƣớc ta nguồn tiềm góp phần vào việc đẩy mạnh hoạt động xuất Với diện tích đất đai nƣớc khoảng 360360 km2 có tới 50% đất dùng vào nơng nghiệp ngƣ nghiệp, thêm vào khí hậu nhiệt đới gió mùa, mƣa nắng điều hồ cho phép phát triển mặt hàng nông sản lâm sản xuất có hiệu kinh tế cao nhƣ gạo, cao su nông sản nhiệt đới Nƣớc ta lại có hệ thống sơng ngịi dày đặc giúp cho việc phát triển hệ thống giao thông đƣờng thuỷ tạo điều kiện phát huy mạnh cho việc vận chuyển hàng hoá xuất nhập nƣớc ta với nƣớc giới đƣợc dễ dàng hơn, thuận lợi chi phí thấp so với phƣơng tiện khác Về nguồn nhân lực, dân số Việt nam nguồn lực lớn, yếu tố số thúc đẩy trình phát triển kinh tế Với dân số gần 80 triệu dân, Việt nam thị trƣờng đáng kể, đối tƣợng quan tâm giới kinh doanh quốc tế Hơn nữa, Việt nam với tình hình trị - xã hội tƣơng đối ổn định, tốc độ tăng trƣởng kinh tế năm vừa qua đạt tỷ lệ cao so với nƣớc khu vực giới Cụ thể nhƣ năm 1995, tốc độ tăng trƣởng 9,5%; năm 1996 9,3%; năm 1997 9% Chúng ta có cải thiện liên tục tình hình kinh tế pháp luật sách thƣơng mại thơng thống Đó nhân tố tạo niềm tin sức hấp dẫn cho đối tác nƣớc Thách đố: Bên cạnh hội cịn gặp nhiều khó khăn nghiệp cơng nghiệp hố đất nƣớc Bởi xuất phát điểm thấp Thách thức gay gắt nguy “tụt hậu” xa kinh tế so với nhiều nƣớc khu vực giới Mỹ phƣơng tây tiếp tục mƣu toan LUAN VAN CHAT LUONG download : add luanvanchat@agmail.com 43 Nhà nước phải xây dựng hệ thống mặt hàng xuất chủ lực Mặc dù nhà nƣớc có sách đa dạng hoá mặt hàng xuất song việc xác định mặt hàng chủ lực việc quan trọng hàng chủ lực loại hàng chiếm vị trí định kim ngạch xuất khẩu, đồng thời phát huy đƣợc lợi thế, nguồn lực nƣớc Muốn phải: Xây dựng chiến lƣợc phát triển hàng xuất chủ lực phù hợp với tiềm địa phƣơng vùng lãnh thổ, chiến lƣợc mặt hàng xuất ngành, địa phƣơng phải đƣợc xây dựng tổng hợp thị trƣờng quốc tế, điều kiện tự nhiên, hiệu Chiến lƣợc phải đƣợc thực qn, khơng lợi ích trƣớc mắt mà thay đổi mục tiêu Chính sách chuyển dịch cấu hàng xuất theo hƣớng giảm xuất sản phẩm thô sơ chế, tăng tỉ trọng sản phẩm chế biến ngày sâu tinh cấu hàng xuất Nhằm ngày có nhiều giá trị gia tăng giá trị hàng xuất coi giải pháp cần thiết để có tốc độ tăng trƣởng kim ngạch xuất Nâng cao chất lƣợng hình thức sản phẩm xuất khẩu, xây dựng hoàn thiện hệ thống tiêu chuẩn hàng hoá xuất Việt nam đạt tiêu chuẩn quốc tế Phấn đấu tạo mặt hàng xuất chủ lực mang nhãn hiệu tín nhiệm Việt nam Sản phẩm xuất có mẫu mã, bao bì chất lƣợng tốt phải luôn áp dụng công nghệ vào việc sản xuất chế biến hàng xuất Gia công xuất Thông qua gia công xuất khẩu, khơng có điều kiện giải cơng ăn việc làm cho nhân dân mà cịn góp phần tăng thu nhập quốc dân, tăng nguồn thu ngoại tệ, thúc đẩy sở sản xuất nƣớc, nhanh chóng thích ứng với địi hỏi thị trƣờng giới Tạo điều kiện thâm nhập thị trƣờng nƣớc, khắc phục khó khăn thiếu nguyên liệu để sản xuất mặt hàng xuất Tranh thủ đƣợc vốn kỹ thuật nƣớc Để gia cơng xuất có hiệu qủa quan chức quản lý nhƣ Bộ thƣơng mại, Bộ tài chính, Tổng cục hải quan cần có quy định thống bảo đảm cho doanh nghiệp điều kiện thuận lợi việc thực hợp đồng gia công xuất với nƣớc ngồi, mặt khác có quản lý chặt chẽ nội dung định mức sử dụng nguyên phụ liệu, lý điều khoản hợp đồng, xử lý nguyên liệu thừa sau lý Phát huy vai trò hiệp hội ngành hàng, quan thƣơng mại nƣớc ngoài, quan quản lý liên quan có trao đổi, thơng tin khách hàng thị trƣờng để đảm bảo ổn định điều kiện gia công, hạn chế cạnh tranh không lành mạnh tạo hội cho khách hàng ép giá gia công doanh nghiệp nhận hàng gia công LUAN VAN CHAT LUONG download : add luanvanchat@agmail.com 44 Khuyến khích doanh nghiệp gia cơng hàng dệt may, giày thể thao, lắp ráp hàng khí, điện tử, dụng cụ thể thao, đồ chơi trẻ em Đặc biệt trọng đến gia cơng hàng hố có hàm lƣợng kỹ thuật cao Mở rộng tham gia gia công xuất địa phƣơng xa, thành phố lớn, thông qua việc hợp tác giúp đỡ vốn, thị trƣờng kỹ thuật doanh nghiệp lớn nhiều năm làm gia cơng hàng xuất Khuyến khích trƣờng hợp gia công theo phƣơng thức “mua đứt bán đoạn” coi hình thức đầu tƣ chế biến hàng xuất Chú ý đào tạo bồi dƣỡng nghiệp vụ chuyên môn, tay nghề, cho ngƣời lao động Lập khu chế xuất (KCX) Hiện theo quan niệm khu chế xuất khu vực công nghiệp tập trung chuyên sản xuất hàng xuất thực dịch vụ sản xuất hàng xuất Trong năm gần đây, nƣớc phát triển chuyển hƣớng mạnh mẽ kinh tế cách mở rộng cửa đón nhận đầu tƣ nƣớc ngồi Từ đời khu chế xuất - đƣợc coi biện pháp thu hút vốn đầu tƣ nƣớc ngồi Nhà nƣớc ta khuyến khích việc thành lập cơng ty liên doanh bên nƣớc ngồi bên việt nam để xây dựng kinh doanh kết cấu hạ tầng khu chế xuất KCX mang lại lợi ích thu hút đƣợc vốn cơng nghệ tăng cƣờng khả xuất chỗ, góp phần giải việc làm cho ngƣời lao động, góp phần làm cho kinh tế nƣớc chủ nhà hoà nhập với kinh tế giới nƣớc khu vực Để phát huy đƣợc lợi ích khu chế xuất phải cung cấp sở hạ tầng thông qua cho thuê bán thành phẩm nhƣ cung cấp điện, nƣớc, điện thoại dịch vụ khác Tổ chức trung tâm giao dịch thƣơng mại, dịch vụ ngân hàng, tín dụng, tổ chức hoạt động quảng cáo, tổ chức cung ứng tốt dịch vụ nhƣ khách sạn, lại, du lịch giải trí cho ngƣời nƣớc ngồi KCX Tăng cường công tác tiếp thị xuất Thực tế nhiều năm qua cho thấy hiểu biết cỏi thiếu thông tin thị trƣờng giới trở ngại hàng hoá xuất Việt nam LUAN VAN CHAT LUONG download : add luanvanchat@agmail.com 45 Để thực đƣợc công tác Marketing tốt cần phải tiếp tục mở tham gia triển lãm, hội chợ quốc tế tăng cƣờng tiếp xúc doanh nghiệp nƣớc mở rộng quảng cáo Muốn công tác tiếp thị hoạt động xuất nhập đƣợc thực tốt trƣớc hết phải nâng cao chất lƣợng hàng hoá xuất đồng thời phải có thơng tin nhạy bén kịp thời hàng xuất Đối với mặt hàng xuất chất lƣợng mẫu mã vấn đề quan trọng Có thể nói chất lƣợng hàng xuất nƣớc ta thấp thấp xa so với yêu cầu khách hàng Nguyên nhân tình trạng trình độ cơng nghệ trình độ lao động thấp Trong nhu cầu ngƣời tiêu dùng giới ngày “khó tính” địi hỏi cao - Mặt khác bao bì kiểu dáng mặt hàng xuất nƣớc ta lạc hậu thiếu khoa học tiếp thị Trên thực tế muốn bán hàng nhanh với khối lƣợng lớn bao bì chất lƣợng kiểu dáng phải đẹp, văn minh, lịch Bởi bao bì đẹp kích thích tính sẵn sàng mua ngƣời tiêu dùng Đồng thời đóng gói hợp lý kích thƣớc, khối lƣợng tạo tiện lợi dễ dàng vận chuyển hàng bán đƣợc nhanh nhiều bối cảnh thị trƣờng sơi động nhƣ hàng hố bạn hàng (ví dụ nhƣ Trung Quốc) có mặt nhiều thị trƣờng nƣớc ta Thực tế thân ngƣời Việt nam sùng bái hàng ngoại (bởi mẫu mã, bao bì ) chất lƣợng giá hàng nội không thua hàng ngoại Nhƣng hàng ngoại mẫu mã hình thức hào nhoáng rễ đánh lừa ngƣời tiêu dùng trình độ thấp Do để cạnh tranh đƣợc với hàng hoá thị trƣờng, bắt buộc doạnh nghiệp, đặc biệt ngƣời làm công tác Marketing phải cố gắng Với quy cách bền hơn, đẹp hơn, dễ hơn, rẻ tới mức ngƣời tiêu dùng phân vân việc lựa chọn Có nhƣ hàng hoá việt nam cạnh tranh đƣợc thị trƣờng Đầu tư cho xuất Trong kinh tế nƣớc ta nay, sản xuất nhỏ phổ biến, để tăng nhanh nguồn hàng xuất rào, tập trung, có chất lƣợng cao, đạt tiêu chuẩn quốc tế, phải xây dựng thêm nhiều sở sản xuất Muốn phải đầu tƣ Đầu tƣ biện pháp cần đƣợc ƣu tiên để gia tăng xuất Chúng ta phải coi trọng hiệu vốn đầu tƣ Để đầu tƣ vào sản xuất hàng hố xuất có hiệu trƣớc định đầu tƣ phải phân tích để thấy đƣợc cần thiết mức độ cần thiết phải đầu tƣ, quy mơ đầu tƣ hiệu đầu tƣ Để có sức thuyết phục cần thiết mức độ cần thiết khoản vốn đầu tƣ cần xác định cụ thể tiêu nhƣ nhu cầu thị trƣờng tại, dự báo nhu cầu thị trƣờng tƣơng lai, khả chiếm lĩnh thị trƣờng, khả cạnh tranh thị trƣờng Việc phân tích thị trƣờng nƣớc ngồi gặp nhiều khó khăn thiếu thơng tin trình độ học vấn Do trƣớc định dự án đầu tƣ cho sản xuất hàng xuất khẩu, ta cần tổ chức LUAN VAN CHAT LUONG download : add luanvanchat@agmail.com 46 tham quan tìm hiều khảo sát thị trƣờng, thị hiếu ngƣời tiêu dùng, tổ chức đối thoại đàm phán trực tiếp với nhà kinh doanh ngoại quốc Trong hoàn cảnh nƣớc ta nay, vốn đầu tƣ chƣa nhiều ta cần lƣu ý tới sở sản xuất địi hỏi vốn đầu tƣ khơng lớn, hiệu suất đầu tƣ tƣơng đối cao, thời gian xây dựng, mở rộng sở sản xuất thu hồi vốn tƣơng đối nhanh Để đảm bảo đƣợc hiệu kinh tế cao cần: Đầu tƣ đồng để tạo sản phẩm hồn chỉnh nhƣ nơng nghiệp trọng khâu sản xuất, vận chuyển chế biến, bảo quản, bao bì Trong cơng nghiệp cần trọng khâu sản xuất khâu phụ trợ Đầu tƣ vào sản xuất sản phẩm có dung lƣợng thị trƣờng lớn, ổn định nhằm thu hút đƣợc hiệu kinh tế theo quy mô Chúng ta cần đầu tƣ vào mặt hàng chủ lực nhƣ: gạo, rau quả, thịt chế biến, thuỷ sản, dâu tằm tơ, cao su, cà phê, chè, chế biến dầu khí, may mặc, da giầy hàng điện tử Để thu hút đƣợc vốn đầu tƣ cho phát triển nhƣ đầu tƣ cho xuất khẩu, việc huy động trƣớc hết phải tập trung khai thác tối đa nguồn vốn nƣớc, huy động tiền nhàn rỗi dân cƣ vào hoạt động đầu tƣ việc tạo lập thị trƣờng vốn, thị trƣờng chứng khốn, lập cơng ty cổ phần, khuyến khích gửi tiết kiệm Đồng thời phải coi trọng vốn đầu tƣ nƣớc bao gồm vốn đầu tƣ trực tiếp FDI hỗ trợ phát triển thức ODA Để thu hút nhiều có hiệu FDI, địi hỏi phải khắc phục khơng vƣớng mắc, cải thiện môi trƣờng đầu tƣ Thứ nhất, phải tiếp tục giảm thiểu thủ tục phiền hà đƣa đƣợc quy hoạch cụ thể rõ ràng với danh mục ƣu tiên gọi vốn đầu tƣ, phù hợp với định hƣớng phát triển đất nƣớc, ƣu tiên cho ngành hàng xuất Thứ hai, bổ xung hoàn thiện hệ thống pháp luật, khắc phục nhƣợc điểm thiếu quán không đồng làm ảnh hƣởng đến hoạt động đầu tƣ Thứ ba, tập chung vốn đầu tƣ Nhà nƣớc vốn ODA vào việc xây dựng sở hạ tầng nhƣ : đƣờng, trƣờng, sân bay, bến cảng, điện Thứ tư, kết hợp vốn nƣớc với vốn nƣớc thể thống nhất, đồng thời để tăng cƣờng khả tiếp nhận vốn FDI nhƣ vốn ODA phục vụ cho Công nghiệp hoá nhƣ cho chiến lƣợc hƣớng xuất khẩu, ta cần phải tạo đủ nguồn vốn đối ứng nƣớc LUAN VAN CHAT LUONG download : add luanvanchat@agmail.com 47 Các biện pháp tài tín dụng nhằm khuyến khích sản xuất đẩy mạnh sản xuất Để khuyến khích xuất khẩu, Chính phủ sử dụng nhiều biện pháp nhằm mở rộng xuất Biện pháp chủ yếu là: 6.1 Nhà nước đảm bảo tín dụng xuất Nhà nƣớc trực tiếp cho nƣớc ngồi vay tiền nhà nƣớc cấp tín dụng cho doanh nghiệp xuất nƣớc Nhà nƣớc trực tiếp cho nƣớc vay tiền với lãi xuất ƣu đãi để nƣớc vay sử dụng số tiền mua hàng nƣớc cho vay Hình thức giúp cho doanh nghiệp đẩy mạnh đƣợc xuất khẩu, giải đƣợc tình trạng dƣ thừa hàng hoá nƣớc Nhà nƣớc ta chƣa có vốn nƣớc ngồi vay với khối lƣợng lớn nhiên có điều kiện thực hình thức cấp tín dụng cách rộng rãi Nhà nƣớc cấp tín dụng cho doanh nghiệp xuất nƣớc Nhiều chƣơng trình phát triển xuất khơng thể thiếu đƣợc việc cấp tín dụng Chính phủ theo điều kiện ƣu đãi Các ngân hàng thƣờng hỗ trợ cho chƣơng trình xuất cách cung cấp tín dụng ngắn hạn giai đoạn trƣớc sau giao hàng Nhà nƣớc cấp lãi suất tín dụng xuất nên cấp theo lãi suất ƣu đãi thấp lãi suất thƣơng mại để ngƣời xuất bán đƣợc giá thấp có sức cạnh tranh thị trƣờng nƣớc ngồi Lãi suất thấp chi phí xuất giảm khả cạnh tranh hàng hố mạnh 6.2 Chính sách tỷ giá hối đối Tỷ giá hối đối sách tỷ giá hối đoái nhân tố quan trọng thực chiến lƣợc hƣớng ngoại, đẩy mạnh xuất ta biết tỷ giá hối đối thức khơng phải yếu tố ảnh hƣởng đến khả cạnh tranh nhà sản xuất nƣớc Vấn đề nhà xuất ngƣời cạnh tranh với hàng nhập có đƣợc hay khơng tỷ giá hối đối thức, đƣợc điều chỉnh theo lạm phát nƣớc lạm phát xảy kinh tế bạn hàng họ Một tỷ giá hối đối thức đƣợc điều chỉnh theo q trình lạm phát có liên quan gọi tỷ giá hối đoái thực tế Tỷ giá cho phép nhà xuất cạnh tranh cách thành công Dùng công thức sau để tính tỷ giá hối đối thực tế Tỷ giá hối đối thức × số giá nƣớc LUAN VAN CHAT LUONG download : add luanvanchat@agmail.com 48 Tỷ giá hối đoái thực tế = Chỉ số giá nƣớc ngồi Nếu tỷ giá hối đối thức cố định, số giá nƣớc tăng nên nhiều so với số giá nƣớc ngồi tỷ giá hối đoái tăng lên Kết chung tỷ giá hối đoái thực tế cao nhập tăng lên xuất khẩt giảm Nếu kinh tế phải giảm mức dự trữ ngoại hối xuống phải vay mƣợn nƣớc ngồi để trang trải tài Đối với nƣớc phát triển việc giảm mức ngoại hối vay mƣợn nƣớc ngồi khơng phải giải pháp tốt, lâu dài Biện pháp xử lý khơng ổn định tỷ giá hối đối thức tăng cƣờng kiểm sốt nhập Song việc kiểm soát nhập thƣờng dẫn đến nạn tham nhũng hối lộ Biện pháp tốt phá giá (điều chỉnh) tỷ giá hối đoái thực tế Giảm tỷ lệ lạm phát nƣớc đến mức khoảng thời gian dài để phục hồi đƣợc tỷ giá hối đoái thực tế Nhƣng phá giá (điều chỉnh) tỷ giá hối đối thực tế làm tăng giá nội địa hàng nhập Điều làm tăng giá sản phẩm sản xuất nƣớc Nó tạo sức ép đẻ tăng tiền cơng Tồn yếu tố làm tăng lạm phát nƣớc Lúc phải thực sách hỗ trợ nhƣ rút bớt khoản chi tiêu nhà nƣớc, đánh thuế, hạn chế tiền công, hạn chế cho vay ngân hàng Bên cạnh tỷ giá hối đối cịn chịu ảnh hƣởng thuế xuất thuế nhập Thuế nhập thuế xuất cao ảnh hƣởng tới việc xuất Lúc Chính phủ phải thực biện pháp hỗ trợ nhƣ trƣờng hợp phá giá tỷ giá hối đoái thực tế Hơn nƣớc ta thành lập thị trƣờng chứng khán tập chung mà diễn hoạt động mua bán tiền tệ, gọi thị trƣờng hối đoái phức tạp, đa dạng Do để tránh rủi biến động tiền tệ kinh doanh xuất nhập khẩu, ngƣời ta thƣờng dùng ngoại tệ thời hạn thị trƣờng hối đoái để đảm bảo cho việc toán ngoại tệ thị trƣờng xuất nhập hàng hố Các doanh nghiệp xuất phải ln quan tâm đến vấn đề kinh doanh ngoại tệ chủ động kinh doanh xuất nhập phải theo dõi thƣờng xuyên tỷ giá hối đoái, tiền tệ biến động nhƣ nào, lãi xuất nƣớc quốc tế 6.3 Trợ cấp xuất Là ƣu đãi tài mà nhà nƣớc dành cho doanh nghiệp làm hàng xuất Nhà nƣớc trợ cấp trực tiếp trợ cấp gián tiếp LUAN VAN CHAT LUONG download : add luanvanchat@agmail.com 49 Trợ cấp trực tiếp nhƣ nhà nƣớc áp dụng thuế suất ƣu đãi hàng xuất khẩu, miễn giảm thuế nhà xuất Nhà nƣớc cho nhà xuất đƣợc hƣởng giá ƣu đãi cho đầu vào sản xuất hàng xuất nhƣ điện, nƣớc, vận tải, thông tin liên lạc, trợ giá xuất Trợ cấp gián tiếp nhƣ nhà nƣớc tài trợ cho dịch vụ quảng cáo, triển lãm, hội trợ, đào tạo chuyên gia xuất 6.4 Miễn thuế, giảm thuế hoàn lại thuế Để khuyến khích xuất khẩu, nhà nƣớc quy định việc miễn giảm hoàn lại thuế cho doanh nghiệp xuất khẩu, sản xuất hàng xuất Nhà nƣớc quy định việc miễn giảm hoàn lại thuế cho doamh nghiệp xuất khẩu, sản xuất hàng xuất Theo luật thuế nhà nƣớc ta, hàng hố sau đƣợc miễn giảm, hồn lại thuế Hàng xuất đƣợc miễn thuế: hàng xuất trả nợ nƣớc ngồi Chính phủ Hàng xuất khẩu, nhập đƣợc xét miễn thuế để khuyến khích xuất gồm: Hàng vật tƣ nguyên liệu nhập để gia cơng cho nƣớc ngồi xuất theo hợp đồng gia cơng cho nƣớc ngồi Hàng xuất doanh nghiệp có vốn đầu tƣ nƣớc ngồi bên nƣớc hợp tác kinh doanh Hàng đƣợc xét hoàn thuế gồm: hàng kê khai nộp thuế nhƣng thực tế không xuất thực tế xuất Hàng vật tƣ, nguyên liệu nhập để sản xuất hàng xuất đƣợc hoàn thuế tƣơng ứng với tỷ lệ xuất thành phẩm Hàng nhập để tái xuất, tạm xuất để tái nhập để dự hội trợ triển lãm Biện pháp thể chế tổ chức quản lý hoạt động xuất Nhà nƣớc đóng vai trị định nghiệp cơng nghiệp hố đất nƣớc Muốn thực chiến lƣợc tăng trƣởng dựa vào xuất nhà nƣớc tạo điều kiện thuận lợi cho xuất Nhà nƣớc phải chủ động định hƣớng,tạo môi trƣờng hành pháp lý, kinh tế sử dụng hiệu biện pháp, cơng cụ hành nhƣ biện pháp cơng cụ kinh tế Phải tăng cƣờng vai trị quản lý nhà nƣớc thƣơng mại, quản lý xuất nhập Các ngành, sơ sản xuất kinh doanh hàng xuất phải đổi công nghệ, tiếp thu kỹ thuật mới, phát huy lợi nƣớc sau Nhà nƣớc, đặc biệt Bộ thƣơng mại, Tổng cục hải quan phải chủ động phát xử lý mâu thuẫn nẩy sinh trình thực chiến lƣợc hƣớng xuất khẩu, kịp thời điều chỉnh bất cập sách thể chế thƣơng mại LUAN VAN CHAT LUONG download : add luanvanchat@agmail.com 50 Nhà nƣớc lập viện nghiên cứu cung cấp thông tin cho nhà xuất Đào tạo cán chuyên gia giúp nhà xuất lập quan nhà nƣớc nƣớc để nghiên cứu chỗ tình hình thị trƣờng hàng hố, thƣơng nhân sách Chính phủ nƣớc sở Phải đào tạo cán bộ, trình độ ngƣời lao động chiến lƣợc ngƣời trung tâm chiến lƣợc phát triển kinh tế - xã hội nói chung chiến lƣợc tăng trƣởng dựa vào xuất nói riêng Nhà nƣớc đứng ký kết hiệp định thƣơng mại, hiệp định hợp tác kỹ thuật, vay nợ, viện trợ Nhà nƣớc chủ động huy động vốn đầu tƣ cho doanh nghiệp nhà nƣớc để đẩy mạnh sản xuất số mặt hàng xuất có lợi III MỘT SỐ Ý KIẾN ĐỀ XUẤT Nhà nước nên ổn định chích sách xuất nhập lâu dài Hoạt động xuất nhập hoạt động kinh doanh mang nhiều nét đặc biệt không gian, thời gian, giá cả, nhƣ phƣơng thức tốn Những đặc điểm địi hỏi sách xuất nhập quốc gia phải ổn định thời gian định Có nhƣ doanh nghiệp xuất yên tâm có điều kiện tìm nguồn hàng, bạn hàng ký kết thực hợp đồng kinh doanh Giảm bớt quan trung gian quản lý xuất nhập Hiện nay, hệ thống quan quản lý xuất nhập từ trung ƣơng đến địa phƣơng phức tạp, chồng chất Nhiều buộc doanh nghiệp phải tuân theo quy định mà nhiều bị chồng chéo Do vậy, Chính phủ nên giảm bớt thủ tục xuất nhập hàng hố Ví dụ nhƣ nay, thủ tục kiểm tra hồ sơ tính thuế hải quan theo quy định ngày nhƣng thực tế phải làm - ngày Đối với mặt hàng tiêu dùng thực phẩm cần giảm bớt trung gian Cho phép doanh nghiệp sản xuất đƣợc giao dịch trực tiếp với mạng lƣới siêu thị nƣớc để sản xuất theo đơn đặt hàng phù hợp với mẫu mã thị trƣờng yêu cầu Từng bƣớc tiến tới bãi bỏ dần quan chủ quản, chế độ quan chủ quản mang tính chất hành bao cấp cũ khơng đáp ứng đƣợc địi hỏi phát triển xuất giai đoạn Các doanh nghiệp thực thể xã hội, họ chịu trách nhiệm trƣớc pháp luật làm nghĩa vụ đầy đủ với nhà nƣớc Huỷ bỏ chế độ chuyên ngành Mỗi doanh nghiệp đƣợc quyền xuất nhập có quyền kinh doanh mặt hàng nhập khẩu, xuất miễn họ thực theo pháp luật quy định nhà nƣớc (trừ mặt hàng cấm nhập, cấm xuất) LUAN VAN CHAT LUONG download : add luanvanchat@agmail.com 51 Quy định điều luật chống phá giá Việt nam đà phát triển, có nhiều công ty trách nhiệm hữu hạn, doanh nghiệp tƣ nhân đƣợc thành lập với số vốn 100% nƣớc ngồi xuất văn phịng đại diện tập đồn kinh tế Vì vậy, cạnh tranh yếu tố tất nhiên nhƣng để cạnh tranh lành mạnh, để bảo trợ sản xuất nƣớc Chính phủ nên quy định mức giá tối thiểu nhằm ngăn chặn tình trạng phá giá thơng tin thị trƣờng không đƣợc cập nhật đầy đủ Thành lập trung tâm thông tin pháp luật quốc tế Trung tâm giúp cho doanh nghiệp nắm vững luật thƣơng mại quốc tế hành nhanh chóng, nắm bắt đƣợc thay đổi luật Đầu tƣ sở vật chất, cải cách phƣơng thức hoạt động phịng thơng tin thƣơng mại,của Bộ thƣơng mại để từ cung cấp cho doanh nghiệp xuất nhập trực tiếp thông tin tình hình biến động giá hàng hoá Nhà nước nên thành lập ngân hàng xuất nhập Việt nam Để đẩy mạnh tiến trình cơng nghiệp hố hƣơng xuất ngồi việc có chiến lƣợc xuất khẩu, có sách trợ giá, tạo lợi nhuận khuyến khích nhà sản xuất có “đầu cơ”, bảo trợ nhà nƣớc cho doanh nghiệp xuất nhập khẩu, cần có đƣờng lối sách đắn ngân hàng cho ngân hàng Việt nam phát huy đƣợc vai trò “bà đỡ” cho kinh tế Hiện có Ngân hàng Ngoại thƣơng Việt nam, Ngân hàng Thƣơng mại, Ngân hàng Thƣơng mại cổ phần xuất nhập EXIMBANK, song ngân hàng bị hạn chế vốn, trình độ cơng nghệ, nghiệp vụ, chƣa phục vụ đắc lực đƣợc cho doanh nghiệp xuất nhập Việt nam Với mục đích hỗ trợ nguồn vốn cho xuất khẩu, bảo hiểm tín dụng cho ngân hàng, doanh nghiệp tham gia tài trợ xuất hầu hết nƣớc giới có quan tài trợ bảo hiểm tín dụng xuất nhập dƣới hình thức ngân hàng nhƣ ngân hàng xuất nhập EXIMBANK Ngân hàng XNK Trung Quốc (CHINA EXIMBANK) Ngân hàng XNK Nhật Bản, ngân hàng XNK Triều Tiên Các tổ chức có chung mục đích thúc đẩy xuất hàng hoá cho quốc gia dựa lý thuyết lợi so sánh thâm nhập thêm thị trƣờng Khơng nằm ngồi mục đích trên, Việt nam nên thành lập ngân hàng chuyên doanh lấy tên ngân hàng XNK Việt Nam Có nhƣ vậy, đƣợc đơi chân mình, thực đƣợc bảo hộ cho ngân hàng nội địa, phục vụ nghiệp cơng nghiệp hố hƣớng xuất phát huy đƣợc lợi so sánh, đẩy nhanh tiến trình hội nhập Việt nam với nƣớc khu vực giới LUAN VAN CHAT LUONG download : add luanvanchat@agmail.com 52 Thực sách đa lãi suất Để khuyến khích xuất đồng thời hạn chế nhập mặt hàng chƣa thiết yếu, áp dụng lãi suất vốn vay cho xuất 50% mức lãi suất vốn vay cho nhập (việc Hàn Quốc Đài Loan làm thời kỳ đầu phát triển) Nâng cao chất lượng hàng hoá xuất Bằng cách kiểm tra bắt buộc chất lƣợng số mặt hàng có kim ngạch xuất lớn Các cơng ty không đạt tiêu chuẩn không đƣợc phép xuất Các cơng ty có số điểm điểm tiêu chuẩn đƣợc chia thành ba loại Loại đƣợc phép xuất mà khơng bị kiểm tra hàng hố, bị tra hệ thống chất lƣợng năm lần Loại hai bị tra năm hai lần bị kiểm tra đột xuất lần 30 chuyến hàng Loại ba phải tra chất lƣợng - lần năm 15 chuyến hàng bị kiểm tra lần Khuyến khích sơ sản xuất hàng xuất đăng ký áp dụng ISO 9000 (International Standard Organization) Tổ chức bình chọn, khen thưởng mặt hàng chất lượng cao Hàng năm nhà nƣớc tổ chức tổng kết tổ chức ngày hội để biểu dƣơng, khen thƣởng điển hình, ngành, doanh nghiệp xuất giỏi Nhà nƣớc cấp khen, thƣởng vật chất, đƣa vào danh sách TOPTEN hàng năm Từ có sách ƣu tiên nhập doanh nghiệp làm tốt việc xuất Tổ chức lại doanh nghiệp nhà nước lĩnh vực kinh doanh xuất nhập Theo hƣớng thành lập tổng công ty, tập đồn mạnh, thực cổ phần hố, bƣớc tạo tên tuổi thị trƣờng giới, tiến tới nhãn mác hàng hoá Việt nam đƣợc giới biết đến thừa nhận Các công ty mạnh phải đƣợc mở chi nhánh nƣớc để phục vụ công tác Marketing 10 Tăng cường hoạt động quan thường vụ nước Chú trọng công tác đào tạo cán quản lý cán kinh doanh cho ngành ngoại thƣơng LUAN VAN CHAT LUONG download : add luanvanchat@agmail.com 53 KẾT LUẬN Trong tiến khoa học kỹ thuật công nghệ giới phát triển với tốc độ chóng mặt, Việt nam phải làm nhƣ để nhanh chóng hồ nhập vào kinh tế giới ngày sôi động Đảng Chính phủ nƣớc ta xác định: thực bƣớc chuyển với cơng cơng nghiệp hố đại hoá đất nƣớc Việt nam phải nỗ lực cố gắng đem hết khả tiềm tàng để thực mục tiêu Hội nhập với kinh tế khu vực giới yêu cầu tất yếu khách quan phát triển kinh tế nƣớc nhƣ toàn giới Nhƣng nƣớc ta “hội nhập” điều kiện kinh tế đất nƣớc chƣa phát triển nên cần có bƣớc chiến lƣợc kinh tế phù hợp với giai đoạn phát triển Hơn 10 năm qua thực thành cơng chƣơng trình kinh tế nhà nƣớc đề Chúng ta có đủ lƣơng thực tiêu dùng xuất khẩu, đáp ứng nhu cầu ngày cao, nhu cầu hàng tiêu dùng nhân dân Kim nghạch xuất tăng đáng kể, kinh tế ổn định, tỷ lệ lạm phát giữ mức thấp Bƣớc vào giai đoạn công nghiệp hoá đại hoá, yêu cầu phải nâng cao chất lƣợng tăng trƣởng kinh tế Một mục tiêu tăng trƣởng hƣớng mạnh vào xuất Hơn nữa, nƣớc sau, việc học hỏi kinh nghiệm nƣớc trƣớc, áp dụng vào điều kiện thực tế Việt nam hoàn cảnh quốc tế nhằm sử dụng tốt hội quốc tế để phát triển kinh tế đất nƣớc theo mục tiêu định cần thiết Chúng ta hy vọng Việt nam đạt đƣợc thành tựu kinh tế lớn tƣơng lai vƣơn lên trở thành rồng Châu Á Hà nội - 1998 LUAN VAN CHAT LUONG download : add luanvanchat@agmail.com 54 TÀI LIỆU THAM KHẢO * Sách: Bộ kế hoạch đầu tư - viện chiến lược phát triển: “ Cơng nghiệp hố chiến lƣợc tăng trƣởng dựa xuất khẩu” - NXB Chính trị quốc gia 1997 Bùi xuân Lưu: “ giáo trình kinh tế ngoại thƣơng “ NXB giáo dục Trƣờng Đại học ngoại thƣơng - 1995 Đinh xuân Trình Nguyễn Duy Bột: “ Thƣơng mại quốc tế ” NXB thống kê Hà nội - 1993 Lê xuân Trinh: “ kinh tế xã hội việt nam 2000 mục tiêu phƣơng hƣớng giải pháp” Lê minh Tâm: “ Hƣớng phát triển thị trƣờng xuất nhập từ năm 1996 -2000 “ - Vụ kế hoạch đầu tƣ Trung tâm thông tin - 7-1996 Võ Thu: “ kinh tế đối ngoại “ NXB thống kê 1994 Vũ ngọc Thanh: “ Chính sách thuế kế hoạch năm 1996 - 2000 “ - Bộ kế hoạch đầu tƣ - Trung tâm thông tin Hà nội -5 -1996 Văn kiện đại hội VIII - Nghị TW khoá VIII * Tạp chí (các số có liên quan): Thƣơng mại Con số kiện Thời báo kinh tế Việt Nam Kinh tế phát triển Nghiên cứu kinh tế Phát triển kinh tế LUAN VAN CHAT LUONG download : add luanvanchat@agmail.com 55 MỤC LỤC LỜI NÓI ĐẦU Lỗi! Không tìm thấy nguồn tham chiếu CHƢƠNG I TỔNG QUAN CHIẾN LƢỢC TĂNG TRƢỞNG DỰA VÀO XUẤT KHẨUTỔNG QUAN CHIẾN LƯỢC TĂNG TRƯỞNG DỰA I Tính tất yếu chiến lược.I TÍNH TẤT YẾU CỦA CHIẾN LƯỢC Từ cách tiếp cận cơng nghiệp hố Từ cách tiếp cận cơng nghiệp hố Xu hƣớng chiến lƣợc thƣơng mại nƣớc.2 Xu hướng chiến lược 2.1 Sản xuất thay hàng nhập khẩu.2.1 Sản xuất thay hàng nhập 2.2 Chiến lược hướng xuất .2.2 Chiến lƣợc hƣớng xuất Việt nam thực chiến lƣợc tăng trƣởng dựa vào xuất tất yếu Việt nam thực chiến lược tăng trưởng dựa vào xuất tất yếu II Vai trò xuất trình phát triển kinh tế đất nước.II VAI T III Những điều kiện để thực chiến lược tăng trưởng dựa vào xuất khẩu.III NHỮNG CĂN CỨ VÀ ĐIỀU KIỆN ĐỂ THỰC HIỆN Những để xây dựng định hƣớng phát triển xuất khẩu.1 Những để xây 1.1 Những thuận lợi thách đố nước.1.1 Những thuận lợi thách đố 1.2 Những nhân tố quốc tế khu vực.1.2 Những nhân tố quốc tế khu vực Điều kiện để thực chiến lƣợc tăng trƣởng dựa vào xuất khẩu.2 Điều kiện để thự CHƢƠNG II CHÍNH SÁCH TRONG CHIẾN LƢỢC THÖC ĐẨY XUẤT KHẨU .XUẤT KHẨU I Mục tiêu chiến lược.I MỤC TIÊU CỦA CHIẾN LƯỢC TĂNG TRƯ II Chính sách phát triển thúc đẩy xuất Việt nam.II CHÍNH SÁCH PH Chính sách chuyển dịch cấu hàng xuất khẩu.1 Chính sách chuyển dịch cấu hà Chính sách gắn sản xuất với xuất khẩu.2 Chính sách gắn sản xuất với xuất Chính sách mở cửa thị trƣờng Chính sách mở cửa thị trường Chính sách đầu tƣ ngồi nƣớc.4 Chính sách đầu tư nước Đổi công cụ thể chế quản lý xuất khẩu.5 Đổi công cụ thể chế 5.1 Thuế xuất 5.1 Thuế xuất 5.2 Hạn ngạch xuất 5.2 Hạn ngạch xuất 5.3 Giấy phép xuất khẩu: 5.3 Giấy phép xuất khẩu: 5.4 Thủ tục hải quan - Xuất hàng hoá.5.4 Thủ tục hải quan - Xuất hàng 5.5 Quản lý ngoại tệ 5.5 Quản lý ngoại tệ 5.6 Tỉ giá hối đoái 5.6 Tỉ giá hối đối Chính sách khuyến khích hỗ trợ doanh nghiệp sản xuất hàng xuất khẩu.6 Chính sách khuyến khích hỗ trợ doanh nghiệp sản xuất hàng xuất Đào tạo bồi dƣỡng đội ngũ cán quản lý hoạt động xuất nhập khẩu.7 Đào tạo v Tham gia tổ chức kinh tế giới.8 Tham gia tổ chức kinh tế giới CHƢƠNG III TÌNH HÌNH XUẤT KHẨU CỦA VIỆT NAM TRONG THỜI GIAN QUA TRONG THỜI GIAN QUA I tình hình xuất việt nam từ 1986 đến nayI TÌNH HÌNH XUẤT KH LUAN VAN CHAT LUONG download : add luanvanchat@agmail.com 56 Tốc độ cấu hàng xuất Tốc độ cấu hàng xuất Ngành hàng xuất Việt Nam thời gian qua2 Ngành hàng xuất củ Thị trƣờng xuất Việt Nam Thị trường xuất Việt Nam Đầu tƣ nƣớc vào Việt Nam Đầu tư nước vào Việt Nam II Những thành tựu đạt vấn đề tồn việc thực chiến lược tăng trưởng dựa vào xuất khẩu.II NHỮNG THÀNH TỰU ĐẠ Những thành tựu Những thành tựu Những vấn đề tồn Những vấn đề tồn CHƢƠNG IV MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM ĐẨY MẠNH QUÁ TRÌNH THỰC HIỆN CHIẾN LƢỢC TĂNG TRƢỞNG DỰA VÀO XUẤT KHẨUMỘT SỐ I Định hướng phát triển xuất giai đoạn 1996 - 2000 Việt nam.I ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN XUẤT KHẨU TRONG GIAI ĐO Định hƣớng kim ngạch xuất từ đến năm 2000.1 Định hướng kim ngạch xu Cơ cấu xuất theo nhóm hàng, ngành hàng.2 Cơ cấu xuất theo nhóm hàng Dự báo cấu hàng xuất Việt nam theo thị trƣờng.3 Dự báo cấu hàng xuất II Những biện pháp đẩy mạnh hỗ trợ xuất khẩu.II NHỮNG BIỆN PHÁP Nhà nƣớc phải xây dựng hệ thống mặt hàng xuất chủ lực.1 Nhà nước phải Gia công xuất Gia công xuất Lập khu chế xuất (KCX) Lập khu chế xuất (KCX) Tăng cƣờng công tác tiếp thị xuất khẩu.4 Tăng cường công tác tiếp thị xuất Đầu tƣ cho xuất Đầu tư cho xuất Các biện pháp tài tín dụng nhằm khuyến khích sản xuất đẩy mạnh sản xuất.6 Các biện pháp tài tín dụng nhằm khuyến khích sản xuất đẩy mạnh 6.1 Nhà nước đảm bảo tín dụng xuất khẩu.6.1 Nhà nƣớc đảm bảo tín dụng xuất khẩ 6.2 Chính sách tỷ giá hối đối 6.2 Chính sách tỷ giá hối đối 6.3 Trợ cấp xuất 6.3 Trợ cấp xuất 6.4 Miễn thuế, giảm thuế hoàn lại thuế.6.4 Miễn thuế, giảm thuế hoàn lại thu Biện pháp thể chế tổ chức quản lý hoạt động xuất khẩu.7 Biện pháp thể chế tổ III Một số ý kiến đề xuất III MỘT SỐ Ý KIẾN ĐỀ XUẤT Nhà nƣớc nên ổn định chích sách xuất nhập lâu dài.1 Nhà nước nên ổn đ Giảm bớt quan trung gian quản lý xuất nhập khẩu.2 Giảm bớt q Quy định điều luật chống phá giá Quy định điều luật chống phá giá Thành lập trung tâm thông tin pháp luật quốc tế.4 Thành lập trung tâm thông tin ph Nhà nƣớc nên thành lập ngân hàng xuất nhập Việt nam.5 Nhà nước nên thành Thực sách đa lãi suất Thực sách đa lãi suất Nâng cao chất lƣợng hàng hoá xuất khẩu.7 Nâng cao chất lượng hàng hố xuất khẩ Tổ chức bình chọn, khen thƣởng mặt hàng chất lƣợng cao.8 Tổ chức Tổ chức lại doanh nghiệp nhà nƣớc lĩnh vực kinh doanh xuất nhập khẩu.9 Tổ chức lại doanh nghiệp nhà nước lĩnh vực kinh doanh xuất n 10 Tăng cƣờng hoạt động quan thƣờng vụ nƣớc ngoài.10 Tăng cường hoạt đ KẾT LUẬN KẾT LUẬN TÀI LIỆU THAM KHẢO .TÀI LIỆU THAM KHẢO MỤC LỤC MỤC LỤC LUAN VAN CHAT LUONG download : add luanvanchat@agmail.com 57 LUAN VAN CHAT LUONG download : add luanvanchat@agmail.com ... nhạch xuất Việt Nam tăng nhanh Năm 1988, năm sau thực chế chuyển sang kinh tế thị trƣờng, khối lƣợng xuất tăng 80% so với năm 1987 Bắt đầu từ đó, Việt Nam trì mức tăng xuất bình quân 20% năm Hoạt... Trong năm 1991 - 1995 tốc độ tăng xuất bình quân 20% năm, nhập tăng 22% năm Kim ngạch xuất tính theo bình quân đầu ngƣời tăng qua năm (năm 1991 30USD/ngƣời /năm, năm 1995 73USD/ngƣời /năm, năm 1996... HÌNH XUẤT KHẨU CỦA VIỆT NAM TỪ 1986 ĐẾN NAY Tốc độ cấu hàng xuất Có thể nói thơng qua cấu ngành hàng xuất ngƣời ta đánh giá trình độ tính hiệu xuất Tuỳ theo nƣớc mà ngƣời ta phân hàng hoá xuất vào