Lý luận chung
Một số vấn đề trò chơi dân gian của trẻ mầm non 5 - 6 tuổi
Trò chơi dân gian là hoạt động đặc trưng của xã hội loài người, được sáng tạo từ thực tiễn cuộc sống và lưu truyền qua nhiều thế hệ Những trò chơi này không ngừng được cải biên và bổ sung để phù hợp với từng vùng miền và thời điểm, nhằm đáp ứng nhu cầu vui chơi giải trí, giao lưu văn hóa, cũng như phát triển thể chất và tinh thần của con người.
2.1.2 Đặc điểm của trò chơi dân gian
Trò chơi dân gian xưa đóng vai trò quan trọng trong việc giáo dục và phát triển nhân cách cũng như thể chất cho trẻ nhỏ Những trò chơi này thường xuất phát từ việc trẻ em bắt chước hành vi của người lớn hoặc được truyền dạy từ thế hệ này sang thế hệ khác Nhờ đó, các trò chơi dân gian trở thành một di sản văn hóa quý báu của dân tộc, góp phần gìn giữ bản sắc văn hóa và hình thành giá trị cho thế hệ mai sau.
Trò chơi dân gian trẻ em có những đặc điểm nổi bật như tính đơn giản, dễ chơi và phổ biến rộng rãi, không bị ràng buộc về số lượng, không gian và thời gian Chúng có thể được tổ chức ở bất kỳ đâu, từ gia đình, trường học đến đường làng Tùy thuộc vào không gian, trẻ em có thể tham gia vào các trò chơi như ô ăn quan, cờ, đá cầu, hay cướp cờ Những hoạt động này không chỉ mang lại niềm vui mà còn giúp trẻ rèn luyện thể chất và thể hiện khát khao chiến thắng trong mỗi đứa trẻ.
2.1.3 Phân loại trò chơi dân gian
Việt Nam có một kho tàng trò chơi dân gian phong phú dành cho trẻ em, với sự đa dạng về thể loại và số lượng Những trò chơi này không chỉ mang tính giải trí mà còn giúp trẻ em phát triển kỹ năng xã hội và thể chất Trò chơi dân gian được phân loại thành nhiều nhóm khác nhau, phản ánh văn hóa và truyền thống của đất nước.
Trò chơi vận động cho trẻ em bao gồm các hoạt động như chạy, nhảy và các trò chơi như "Bịt mắt bắt dê" hay "Rồng rắn lên mây" Những trò chơi này thường diễn ra ngoài trời, giúp trẻ tiếp xúc với thiên nhiên, tăng cường sức khỏe và phát triển các tố chất thể lực.
Trò chơi trí tuệ là những hoạt động giúp trẻ phát triển khả năng quan sát và tính toán Thông qua các bài đồng dao, trẻ em có cơ hội ngồi bên nhau, hát và giao tiếp để khám phá thế giới xung quanh Những trò chơi này không chỉ giúp trẻ hiểu biết về con người và thiên nhiên mà còn cung cấp tri thức về cuộc sống Một ví dụ điển hình là trò chơi "Ô ăn quan", giúp trẻ rèn luyện kỹ năng tính toán và phát triển trí tuệ.
Trẻ em có thể tự tay làm đồ chơi từ vật liệu tự nhiên như lá dừa, lá chuối và cọng rơm, giúp phát triển kỹ năng khéo léo, trí tưởng tượng và óc sáng tạo Những hoạt động này không chỉ mang lại niềm vui mà còn khơi dậy khiếu thẩm mỹ cần thiết cho cuộc sống và lao động sau này.
Trò chơi mô phỏng là hoạt động mà trẻ em bắt chước các sinh hoạt hàng ngày của người lớn như cày ruộng và nấu ăn, giúp phát huy trí tưởng tượng phong phú của trẻ Trong những trò chơi này, một chiếc lá có thể trở thành món ăn ngon, và một chiếc vỏ hến có thể được xem như nồi hay bát Qua việc hóa thân thành những người lớn mà trẻ yêu thích, trẻ em không chỉ vui chơi mà còn học hỏi về các mối quan hệ xã hội và cách ứng xử giữa con người với nhau.
2.1.4 Cách tổ chức, tiến hành trò chơi dân gian
Khi tổ chức trò chơi dân gian cho trẻ mẫu giáo lớn, cần lưu ý một số vấn đề quan trọng Đầu tiên, việc lựa chọn trò chơi phải dựa trên các tiêu chí phù hợp với độ tuổi và khả năng của trẻ Đồng thời, các trò chơi cần đảm bảo tính an toàn, dễ hiểu và thú vị để thu hút sự tham gia của trẻ Cuối cùng, việc chuẩn bị không gian và dụng cụ cần thiết cũng là yếu tố quan trọng để tạo điều kiện cho trẻ em có những trải nghiệm vui vẻ và bổ ích.
- Lựa chọn các trò chơi dân gian phù hợp với lứa tuổi của trẻ.
+ Trò chơi không quá đơn giản nhưng cũng không quá phức tạp.
+ Đồ dùng đồ chơi phục vụ cho trò chơi dễ kiếm, dễ tìm.
+ Giúp củng cố tư duy, ngôn ngữ, vận động, kỹ năng cho trẻ.
+ Gây được hứng thú, thu hút sự chú ý của trẻ.
+ Có sự tham gia của tập thể lớp hoặc nhóm trẻ trong lớp.
Từ những tiêu chí trên, chúng tôi đã lựa chọn các trò chơi sau cho trẻ lớp MGL:
“Thả đỉa ba ba”, “Ô ăn quan”, “Chuyền thẻ”, “Hát chuyền sỏi”, “Trốn tìm”, “Đếm sao”, “Kéo co”, “Rồng rắn lên mây”, “Chồng đống chồng đe”, “Trồng nụ trồng hoa”,
Chuẩn bị đồ dùng cho các trò chơi dân gian là rất quan trọng, vì chúng không chỉ đa dạng mà còn phong phú, phản ánh tính đặc trưng của từng trò chơi Những đồ dùng này được thiết kế dựa trên cách chơi và luật chơi riêng biệt, giúp mang lại trải nghiệm thú vị cho người chơi.
Mỗi trò chơi dân gian có một hoặc nhiều loại đồ dùng đồ chơi tương ứng mà thiếu nó thì trò chơi không thể tiến hành được.
Trò chơi "Chơi chuyền" cần 10 que chuyền và một đồ vật hình cầu như bóng hoặc quả bưởi non Trong khi đó, trò "Ném còn" không thể thiếu quả còn, một món đồ chơi truyền thống đặc trưng của trò chơi này.
“Bịt mắt bắt dê” cũng không thể được tổ chức nếu không có dải vải hoặc dải khăn bịt mắt…
Trước khi tổ chức trò chơi dân gian cho trẻ, giáo viên cần nghiên cứu kỹ luật chơi và cách thức thực hiện, đồng thời kiểm tra sự sẵn có của đồ dùng và đồ chơi cần thiết Việc chuẩn bị đầy đủ các yếu tố này sẽ giúp trò chơi diễn ra suôn sẻ và mang lại hiệu quả cao cho trẻ.
Trẻ em trong các trò chơi dân gian thường không chỉ tham gia vào các hoạt động mà còn hát hoặc đọc lời đồng dao, tạo nên không khí vui vẻ và nhộn nhịp Những bài đồng dao, mặc dù không phải lúc nào cũng có ý nghĩa sâu sắc, nhưng phù hợp với tư duy hồn nhiên của trẻ Ví dụ, trong trò chơi "Chi chi chành chành", trẻ hát những câu như "Chi chi chành chành – Cái đanh thổi lửa", giúp trò chơi diễn ra mượt mà Tương tự, trong trò chơi "Rải ranh", lời hát "Rải ranh – Bẻ cành – Hái ngọn – Chọn đôi" kết hợp với các động tác khéo léo của trẻ, tạo nên sự hấp dẫn cho trò chơi.
Trò chơi chỉ được tổ chức khi trẻ đã thuộc lời đồng dao, vì vậy tôi thường cho trẻ làm quen với các lời đồng dao của trò chơi dân gian trước khi hướng dẫn trẻ chơi vào các thời điểm trong ngày như hoạt động chiều hay hoạt động ngoài trời Khi trẻ đã thuộc lời đồng dao, tôi tổ chức cho trẻ chơi các trò chơi tương ứng, giúp trẻ hứng thú và tích cực tham gia.
* Chuẩn bị địa điểm để tổ chức trò chơi:
Mỗi trò chơi dân gian đều có cách chơi và luật chơi riêng biệt Nhiều trò chơi vận động mang tính tập thể cao, thu hút đông đảo người tham gia và yêu cầu không gian chơi rộng rãi, chẳng hạn như "Kéo co" và "Rồng rắn lên mây".
“Thả đỉa ba ba”, “Trồng nụ trồng hoa”…
Nhưng lại cũng có những trò chơi tĩnh, trẻ hay chơi theo các nhóm nhỏ như: “Chi chi chành chành”, “Tập tầm vông”, “Rải ranh”, “Chuyền thẻ”, “Ô ăn quan”…
Một số vấn đề về kĩ năng hợp tác nhóm
Kỹ năng là một chủ đề thu hút sự chú ý của nhiều nhà nghiên cứu trong lĩnh vực tâm lý học và giáo dục học Mặc dù có nhiều quan điểm khác nhau về kỹ năng, chúng tôi đã tổng hợp và rút ra hai quan điểm chính thông qua việc nghiên cứu nhiều tài liệu khác nhau.
Quan điểm thứ nhất tập trung vào kỹ năng từ khía cạnh kỹ thuật của hành động và thao tác, trong khi ít chú trọng đến kết quả cuối cùng của những hành động đó.
- V.A Kruchetxki cho rằng: “Kỹ năng là thực hiện một hành động hay một hoạt động nào đó nhờ sử dụng những kỹ thuật, những phương thức đúng đắn”
Kỹ năng, theo A.G.Covaliop, là khả năng thực hiện hành động một cách phù hợp với mục đích và điều kiện cụ thể, mà không chú trọng đến kết quả cuối cùng của hành động đó.
Kết quả của hành động phụ thuộc vào nhiều yếu tố, trong đó năng lực con người là yếu tố quan trọng nhất Chỉ việc nắm vững cách thức hành động mà không có năng lực phù hợp sẽ không đảm bảo đạt được kết quả mong muốn.
PGS Trần Trọng Thủy nhấn mạnh rằng kỹ năng là khía cạnh kỹ thuật của hành động Khi con người hiểu và thực hiện được hành động, tức là họ đã nắm vững kỹ thuật và sở hữu kỹ năng cần thiết.
- PGS.TS Hà Nhật Thăng cho rằng: “Kỹ năng là kỹ thuật của hành động thể hiện các thao tác của hành động.
Kỹ năng được coi là công cụ giúp con người thực hiện hành động một cách phù hợp với mục đích và điều kiện cụ thể Người sở hữu kỹ năng trong một lĩnh vực nhất định là người hiểu rõ tri thức liên quan và có khả năng thực hiện hành động đúng theo yêu cầu mà không cần quan tâm đến kết quả cuối cùng.
Kỹ năng không chỉ đơn thuần là khía cạnh kỹ thuật của hành động, mà còn phản ánh năng lực của người thực hiện Điều này nhấn mạnh tầm quan trọng của kết quả mà hành động mang lại.
Theo K.K Platonop và G.G Golubev, kỹ năng được định nghĩa là khả năng của con người trong việc thực hiện công việc một cách hiệu quả, đây là một yếu tố cần thiết trong bối cảnh và thời gian hiện đại.
X.I Kiêgóp định nghĩa kỹ năng là khả năng thực hiện một cách hiệu quả các hành động phù hợp với mục tiêu và điều kiện của hệ thống liên quan.
Theo P.A Ruđích, kỹ năng được định nghĩa là khả năng áp dụng kiến thức đã học vào thực tế để đạt được kết quả trong các hoạt động cụ thể.
H.D Levitov định nghĩa kỹ năng là khả năng thực hiện hiệu quả một tác động hoặc hành động phức tạp thông qua việc lựa chọn và áp dụng đúng đắn các hình thức hành động, nhằm đạt được kết quả mong muốn.
Theo TS Vũ Dũng, kỹ năng được định nghĩa là khả năng áp dụng hiệu quả kiến thức về phương thức hành động mà cá nhân đã tiếp thu, nhằm thực hiện các nhiệm vụ tương ứng.
Các nhà tâm lý học Việt Nam, bao gồm PGS.TS Ngô Công Hoàn, PGS.TS Nguyễn Thị Ánh Tuyết, GS Nguyễn Quang Uẩn và Trần Quốc Thành, nhấn mạnh rằng kỹ năng là yếu tố quan trọng trong năng lực của con người để thực hiện công việc một cách hiệu quả.
Hai quan điểm này, mặc dù có cách diễn đạt khác nhau, thực chất không hoàn toàn mâu thuẫn hay loại trừ nhau Dù theo quan điểm nào, khi đề cập đến kỹ năng, chúng ta cần chú ý đến một số điểm quan trọng.
Tất cả các kỹ năng đều bắt nguồn từ kiến thức cơ bản; để thực hiện bất kỳ hành động hay thao tác nào, trước tiên chúng ta cần có hiểu biết về lĩnh vực đó, dù kiến thức có thể tồn tại dưới nhiều hình thức khác nhau.
- Nói kỹ năng của con người là nói tới hành động có mục đích, tức khi hành động, thao tác con người luôn hình dung kết quả đạt tới.
Một số vấn đề về hoạt động ngoài trời
Hoạt động ngoài trời cho trẻ em là cơ hội để vui chơi và khám phá môi trường tự nhiên, giúp trẻ thỏa mãn nhu cầu vận động và tìm tòi Tham gia vào các hoạt động này không chỉ mang lại niềm vui mà còn phát triển khả năng khám phá của trẻ.
Hoạt động ngoài trời là rất quan trọng cho sức khỏe và sự phát triển của trẻ mẫu giáo Nó không chỉ cung cấp không khí trong lành và ánh nắng ban mai mà còn đáp ứng nhu cầu vận động của trẻ Qua các hoạt động này, trẻ được khám phá thiên nhiên và xã hội dưới sự hướng dẫn của giáo viên, từ đó thúc đẩy quá trình học tập và vui chơi một cách hiệu quả.
2.3.2 Đặc điểm hoạt động ngoài trời
Tham gia hoạt động ngoài trời giúp trẻ thay đổi môi trường, tiếp xúc với thiên nhiên và quan sát các hoạt động xã hội Trẻ khám phá những điều mới lạ thông qua việc quan sát hiện tượng thiên nhiên, tìm hiểu môi trường sống, tiếp xúc với nước, cát, sỏi, và nhặt lá cây để làm đồ chơi đơn giản Ngoài ra, trẻ còn được chăm sóc vật nuôi và cây trồng trong lớp học, từ đó phát triển kỹ năng và nhận thức về thế giới xung quanh.
Trẻ em thể hiện sự tò mò và ham hiểu biết thông qua việc mạnh dạn chia sẻ những trải nghiệm của mình Chúng thường đặt ra nhiều câu hỏi phức tạp liên quan đến các sự vật và hiện tượng, thể hiện nhu cầu khám phá theo từng chủ đề khác nhau.
Hoạt động ngoài trời mang lại cho trẻ nhiều cơ hội phát triển kỹ năng vận động thô như đi, chạy, nhảy, leo trèo và giữ thăng bằng, đồng thời khuyến khích tính tự do, tự nguyện và tinh thần cộng đồng Trẻ có thể tham gia vào các trò chơi vận động, dân gian và thực hiện những thí nghiệm đơn giản, từ đó giúp phát triển tâm sinh lý ngày càng hoàn thiện Để tổ chức hiệu quả các hoạt động ngoài trời, giáo viên cần hiểu rõ đặc điểm tâm sinh lý và sự phát triển của trẻ theo từng độ tuổi, đồng thời có kiến thức liên quan đến chủ đề khám phá và khả năng lập kế hoạch giáo dục toàn diện cho trẻ.
2.3.3 Cách tổ chức hoạt động ngoài trời
* Việc tổ chức hoạt động ngoài trời được tiến hành các bước như sau:
Bước 1: Ổn định tổ chức, giới thiệu bài.
Giáo viên cần xác định chủ đề khám phá cho trẻ, từ những chủ đề lớn đến những chủ đề nhỏ hơn Việc giới thiệu chủ đề một cách rõ ràng và hướng dẫn trẻ tìm hiểu sẽ giúp trẻ phát triển khả năng khám phá và tư duy sáng tạo.
Bước 2: Tổ chức hoạt động chủ đích
- Tổ chức cho trẻ đi dạo, quan sát các sự vật, hiện tượng thiên nhiên liên quan tới chủ đề.
- Tổ chức ôn luyện, làm quen kiến thức sắp học.
+ Để thực hiện tốt buổi đi dạo giáo viên có thể áp dụng các biện pháp sau:
- Tạo tình huống lôi cuốn trẻ vào hoạt động , sử dụng hệ thống câu hỏi gợi ý dẫn dắt trẻ tìm tòi khám phá, bày tỏ suy nghĩ của mình.
Bước 3: Tổ chức trò chơi vận động là bước quan trọng, trong đó giáo viên cần chuẩn bị đầy đủ đồ dùng và đồ chơi, đồng thời bổ sung kịp thời khi cần thiết Việc động viên, khuyến khích và hỗ trợ trẻ em một cách nhanh chóng sẽ giúp trẻ tham gia một cách tích cực và hứng thú hơn.
Bước 4: Chơi tự do Giáo viên chuẩn bị nhiều trò chơi để trẻ tự chọn (Ví dụ: Trò chơi “Câu cá”, “Chơi xích đu, cầu trượt”….)
Phân tích cách tổ chức trò chơi dân gian cho thấy việc tích hợp trò chơi này vào nội dung của bước 3 sẽ mang lại hiệu quả cao hơn.
Tôi sẽ tổ chức trò chơi dân gian cho trẻ em bằng cách kết hợp các trò chơi truyền thống vào phần hoạt động vận động trong tiết học ngoài trời Ví dụ, các trò chơi như "Kéo co," "Nhảy dây" và "Đánh đu" sẽ được lồng ghép để vừa tạo sự hứng thú, vừa giúp trẻ rèn luyện sức khỏe và phát triển kỹ năng xã hội.
Các trò chơi dân gian như “Rồng rắn lên mây”, “Kéo co” và “Mèo đuổi Chuột” giúp trẻ em tiếp xúc với thiên nhiên, từ đó nâng cao sức khỏe và phát triển thể lực Những hoạt động này không chỉ mang lại niềm vui mà còn kích thích sự hứng thú của trẻ khi tham gia.
Đặc điểm phát triển tâm sinh lý của trẻ 5-6 tuổi
* Sự phát triển chú ý và ghi nhớ:
- Cả hai dạng chú ý có chủ định và không có chủ định đều phát triển mạnh ở trẻ
Từ 5 đến 6 tuổi, trẻ em phát triển nhanh chóng các phẩm chất chú ý có chủ định nhờ vào sự tiến bộ trong ngôn ngữ và tư duy Ở độ tuổi này, trẻ có khả năng tập trung cao, có thể dành thời gian dài để vẽ hoặc nặn Các hoạt động tạo hình không chỉ giúp tăng cường khả năng chú ý mà còn kích thích sự sáng tạo của trẻ Mặc dù sự chú ý có chủ định phát triển mạnh mẽ, nhưng tính ổn định của nó trong toàn bộ lứa tuổi này vẫn chưa cao.
* Sự phát triển ngôn ngữ:
Ngôn ngữ của trẻ em thường phản ánh hoàn cảnh và tình huống xung quanh chúng, gắn liền với sự vật, con người và hiện tượng đang diễn ra Đến cuối giai đoạn mẫu giáo, trẻ đã phát triển khả năng phát âm, có thể nói đúng các từ khó và sử dụng ngữ điệu phù hợp với nội dung giao tiếp cũng như câu chuyện mà trẻ kể.
Vốn từ của trẻ không chỉ gia tăng về số lượng mà còn bao gồm việc nắm vững các cấu trúc ngữ pháp đơn giản Trẻ tích lũy từ vựng phong phú, bao gồm danh từ, động từ, tính từ và liên từ, giúp trẻ diễn đạt các khía cạnh trong cuộc sống hàng ngày Qua việc sử dụng ngôn ngữ, trẻ dần hiểu được nghĩa và nguồn gốc của từ.
Ngôn ngữ phát triển mạch lạc ở trẻ em là quá trình quan trọng, bắt đầu từ giao tiếp dựa vào ngôn ngữ tình huống và dần chuyển sang ngôn ngữ ngữ cảnh, ngôn ngữ giải thích khi trẻ lớn hơn, đặc biệt là ở độ tuổi 5-6 Việc trẻ sử dụng ngôn ngữ mạch lạc không chỉ giúp xây dựng các mối quan hệ xã hội mà còn thúc đẩy sự phát triển tư duy, tạo ra các yếu tố của tư duy lôgic Nhờ đó, sự phát triển toàn diện của trẻ được nâng cao, đạt đến một trình độ mới.
* Sự phát triển tri giác:
Con người tiếp xúc với đa dạng đồ vật và hiện tượng, từ đó nâng cao khả năng nhạy cảm trong việc phân biệt các thuộc tính bên ngoài của chúng một cách chính xác và đầy đủ hơn.
- Một số quan hệ không gian và thời gian được trẻ tri giác hơn trong tầm nhìn, nghe của trẻ.
- Khả năng quan sát của trẻ được phát triển không chỉ số lượng đồ vật mà cả các chi tiết, dấu hiệu thuộc tính, màu sắc.
Khả năng kiểm tra độ chính xác của tri giác bắt đầu xuất hiện thông qua các hành động như lắp ráp và vặn mở, phù hợp với nhiệm vụ yêu cầu Các loại tri giác như nhìn, nghe và sờ mó đang phát triển với độ tin cậy cao.
* Sự phát triển trí nhớ:
- Trẻ đã biết sử dụng cơ chế liên tưởng trong trí nhớ để nhận lại và nhớ lại các sự vật và hiện tượng.
- Trí nhớ có ý nghĩa đã thể hiện rõ nét khi gọi tên đồ vật, hoa quả, thức ăn.
- Trí nhớ không chủ định của trẻ ở các dạng hoạt động phát triển khác nhau và tốc độ phát triển rất nhanh.
* Sự phát triển tư duy:
- Các loại tư duy đều được phát triển nhưng mức độ khác nhau.
- Tư duy trực quan hình tượng, tư duy trực quan sơ đồ phát triển mạnh mẽ và chiếm ưu thế.
- Trẻ ở lứa tuổi này đã xuất hiện loại tư duy trừu tượng.
* Sự phát triển tưởng tượng:
- Nhờ có sự phát triển các hoạt động tạo hình mà khả năng tưởng tượng của trẻ được nâng lên.
- Tranh vẽ của trẻ vừa gần với hiện thực vừa mang tính chủ quan cảm xúc rõ nét.
- Độ phong phú của các hình ảnh tưởng tượng cao nhờ có sự nhận thức được màu sắc trong thiên nhiên và qua các tiết nghệ thuật tạo hình.
* Sự phát triển đời sống tình cảm:
- Các loại tình cảm bậc cao của trẻ phát triển ngày càng rõ nét hơn so với mẫu giáo bé.
Tình cảm đạo đức ở trẻ em ngày càng được phát triển nhờ việc tiếp thu các chuẩn mực hành vi và quy tắc ứng xử Khi mắc lỗi, trẻ thường cảm thấy bối rối và có lỗi, đồng thời chúng cũng biết cách yêu cầu người lớn đánh giá đúng mức hành vi của mình, phân biệt rõ ràng giữa đúng, sai, tốt và xấu.
- Tình cảm trí tuệ cũng phát triển theo hướng tìm hiểu các nguyên nhân, cội nguồn các hiện tượng tự nhiên và xã hội, cuộc sống xung quanh trẻ.
Tình cảm thẩm mỹ là sự tổng hợp của nhiều xúc cảm tương đồng khi chúng ta cảm nhận vẻ đẹp của thiên nhiên, con người, cỏ cây và hoa lá Hiện tượng này thường xuất hiện ở trẻ em, phản ánh khả năng cảm nhận và đánh giá vẻ đẹp xung quanh.
Trẻ em có khả năng điều khiển quá trình ghi nhớ và hồi tưởng thông tin, như khi chúng ghi nhớ một bài thơ ngắn mà người lớn giao phó Việc này không chỉ giúp phát triển kỹ năng ngôn ngữ mà còn kích thích trí tưởng tượng và tư duy sáng tạo của trẻ.
Trẻ em, khi hiểu và sử dụng các hành vi ngôn ngữ, có khả năng lập kế hoạch và chỉ đạo hành động một cách hiệu quả Thông thường, trẻ sẽ nói to khi thực hiện các hành động của mình.
2.4.2 Đặc điểm phát triển sinh lý của trẻ
Mỗi tháng, trẻ em tăng cân từ 100g đến 150g, và đến 6 tuổi, cân nặng trung bình đạt từ 18 kg đến 20 kg Ở độ tuổi này, tỷ lệ mỡ trong cơ thể thấp nhất, khiến trẻ có vẻ gầy ốm Chiều cao của trẻ cũng tăng từ 1cm đến 1,5cm mỗi tháng, đạt chiều cao từ 105cm đến 115cm khi lên 6 tuổi.
Tròn 6 tuổi, não của trẻ đạt khoảng 1300g như người lớn, sự biệt hóa và tăng trưởng não bộ đả hoàn thành Hệ tiêu hóa trẻ đã hoàn thiện Trẻ đã mọc đủ 8 răng hàm, trẻ cũng bắt đầu thay răng.
Trẻ em từ 5 tuổi trở đi đã hoàn thiện khả năng vận động, có thể thực hiện các hoạt động toàn thân và các động tác phức tạp như chơi đá cầu, nhảy dây, leo trèo và lộn xà đơn Các ngón tay của trẻ không chỉ hoạt động tự do mà còn nhanh nhẹn và hoàn chỉnh hơn, cho phép trẻ cầm bút để viết hoặc vẽ, đồng thời thực hiện nhiều động tác mới và tinh tế hơn.
Khi 5 - 6 tuổi, ngôn ngữ của trẻ phát triển mạnh, đạt chất lượng cao về phát âm, vốn từ và các hình thức ngữ pháp Đây là điều kiện cơ bản để hoàn thiện chức năng tâm lý người.
Trẻ em luôn thể hiện sự tò mò và ham học hỏi, thích tham gia vào các hoạt động giao tiếp và trò chơi tập thể Giai đoạn này đánh dấu sự chuyển mình khi trẻ bắt đầu đến trường, nơi mà khả năng tiếp thu kiến thức và phát triển ngôn ngữ, tư duy logic diễn ra nhanh chóng Việc đi học không chỉ giúp trẻ hoàn thiện ngôn ngữ mà còn phát triển trí tuệ, hình thành ý thức trách nhiệm và xây dựng các mối quan hệ xã hội.
Sử dụng hệ thống trò chơi dân gian
Cơ sở xây dựng hệ thống trò chơi dân gian
Trò chơi dân gian trẻ em không chỉ là hoạt động giải trí mà còn phản ánh nền văn hóa độc đáo của dân tộc Việt Nam Những trò chơi này không chỉ phát triển tư duy sáng tạo mà còn giúp trẻ em hiểu về tình bạn, quê hương và đất nước Do đó, việc lựa chọn và tổ chức trò chơi dân gian trong trường mầm non là vô cùng cần thiết.
Qua từng thời kỳ phát triển của xã hội, các hình thức chơi của trẻ cũng thay đổi.
Trò chơi dân gian truyền thống đang dần bị thay thế bởi các trò chơi hiện đại, nhưng chúng vẫn mang lại nhiều lợi ích đặc biệt Giáo viên có thể tận dụng các vật liệu dễ kiếm và chi phí thấp, thậm chí không cần dụng cụ, để trẻ em có thể chơi cùng nhau Điều này phù hợp với thực tế của cấp học, giúp trẻ em hình thành thói quen hoạt động có hệ thống và tính tập thể Qua việc tham gia vào các trò chơi dân gian, trẻ sẽ trở nên tự tin, linh hoạt hơn và phát triển tốt hơn trong tương lai Hơn nữa, trò chơi dân gian còn giúp trẻ phát triển các giác quan, trí nhớ, tư duy, trí tưởng tượng và ngôn ngữ.
Hệ thống bài tập trò chơi dân gian
Quản trò chia các thành viên thành hai đội, mỗi đội gồm 5-6 người đứng thành hàng ngang tại vạch xuất phát Các thành viên sẽ được đánh số theo thứ tự 1, 2, 3, 4, 5… và cần ghi nhớ số của mình.
+ Khi quản trò gọi tới số nào thì số đó của hai đội nhanh chóng chạy đến vòng và cướp cờ.
+ Khi quản trò gọi số nào về thì số đó phải về + Một lúc quản trò có thể gọi hai ba bốn số
Khi đang cầm cờ, nếu bị đối phương vỗ vào người, bạn sẽ thua cuộc Ngược lại, nếu bạn lấy được cờ và chạy về vạch xuất phát của đội mình mà không bị đội bạn chạm vào, bạn sẽ giành chiến thắng.
+ Khi có nguy cơ bị vỗ vào người thì được phép bỏ cờ xuống đất để chánh bị thua
+ Số nào vỗ số đó không được vỗ vào số khác Nếu bị số khác vỗ vào không thua
Trong trò chơi, số nào đã thua sẽ không được gọi chơi tiếp Người chơi cần lưu ý không ôm hay giữ nhau để tránh bị cướp cờ Họ cũng phải tìm cách lừa đối phương để mang cờ về, đồng thời lựa chọn sân bãi phù hợp nhằm tránh nguy cơ cờ ra khỏi vòng tròn; chỉ có thể cướp cờ trong phạm vi vòng tròn.
+ Khoảng cách cờ đến hai đội bằng nhau.
* Trò chơi 2: Mèo đuổi Chuột
Trong trò chơi này, một em sẽ đóng vai Mèo và một em sẽ là Chuột, cả hai đều bịt mắt và đứng xa nhau hoặc ép lưng vào nhau Khi có lệnh bắt đầu, Mèo sẽ kêu "meo, meo" trong khi Chuột kêu "chít, chít" Nhiệm vụ của Mèo là tìm và đoán vị trí của Chuột dựa vào tiếng kêu, trong khi Chuột phải tránh né Mèo Tất cả các bạn sẽ đứng trong một vòng tròn trật tự để bắt đầu trò chơi.
+ Trong 1 khoảng thời gian quy định Mèo không bắt được Chuột, đổi Mèo thành Chuột.
+ Mèo bắt được Chuột, Chuột chịu phạt (ôm chặt Chuột) + Mèo, Chuột không chảy ra khỏi vòng tròn (nếu có vòng tròn ở ngoài)
Hướng dẫn chơi: Tương tự như cách chơi 1, nhưng trong trò chơi này, Mèo và Chuột không bịt mắt mà sẽ đuổi nhau quanh vòng tròn Chuột sẽ cố gắng luồn lách qua các bạn đang đứng trong vòng tròn để tránh bị bắt.
- Luật chơi: tương tự như cách chơi 1 nhưng Mèo chỉ cần vỗ được vào người Chuột, Chuột thua cuộc.
Để chơi trò chơi này, quản trò chia người chơi thành 2 đội có số lượng bằng nhau, đứng đối diện nhau Hai người đứng đầu mỗi đội sẽ nắm tay nhau và lồng vào nhau, trong khi các thành viên còn lại ôm bụng của người đứng trước Các đội sẽ đứng ở vạch giới hạn của đội mình.
+ Khi có lệnh cho 2 đội tìm cách kéo đội bạn qua vạch của mình
+ Dùng 1 dây dài cho 2 đội nắm vào dây.
+ Khi có lệnh chơi, các đội tìm cách kéo đội bạn qua được vạch quy định.
+ Đội nào kéo được qua vạch quy định, thắng cuộc.
+ Đội bị đứt đoạn, bị ngã, thua cuộc.
* Trò chơi 4: Trời nắng, trời mưa
Khi có hiệu lệnh “trời mưa”, mỗi bé phải trốn vào một nơi trú mưa Ai không tìm được nơi trú phải ra ngoài một lần chơi.
Giáo viên hướng dẫn cách vẽ các vòng tròn trên sân, đảm bảo khoảng cách giữa các vòng từ 30 đến 40 cm để tạo thành nơi trú mưa Số lượng vòng tròn cần thiết sẽ ít hơn số trẻ chơi khoảng 3 đến 4 vòng.
Trẻ em tham gia trò chơi đóng vai học trò, vừa di chuyển vừa hát theo nhịp điệu của người hướng dẫn Khi nghe lệnh "Trời mưa", các em nhanh chóng tìm nơi trú ẩn để tránh bị ướt, nếu ai chậm chân sẽ bị ướt và phải ra ngoài một lượt Trò chơi tiếp tục với lệnh "trời nắng", cho phép trẻ em ra xa vòng tròn, và lại trở về với lệnh "trời mưa" để tìm nơi trú.
* Trò chơi 5: Cáo và Thỏ
Giáo viên hướng dẫn chọn một trẻ làm Cáo ngồi ở góc lớp, trong khi số trẻ còn lại sẽ đóng vai Thỏ và chuồng Thỏ Mỗi trẻ làm Thỏ sẽ có hai trẻ làm chuồng, và hai trẻ làm chuồng sẽ xếp thành vòng tròn Giáo viên nhấn mạnh rằng các con Thỏ cần phải nhớ đúng chuồng của mình.
Các con Thỏ đi kiếm ăn, vừa nhảy vừa giơ hai bàn tay lên đầu vẫy vẫy như tai Thỏ và đọc bài thơ:
“Trên bãi cỏ Các chú thỏ Tìm rau ăn Rất vui vẻ Thỏ nhớ nhé
Có Cáo gian Đang rình đấy Thỏ nhớ nhén Chạy cho nhanh Kẻo Cáo gian Tha đi mất”.
Khi Cáo xuất hiện và đuổi bắt Thỏ, tiếng "gừm, gừm" của Cáo khiến các Thỏ nhanh chóng chạy về chuồng Những con Thỏ bị Cáo bắt sẽ ra ngoài chơi một lần, sau đó đổi vai cho nhau.
Thỏ phải nấp vào đúng hang của mình Con Thỏ nào chậm sẽ bị cáo bắt, và nếu nhầm hang thì phải ra ngoài một lần chơi.
Người chơi đứng với hai đầu dây trong tay, dang rộng tay và để dây sau lưng Khi nhảy, họ quay hai tay cầm dây và thực hiện động tác nhảy thẳng chân, sao cho dây đi qua đầu và tiếp tục đi qua chân.
Cứ chơi tiếp tục như vậy.
Chơi nhảy cặp đôi là một hoạt động thú vị, trong đó hai người chơi đứng đối diện nhau Một người sẽ cầm dây và quay dây sao cho nó vượt qua đầu và chân của cả hai người, tạo ra những khoảnh khắc vui vẻ và gắn kết.
Người chơi cứ tiếp tục nhảy đúng theo số lần quy định của cuộc chơi Nếu vướng dây thì bị phạt.
* Trò chơi 1: Tập tầm vong
Trò chơi này yêu cầu từ 2 đến 4 người chơi Một người sẽ cầm một đồ vật nhỏ, như viên sỏi, trong tay và giấu sau lưng Sau đó, người đó sẽ đọc to một bài đồng dao để bắt đầu trò chơi.
“Tập tầm vong Tay có tay không Mời các bạn Đoán sao cho đúng Tập tầm vó Đố tay nào có Tay nào không
Nắm chặt lòng bàn tay và đưa hai tay ra.
Những người chơi còn lại sẽ đoán xem tay nào có nắm viên sỏi.
Nếu người chơi bị đoán đúng tay nắm viên sỏi hoặc những người chơi khác không đoán được tay nào nắm viên sỏi, thì hình phạt sẽ phụ thuộc vào quy định của trò chơi.
Trò chơi Ô ăn quan bao gồm 10 ô vuông (ô dân) và 2 ô bán nguyệt (ô quan) Các ô dân được sắp xếp thành 5 ô vuông đối xứng, mỗi ô vuông chứa 5 dân, trong khi mỗi ô quan có 1 quan.
Người thắng cuộc: Người thắng trong trò chơi là người mà khi cuộc chơi kết thúc có tổng số dân quy đổi nhiều hơn.