CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ HOẠT ĐỘNG CHO VAY HỘ SẢN XUẤT CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 4
HỘ SẢN XUẤT CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI
1 1 Tổng quan cho vay đối với hộ sản xuất của ngân hàng thương mại
1 1 1 Khái niệm hộ sản xuất
Hộ sản xuất (HSX) là các hộ gia đình thực hiện một hoặc nhiều hoạt động sản xuất, kinh doanh và dịch vụ trong phạm vi gia đình Những hoạt động này diễn ra trong một không gian và đơn vị hành chính cụ thể, như làng, xã, thôn bản, phường hoặc tổ dân phố.
Hộ gia đình (HSX) bao gồm cha mẹ, con cái và ông bà sống chung trong một hộ khẩu, chia sẻ tài sản và hoạt động kinh tế Các thành viên trong hộ có mối liên hệ chặt chẽ thông qua hôn nhân và huyết thống, đồng thời gắn bó với nhau qua các mối quan hệ sở hữu tài sản, phân phối sản phẩm và các quan hệ pháp lý liên quan.
HSX là một tập hợp các thành viên trong gia đình, với chủ hộ là người đại diện, tự chủ trong sản xuất và chịu trách nhiệm về kết quả lao động HSX hoạt động như một đơn vị kinh tế độc lập trong quan hệ với ngân hàng và được xem là chủ thể kinh tế trong các lĩnh vực nông, lâm, ngư nghiệp Điều này bao gồm cả hộ nông dân và các hộ gia đình khác có quyền sản xuất và kinh doanh dịch vụ.
Hoạt động sản xuất của hộ gia đình (HSX) bao gồm nhiều lĩnh vực như sản xuất, kinh doanh và dịch vụ, có thể đăng ký hoặc không đăng ký kinh doanh tùy theo quy định pháp luật và mục đích của từng hộ Các hoạt động này có thể diễn ra độc lập hoặc trong khuôn khổ tổ chức như hợp tác xã, mạng lưới vệ tinh cho doanh nghiệp, hoặc gia công cho doanh nghiệp Điều này giúp phân biệt giữa doanh nghiệp vừa và nhỏ với hộ gia đình trong nền kinh tế Một số hộ gia đình có quy mô sản xuất lớn hơn hoặc tương đương với doanh nghiệp vừa và nhỏ, thậm chí có thể thuê lao động bên ngoài, nhưng không đăng ký thành lập doanh nghiệp do nhận thấy không cần thiết hoặc chưa có yêu cầu từ cơ quan quản lý Nhà nước.
1 1 2 Đặc điểm hộ sản xuất
HSX trong nông nghiệp - nông thôn là nơi sinh sống và làm việc của một cộng đồng chủ yếu là nông dân, với sản xuất nông nghiệp là hoạt động chính Các hoạt động sản xuất và phi sản xuất khác tại đây chủ yếu nhằm phục vụ cho nông nghiệp và nhu cầu của cộng đồng nông thôn.
Nông thôn đang đối mặt với thách thức do cơ sở hạ tầng kém và khả năng tiếp cận thị trường hạn chế, dẫn đến nhiều hộ nông dân bị thu hút bởi đô thị Xu hướng lao động nông thôn chuyển dịch về thành phố để tìm kiếm việc làm ngày càng gia tăng, phản ánh sự chênh lệch trong trình độ sản xuất giữa hai khu vực.
Bà là một trong những vùng nông thôn có thu nhập thấp, với đời sống và trình độ khoa học công nghệ thấp hơn so với đô thị Sản xuất nông nghiệp tại đây phụ thuộc nhiều vào điều kiện tự nhiên.
1 2 Chất lượng cho vay hộ sản xuất tại ngân hàng thương mại
1 2 1 Khái niệm chất lƣợng cho vay đối với hộ sản xuất
Tín dụng hộ sản xuất là mối quan hệ tín dụng giữa ngân hàng và hộ sản xuất hàng hóa Để tham gia vào quan hệ tín dụng này, hộ sản xuất cần được công nhận là chủ thể trong xã hội, có quyền sở hữu tài sản, có phương án kinh doanh hiệu quả và tài sản thế chấp Những yếu tố này là điều kiện cần thiết để hộ sản xuất đủ khả năng và tư cách vay vốn từ ngân hàng.
Chất lượng tín dụng ngân hàng đối với hộ sản xuất là khả năng của ngân hàng thương mại trong việc đáp ứng nhu cầu vay vốn hợp lý và thỏa mãn các thỏa thuận giữa hai bên Để đảm bảo chất lượng tín dụng, vốn vay cần được hộ sản xuất sử dụng hiệu quả trong quá trình sản xuất, kinh doanh và dịch vụ, nhằm tạo ra lợi nhuận đủ lớn để hoàn trả gốc và lãi đúng hạn cho ngân hàng Đồng thời, việc này cũng giúp trang trải chi phí sản xuất kinh doanh và đóng góp vào lợi nhuận, phù hợp với các điều kiện của ngân hàng cũng như nền kinh tế - xã hội.
Chất lượng tín dụng của ngân hàng thương mại (NHTM) phụ thuộc vào quy trình chặt chẽ và sự phối hợp hiệu quả giữa cán bộ, nhân viên trong chi nhánh và phòng giao dịch Để đảm bảo chất lượng tín dụng, cần có sự tổ chức và quản lý đồng bộ trong toàn bộ ngân hàng, không chỉ nâng cao hiệu quả mà còn đáp ứng đầy đủ yêu cầu của khách hàng Mỗi thành viên trong tổ chức ngân hàng cần hiểu và thực hiện tốt quy trình quản lý chất lượng Chất lượng tín dụng tốt yêu cầu hoạt động tín dụng hiệu quả và thiết lập mối quan hệ tín dụng dựa trên sự tin cậy và uy tín.
Tín dụng, xuất phát từ từ Latin "Credium" có nghĩa là sự tin tưởng, là một khái niệm kinh tế lịch sử, tồn tại trong nền kinh tế sản xuất và trao đổi hàng hóa Đây là sản phẩm chủ yếu của ngân hàng, mang hình thức dịch vụ phi vật chất, chỉ có thể đánh giá sau khi khách hàng sử dụng Chất lượng tín dụng ngân hàng được hiểu là khả năng đáp ứng nhu cầu của khách hàng, đồng thời hỗ trợ sự phát triển của ngân hàng và mục tiêu phát triển kinh tế xã hội Chất lượng này thể hiện qua việc tín dụng ngân hàng phải phù hợp với yêu cầu của khách hàng về lãi suất, giá sản phẩm, kỳ hạn, phương thức thanh toán và thủ tục đơn giản Đồng thời, ngân hàng cũng cần đưa ra các hình thức cho vay phù hợp với giới hạn và khả năng của chính mình để đảm bảo tính cạnh tranh, an toàn và sinh lời, theo nguyên tắc hoàn trả đầy đủ và có lợi nhuận.
1 2 2 Tiêu chí đánh giá hiệu quả cho vay hộ sản xuất
1 2 2 1 Các chỉ tiêu định tính
Theo Tô Ngọc Hƣng (2009), việc đánh giá chất lượng tín dụng thường mang tính chủ quan, dựa vào các chỉ tiêu định tính Để đánh giá một khoản cho vay, cần đảm bảo nguyên tắc cho vay của ngân hàng, một tổ chức kinh tế với quy định chặt chẽ Hai nguyên tắc tối thiểu cần xem xét là việc sử dụng vốn vay đúng mục đích đã thỏa thuận và việc hoàn trả nợ gốc cùng lãi suất đúng hạn theo hợp đồng tín dụng.
Khách hàng phải hội đủ 5 điều kiện vay vốn nhƣ sau:
C năng lực pháp luật dân sự, năng lực hành vi dân sự và trách nhiệm dân sự được quy định bởi pháp luật, đặc biệt đối với hộ sản xuất (HSX) phải có nơi cư trú thường trú hoặc tạm trú tại địa bàn chi nhánh ngân hàng thương mại (NHTM) cho vay Để được cho vay, HSX cần có xác nhận hộ khẩu nơi cư trú và xác nhận của ủy ban nhân dân xã phường nơi cho phép sản xuất.
- Mục đích sử dụng vốn vay hợp pháp
C khả năng tài chính đảm bảo khả năng trả nợ đúng hạn, trong khi C dự án đầu tư và phương án sản xuất, dịch vụ cần phải khả thi, hiệu quả và tuân thủ các quy định pháp luật hiện hành.
- Thực hiện đảm bảo tiền vay theo quy định
Để đảm bảo chất lượng tín dụng của khoản vay, việc thực hiện đúng quy trình thẩm định tín dụng là vô cùng quan trọng Quy trình này không chỉ là bước quyết định trong việc cho vay mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng của khoản vay Do đó, việc tuân thủ nghiêm ngặt các bước trong quá trình thẩm định là điều cần thiết.
1 2 2 2 Các chỉ tiêu định lƣợng
Theo Nguyễn Kim Anh 2010), liên hệ với lĩnh vực tín dụng hộ sản xuất thì c các chỉ tiêu định lƣợng đánh giá chất lƣợng hoạt động này nhƣ sau:
- Chỉ tiêu 1: Doanh số cho vay bình quân 01 HSX
- Chỉ tiêu 2: Vòng quay vốn tín dụng HSX:
- Chỉ tiêu 3: Hiệu suất sử dụng vốn HSX %):
- Chi tiêu 4: Tỷ lệ thu nợ HSX %):
- Chỉ tiêu 5: Tỷ lệ dƣ nợ trung, dài hạn HSX %)
- Chỉ tiêu 6: Dư nợ và tốc độ tăng trưởng cho vay HSX:
- Chỉ tiêu 7: Tỷ nợ xấu cho vay vốn hộ sản xuất:
- Chỉ tiêu 8: Lợi nhuận của NH trong cho vay HSX = Tổng thu từ cho vay HSX - Chi phí cho vay HSX
1 3 Các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng cho vay hộ sản xuất
1 3 1 Nhóm nhân tố từ phía Ngân hàng thương mại (yếu tố bên trong)
THỰC TRẠNG CHẤT LƯỢNG CHO VAY HỘ SẢN XUẤT TẠI NGÂN HÀNG AGRIBANK – CHI NHÁNH XUÂN LỘC GIAI ĐOẠN 2015 –
2 1 Tổng quan về Agribank Chi nhánh huyện Xuân Lộc
2 1 1 Giới thiệu NHNo&PTNT Việt Nam
Ngân hàng Nông nghiệp Việt Nam (NHNo) là một trong bốn ngân hàng thương mại quốc doanh hàng đầu và uy tín tại Việt Nam Trong suốt quá trình hoạt động, NHNo đã trải qua hai lần đổi tên, nhưng mục tiêu và quy mô hoạt động của ngân hàng không ngừng phát triển và ngày càng lớn mạnh.
Tổ chức này, trước đây được biết đến là Ngân hàng Phát triển Nông nghiệp Việt Nam, được thành lập vào ngày 26 tháng 03 năm 1988 theo Nghị định 53/HĐBT của Hội đồng Bộ trưởng, hiện nay là Thủ tướng Chính phủ.
Theo Chỉ thị 400/CT ngày 14 tháng 11 năm 1990 của Thủ tướng Chính phủ, Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam đã được đổi tên thành Ngân hàng Nông nghiệp Việt Nam Vào ngày 15 tháng 10 năm 1996, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, theo sự ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ qua văn bản số 3329/ĐMDN ngày 11 tháng 07 năm 1996, đã ban hành Quyết định số 180/QĐ-NH5 để chính thức đổi tên “Ngân hàng nông nghiệp” thành “Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam.”
Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam gọi tắt là Ngân hàng nông nghiệp NHNo), tên tiếng anh là Việt Nam Bank for Agriculture and
Rural Development Tên giao dịch quốc tế là Agribank , viết tắt VBARD
Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam là ngân hàng thương mại nhà nước, hoạt động theo mô hình tổng công ty với tư cách pháp nhân độc lập Ngân hàng có khả năng hạch toán kinh tế độc lập, tự chủ về tài chính và sở hữu con dấu riêng Vốn điều lệ của ngân hàng đạt 2.200 tỷ đồng.
Vào năm 1988, số vốn đầu tư 200 triệu USD được quy đổi theo tỷ giá hiện hành Doanh nghiệp hoạt động trong 99 năm, với trụ sở chính đặt tại số 4 Phạm Ngọc Thạch, quận Đống Đa, Thủ đô Hà Nội.
NHNo, một ngân hàng thương mại, đã thực hiện kiểm toán quốc tế từ năm 1993 đến năm 1997 với sự hợp tác của Công ty kiểm toán uy tín Coopers & Lybrand từ Australia Công ty này đã xác nhận rằng "Ngân hàng nông nghiệp là một tổ chức ngân hàng lành mạnh và đủ tin cậy."
Ngành ngân hàng Việt Nam hiện có quy mô lớn với 1.345 sở giao dịch, chi nhánh và các cấp địa phương như thành phố, huyện, xã Bên cạnh đó, có 16 công ty liên doanh hợp tác với các tổ chức tài chính và ngân hàng, trong đó nổi bật là Ngân hàng liên doanh Việt – Thái VINASIAM.
NHNo & PTNT thực hiện chức năng kinh doanh đa năng chủ yếu là:
- Kinh doanh tiền tệ, tín dụng và các dịch vụ Ngân hàng đối với khách hàng trong và ngoài nước
Đầu tư vào các dự án phát triển kinh tế - xã hội thông qua việc ủy thác tín dụng cho Chính phủ và các nhà đầu tư trong và ngoài nước là rất quan trọng, đặc biệt trong lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn và hỗ trợ nông dân.
Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam đóng vai trò quan trọng trong lĩnh vực tiền tệ và tín dụng nông thôn Được Đảng và nhà nước đánh giá cao, ngân hàng này nhận được sự tín nhiệm từ đông đảo khách hàng và các nhà sản xuất kinh doanh trong ngành nông nghiệp.
2 1 2 Giới thiệu về Agribank Chi nhánh Xuân Lộc
Agribank chi nhánh Xuân Lộc là một trong những chi nhánh loại II của Agribank, hoạt động theo Quy chế tổ chức và hoạt động được ban hành theo Quyết định số 1377/QĐ/HĐQT-TCCB ngày 24/12/2007 Chi nhánh này được thành lập theo quyết định số 132/QĐ – HĐQT TCCB ngày 26/04/2004 của Chủ tịch Hội đồng Quản trị NHNo và PTNT Việt Nam, chính thức đi vào hoạt động từ ngày 01/01/2006.
- Địa chỉ: Khu 3, Thị trấn Gia Ray, huyện Xuân Lộc, tỉnh Đồng Nai
Hình 2 1: NHNo&PTNT Xuân Lộc
Nguồn: NHNo&PTNT Xuân Lộc Chức năng nhiệm vụ của Ban Giám đốc và các phòng ban:
Giám đốc chi nhánh Agribank là người lãnh đạo, có trách nhiệm quản lý và điều hành hoạt động kinh doanh của đơn vị theo đúng quy định của Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam Họ phải đảm bảo tuân thủ pháp luật và thực hiện nhiệm vụ tổ chức, quản lý hiệu quả trong nội bộ của Agribank.
Phó Giám Đốc là người hỗ trợ Giám đốc, được phân công phụ trách các lĩnh vực chuyên môn cụ thể Trong quá trình thực hiện nhiệm vụ, Phó Giám Đốc có quyền ký thay Giám đốc để xử lý công việc và chịu trách nhiệm về các quyết định của mình Khi Giám đốc vắng mặt, một Phó Giám Đốc sẽ được ủy quyền bằng văn bản để điều hành đơn vị, tuân thủ các quy định của Agribank Phó Giám Đốc phải chịu trách nhiệm trước Giám đốc và pháp luật về các quyết định của mình, đồng thời báo cáo lại cho Giám đốc về các công việc đã giải quyết trong thời gian được ủy quyền.
Phòng kế hoạch kinh doanh tín dụng đóng vai trò quan trọng trong việc tư vấn và đề xuất cho Giám đốc chi nhánh về việc xây dựng mục tiêu và kế hoạch kinh doanh Nhiệm vụ chính bao gồm phát triển chiến lược tiếp thị khách hàng, phân loại khách hàng và đề xuất chính sách phát triển nhằm mở rộng tín dụng và nâng cao hiệu quả cấp tín dụng Phòng cũng thực hiện cấp tín dụng cho khách hàng, tiếp thị và phát triển sản phẩm dịch vụ, đồng thời cung cấp các tiện ích ngân hàng Ngoài ra, phòng quản lý phân loại nợ, xử lý nợ và triển khai quy chế, quy trình nghiệp vụ cấp tín dụng trong toàn chi nhánh Cuối cùng, phòng còn đảm nhận việc quản lý rủi ro trong lĩnh vực tín dụng và thực hiện các nhiệm vụ khác theo chỉ đạo của Giám đốc.
Phòng kế toán – ngân quỹ chịu trách nhiệm quản lý tài chính, hạch toán kế toán và thống kê các nghiệp vụ phát sinh theo quy định của NHNN và Agribank Phòng cũng tham gia vào việc thanh quyết toán các khoản chi phí, xây dựng quyết toán kế hoạch tài chính và quỹ tiền lương của chi nhánh với Agribank chi nhánh cấp trên Ngoài ra, phòng quản lý hồ sơ tài liệu liên quan, kiểm tra và kiểm soát hoạt động tiền tệ kho quỹ, giám sát việc thực hiện quy định về an toàn kho quỹ, cũng như định mức tồn quỹ tại chi nhánh và đơn vị phụ thuộc Phòng còn có trách nhiệm quản lý máy ATM theo quy định của pháp luật và tổ chức thực hiện hạch toán thống kê, lập báo cáo quyết toán, báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh, đóng thuế và các khoản phải nộp vào ngân sách nhà nước.
Hình 2 2: Cơ cấu tổ chức của Agribank chi nhánh Xuân Lộc
Nguồn: Agribank chi nhánh Xuân Lộc
Phòng tổng hợp là đầu mối giao tiếp chính của cơ quan, đảm nhiệm chức năng quản lý hành chính, nhân sự, văn thư, lưu trữ và ấn chỉ Đồng thời, phòng cũng chịu trách nhiệm về công tác bảo vệ, đảm bảo an ninh và an toàn tài sản của Ngân hàng.