Các kênh tiếp cận vốn của doanh nghiệp nhỏ và vừa và vai trò của vốn tín dụng
Trong nền kinh tế thị trường, các doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) có thể tiếp cận nhiều nguồn cung ứng vốn đa dạng để hình thành nguồn vốn kinh doanh Các nguồn vốn này đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển và duy trì hoạt động của DNNVV.
Vốn chủ sở hữu là nguồn vốn mà các chủ sở hữu đầu tư để thành lập doanh nghiệp, được gọi là vốn điều lệ và thường không thay đổi trong suốt quá trình hoạt động, trừ khi có quyết định tăng hoặc giảm vốn Đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV), vốn chủ sở hữu chỉ được gia tăng khi doanh nghiệp hoạt động hiệu quả, chủ sở hữu sử dụng lợi nhuận sau thuế để đáp ứng nhu cầu vốn của mình.
Nguồn vốn liên doanh, liên kết là một hình thức huy động tài chính thông qua hợp tác giữa doanh nghiệp với các tổ chức, cá nhân cả trong và ngoài nước Tuy nhiên, đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV), hoạt động liên doanh và liên kết vẫn còn hạn chế, dẫn đến việc vốn huy động từ nguồn này vẫn ở mức thấp.
Vốn huy động từ thị trường chứng khoán đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp nguồn tài trợ và điều tiết vốn cho xã hội Tuy nhiên, các doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) tại Việt Nam gặp khó khăn trong việc tiếp cận kênh huy động này do quy định yêu cầu vốn điều lệ tối thiểu trên 10 tỷ đồng để niêm yết, cùng với quy mô thị trường chứng khoán còn nhỏ và tình hình hoạt động không ổn định Thêm vào đó, thị trường chứng khoán gần đây đang trong tình trạng ảm đạm, khiến DNNVV phải chờ đợi lâu mới có thể huy động vốn từ nguồn này.
Các doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) có khả năng huy động vốn từ các tổ chức tài chính trung gian như quỹ đầu tư mạo hiểm, công ty tài chính, công ty cho thuê tài chính và ngân hàng thương mại Tuy nhiên, chỉ những DNNVV có tiềm năng phát triển mạnh mẽ mới thu hút được sự quan tâm từ quỹ đầu tư mạo hiểm, trong khi nguồn vốn từ các công ty tài chính lại khá hạn hẹp Ngân hàng thương mại là kênh huy động vốn phổ biến nhất, nhờ vào sự phát triển lâu dài của tín dụng ngân hàng, đáp ứng nhu cầu linh hoạt về vốn và thúc đẩy việc sử dụng vốn hiệu quả Ngân hàng không chỉ ưu tiên vốn cho các ngành kinh tế mũi nhọn mà còn hỗ trợ các ngành kém phát triển thông qua cơ cấu vốn hợp lý và chính sách lãi suất phù hợp Bên cạnh đó, ngân hàng thương mại cung cấp nhiều dịch vụ thanh toán hiện đại và sản phẩm tín dụng đa dạng, bao gồm cả dịch vụ cho thuê tài chính, phù hợp với nhu cầu của DNNVV Việc áp dụng các chính sách ưu đãi cho DNNVV cho thấy ngân hàng đang xem DNNVV là khách hàng tiềm năng, tạo điều kiện thuận lợi cho việc huy động vốn trong tương lai và khẳng định vai trò quan trọng của tín dụng ngân hàng trong sự phát triển của DNNVV.
1.3.2 Các biện pháp hỗ trợ tín dụng cho doanh nghiệp nhỏ và vừa tại các nước trên thế giới
1.3.2.1 Đài Loan Đài Loan phổ biến các xí nghiệp nhỏ có từ 5 đến
Mặc dù chỉ có 10 công nhân, nhưng các doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) đóng góp đáng kể cho sự phát triển kinh tế Chính phủ Đài Loan thường xuyên triển khai các chương trình hỗ trợ lãi suất cho DNNVV, bao gồm việc phối hợp giữa nguồn vốn ngân sách và ngân hàng để thành lập Quỹ bảo lãnh cho vay Họ cũng khuyến khích ngân hàng thiết lập Trung tâm Liên hiệp hỗ trợ tín dụng DNNVV, giúp ngân hàng thẩm định các dự án vay vốn Thêm vào đó, chính phủ khuyến khích việc cho vay vốn giữa các cá nhân để khởi sự doanh nghiệp.
Các doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) đóng vai trò thiết yếu trong việc duy trì tốc độ tăng trưởng của Nhật Bản Do đó, chính phủ Nhật Bản đã áp dụng nhiều công cụ trong hệ thống tài chính tín dụng để cung cấp hỗ trợ vốn cho khu vực này.
-Ngân hàng công thương (The Shoko Churi Bank-SCB): Các
DNNVV vay vốn từ SCB được ưu đãi hơn so vay vốn từ ngân hàng tư nhân, cụ thể:
Tài sản thế chaáp Đất đai Đất đai và máy
Trị giá tài sản móc theá chaáp
Lãi suất cho vay Biến động theo lãi suất thị trường
OÅn ủũnh trong nhiều năm (có khi đến 10 năm)
- Công ty tài chính nhân dân (People’s Finance Corporation)
Quỹ thành lập năm 1949 chủ yếu hỗ trợ các doanh nghiệp nhỏ, đặc biệt là các doanh nghiệp gia đình, không đủ điều kiện vay vốn từ ngân hàng và tổ chức tài chính thông thường Quỹ cung cấp các khoản vay nhỏ với lãi suất ưu đãi, kéo dài mười năm cho vốn cố định và năm năm cho vốn lưu động Đặc biệt, phần lớn doanh nghiệp nhỏ và vừa không cần thế chấp và được theo dõi bảng thu chi Nguồn vốn hoạt động của Quỹ chủ yếu đến từ chính phủ, bao gồm tiền tiết kiệm bưu điện, tiền bảo hiểm của người lao động và quỹ hưu trí quốc gia.
Công ty Tài chính Nhật Bản dành cho doanh nghiệp nhỏ (Japan Finance Corporation for Small Business - JFSB) được thành lập vào năm 1953 với mục tiêu không vì lợi nhuận Tổ chức này bao gồm các công ty tài chính chuyên về nông lâm ngư nghiệp, xây dựng và nâng cấp nhà ở, cùng với các quỹ cải tiến nông nghiệp và khuyến khích quản lý nông nghiệp Chức năng chính của JFSB là cung cấp tài trợ dài hạn với lãi suất rất thấp cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) không thể vay vốn từ ngân hàng tư nhân, đồng thời cung cấp thông tin quản lý và kinh doanh hữu ích cho DNNVV.
Liên đoàn Doanh nghiệp nhỏ và vừa Nhật Bản, được thành lập vào năm 1980, đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ các doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) trong nhiều lĩnh vực, bao gồm tài chính, đào tạo nhân lực, trợ giúp kỹ thuật và thúc đẩy quan hệ quốc tế Đặc biệt, trong lĩnh vực tài chính, Liên đoàn phối hợp với Chính quyền địa phương để cung cấp các khoản vay cho các Hiệp hội hợp tác DNNVV, nhằm thực hiện các dự án nâng cấp doanh nghiệp hiệu quả.
Cơ chế thực hiện có thể tóm tắt như sau:
Liên đoàn DNNVV -> Chính quyền địa phương
-> DNNVV Đề nghị vay Đề nghị vay
Liên đoàn DNNVV cho vay không vượt quá nửa tổng số vốn của doanh nghiệp và sẽ thu hồi dần qua cổ phần.
Hệ thống Bảo lãnh và Bảo hiểm Tín dụng được ngân hàng Trung ương và địa phương đầu tư vốn nhằm bảo lãnh cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) không có tài sản thế chấp Điều này giúp DNNVV tiếp cận nguồn vốn vay từ các ngân hàng tư nhân, đồng thời giảm thiểu rủi ro cho các ngân hàng khi cho vay.
Trong những năm qua ở Philipin, nhiều kế hoạch tài chính cho DNNVV được đưa ra Đơn cử là chương trình
Chương trình SULONG là một sáng kiến quốc gia hỗ trợ doanh nghiệp vay vốn, được phối hợp giữa các cơ quan tài chính của chính phủ Philippines Các ngân hàng lớn như Ngân hàng phát triển Philippines (DBP), Tổ hợp doanh nghiệp nhỏ (SB Corp) và Ngân hàng tín dụng xuất nhập khẩu Philippines tham gia vào chương trình này SULONG cung cấp lãi suất thấp và hấp dẫn cho các khoản vay ngắn, trung và dài hạn, giúp doanh nghiệp dễ dàng tiếp cận nguồn vốn.
Từ tháng 02/2003 đến tháng 10/2004, khoảng 640 triệu USD đã được giải ngân cho khoảng 368.000 doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) trên toàn quốc Ngoài nguồn vốn từ chương trình này, DNNVV còn nhận được hỗ trợ từ hệ thống ngân hàng và các tổ chức phi tài chính như công ty bảo hiểm và tổ chức đầu tư Khoảng 20% tổng vốn của khu vực này được dành cho DNNVV, chưa kể nguồn vốn lớn từ các nhà cho vay không chính thức Trước đây, nguồn vốn cho DNNVV rất hạn chế, nhưng hiện tại, Chính phủ Philippines đã áp dụng nhiều chính sách yêu cầu ngân hàng phải dành một tỷ lệ nhất định cho DNNVV, theo quy định của Luật Magna Carta Tuy nhiên, ngân hàng vẫn gặp khó khăn trong việc cho DNNVV vay do chi phí giao dịch cao và rủi ro lớn, trong khi DNNVV khó đáp ứng yêu cầu về thế chấp Để khắc phục, nhiều chương trình tài chính đã được triển khai nhằm nâng cao mức độ tín chấp cho DNNVV, bên cạnh đó, các tổ chức tư nhân cũng cung cấp dịch vụ hỗ trợ phát triển thị trường, sản phẩm, đào tạo tay nghề công nhân và quản lý vốn.
Để hỗ trợ các DNNVV vượt qua khó khăn tài chính, chính phủ Hàn Quốc đã thành lập các ngân hàng đầu tư công nhằm phục vụ riêng cho họ Ngoài ra, các DNNVV còn nhận được hỗ trợ tín dụng từ các Quỹ bảo lãnh tín dụng, giúp họ có cơ hội vay vốn từ ngân hàng Ngân hàng Hàn Quốc cam kết cung cấp khoảng 90% tổng số vốn cho vay trong các lĩnh vực như nhập khẩu công nghệ, nghiên cứu và nhập khẩu máy móc sản xuất Đặc biệt, chính phủ yêu cầu các ngân hàng thương mại phải dành từ 35% đến 40% tổng nguồn vốn vay cho các DNNVV với lãi suất thương mại.
1.3.3 Bài học kinh nghiệm trong việc hỗ trợ tín duùng cho doanh nghieọp nhỏ và vừa tại Việt Nam
Để hỗ trợ vốn kinh doanh cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) tại Việt Nam, cần rút ra một số kinh nghiệm từ các biện pháp mà nhiều quốc gia đã áp dụng Mặc dù chưa đánh giá đầy đủ những mặt tích cực và hạn chế của các biện pháp này, nhưng tổng quan cho thấy rằng việc cải thiện hỗ trợ tín dụng cho DNNVV là cần thiết để thúc đẩy sự phát triển bền vững của nền kinh tế.
