Kế toán quản trị chi phí sản xuất kinh doanh tại các doanh nghiệp khai thác than thuộc Tập đoàn công nghiệp than – khoáng sản Việt Nam.Kế toán quản trị chi phí sản xuất kinh doanh tại các doanh nghiệp khai thác than thuộc Tập đoàn công nghiệp than – khoáng sản Việt Nam.Kế toán quản trị chi phí sản xuất kinh doanh tại các doanh nghiệp khai thác than thuộc Tập đoàn công nghiệp than – khoáng sản Việt Nam.Kế toán quản trị chi phí sản xuất kinh doanh tại các doanh nghiệp khai thác than thuộc Tập đoàn công nghiệp than – khoáng sản Việt Nam.Kế toán quản trị chi phí sản xuất kinh doanh tại các doanh nghiệp khai thác than thuộc Tập đoàn công nghiệp than – khoáng sản Việt Nam.Kế toán quản trị chi phí sản xuất kinh doanh tại các doanh nghiệp khai thác than thuộc Tập đoàn công nghiệp than – khoáng sản Việt Nam.Kế toán quản trị chi phí sản xuất kinh doanh tại các doanh nghiệp khai thác than thuộc Tập đoàn công nghiệp than – khoáng sản Việt Nam.Kế toán quản trị chi phí sản xuất kinh doanh tại các doanh nghiệp khai thác than thuộc Tập đoàn công nghiệp than – khoáng sản Việt Nam.Kế toán quản trị chi phí sản xuất kinh doanh tại các doanh nghiệp khai thác than thuộc Tập đoàn công nghiệp than – khoáng sản Việt Nam.
Báo cáo chi phí SXKD tại công trường, phân xưởng
Tính cấp thiết của đề tài
Trong bối cảnh hội nhập kinh tế toàn cầu, doanh nghiệp Việt Nam phải đối mặt với nhiều thách thức và cơ hội Để tồn tại và phát triển, các doanh nghiệp cần giảm chi phí sản xuất nhằm hạ giá bán sản phẩm và tăng lợi nhuận, đồng thời vẫn đảm bảo chất lượng Chi phí sản xuất không chỉ phản ánh khả năng tiết kiệm và hiệu quả sử dụng vốn mà còn cho thấy trình độ quản lý của doanh nghiệp Quản lý chi phí là yếu tố then chốt ảnh hưởng trực tiếp đến lợi nhuận; nếu không được kiểm soát tốt, chi phí sẽ tăng cao, dẫn đến giảm lợi nhuận Do đó, việc giảm chi phí sản xuất luôn là mục tiêu hàng đầu của doanh nghiệp, tạo điều kiện cho sự phát triển bền vững Để đạt được hiệu quả trong hoạt động sản xuất kinh doanh, doanh nghiệp cần so sánh chi phí với kết quả đạt được, từ đó tăng doanh thu, lợi nhuận và mở rộng quy mô Vì vậy, quản lý chi phí sản xuất kinh doanh là yêu cầu thiết yếu trong nền kinh tế thị trường hiện nay.
Kế toán quản trị chi phí sản xuất kinh doanh là công cụ thiết yếu giúp các nhà quản trị đưa ra quyết định hiệu quả trong hoạt động sản xuất Nó yêu cầu xác định chính xác các nguồn lực tiêu hao, phân tích chi phí một cách khoa học và xây dựng định mức cũng như dự toán chi phí Thông qua việc cung cấp thông tin chiến lược về khả năng sinh lời, nhu cầu vốn và thiết bị, kế toán quản trị chi phí hỗ trợ quyết định của nhà quản trị cấp cao Đối với nhà quản trị cấp trung gian, nó cung cấp báo cáo phân tích biến động và dự toán, trong khi ở cấp quản lý cơ sở, thông tin hoạt động giúp thực hiện nhiệm vụ tại phân xưởng hoặc phòng ban.
Ngành than là một trong những lĩnh vực kinh tế trọng điểm, cung cấp nhiên liệu cho nhiều ngành công nghiệp như điện, phân bón, giấy và xi-măng Hiện có khoảng 100 doanh nghiệp hoạt động trong ngành, với Tập đoàn Công nghiệp Than – Khoáng sản Việt Nam (TKV) dẫn đầu sản lượng sản xuất Trong bối cảnh đại dịch Covid-19, các doanh nghiệp đã linh hoạt trong việc sản xuất và phòng chống dịch, đồng thời áp dụng công nghệ thông tin để tiết kiệm chi phí và duy trì hoạt động ổn định Năm 2021, các doanh nghiệp dự kiến liên thông các mỏ than để giảm chi phí quản lý và sản xuất, đồng thời phát triển các mỏ mới với sản lượng cao và ít tác động đến môi trường Việc cải tiến quản trị doanh nghiệp, đặc biệt là quản trị chi phí sản xuất kinh doanh, là yêu cầu cấp thiết để nâng cao hiệu quả và cạnh tranh Tuy nhiên, hiện tại, công tác kế toán tại các doanh nghiệp khai thác than còn hạn chế trong việc nhận diện và phân loại chi phí, cũng như thu thập và phân tích thông tin chi phí phục vụ quản trị Do đó, nghiên cứu và cải thiện quản trị chi phí sản xuất kinh doanh là nhiệm vụ cần thiết trong giai đoạn hiện nay để hỗ trợ các nhà quản trị đưa ra quyết định hiệu quả và nâng cao vị thế cạnh tranh.
Dựa trên lý luận và thực tiễn, tác giả đã quyết định nghiên cứu đề tài luận án tiến sĩ về "Kế toán quản trị chi phí sản xuất kinh doanh tại các doanh nghiệp khai thác than thuộc Tập đoàn công nghiệp than - khoáng sản Việt Nam".
2Tổng quan tình hình nghiên cứu và xác lập vấn đề nghiên cứu
2.1 Tổng quan tình hình nghiên cứu
Kế toán chi phí sản xuất kinh doanh, đặc biệt là kế toán quản trị chi phí trong doanh nghiệp, luôn thu hút sự chú ý của các nhà nghiên cứu và quản lý Trong những năm gần đây, nhiều công trình khoa học, bao gồm đề tài nghiên cứu và luận án tiến sĩ, đã được công bố với các cách tiếp cận và phương pháp nghiên cứu đa dạng, cùng với phạm vi và đối tượng nghiên cứu khác nhau.
2.1.1 Các nghiên cứu về nội dung kế toán quản trị chi phí SXKD trong các DN
Nghiên cứu nội dung KTQT chi phí SXKD có nhiều công trình được thực hiện theo các hướng tiếp cận khác nhau, điển hình:
+ Tiếp cận KTQT chi phí SXKD là hệ thống thông tin chi phí phục vụ yêu cầu quản trị
Kế toán quản trị (KTQT) và đặc biệt là kế toán quản trị chi phí sản xuất kinh doanh (SXKD) ngày càng thể hiện vai trò quan trọng trong việc thu thập, xử lý và cung cấp thông tin cho các nhà quản trị Nhiều tác giả đã nghiên cứu và phân tích khía cạnh này, tiêu biểu như Topor Ioan Dan (2013), Nguyễn Thị Bình (2018), Nguyễn Thị Thái An (2018) và Lã Thị Thu (2021).
Trong nghiên cứu "New dimensions of cost type information for decision making in the wine industry", tác giả Topor Ioan Dan (2013) đã phân tích vai trò của thông tin chi phí trong quản lý sản xuất rượu vang bằng các phương pháp như phân tích, tổng hợp thông tin, quy nạp, so sánh và nghiên cứu điển hình Ông nhấn mạnh tầm quan trọng của việc xử lý thông tin chi phí sản xuất kinh doanh thông qua việc áp dụng các phương pháp kế toán quản trị chi phí hiện đại, nhằm đáp ứng nhu cầu thông tin cho quyết định của nhà quản trị.
Theo Nguyễn Thị Bình (2018), kế toán quản trị chi phí sản xuất kinh doanh là một kênh thông tin quan trọng, cung cấp cái nhìn toàn diện về chi phí, hỗ trợ nhà quản trị trong việc xây dựng, tổ chức thực hiện, kiểm tra, kiểm soát và đánh giá hoạt động, từ đó đưa ra các quyết định tối ưu Tác giả đã áp dụng phương pháp nghiên cứu định lượng để khảo sát thực trạng kế toán quản trị chi phí tại các doanh nghiệp dược phẩm ở Thanh Hóa, đồng thời đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện kế toán quản trị chi phí.
SXKD hỗ trợ quản trị doanh nghiệp trong việc xây dựng, tổ chức thực hiện và cung cấp thông tin về kiểm tra, kiểm soát chi phí sản xuất kinh doanh Tuy nhiên, tác giả chưa đề xuất giải pháp nào để giúp nhà quản trị đánh giá hiệu quả chi phí SXKD theo từng trung tâm trách nhiệm.
Theo Nguyễn Thị Thái An (2018), kế toán quản trị chi phí sản xuất kinh doanh (SXKD) cần thu nhận, xử lý, cung cấp và phân tích thông tin chi phí về quá khứ và tương lai để hỗ trợ quản lý doanh nghiệp trong việc kiểm soát chi phí Tác giả sử dụng các phương pháp nghiên cứu định tính như khảo sát và phỏng vấn để đánh giá thực trạng kế toán quản trị chi phí tại các Tổng công ty xây dựng công trình giao thông Luận án chỉ ra những ưu điểm và hạn chế trong việc xử lý thông tin chi phí, đồng thời đề xuất giải pháp hoàn thiện Tương tự, Phạm Quang Thịnh (2018) khẳng định rằng kế toán quản trị chi phí SXKD phát triển dựa trên nhu cầu thông tin của nhà quản trị, nhằm hỗ trợ lập kế hoạch và kiểm soát chi phí Nghiên cứu của tác giả tại các công ty sản xuất xi măng ở Hải Dương cũng chỉ ra những điểm cần cải thiện trong việc thu nhận và xử lý thông tin chi phí Đào Thúy Hằng (2020) nhấn mạnh rằng kế toán quản trị chi phí là một phần quan trọng để cung cấp thông tin chi phí và giá thành, giúp nhà quản trị đưa ra quyết định đúng đắn trong sản xuất Tác giả cũng sử dụng phương pháp nghiên cứu định tính để đánh giá thực trạng tại các công ty xây dựng công trình thủy lợi, nhưng các giải pháp chưa giải quyết triệt để vấn đề kiểm soát chi phí và chưa đề cập đến chi phí môi trường trong ngành xây dựng.
Lã Thị Thu (2021) đã sử dụng cả phương pháp nghiên cứu định tính và định lượng để phân tích thực trạng kế toán quản trị (KTQT) chi phí sản xuất kinh doanh tại các doanh nghiệp thuộc Tổng công ty thuốc lá Việt Nam Nghiên cứu tập trung vào việc thu thập, xử lý, phân tích và báo cáo thông tin tài chính và phi tài chính, nhằm cung cấp thông tin kịp thời cho nhà quản trị trong quá trình ra quyết định Tác giả nhấn mạnh tầm quan trọng của việc chú ý đến nguồn thông tin, phương pháp thu thập, hệ thống hóa thông tin chi phí và cách xác định chi phí trong KTQT chi phí sản xuất kinh doanh.
Theo Lê Văn Tân (2021), để đáp ứng nhu cầu thông tin cho nhà quản trị DNSX, nội dung kế toán quản trị chi phí được thực hiện qua quá trình ghi nhận, xử lý và cung cấp thông tin chi phí Tác giả đã sử dụng phương pháp khảo sát để nghiên cứu thực trạng kế toán quản trị chi phí tại các doanh nghiệp chế biến gỗ ở khu vực Nam Trung Bộ Từ nghiên cứu, tác giả đề xuất các giải pháp hoàn thiện kế toán quản trị chi phí, bao gồm phân loại chi phí, xây dựng định mức và lập dự toán, xác định chi phí cho các đối tượng chịu phí, cũng như phân tích thông tin chi phí để kiểm soát và ra quyết định Tuy nhiên, tác giả chưa đề cập đến việc cung cấp thông tin chi phí qua các hệ thống báo cáo kế toán quản trị.
+ Tiếp cận KTQT chi phí SXKD theo chu trình kế toán
Theo Lê Thị Minh Huệ (2016), nghiên cứu về thông tin kế toán quản trị chi phí sản xuất kinh doanh (SXKD) được tiếp cận qua chu trình kế toán, trong đó nhận diện chi phí SXKD là cơ sở cho việc xây dựng định mức, lập dự toán, phân bổ và xác định chi phí, cũng như phân tích chi phí phục vụ quản trị doanh nghiệp Kết quả cuối cùng của quy trình này là báo cáo kế toán quản trị chi phí SXKD Tác giả áp dụng phương pháp nghiên cứu định tính, bao gồm thu thập dữ liệu sơ cấp và thứ cấp, nghiên cứu tài liệu, phân tích thực tiễn và phỏng vấn để đánh giá thực trạng kế toán quản trị chi phí SXKD tại các doanh nghiệp mía đường ở Thanh Hóa, từ đó đề xuất giải pháp hoàn thiện Tuy nhiên, tác giả chưa đề cập đến việc nhận diện chi phí môi trường trong chu trình đầu tiên và báo cáo chi phí môi trường ở giai đoạn cuối, đồng thời giải pháp đưa ra chưa phân tích sâu thông tin chi phí để kiểm soát chi phí, chỉ nhằm hoàn thiện công tác phân tích phục vụ nhu cầu thông tin của nhà quản trị.
Hoàng Thu Hiền (2016) trong bài viết “Kế toán quản trị chi phí trong các doanh nghiệp chuyên kinh doanh nội dung số Việt Nam” đã áp dụng phương pháp luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng và duy vật lịch sử, kết hợp với các phương pháp điều tra, hệ thống hóa, thống kê, tổng hợp, phân tích, so sánh và diễn giải để nghiên cứu thực trạng kế toán quản trị chi phí tại các doanh nghiệp số Việt Nam Bài viết tập trung vào phân loại chi phí, nhận diện trung tâm chi phí, xác định đối tượng chịu phí, hệ thống định mức và dự toán chi phí, cũng như các phương pháp xác định và phân tích chi phí nhằm kiểm soát chi phí và hỗ trợ ra quyết định kinh doanh Tác giả cũng đề xuất giải pháp hoàn thiện kế toán quản trị chi phí, giúp nhà quản trị kiểm soát chi phí hiệu quả hơn Tuy nhiên, nhóm giải pháp này chưa đề cập đến nội dung báo cáo kế toán quản trị chi phí sản xuất kinh doanh, điều này hạn chế khả năng cung cấp thông tin chi phí cho các nhà quản trị.
Tô Minh Thu (2019) đã thực hiện luận án "Hoàn thiện kế toán quản trị chi phí trong các doanh nghiệp sản xuất giấy Việt Nam", trong đó áp dụng phương pháp tra cứu tài liệu để nghiên cứu các lý luận cơ bản liên quan đến kế toán quản trị chi phí Luận án nhằm mục tiêu cải thiện hiệu quả quản lý chi phí trong ngành sản xuất giấy tại Việt Nam.
Mục tiêu nghiên cứu
Mục tiêu của nghiên cứu này là làm rõ lý luận về kế toán quản trị chi phí sản xuất kinh doanh trong các doanh nghiệp sản xuất, đồng thời phân tích thực trạng kế toán quản trị chi phí tại các doanh nghiệp này.
DN khai thác than thuộc Tập đoàn công nghiệp than
Bài viết này tập trung vào việc phân tích tình hình khoáng sản tại Việt Nam, đồng thời đánh giá ảnh hưởng của các yếu tố đến việc áp dụng kế toán quản trị chi phí sản xuất kinh doanh tại các doanh nghiệp khai thác than Từ đó, bài viết đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện kế toán quản trị chi phí sản xuất kinh doanh cho các doanh nghiệp thuộc Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam.
-Hệ thống hóa, phân tích và làm sáng tỏ những lý luận chung về kế toán quản trị chi phí sản xuất kinh doanh trong doanh nghiệp sản xuất
Nghiên cứu và đánh giá thực trạng kinh tế - tài chính chi phí sản xuất kinh doanh tại các doanh nghiệp khai thác than thuộc Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam, nhằm chỉ ra những thành tựu đã đạt được cũng như những tồn tại và hạn chế cần được khắc phục.
Để nâng cao hiệu quả áp dụng kế toán quản trị chi phí sản xuất kinh doanh tại các doanh nghiệp khai thác than thuộc Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam, việc xác định và đánh giá mức độ tác động của các yếu tố là rất cần thiết Những yếu tố này không chỉ ảnh hưởng đến quy trình quản lý chi phí mà còn quyết định sự thành công trong việc tối ưu hóa hoạt động sản xuất và nâng cao lợi nhuận Việc phân tích kỹ lưỡng sẽ giúp các doanh nghiệp đưa ra các chiến lược phù hợp nhằm cải thiện hiệu quả kinh doanh trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng gia tăng.
-Đề xuất, kiến nghị các giải pháp hoàn thiện KTQT chi phí SXKD tại các DN khai thác than thuộc Tập đoàn công nghiệp than – khoáng sản Việt Nam.
Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của bài viết là kế toán quản trị chi phí sản xuất kinh doanh tại các doanh nghiệp khai thác than thuộc Tập đoàn công nghiệp than – khoáng sản Việt Nam Nghiên cứu này nhằm phân tích và đánh giá hiệu quả của hệ thống kế toán quản trị trong việc kiểm soát và tối ưu hóa chi phí sản xuất, từ đó nâng cao hiệu suất hoạt động của các doanh nghiệp trong ngành khai thác than.
Tác giả thực hiện khảo sát và nghiên cứu về kế toán quản trị chi phí sản xuất kinh doanh tại các doanh nghiệp khai thác than thuộc Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam, bao gồm các công ty như: Công ty Cổ phần Than Hà Lầm, Công ty Cổ phần Than Cao Sơn, Công ty Cổ phần Than Mông Dương, Công ty TNHH MTV Than Uông Bí, Công ty TNHH MTV Than Khe Chàm, và Công ty TNHH MTV Than Mạo Khê.
Trong luận án này, các số liệu và dữ liệu được thu thập từ các tài liệu của các doanh nghiệp khai thác than, bao gồm báo cáo tài chính, báo cáo thống kê, và các báo cáo tổng kết liên quan Tất cả các thông tin này được khảo sát trong giai đoạn từ 2017 đến 2021.
Câu hỏi nghiên cứu
+ Nội dung KTQT chi phí SXKD, các phương pháp sử dụng và những yếu tố tác động đến việc áp dụng KTQT chi phí SXKD trong DNSX?
Thực trạng kinh tế quản trị chi phí sản xuất kinh doanh tại các doanh nghiệp khai thác than thuộc Tập đoàn công nghiệp than – khoáng sản Việt Nam đang gặp nhiều thách thức Các yếu tố tác động đến việc áp dụng kinh tế quản trị chi phí bao gồm sự biến động của thị trường, chính sách quản lý nhà nước và yêu cầu về hiệu quả kinh tế Việc cải thiện quy trình quản lý chi phí không chỉ giúp nâng cao năng lực cạnh tranh mà còn góp phần vào sự phát triển bền vững của ngành khai thác than.
+ Các giải pháp hoàn thiện KTQT chi phí SXKD tại các DN khai thác than thuộc Tập đoàn công nghiệp than – khoáng sản Việt Nam?
Để thực hiện giải pháp hiệu quả, cần đề xuất các kiến nghị cụ thể đối với Nhà nước và các cơ quan liên quan, nhằm hỗ trợ các doanh nghiệp khai thác than thuộc Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam trong việc nâng cao hiệu suất hoạt động và bảo vệ môi trường.
Phương pháp nghiên cứu
Luận án áp dụng phương pháp nghiên cứu định tính kết hợp với phương pháp nghiên cứu định lượng để khảo sát KTQT chi phí SXKD Phương pháp định tính được sử dụng để tổng hợp lý luận về khái niệm, bản chất, vai trò và nội dung của KTQT chi phí SXKD, cũng như các yếu tố ảnh hưởng đến việc áp dụng phương pháp này Để thu thập dữ liệu, luận án sử dụng phương pháp điều tra và phỏng vấn tại các doanh nghiệp khai thác than thuộc TKV, từ đó phân tích và đánh giá thực trạng Ngoài ra, luận án còn tổng hợp và phân tích các nghiên cứu trước đó cùng với ý kiến chuyên gia để thiết kế mô hình nghiên cứu, xây dựng giả thuyết và thang đo cho các yếu tố tác động Cuối cùng, phương pháp nghiên cứu định lượng được triển khai dựa trên mô hình đã thiết lập nhằm kiểm định giả thuyết và đánh giá mức độ ảnh hưởng của các yếu tố đến việc áp dụng KTQT chi phí SXKD tại các doanh nghiệp này.
Những đóng góp của luận án
Luận án đã hệ thống hóa và phân tích lý luận cơ bản về kế toán quản trị chi phí sản xuất kinh doanh trong các doanh nghiệp sản xuất Nó làm rõ khái niệm, bản chất và vai trò của kế toán quản trị chi phí trong doanh nghiệp, đồng thời trình bày nội dung và các yếu tố tác động đến việc áp dụng kế toán quản trị chi phí trong doanh nghiệp sản xuất.
Luận án khảo sát thực trạng nội dung kiểm toán chi phí sản xuất kinh doanh tại các doanh nghiệp khai thác than thuộc Tập đoàn Công nghiệp Than – Khoáng sản Việt Nam Nghiên cứu này đánh giá những ưu điểm và hạn chế của nội dung kiểm toán chi phí sản xuất kinh doanh, từ đó đề xuất giải pháp hoàn thiện kiểm toán chi phí tại các doanh nghiệp trong ngành khai thác than.
Luận án đã phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến quản trị chi phí sản xuất kinh doanh, bao gồm quy mô và cơ cấu tổ chức, quan điểm của nhà quản trị về kinh tế quản trị chi phí, đặc thù ngành nghề, trình độ nhân viên kế toán và quản lý chi phí môi trường Dựa trên đánh giá mức độ tác động của những yếu tố này, tác giả đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện quản trị chi phí sản xuất kinh doanh cho các doanh nghiệp khai thác than thuộc Tập đoàn công nghiệp than – khoáng sản Việt Nam.
Dựa trên định hướng phát triển của ngành than, bài viết đề xuất các yêu cầu cần thiết để hoàn thiện quản trị chi phí sản xuất kinh doanh trong các doanh nghiệp khai thác than thuộc Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam Đồng thời, các giải pháp và điều kiện thực hiện các giải pháp này cũng được đưa ra nhằm đảm bảo sự phát triển bền vững cho ngành.
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, danh mục bảng biểu sơ đồ, danh mục từ viết tắt, luận án gồm 4 chương:
Chương 1: Lý luận chung về kế toán quản trị chi phí sản xuất kinh doanh trong doanh nghiệp sản xuất
Chương 2: Phương pháp nghiên cứu
Chương 3: Thực trạng kế toán quản trị chi phí sản xuất kinh doanh tại các DN khai thác than thuộc Tập đoàn công nghiệp than – khoáng sản Việt Nam
Chương 4: Hoàn thiện kế toán quản trị chi phí sản xuất kinh doanh tại các doanh nghiệp khai thác than thuộc Tập đoàn công nghiệp than – khoáng sản Việt Nam