Sau hơn 35 năm đổi mới ở Việt Nam (từ năm 1986 đến nay), cải cách hành chính được đẩy mạnh và đã đạt được nhiều kết quả to lớn, góp phần đẩy mạnh công cuộc xây dựng và phát triển đất nước. Hội đồng nhân dân (HĐND) với trọng trách là cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương, đại diện cho ý chí, nguyện vọng và quyền làm chủ của nhân dân, quyết định những chủ trương, biện pháp quan trọng để phát huy mọi tiềm năng của địa phương trong xây dựng và phát triển kinh tế - xã hội, củng cố quốc phòng - an ninh, không ngừng cải thiện đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân, làm tròn nghĩa vụ của địa phương đối với cả nước. Chấp hành đường lối, chủ trương, chính sách pháp luật của Đảng và Nhà nước, HĐND giữ vai trò then chốt, quyết định tới hiệu quả công tác cải cách hành chính tại địa phương. HĐND có hai chức năng cơ bản, đó là: chức năng quyết định những vấn đề quan trọng của địa phương và chức năng giám sát việc thực hiện chủ trương, chính sách pháp luật của Đảng, Nhà nước và nghị quyết của HĐND. Trong đó, chức năng giám sát có vị trí, vai trò hết sức quan trọng. Giám sát là việc theo dõi, xem xét, đánh giá hoạt động của cơ quan, tổ chức, cá nhân chịu sự giám sát trong việc thực hiện các chủ trương, chính sách pháp luật của của Đảng, Nhà nước và nghị quyết của HĐND. Thông qua việc giám sát chỉ ra những ưu điểm, phát hiện những mô hình hay có thể phát huy nhân ra diện rộng, đồng thời, phát hiện những hạn chế và có những kiến nghị kịp thời đối với các cấp, các ngành để khắc phục, nhằm hoàn thành tốt hơn chức năng, nhiệm vụ và vai trò chỉ đạo điều hành thực hiện các nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, thực thi các chính sách pháp luật, cũng như công tác cải cách hành chính tại địa phương. Cải cách thủ tục hành chính là một trong những những nhóm nhiệm vụ lớn trong công tác cải cách hành chính được Chính phủ quy định tại Nghị quyết số 30c/NQ-CP ngày 08/11/2011 về việc ban hành Chương trình tổng thể cải cách hành chính nhà nước giai đoạn 2011 - 2020 và Quyết định số 225/QĐ-TTg ngày 04/02/2016 của Thủ tướng Chính phủ về việc phê duyệt Kế hoạch Cải cách hành chính nhà nước giai đoạn 2016 - 2020. Trong đó, triển khai thực hiện đồng bộ, hiệu quả cơ chế một cửa, cơ chế một cửa liên thông tại cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương là nhiệm vụ quan trọng về cải cách, nâng cao chất lượng thủ tục hành chính. Từ năm 1995, trong lĩnh vực cải cách thể chế, đã tiến hành cải cách đơn giản hoá thủ tục hành chính theo cơ chế “một cửa”, “một cửa - một dấu”, “một cửa tại chỗ”, tạo thuận lợi cho công dân, tổ chức và các nhà đầu tư theo hướng công khai, minh bạch. Đến nay, cơ chế một cửa, một cửa liên thông giải quyết thủ tục hành chính đã được quy định tại Nghị định số 61/2018/NĐ-CP ngày 23/04/2018 của Chính phủ. Theo đó, cơ chế một cửa, một cửa liên thông được hiểu là phương thức phối hợp giữa các cơ quan có thẩm quyền trong tiếp nhận hồ sơ, giải quyết và trả kết quả giải quyết một thủ tục hành chính hoặc một nhóm thủ tục hành chính có liên quan với nhau, theo dõi, giám sát, đánh giá việc giải quyết thủ tục hành chính cho tổ chức, cá nhân thông qua Bộ phận một cửa. Bộ phận một cửa là tên gọi chung của Bộ phận tiếp nhận và trả kết quả giải quyết thủ tục hành chính hoặc Trung tâm phục vụ hành chính công cấp tỉnh, thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn hướng dẫn, tiếp nhận, giải quyết hoặc chuyển hồ sơ giải quyết, trả kết quả giải quyết thủ tục hành chính, theo dõi, giám sát, đánh giá việc giải quyết thủ tục hành chính cho tổ chức, cá nhân. Trong những năm qua, HĐND thành phố Hải Phòng đã thực hiện giám sát đối với các Bộ phận một cửa trên địa bàn thành phố, đạt được những kết quả nhất định, góp phần giải quyết được những hạn chế, tháo gỡ kịp thời những khó khăn, vướng mắc trong công tác cải cách thủ tục hành chính tại thành phố; giải quyết kịp thời những kiến nghị, bức xúc của nhân dân, từ đó, từng bước khẳng định được vị trí, vai trò, góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả giám sát của HĐND thành phố. Bên cạnh những kết quả đạt được, thực tiễn cho thấy hoạt động giám sát của HĐND thành phố trong thời gian qua vẫn còn bộc lộ một số hạn chế nhất định như: một số nội dung giám sát chưa sâu do thời gian giám sát quá ít; một số đại biểu HĐND thành phố mới tham gia đại biểu HĐND lần đầu, đang công tác trên địa bàn các quận, huyện khi được mời tham gia giám sát chưa đóng góp nhiều ý kiến cho cuộc giám sát tại cơ sở; thành viên kiêm nhiệm của các Ban HĐND thành phố chưa dành nhiều thời gian thỏa đáng để tham gia đầy đủ các cuộc giám sát theo chuyên đề của Ban, một số kiến nghị giám sát chưa được giải quyết dứt điểm. Nguyên nhân của các hạn chế, yếu kém trên là do còn thiếu những quy định của pháp luật về các biện pháp, chế tài của HĐND đối với cơ quan chịu sự giám sát không thực hiện kiến nghị giám sát. Đại biểu HĐND ngại va chạm, không giám chất vấn tại kỳ họp. Yêu cầu nhiệm vụ của giám sát rất lớn, lĩnh vực giám sát rộng, trình độ đại biểu HĐND không đồng đều, chủ yếu phụ thuộc nhiều vào đại biểu HĐND hoạt động chuyên trách và đội ngũ chuyên viên giúp việc. Để HĐND thành phố hoạt động có chất lượng, hiệu quả hơn, đặc biệt là trong hoạt động giám sát công tác cải cách hành chính, cải cách thủ tục hành chính tại thành phố, học viên đã mạnh dạn lựa chọn đề tài luận văn thạc sĩ: “Giám sát của HĐND thành phố Hải Phòng đối với hoạt động của Bộ phận một cửa trên địa bàn thành phố” với mong muốn đưa ra những giải pháp có tính khoa học và thực tiễn nhằm góp phần đẩy mạnh giám sát của HĐND thành phố Hải Phòng đối với hoạt động của Bộ phận một cửa trên địa bàn thành phố. Từ đó, góp phần khẳng định vị thế và nâng cao trách nhiệm của HĐND thành phố trước Đảng, Nhà nước và Nhân dân thành phố Hải Phòng.
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ GIÁM SÁT CỦA HỘI ĐỒNG NHÂN DÂN CẤP TỈNH ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG CỦA BỘ PHẬN MỘT CỬA TRÊN ĐỊA BÀN
Một số vấn đề lý luận về giám sát
1.1.1 Khái niệm, đặc điểm, nội dung, nguyên tắc trong hoạt động giám sát
Giám sát được định nghĩa là “theo dõi, kiểm tra việc thực thi nhiệm vụ” (Từ điển Tiếng Việt, 2004) Theo quan niệm về quyền lực nhà nước, giám sát là “sự theo dõi, quan sát hoạt động của một chủ thể quyền lực một cách chủ động, thường xuyên và liên tục”, với mục đích tác động tích cực để hướng dẫn hoạt động của các tổ chức quyền lực, đảm bảo tuân thủ pháp luật và giới hạn quyền lực.
Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND số 87/2015/QH13 định nghĩa giám sát là quá trình theo dõi, xem xét và đánh giá các hoạt động của cơ quan, tổ chức, cá nhân chịu sự giám sát Mục tiêu của giám sát là đảm bảo việc tuân thủ Hiến pháp và pháp luật trong việc thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn, cũng như xử lý theo thẩm quyền hoặc yêu cầu, kiến nghị các cơ quan có thẩm quyền thực hiện xử lý.
Giám sát là quá trình mà chủ thể giám sát theo dõi, đánh giá hoạt động của các cơ quan, tổ chức, cá nhân nhằm đảm bảo việc tuân thủ Hiến pháp và pháp luật trong thực hiện nhiệm vụ và quyền hạn của họ Khi phát hiện vi phạm, chủ thể giám sát có thể xử lý theo thẩm quyền hoặc đề nghị các cơ quan có thẩm quyền can thiệp.
Hoạt động giám sát nhằm kiểm soát quyền lực của các cơ quan, tổ chức và cá nhân trong việc thực hiện nhiệm vụ và quyền hạn được giao Mục tiêu là phát hiện kịp thời sai sót để có biện pháp sửa chữa và yêu cầu các cơ quan có thẩm quyền khắc phục những vấn đề này.
- Trịnh Ngọc Tuấn (2013) cho rằng hoạt động giám sát có các đặc điểm như sau: + Giám sát luôn là hoạt động có mục đích
+ Giám sát luôn gắn với một chủ thể nhất định
+ Giám sát luôn gắn với một đối tượng cụ thể
+ Giám sát phải được tiến hành trên cơ sở các quyền và nghĩa vụ tương hỗ của cả chủ thể và đối tượng giám sát
+ Giám sát phải được tiến hành dựa trên những căn cứ nhất định
+ Giám sát thực hiện liên tục, thường xuyên và phản hồi liên tục để cải thiện tình hình thực hiện mục tiêu.
Giám sát, kiểm tra, thanh tra và kiểm sát đều là những hoạt động thực hiện quyền lực nhà nước, phản ánh tính tất yếu khách quan của các nhà nước qua các thời kỳ lịch sử Việc phân biệt giữa các hoạt động này là cần thiết để hiểu rõ vai trò và chức năng của từng loại hình trong quản lý nhà nước.
Giám sát, thanh tra, kiểm tra và kiểm sát đều có ý nghĩa tương đương, liên quan đến việc xem xét và đánh giá hoạt động của các chủ thể thực hiện quyền lực nhà nước nhằm đảm bảo Hiến pháp và pháp luật được thực hiện nghiêm chỉnh, chính xác và đầy đủ Tuy nhiên, chúng khác nhau về chủ thể thực hiện, nội dung, hình thức, phạm vi và đối tượng bị xem xét, đánh giá.
+ Khác biệt giữa giám sát và kiểm tra:
Theo Từ điển Tiếng Việt (2004), Nhà xuất bản Đà Nẵng: “Kiểm tra là xem xét tình hình thực tế để đánh giá, nhận xét”.
Trong kiểm tra, chủ thể bị kiểm tra có thể đồng thời là chủ thể thực hiện kiểm tra (tự kiểm tra) và cũng là đối tượng bị kiểm tra Ngược lại, trong giám sát, chủ thể bị giám sát chỉ đóng vai trò là đối tượng giám sát.
Phương pháp giám sát bao gồm việc theo dõi, đánh giá và phát hiện vấn đề để kịp thời cảnh báo các cơ quan, tổ chức, cá nhân liên quan nhằm ngăn ngừa vi phạm Trong khi đó, phương pháp kiểm tra được thực hiện theo quy trình chặt chẽ, chú trọng vào việc thẩm tra và xác minh Sau khi kiểm tra, cần có kết luận rõ ràng về ưu điểm, khuyết điểm và các vi phạm (nếu có), đồng thời tiến hành xử lý kỷ luật khi cần thiết.
Giám sát có mục đích đảm bảo các đối tượng tuân thủ quy định và có thể nhắc nhở kịp thời để phòng ngừa vi phạm, do đó chỉ áp dụng cho những hoạt động đang diễn ra Trong khi đó, kiểm tra nhằm làm rõ tính đúng, sai của các hoạt động, bao gồm cả những việc đã được triển khai và kết thúc.
Giữa kiểm tra và giám sát tồn tại mối quan hệ tương hỗ, trong đó giám sát cần có sự quan sát và theo dõi thực tế của đối tượng Để nâng cao chất lượng kiểm tra, việc giám sát cần được thực hiện thường xuyên Càng giám sát hiệu quả, việc kiểm tra sẽ càng chính xác và đạt được chất lượng cao hơn.
+ Khác biệt giữa giám sát và thanh tra:
Luật thanh tra số 56/2010/QH12 quy định rằng thanh tra nhà nước là hoạt động của cơ quan nhà nước có thẩm quyền nhằm xem xét, đánh giá và xử lý các vấn đề liên quan đến việc thực hiện chính sách, pháp luật, và quyền hạn của các tổ chức, cá nhân Hoạt động này bao gồm thanh tra hành chính và thanh tra chuyên ngành Bên cạnh đó, thanh tra nhân dân là hình thức giám sát của người dân thông qua Ban thanh tra nhân dân, nhằm theo dõi việc thực hiện chính sách, pháp luật, giải quyết khiếu nại, tố cáo, và thực hiện pháp luật về dân chủ tại các cơ quan, tổ chức, và cá nhân ở cấp xã, phường, thị trấn, cũng như tại các đơn vị sự nghiệp công lập và doanh nghiệp nhà nước.
Theo định nghĩa, thanh tra nhân dân là một hình thức giám sát, nhưng có sự khác biệt cơ bản giữa giám sát và thanh tra nhà nước Hoạt động giám sát diễn ra song hành, thường xuyên và liên tục, trong khi thanh tra là công cụ kiểm tra theo trình tự pháp luật Theo cuốn sách "Thuật ngữ pháp lý phổ thông" (1986), thanh tra được coi là một phương pháp kiểm tra Phạm vi chủ thể giám sát rộng hơn, bao gồm cả nhân dân, trong khi thanh tra chỉ giới hạn ở "cơ quan nhà nước có thẩm quyền".
+ Khác biệt giữa giám sát và kiểm sát:
Hoạt động giám sát và kiểm sát có sự khác biệt cơ bản về chủ thể thực hiện; trong đó, hoạt động kiểm sát do các cơ quan tư pháp thực hiện nhằm đảm bảo việc chấp hành pháp luật được nghiêm chỉnh và thống nhất.
1.1.1.3 Nội dung, nguyên tắc trong hoạt động giám sát
Nội dung giám sát bao gồm các khía cạnh cơ bản như: 1) Xem xét, theo dõi và đánh giá các văn bản quy phạm pháp luật; 2) Đánh giá năng lực, trình độ và trách nhiệm của cá nhân trong thực thi nhiệm vụ; 3) Theo dõi kết quả thực hiện chính sách và pháp luật; 4) Giám sát việc giải quyết khiếu nại, tố cáo và kiến nghị; và 5) Các nội dung giám sát khác.
Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND số 87/2015/QH13 quy định ba nguyên tắc chính trong hoạt động giám sát: đầu tiên, cần tuân thủ Hiến pháp và pháp luật; thứ hai, đảm bảo tính khách quan, công khai, minh bạch và hiệu quả; cuối cùng, hoạt động giám sát không được cản trở đến hoạt động bình thường của các cơ quan, tổ chức, và cá nhân bị giám sát.
1.1.2 Phân loại các hoạt động giám sát
1.1.2.1 Phân loại giám sát: Có nhiều cách phân loại hoạt động giám sát như sau:
- Phân loại theo phạm vi, quy mô: 1/Giám sát toàn diện; 2/Giám sát theo chuyên đề.
- Phân loại theo kế hoạch: 1/Giám sát theo chương trình, kế hoạch; 2/Giám sát đột xuất.
Hoạt động của Bộ phận một cửa
1 2 1 Khái niệm và các nguyên tắc thực hiện cơ chế một cửa, một cửa liên thông
Theo Nghị định số 61/2018/NĐ-CP ngày 23/4/2018 của Chính phủ về thực hiện cơ chế một cửa, một cửa liên thông trong giải quyết thủ tục hành chính:
Bộ phận một cửa là cơ quan tiếp nhận và trả kết quả cho các thủ tục hành chính, hoạt động dưới hình thức Trung tâm phục vụ hành chính công cấp tỉnh Nhiệm vụ của bộ phận này bao gồm hướng dẫn, tiếp nhận và giải quyết hồ sơ, cũng như theo dõi, giám sát và đánh giá tiến trình giải quyết thủ tục hành chính cho tổ chức và cá nhân.
Cơ chế Một cửa trong giải quyết thủ tục hành chính là phương thức hiệu quả giúp tiếp nhận hồ sơ, xử lý và trả kết quả cho tổ chức, cá nhân Qua Bộ phận một cửa, cơ quan có thẩm quyền có thể theo dõi, giám sát và đánh giá quá trình giải quyết thủ tục hành chính một cách minh bạch và nhanh chóng.
Cơ chế một cửa liên thông trong giải quyết thủ tục hành chính là phương thức phối hợp giữa các cơ quan có thẩm quyền nhằm tiếp nhận, giải quyết và trả kết quả cho các thủ tục hành chính liên quan Phương thức này giúp theo dõi, giám sát và đánh giá hiệu quả giải quyết thủ tục cho tổ chức và cá nhân thông qua Bộ phận một cửa.
Thủ tục hành chính bao gồm trình tự, cách thức thực hiện, hồ sơ và yêu cầu, điều kiện do cơ quan nhà nước hoặc người có thẩm quyền quy định nhằm giải quyết các công việc cụ thể liên quan đến cá nhân và tổ chức.
"Trình tự thực hiện" đề cập đến thứ tự các bước mà đối tượng và cơ quan thực hiện thủ tục hành chính cần tuân theo để giải quyết một công việc cụ thể cho cá nhân hoặc tổ chức.
"Hồ sơ" bao gồm các loại giấy tờ mà cá nhân hoặc tổ chức cần nộp hoặc xuất trình cho cơ quan có thẩm quyền để thực hiện thủ tục hành chính trước khi công việc cụ thể được giải quyết.
1.2.1.2 Nguyên tắc thực hiện cơ chế một cửa, một cửa liên thông
Các nguyên tắc thực hiện cơ chế một cửa, một cửa liên thông bao gồm:
Sự hài lòng của tổ chức và cá nhân là tiêu chí quan trọng để đánh giá chất lượng và hiệu quả phục vụ của cán bộ, công chức, viên chức cùng các cơ quan có thẩm quyền.
- Việc giải quyết thủ tục hành chính cho tổ chức, cá nhân theo cơ chế một cửa, một cửa liên thông được quản lý tập trung, thống nhất.
Giải quyết thủ tục hành chính một cách kịp thời và nhanh chóng, đồng thời đảm bảo tính thuận tiện, đúng pháp luật, công bằng và bình đẳng Cần duy trì sự khách quan, công khai, minh bạch trong quá trình thực hiện, đồng thời tăng cường sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan có thẩm quyền.
Quá trình giải quyết thủ tục hành chính được cải thiện thông qua việc đôn đốc, kiểm tra, theo dõi và giám sát, đánh giá bằng nhiều phương thức khác nhau Sự tham gia của tổ chức và cá nhân cùng với việc ứng dụng công nghệ thông tin là yếu tố then chốt trong việc nâng cao hiệu quả của quy trình này.
- Không làm phát sinh chi phí thực hiện thủ tục hành chính cho tổ chức, cá nhân ngoài quy định của pháp luật.
Cán bộ, công chức và viên chức tại các cơ quan có thẩm quyền phải thực hiện trách nhiệm giải trình liên quan đến việc thực thi công vụ khi giải quyết các thủ tục hành chính, theo đúng quy định của pháp luật.
Để đảm bảo việc thực hiện cơ chế một cửa, một cửa liên thông trong giải quyết thủ tục hành chính, cần tuân thủ các quy định của pháp luật Việt Nam cũng như các Điều ước quốc tế mà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam đã ký kết hoặc gia nhập.
1.2.2 Nhiệm vụ, quyền hạn của Bộ phận một cửa
Bộ phận một cửa thực hiện các nhiệm vụ:
Công khai đầy đủ và kịp thời danh mục thủ tục hành chính tại Bộ phận một cửa, bằng phương tiện điện tử hoặc văn bản, theo quy định pháp luật về kiểm soát thủ tục hành chính Đồng thời, hỗ trợ những trường hợp không thể tiếp cận thông tin này qua phương tiện điện tử.
Hướng dẫn thực hiện thủ tục hành chính bao gồm các bước tiếp nhận hồ sơ, giải quyết hoặc chuyển hồ sơ, và trả kết quả cho tổ chức, cá nhân Bên cạnh đó, cần theo dõi, giám sát và đánh giá quá trình giải quyết thủ tục hành chính, đồng thời thu phí, lệ phí nếu có theo quy định hiện hành.
Phối hợp với các cơ quan, đơn vị liên quan để nhanh chóng giải quyết thủ tục hành chính cho tổ chức và cá nhân, đặc biệt là những trường hợp yêu cầu giải quyết trong ngày Đồng thời, hỗ trợ việc ủy quyền cho công chức, viên chức tại Bộ phận một cửa và khuyến khích tổ chức, cá nhân sử dụng dịch vụ công trực tuyến mức độ 3 và 4.
Cần phối hợp với các cơ quan có thẩm quyền và các đơn vị liên quan để tổ chức các khóa tập huấn và bồi dưỡng nhằm nâng cao trình độ chuyên môn cho cán bộ, công chức, viên chức Điều này giúp họ thực hiện hiệu quả nhiệm vụ hướng dẫn, tiếp nhận và trả kết quả giải quyết thủ tục hành chính theo cơ chế một cửa và một cửa liên thông.
Giám sát của hội đồng nhân dân cấp tỉnh đối với Bộ phận một cửa
1.3.1 Nội dung giám sát của hội đồng nhân dân cấp tỉnh đối với hoạt động của Bộ phận một cửa trên địa bàn
Giám sát của HĐND cấp tỉnh đối với hoạt động của Bộ phận một cửa là trách nhiệm của HĐND, Thường trực HĐND, các Ban của HĐND và Tổ đại biểu Việc này nhằm đảm bảo tính minh bạch và hiệu quả trong quản lý hành chính, đồng thời nâng cao chất lượng phục vụ người dân HĐND sẽ thực hiện các hoạt động giám sát định kỳ và đột xuất để đánh giá tình hình hoạt động của Bộ phận một cửa, từ đó đưa ra các giải pháp cải tiến cần thiết.
HĐND và đại biểu HĐND cấp tỉnh có trách nhiệm theo dõi, đánh giá hoạt động của Bộ phận một cửa tại địa phương, đảm bảo việc tuân thủ Hiến pháp và pháp luật trong việc thực hiện nhiệm vụ và quyền hạn Họ sẽ xử lý các vấn đề theo thẩm quyền hoặc yêu cầu, kiến nghị đến cơ quan có thẩm quyền để giải quyết.
Mục tiêu giám sát của HĐND cấp tỉnh đối với hoạt động của Bộ phận một cửa bao gồm các mục tiêu chung của hoạt động giám sát và việc thực hiện kế hoạch cải cách hành chính do Chính phủ ban hành Tổng hợp lại, những mục tiêu này nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động, đảm bảo tính minh bạch và cải thiện dịch vụ công cho người dân.
Kiểm soát việc thực hiện quyền lực của bộ phận Một trên địa bàn là cần thiết để đánh giá hiệu quả thực hiện nghị quyết của HĐND cấp tỉnh Qua quá trình này, cần phát hiện các sai sót để kịp thời sửa chữa và yêu cầu các cơ quan có thẩm quyền thực hiện các biện pháp khắc phục.
Đẩy mạnh thực hiện Chương trình tổng thể cải cách hành chính nhà nước giai đoạn 2011 - 2020 theo Nghị quyết số 30c/NQ-CP ngày 8/11/2011 của Chính phủ, nhằm hoàn thành các mục tiêu cải cách trong giai đoạn II (2016 - 2020) Mục tiêu là nâng cao chất lượng dịch vụ hành chính và dịch vụ công, đảm bảo hiệu quả và đáp ứng nhu cầu của người dân.
Để khắc phục những hạn chế và bất cập trong quá trình triển khai giai đoạn 2011 - 2015 của Chương trình tổng thể cải cách hành chính nhà nước theo Nghị quyết số 30c/NQ-CP của Chính phủ, cần thực hiện các giải pháp đồng bộ nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước, cải thiện dịch vụ công và tăng cường tính minh bạch trong hoạt động hành chính Việc đánh giá lại các chính sách, quy trình và cơ chế thực hiện sẽ giúp xác định rõ những vấn đề còn tồn tại, từ đó đề xuất các biện pháp cải tiến phù hợp.
Gắn kết công tác cải cách hành chính địa phương với cải cách hành chính của các bộ, ngành Trung ương là cần thiết nhằm nâng cao trách nhiệm của cá nhân, cơ quan và người đứng đầu Bộ phận một cửa tại các cấp chính quyền Việc này không chỉ thúc đẩy hiệu quả cải cách hành chính mà còn hỗ trợ mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.
- Bảo đảm thực hiện nhiệm vụ cải cách hành chính nhà nước giai đoạn 2016
Năm 2020, chính phủ tập trung vào cải cách thủ tục hành chính, đặc biệt trong nội bộ các cơ quan nhà nước và tổ chức sự nghiệp công lập Mục tiêu là nâng cao hiệu quả dịch vụ công và cải cách các thủ tục hành chính liên thông giữa các cấp hành chính Để đạt được điều này, cần triển khai đồng bộ cơ chế một cửa và cơ chế một cửa liên thông tại các cơ quan hành chính địa phương.
Nội dung giám sát của HĐND cấp tỉnh đối với hoạt động của Bộ phận một cửa trên địa bàn tỉnh, gồm:
- Theo dõi, xem xét, đánh giá các văn bản pháp luật được ban hành tại các
- Theo dõi, xem xét, đánh giá năng lực, trình độ, trách nhiệm của cán bộ, công chức thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn tại các Bộ phận một cửa.
Theo dõi và đánh giá tình hình tổ chức bộ máy tại Bộ phận một cửa, đồng thời giữ mối quan hệ công tác hiệu quả và bố trí trụ sở cùng trang thiết bị một cách hợp lý.
- Theo dõi, xem xét, đánh giá về việc thực hiện quy trình giải quyết các thủ tục hành chính tại Bộ phận một cửa.
Theo dõi và đánh giá việc ứng dụng công nghệ thông tin trong giải quyết thủ tục hành chính theo cơ chế một cửa và một cửa liên thông là rất quan trọng Việc này không chỉ giúp nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước mà còn cải thiện trải nghiệm của người dân khi tiếp cận dịch vụ công Sự chuyển đổi số trong thủ tục hành chính cần được thực hiện đồng bộ để đảm bảo tính minh bạch và nhanh chóng.
- Theo dõi, xem xét, đánh giá việc tổ chức đánh giá giải quyết thủ tục hành chính theo cơ chế một cửa, một cửa liên thông.
- Theo dõi việc giải quyết kiến nghị, khiếu nại, tố cáo của nhân dân đối với hoạt động của Bộ phận một cửa.
1.3.2 Quy trình giám sát của hội đồng nhân dân cấp tỉnh đối với hoạt động của Bộ phận một cửa trên địa bàn
Quy trình giám sát của hội đồng nhân dân cấp tỉnh đối với hoạt động của Bộ phận một cửa trên địa bàn, gồm:
1.3.2.1 Chuẩn bị, quyết định và tổ chức thực hiện chương trình giám sát
Kế hoạch giám sát sẽ được điều chỉnh phù hợp với mức độ phức tạp và quy mô của đối tượng cần giám sát Thường thì, hoạt động giám sát của HĐND cấp tỉnh đối với Bộ phận một cửa sẽ nằm trong kế hoạch giám sát tổng thể về cải cách hành chính, đặc biệt là cải cách thủ tục hành chính Thường trực HĐND cấp tỉnh là chủ thể chủ yếu giám sát nội dung này do tính chất rộng lớn và liên quan đến nhiều lĩnh vực của cải cách hành chính Nếu phát hiện nội dung giám sát cần thiết để ban hành nghị quyết, Thường trực HĐND sẽ đề xuất đưa vào kế hoạch giám sát Trong trường hợp nội dung giám sát có yếu tố chuyên ngành, Thường trực HĐND sẽ chỉ đạo và phối hợp với các Ban liên quan để đưa vào chương trình giám sát của Ban phụ trách lĩnh vực đó, với Ban Pháp chế HĐND cấp tỉnh thực hiện giám sát cụ thể.
Báo cáo về hoạt động của Bộ phận một cửa tại thành phố được UBND cấp tỉnh trình lên HĐND và Thường trực HĐND cấp tỉnh để xem xét Ban của HĐND cấp tỉnh thực hiện thẩm tra các báo cáo này, nhằm đảm bảo tính chính xác và minh bạch trong hoạt động của Bộ phận một cửa.
Bộ phận một cửa tại địa phương sẽ trình UBND cấp tỉnh để Ban Pháp chế HĐND thực hiện thẩm tra Sau đó, Ban Pháp chế của HĐND cấp tỉnh sẽ báo cáo kết quả thẩm tra này lên HĐND và Thường trực HĐND cấp tỉnh.
Thường trực HĐND cấp tỉnh sẽ trình HĐND cấp tỉnh báo cáo kết quả thực hiện giám sát.
1.3.2.3 Giám sát văn bản quy phạm pháp luật của UBND cùng cấp, nghị quyết của HĐND cấp dưới trực tiếp
Cần xem xét quyết định của UBND cùng cấp và nghị quyết của HĐND cấp dưới trực tiếp nếu có dấu hiệu vi phạm Hiến pháp, luật, hoặc các văn bản quy phạm pháp luật của cơ quan nhà nước cấp trên Đồng thời, nghị quyết của HĐND cùng cấp cũng cần được đánh giá liên quan đến tổ chức và hoạt động của các Bộ phận một cửa trên địa bàn.
1.3.2.4 Chất vấn và trả lời chất vấn
Tại kỳ họp HĐND, việc chất vấn và trả lời chất vấn sẽ được thực hiện theo quy định của Luật hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND, nhằm làm rõ tình hình tổ chức và hoạt động của các Bộ phận một cửa tại Hải Phòng.
1.32.5 Tổ chức Đoàn giám sát
Khi xét thấy cần thiết, HĐND, Thường trực HĐND, Ban của HĐND cấp tỉnh tổ chức Đoàn giám sát.
Thực trạng hoạt động của hệ thống Bộ phận một cửa trên địa bàn thành phố Hải Phòng
2.1.1 Tình hình tổ chức Bộ phận một cửa trên địa bàn thành phố 2.1.1.1 Thực hiện cơ chế một cửa, cơ chế một cửa liên thông trong các cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương:
Ngày 06/6/2016, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 1012/QĐ-
TTg đã thành lập Trung tâm Xúc tiến Đầu tư, Thương mại, Du lịch thành phố Hải Phòng, là một đơn vị sự nghiệp công lập trực thuộc Ủy ban Nhân dân thành phố Quyết định này nhằm thúc đẩy phát triển kinh tế và du lịch tại địa phương.
Theo Quyết định 1012/QĐ-TTg, Chủ tịch UBND thành phố được giao nhiệm vụ quy định chức năng, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Trung tâm Trung tâm sẽ là đầu mối chủ trì thực hiện cơ chế một cửa, một cửa liên thông nhằm giải quyết các thủ tục hành chính liên quan đến đầu tư, đất đai, môi trường, quy hoạch, xây dựng, nhà ở và tài chính Điều này áp dụng cho các dự án không sử dụng nguồn vốn đầu tư công theo Luật Đầu tư công, nằm ngoài các khu công nghiệp và các dự án khác được UBND thành phố giao cho Trung tâm xử lý trên địa bàn Hải Phòng.
Bộ phận một cửa tại các sở, ban, ngành, quận, huyện, phường, xã, thị trấn đã được kiện toàn và nâng cấp về trụ sở cũng như trang thiết bị theo Quyết định số 96/2017/QĐ-UBND ngày 16/01/2017 của UBND thành phố Hải Phòng Quyết định này quy định việc thực hiện cơ chế một cửa và cơ chế một cửa liên thông tại các cơ quan hành chính nhà nước và đơn vị sự nghiệp công lập trên địa bàn thành phố Hải Phòng Cơ chế một cửa sẽ được áp dụng cho tất cả các thủ tục hành chính thuộc trách nhiệm và thẩm quyền của các cơ quan, đơn vị.
Văn phòng UBND thành phố Hải Phòng, Thanh tra thành phố, cùng với các Sở, Ban Quản lý Khu kinh tế Hải Phòng và Trung tâm Xúc tiến Đầu tư, Thương mại, Du lịch thành phố Hải Phòng, bao gồm cả các đơn vị sự nghiệp trực thuộc UBND thành phố, được gọi chung là các Sở.
- Các cơ quan hành chính, đơn vị sự nghiệp thuộc Sở (gọi chung là đơn vị cấp 2 trực thuộc Sở);
- UBND quận, huyện (gọi chung là UBND cấp huyện);
- UBND xã, phường, thị trấn (gọi chung là UBND cấp xã);
Các cơ quan Trung ương tại Hải Phòng được tổ chức theo ngành dọc bao gồm Bảo hiểm xã hội, Công an, Cục Thuế, Cục Hải quan, Kho bạc Nhà nước, Ngân hàng Nhà nước, Cảnh sát Phòng cháy và chữa cháy, cùng với Cục Thi hành án dân sự và các cơ quan cấp huyện Cơ chế một cửa liên thông được áp dụng cho các thủ tục hành chính trong các lĩnh vực như đầu tư, đất đai, đăng ký kinh doanh, cấp giấy phép xây dựng, và tư pháp, thuộc thẩm quyền của các cơ quan nêu trên Vị trí của Bộ phận tiếp nhận và trả kết quả cũng được xác định rõ ràng.
Bộ phận tiếp nhận và trả kết quả của các Sở tại Văn phòng Sở chịu sự quản lý và chỉ đạo từ Văn phòng Sở Tại Văn phòng UBND thành phố, Ban Quản lý Khu kinh tế Hải Phòng, và Trung tâm Xúc tiến Đầu tư, Thương mại, Du lịch thành phố Hải Phòng, bộ phận này được đặt tại phòng Hành chính.
Tổ chức và chịu sự quản lý, chỉ đạo của phòng Hành chính - Tổ chức.
Bộ phận tiếp nhận và trả kết quả tại các đơn vị cấp 2 thuộc Sở được đặt tại Văn phòng hoặc phòng có chức năng hành chính của đơn vị, và hoạt động dưới sự quản lý, chỉ đạo của Văn phòng hoặc phòng chức năng này.
Bộ phận tiếp nhận và trả kết quả tại UBND cấp huyện được đặt tại Văn phòng HĐND và UBND cấp huyện, dưới sự quản lý và chỉ đạo của Văn phòng HĐND và UBND cấp huyện.
Bộ phận tiếp nhận và trả kết quả tại UBND cấp xã được đặt tại trụ sở của cơ quan này, hoạt động dưới sự quản lý và chỉ đạo trực tiếp của Chủ tịch UBND cấp xã.
Bộ phận tiếp nhận và trả kết quả của các cơ quan được tổ chức theo ngành dọc, tuân thủ quy định từ cơ quan chủ quản cấp trên hoặc theo quyết định của thủ trưởng cơ quan nếu không có quy định cụ thể Cơ cấu tổ chức của các Bộ phận một cửa cần được thiết lập rõ ràng để đảm bảo hiệu quả trong việc tiếp nhận và xử lý hồ sơ.
Bộ phận tiếp nhận và trả kết quả tại các Sở gồm Trưởng bộ phận và một số công chức, viên chức Vị trí Trưởng bộ phận được đảm nhiệm bởi lãnh đạo của Văn phòng Sở hoặc Phòng Hành chính - Tổ chức.
Bộ phận tiếp nhận và trả kết quả của Đơn vị cấp 2 thuộc Sở gồm Trưởng bộ phận và một số công chức, viên chức Trưởng bộ phận được giao cho một lãnh đạo từ Văn phòng hoặc phòng có chức năng hành chính của đơn vị.
Bộ phận tiếp nhận và trả kết quả tại UBND cấp huyện bao gồm Trưởng bộ phận và một số công chức Trưởng bộ phận được giao cho một công chức lãnh đạo từ Văn phòng HĐND và UBND cấp huyện.
Bộ phận tiếp nhận và trả kết quả của UBND cấp xã bao gồm Trưởng bộ phận và một số công chức cấp xã, trong đó Trưởng bộ phận được đảm nhiệm bởi Phó Chủ tịch UBND cấp xã Tổ chức này có nhiệm vụ quản lý và điều hành các hoạt động tại các Bộ phận một cửa.