Câu hỏi nghiên cứu
Mặc dù pháp luật có quy định về xử lý nợ thông qua thu hồi và xử lý tài sản cho thuê tài chính, nhưng việc này gặp nhiều khó khăn do bên thuê thực hiện việc sử dụng và vận hành tài sản, cùng với tính khấu hao và nguy cơ tẩu tán tài sản Do đó, xử lý tài sản bảo đảm của khách hàng trở thành phương thức chính để thu hồi nợ Mặc dù có quy định về đăng ký biện pháp bảo đảm, việc thực hiện không suôn sẻ và thường gặp phải tranh chấp kéo dài giữa các công ty cho thuê tài chính và doanh nghiệp thuê, dẫn đến tình trạng bế tắc và giảm giá trị tài sản Chính vì vậy, nghiên cứu này sẽ tập trung vào việc giải quyết các câu hỏi liên quan đến vấn đề này.
Tài sản bảo đảm, chủ yếu là cầm cố và thế chấp, đóng vai trò quan trọng trong hợp đồng tín dụng, nhằm bảo vệ nghĩa vụ thanh toán của doanh nghiệp thuê tài chính đối với công ty cho thuê Việc quy định xử lý tài sản bảo đảm khi doanh nghiệp không thể thanh toán nợ quá hạn cần được làm rõ và đảm bảo tính khả thi trong thực hiện.
Quy trình xử lý tài sản bảo đảm, bao gồm bán, bán đấu giá hoặc nhận tài sản để thay thế nghĩa vụ trả nợ, có thực sự hiệu quả? Việc xử lý tài sản bảo đảm là động sản như máy móc, thiết bị, phương tiện cơ giới thường diễn ra nhanh chóng và khả thi hơn so với việc xử lý tài sản bảo đảm là bất động sản, bao gồm quyền sử dụng đất và các tài sản gắn liền như nhà cửa hay cơ sở sản xuất.
Nghị quyết 42/2017/QH14 ngày 21/6/2017 của Quốc hội đã đưa ra các quy định nhằm tháo gỡ khó khăn trong việc xử lý nợ xấu cho các tổ chức tín dụng, đặc biệt là trong việc xử lý tài sản bảo đảm Tuy nhiên, tính khả thi trong việc xử lý tài sản bảo đảm là các dự án bất động sản, đặc biệt trong các khu công nghiệp, khu chế xuất và khu công nghệ cao, vẫn là một câu hỏi lớn Hơn nữa, sự phối hợp giữa các cơ quan chức năng có thẩm quyền trong quá trình xử lý tài sản liệu đã thực sự chặt chẽ và hiệu quả hay chưa?
Tổng quan về tình hình nghiên cứu
Nợ xấu và các giải pháp hạn chế rủi ro tín dụng luôn là vấn đề nóng bỏng trong nền kinh tế Việt Nam, đòi hỏi sự chú ý từ các cơ quan quản lý Nhiều nghiên cứu đã được thực hiện, như bài viết của Nguyễn Hoài Phương về xử lý nợ xấu trong ngân hàng thương mại và nghiên cứu của Nguyễn Ngọc Điện về hoàn thiện quy định quản lý tài sản thế chấp Những nghiên cứu này đề xuất các giải pháp nhằm cải thiện khung pháp lý, đặc biệt là trong việc xử lý tài sản bảo đảm khi bên liên quan không hợp tác, như đã được nêu trong Nghị quyết 42/2017/QH14 về thí điểm xử lý nợ xấu.
Bài viết "Thu hồi, xử lý tài sản cho thuê tài chính theo hình thức hợp đồng bán và cho thuê lại – Từ quy định đến thực tiễn" của tác giả Ngô Thanh Hương, đăng trên Tạp chí Khoa học ĐHQGHN: Luật học, Tập 32 năm 2016, phân tích quy trình thu hồi và xử lý tài sản trong lĩnh vực cho thuê tài chính Tác giả nêu rõ những quy định pháp lý hiện hành và so sánh với thực tiễn áp dụng, nhằm làm rõ những khó khăn và thách thức mà các bên liên quan gặp phải trong quá trình thực hiện hợp đồng Bài viết cũng đề xuất các giải pháp nhằm cải thiện tính hiệu quả của việc quản lý tài sản cho thuê.
Bài viết số 3 (2016), trang 89-95, phân tích việc hồi và xử lý tài sản cho thuê tài chính thông qua hợp đồng bán và cho thuê lại như một phương thức thu hồi nợ hiệu quả mà không cần khởi kiện Tác giả đánh giá những hạn chế trong việc áp dụng quy định pháp luật về thu hồi và xử lý tài sản cho thuê tài chính, chỉ ra nguyên nhân của các vướng mắc và đề xuất giải pháp để hoàn thiện pháp luật trong lĩnh vực này.
Luận văn Thạc sĩ Kinh tế tập trung vào việc xử lý nợ xấu tại Công Ty Cho Thuê Tài Chính TNHH MTV Ngân Hàng Thương Mại Cổ Phần Đầu Tư Và Phát Triển Nghiên cứu này phân tích các phương pháp và chiến lược hiệu quả nhằm giảm thiểu nợ xấu, đồng thời nâng cao hiệu quả hoạt động của công ty trong bối cảnh thị trường tài chính hiện nay Bài viết cũng đề xuất các giải pháp cụ thể để cải thiện quy trình quản lý nợ và tăng cường khả năng thu hồi nợ, góp phần ổn định tình hình tài chính của doanh nghiệp.
Nguyễn Hoài Phương (2016) đã đề xuất một số giải pháp nhằm xử lý nợ xấu trong hệ thống ngân hàng thương mại tại Việt Nam Bài viết được đăng trên Tạp chí Dân chủ và Pháp luật số tháng 9/2016, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc cải thiện quản lý nợ xấu để đảm bảo sự ổn định và phát triển bền vững của ngành ngân hàng Các giải pháp này bao gồm việc tăng cường kiểm soát tín dụng, cải thiện quy trình xử lý nợ xấu và nâng cao năng lực tài chính của các ngân hàng thương mại.
[Ngày truy cập: 05 tháng 07 năm 2018]
Bài viết của Nguyễn Ngọc Điện (2015) tập trung vào việc hoàn thiện các quy định liên quan đến quản lý và xử lý tài sản thế chấp Tác giả nhấn mạnh tầm quan trọng của việc cải thiện khung pháp lý nhằm tăng cường hiệu quả trong việc quản lý tài sản thế chấp Nghiên cứu được đăng tải trên Tạp chí Nghiên cứu lập pháp điện tử, cung cấp cái nhìn sâu sắc về các vấn đề pháp lý hiện hành và đề xuất các giải pháp khả thi Thông tin chi tiết có thể được tìm thấy tại liên kết: (truy cập ngày 28 tháng 08 năm 2018).
Bài viết "Việt Nam" của Nguyễn Văn Hải, hoàn thành năm 2013 tại Trường Đại học Kinh tế TP Hồ Chí Minh, phân tích các vấn đề lý luận về nợ xấu và biện pháp xử lý trong hoạt động tín dụng của các tổ chức tín dụng, đặc biệt là các công ty cho thuê tài chính Tác giả đánh giá thực trạng nợ xấu tại Công ty Cho thuê tài chính trách nhiệm hữu hạn một thành viên - Ngân hàng thương mại cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam, đồng thời đề xuất giải pháp nhằm hoàn thiện công tác xử lý nợ xấu, giảm thiểu nợ xấu hiện tại và ngăn ngừa phát sinh nợ xấu trong tương lai Mục tiêu cuối cùng là xây dựng công ty phát triển bền vững, ổn định, nâng cao hiệu quả xử lý nợ xấu và cải thiện hoạt động kinh doanh, tăng cường năng lực tài chính của công ty.
Luận văn Thạc sĩ Luật học của Nguyễn Quỳnh Thoa, hoàn thành năm 2015 tại Khoa Luật, Trường Đại học Quốc gia Hà Nội, đã khái quát những vấn đề lý luận về biện pháp thế chấp tài sản là quyền sử dụng đất Tác giả nghiên cứu thực trạng xử lý tài sản thế chấp này và đưa ra những nhận định, đánh giá khách quan về hệ thống pháp luật liên quan Đồng thời, tác giả đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện và nâng cao hiệu quả áp dụng các quy định pháp luật về xử lý tài sản thế chấp.
Luận văn Thạc sĩ Luật học của Nguyễn Trung Hiếu, hoàn thành năm 2015 tại Khoa Luật, Đại học Quốc gia Hà Nội, đã hệ thống hóa các quy định pháp luật dân sự liên quan đến thế chấp và xử lý tài sản thế chấp Tuy nhiên, nghiên cứu này chủ yếu dựa trên Bộ luật dân sự 2005 và tập trung vào các vấn đề phát sinh trong giao dịch dân sự, đặc biệt trong hoạt động cho vay vốn của các tổ chức tín dụng.
Nghiên cứu hiện tại chủ yếu tập trung vào việc xử lý nợ xấu trong hoạt động cho vay của ngân hàng thương mại, trong khi các biện pháp thu hồi nợ trong lĩnh vực cho thuê tài chính vẫn chưa được khai thác đầy đủ Hầu hết các nghiên cứu chỉ đề cập đến việc quản lý rủi ro và đa dạng hóa sản phẩm, dịch vụ trong tổ chức tín dụng, mà ít quan tâm đến hiệu quả của công tác thu hồi nợ qua xử lý tài sản bảo đảm Đặc biệt, các nghiên cứu thường chỉ tập trung vào bất động sản, như quyền sử dụng đất, mà chưa có cái nhìn tổng quát về việc xử lý các loại tài sản bảo đảm khác trong các công ty cho thuê tài chính, đặc biệt là các công ty 100% vốn nước ngoài.
4 Mục đích, đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
Bài viết này nghiên cứu nhằm tổng hợp và hệ thống hóa các vấn đề lý luận và khung pháp lý liên quan đến nợ phát sinh từ hoạt động cho thuê tài chính và thu hồi nợ qua xử lý tài sản bảo đảm của các công ty cho thuê tài chính Đồng thời, nghiên cứu cũng đánh giá thực trạng và chất lượng thu hồi nợ, đặc biệt là nợ xấu trong các tổ chức tín dụng và công ty cho thuê tài chính, dựa trên việc áp dụng các quy định pháp luật vào thực tiễn Từ đó, luận văn chỉ ra những vướng mắc từ các quy định pháp luật về thu hồi nợ qua xử lý tài sản bảo đảm và đề xuất các kiến nghị nhằm hoàn thiện khung pháp lý, hỗ trợ hiệu quả việc thu hồi nợ, đặc biệt là nợ xấu trong các công ty cho thuê tài chính.
Luận văn này nghiên cứu các quy định pháp luật liên quan đến thu hồi nợ thông qua việc xử lý tài sản bảo đảm trong hệ thống tổ chức tín dụng, đặc biệt là tại các công ty cho thuê tài chính Đề tài không đề cập đến các phương pháp thu hồi nợ khác như mua bán nợ cho VAMC, DATC hay các tổ chức khác, cũng như không xem xét xử lý nợ qua việc trích lập dự phòng rủi ro, thu hồi tài sản cho thuê tài chính hay tái cơ cấu công ty cho thuê tài chính.
Luận văn nghiên cứu các quy định pháp luật liên quan đến tài sản bảo đảm và quy trình xử lý tài sản bảo đảm nhằm thu hồi nợ trong lĩnh vực cho thuê tài chính Đồng thời, tác phẩm cũng phân tích thực tiễn áp dụng pháp luật trong việc thu hồi nợ thông qua xử lý tài sản bảo đảm tại các công ty cho thuê tài chính ở Việt Nam.
Thời gian nghiên cứu được xác định từ khi Bộ luật Dân sự 2015 có hiệu lực cho đến khi kết thúc nghiên cứu Các kiến nghị được xây dựng dựa trên Nghị quyết số 42/2017/QH14 của Quốc hội về việc thí điểm xử lý nợ xấu của các tổ chức tín dụng, với tầm nhìn hướng tới năm 2022.
5 Các phương pháp tiến hành nghiên cứu
Trong quá trình thực hiện đề tài, tác giả đã áp dụng và kết hợp nhiều phương pháp nghiên cứu khác nhau như phân tích, tổng hợp, hệ thống và so sánh, nhằm phù hợp với nội dung và vấn đề được đặt ra trong từng chương.