Mục tiêu nghiên cứu
Chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư: Nghiên cứu trường hợp một số dự án đầu tư trên địa bàn Quận 2.
Câu hỏi nghiên cứu
Nghiên cứu này tập trung vào việc phân tích chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư liên quan đến các dự án đầu tư tại Quận 2 Mục tiêu chính là làm rõ cách thức thực hiện các chính sách này nhằm đảm bảo quyền lợi cho người dân bị ảnh hưởng.
Các câu hỏi nghiên cứu cụ thể dưới đây cần được giải đáp dựa trên tài liệu tham khảo cùng với dữ liệu thu thập trực tiếp và gián tiếp.
1 Trình bày thực tiễn thu hồi đất trong việc thực hiện dự án đầu tư;
Các quy trình và thủ tục thu hồi đất trong thực tiễn ra sao và chúng ăn khớp với việc thực hiện dự án đầu tư như thế nào?
2 Đánh giá vai trò của cộng đồng;
Cộng đồng đóng góp gì trong việc hoạch định và thực hiện dự án?
3 Đánh giá cách giải quyết vấn đề tái định cư cho người bị ảnh hưởng;
Ảnh hưởng việc tái định cư được giải quyết như thế nào?
Bảng 1-4: Ma trận nghiên cứu Nhiệm vụ nghiên cứu
Câu hỏi nghiên cứu Dữ liệu cần thu thập
1 Trình bày thực tiễn thu hồi đất trong việc thực hiện dự án đầu tư;
Các quy trình và thủ tục thu hồi đất trong thực tiễn ra sao và chúng ăn khớp với việc thực hiện dự án đầu tư như thế nào?
Các nghiên cứu trước về thu hồi đất, tài liệu dự án, báo cáo và phỏng vấn về quy hoạch đất
2 Đánh giá vai trò của cộng đồng;
Cộng đồng đóng góp gì trong việc hoạch định và thực hiện dự án?
Các nghiên cứu trước về thu hồi đất, chính sách và tài liệu dự án, báo cáo và phỏng vấn về quy hoạch đất
3 Đánh giá cách giải quyết vấn đề tái định cư cho người bị ảnh hưởng;
Ảnh hưởng việc tái định cư được giải quyết như thế nào?
Nguồn dữ liệu Dữ liệu trực tiếp và gián tiếp; phỏng vấn các bên liên quan
Phương pháp thu thập dữ liệu
Các bài báo khoa học, tư liệu báo cáo về dự án, phỏng vấn các bên liên quan
Phương pháp phân tích Phân tích định tính, định lượng của các dữ liệu và đồ thị
* Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài Ý nghĩa khoa học
Hệ thống và xây dựng tiêu chí đánh giá cho dự án bồi thường, hỗ trợ và tái định cư là cần thiết để cung cấp cơ sở tham khảo cho các nhà hoạch định chính sách và quản lý Điều này giúp xây dựng quy trình và chính sách thực hiện công tác quy hoạch, bồi thường, hỗ trợ và tái định cư hiệu quả Đồng thời, việc này cũng góp phần hoàn thiện các quy định pháp luật và chủ trương của Nhà nước trong việc thực hiện bồi thường, hỗ trợ và tái định cư, cũng như thu hồi đất cho các dự án hiện tại và tương lai.
Kết quả nghiên cứu từ đề tài sẽ cung cấp cơ sở thực tiễn để cải thiện chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư cho các hộ dân có đất bị thu hồi Điều này nhằm thúc đẩy nhanh chóng tiến độ bồi thường và tái định cư, giảm thiểu tình trạng dự án bị treo, đồng thời hạn chế khiếu nại và bức xúc của người dân Qua đó, tạo quỹ đất trống để thuận lợi cho các dự án đầu tư phát triển kinh tế - xã hội.
Nghiên cứu này giúp tôi hiểu sâu sắc hơn về quy hoạch, bồi thường, hỗ trợ và tái định cư, đồng thời cung cấp các tiêu chí đánh giá cho sự thành công của dự án trên toàn cầu Nó cũng hỗ trợ các nhà hoạch định chính sách và lãnh đạo trong việc nhận thức rõ hơn về thực trạng công tác bồi thường, từ đó xây dựng chính sách phù hợp với quy định pháp luật và thực tiễn địa phương Mục tiêu cuối cùng là phục vụ lợi ích của người dân, đảm bảo công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư đạt tiêu chuẩn quốc tế, khoa học và hiệu quả, giảm thiểu tình trạng khiếu nại, đặc biệt là khiếu nại đông người.
1.5 Hệ thống các khái niệm dùng trong nghiên cứu
Hệ thống khái niệm nghiên cứu giúp định hướng và giải thích các câu hỏi một cách rõ ràng Để thực hiện các dự án đầu tư hiệu quả, cần có thủ tục quy hoạch đất minh bạch, kèm theo bồi thường hợp lý và chương trình tái định cư rõ ràng Ngoài ra, việc đánh giá tác động của dự án và sự tham gia của cộng đồng là yếu tố quan trọng để đạt được sự đồng thuận cao.
Hình 1-5: Hệ thống các khái niệm
Sự tham gia của cộng đồng là yếu tố quan trọng trong việc triển khai các dự án phát triển Tuy nhiên, việc thu hồi đất nên được thực hiện một cách cẩn trọng và chỉ trong các trường hợp cấp bách, như khi dự án nằm trong khu vực có dân cư sinh sống Chính quyền cần thiết lập quy trình và thủ tục rõ ràng, đồng thời đảm bảo các khoản bồi thường và chương trình tái định cư minh bạch cho những người bị ảnh hưởng Hơn nữa, việc lắng nghe ý kiến của người dân trong quy hoạch đất đai là cần thiết để giảm thiểu xung đột.
Hoạch định & thực hiện dự án
Sự tham gia của cộng đồng Quy hoạch đất
Bồi thường Tái định cư Tác động của dự án
Dự án đầu tư Cần Cộng đồng góp sức
(Các quy trình, thủ tục, bồi thường & tái định cư) Đánh giá
Nghiên cứu này tập trung vào việc cải thiện hiệu quả thực hiện các dự án thông qua việc áp dụng các tiêu chí đánh giá từ Cơ chế Đánh giá Quản lý Đất đai của Ngân hàng Thế giới (LGAF) Bằng cách phân tích các báo cáo dự án và thực trạng tại các quốc gia, nghiên cứu nhằm xác định những yếu tố và hoạt động quan trọng nhất trong quy trình quy hoạch đất cho các dự án đầu tư Kết quả đánh giá sẽ cho thấy mức độ tuân thủ các tiêu chí đánh giá thành công của dự án, với cơ cấu đánh giá được tóm tắt rõ ràng trong Bảng 3-8.
Hình 1-6: Thiết kế nghiên cứu
S a u k h i n g h iê n c ứ u t h ự c tế Định hình vấn đề, mục đích và câu hỏi nghiên cứu
Phân tích và đánh giá dữ liệu
Xác định các dữ liệu cần thu thập Tham khảo
DL gián tiếp DL trực tiếp
- Phỏng vấn chính quyền đô thị
- Phỏng vấn các hộ bị ảnh hưởng
- Phỏng vấn người đại diện công dân
- Dự án quy hoạch đất
- Ghi nhận đóng góp từ cộng đồng
- Các tài liệu về dự án
Tổng hợp và xử lý dữ liệu
Trư ớc kh i ng hi ên c ứ u t h ự c t ế /ng hi ên c ứ u b ản g iấ y Ng hi ên cứ u t h ự c tế
Thiết kế nghiên cứu đóng vai trò quan trọng trong việc kết nối dữ liệu thu thập và phân tích, giúp định hướng trả lời các câu hỏi nghiên cứu (Kumar, 2010) Từ định nghĩa này, chúng ta có thể xác định các nhiệm vụ và câu hỏi nghiên cứu để giải quyết vấn đề Các yếu tố và tiêu chí đánh giá cũng được thiết lập nhằm kiểm định quy trình thu hồi đất Việc thu thập dữ liệu cho nghiên cứu có thể thực hiện qua nhiều phương pháp khác nhau Sau khi tổng hợp, xử lý và phân tích dữ liệu, quá trình đánh giá quy trình thu hồi đất sẽ diễn ra Cuối cùng, sau khi thảo luận kết quả, các kết luận và kiến nghị sẽ được đưa ra để gợi ý cho các nghiên cứu chuyên sâu hơn.
1.7 Các gia đoạn nghiên cứu
Nghiên cứu này được chia thành ba giai đoạn: tiền thực địa, thực địa và hậu thực địa Giai đoạn tiền thực địa bắt đầu với việc tra cứu tài liệu liên quan, từ đó xây dựng bộ tiêu chí đánh giá để hình thành vấn đề và câu hỏi nghiên cứu Đồng thời, trong giai đoạn này, bảng hỏi được chuẩn bị nhằm thu thập dữ liệu định lượng và định tính, cùng với phương thức thu thập thông tin cho các chuyến thực địa.
Trong giai đoạn thực địa, dữ liệu được thu thập từ hai nguồn chính: trực tiếp và gián tiếp Dữ liệu trực tiếp bao gồm các văn bản và thông tin do nhà nghiên cứu tự thu thập thông qua các câu hỏi cố định và bán cố định trong các buổi phỏng vấn sâu với hộ gia đình và nhóm am hiểu Quan sát thực địa cũng là một phương pháp quan trọng để thu thập dữ liệu trực tiếp Ngược lại, nguồn dữ liệu gián tiếp đến từ các ấn phẩm và tài liệu có sẵn như báo cáo dự án, kế hoạch thường niên, bài báo khoa học, sách và chính sách liên quan đến quy hoạch đất, bồi thường và tái định cư, giúp cung cấp thông tin thực nghiệm bổ sung.
Giai đoạn hậu thực địa bao gồm các bước xử lý dữ liệu từ thông tin thô thu thập trong quá trình thực địa Sau khi phân loại, phần lớn dữ liệu sẽ được phân tích theo hướng định tính, và các kết quả này sẽ trở thành thước đo đánh giá cho nghiên cứu.
1.8 Kết cấu của đề tài
Bao gồm, phần mở đầu và nội dung luận văn 6 chương
Chương I: Cơ sở lý luận cơ bản về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư
Chương II: Thực trạng công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng
Chương III: Phương pháp nghiên cứu
Chương IV: Trình bày và đánh giá kết quả
Chương V: Kết quả nghiên cứu
Chương VI: Kết luận và gợi ý chính sách
CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ BỒI THƯỜNG, HỖ TRỢ
1.1 Những vấn đề cơ bản về bồi thường, hỗ trợ khi thu hồi đất
Trong công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư tại Thành phố Hồ Chí Minh, đặc biệt là Quận 2, tất cả hoạt động đều tuân thủ theo quy định của Hiến pháp, Luật, Nghị định, thông tư hướng dẫn và các văn bản pháp luật có liên quan đã được ban hành và có hiệu lực thi hành.
Các khái niệm và định nghĩa
Theo Williamson cùng cộng sự (2010), phát triển đất đai là quá trình thực hiện các kế hoạch sử dụng đất nhằm cải thiện cơ sở hạ tầng và quản lý sự thay đổi tình trạng đất đai ở cả thành thị và nông thôn thông qua cấp phép dự án và giấy sử dụng đất Quy trình này bao gồm hoạt động thu hồi đất và tài sản liên quan, ảnh hưởng đến quyền lợi của chủ đất Ngoài ra, quản lý đất đai còn liên quan đến việc thực hiện các đề án phát triển, thay đổi mục đích sử dụng đất theo quy định pháp luật, bao gồm cả việc phân lô cho dự án Giá trị đất sẽ tăng lên sau khi được phát triển (Syagga & Olima, 1996; Williamson cùng cộng sự, 2010).
Vì thế, thi hành các dự án đầu tư vốn làm tăng giá trị và hiệu suất sử dụng đất
Quy hoạch đất là một khía cạnh quan trọng trong quản lý tài nguyên đất Theo FAO (2008), thu hồi đất bắt buộc được định nghĩa là hành động trưng thu quyền sử dụng đất từ chủ sở hữu mà không cần sự đồng ý của họ, nhằm đáp ứng nhu cầu xã hội Azuela và Herrera (2009) nhấn mạnh rằng mọi hiến pháp đều công nhận quyền sở hữu bất động sản và đất chỉ có thể bị tịch thu khi có bồi thường hợp lý và mục đích phục vụ lợi ích chung Ngân hàng Thế giới (2010) cũng định nghĩa "quyền trưng thu" là quy trình thực hiện quyền của chính phủ trong việc trưng thu đất và tài sản.
