Mục đích nghiên cứu
Để nâng cao chất lượng đào tạo ngành công nghệ ôtô tại Trường Cao đẳng nghề Phú Thọ, cần đề xuất một số biện pháp quản lý dạy học thực hành theo tiếp cận năng lực thực hiện Những biện pháp này sẽ góp phần nâng cao hiệu quả giảng dạy và giúp sinh viên phát triển kỹ năng thực tế, đáp ứng nhu cầu thị trường lao động.
Khách thể và đối tượng nghiên cứu
Khách thể nghiên cứu
Dạy học thực hành ngành công nghệ ôtô ở Trường Cao đẳng nghề Phú Thọ
Đối tượng nghiên cứu
Quản lý dạy thực hành ngành công nghệ ôtô Trường Cao đẳng nghề Phú Thọ theo tiếp cận năng lực thực hiện
Giả thuyết khoa học
Quản lý dạy học thực hành tại Trường Cao đẳng nghề Phú Thọ hiện đang gặp nhiều khó khăn, dẫn đến sinh viên ngành công nghệ ôtô tốt nghiệp chậm thích ứng với thực tiễn và phát triển năng lực nghề nghiệp Để cải thiện tình hình, cần thực hiện các giải pháp như đổi mới quản lý mục tiêu và nội dung chương trình dạy học thực hành theo năng lực thực hiện, áp dụng phương pháp dạy thực hành tiếp cận năng lực cho giáo viên, và quản lý quá trình luyện tập kỹ năng thực hành cho sinh viên Những biện pháp này sẽ góp phần nâng cao chất lượng đào tạo nghề công nghệ ôtô tại trường.
Nhiệm vụ nghiên cứu
5.1 Nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý dạy học thực hành ngành công nghệ ôtô theo tiếp cận năng lực thực hiện
5.2 Khảo sát, đánh giá thực trạng quản lý dạy học thực hành ngành công nghệ ôtô tại trường cao đẳng nghề Phú Thọ
Đề xuất các biện pháp quản lý dạy học thực hành ngành công nghệ ôtô tại trường cao đẳng nghề Phú Thọ cần được thực hiện theo tiếp cận năng lực thực hiện Việc khảo sát sẽ được tiến hành nhằm chứng minh tính khả thi và hiệu quả của các biện pháp này.
Phương pháp nghiên cứu
Nhóm phương pháp nghiên cứu lý thuyết
- Tìm hiểu các khái niệm và thuật ngữ có liên quan
- Nghiên cứu các tài liệu lý luận có liên quan
- Nghiên cứu các văn bản chủ trương, chính sách của Đảng, nhà nước, Bộ, ngành, địa phương liên quan tới vấn đề nghiên cứu của luận văn.
Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
Phương pháp quan sát đóng vai trò quan trọng trong việc đánh giá hoạt động dạy – học của giáo viên và sinh viên Bên cạnh đó, phương pháp chuyên gia được áp dụng để thu thập ý kiến từ sinh viên, giáo viên và cán bộ quản lý thông qua các mẫu phiếu khảo sát, nhằm cải thiện công tác quản lý dạy học thực hành tại Trường Cao đẳng nghề Phú Thọ.
+ Các phương pháp hỗ trơ: trao đổi, phỏng vấn với sinh viên, giáo viên, cán bộ quản lý
+ Nhóm phương pháp phân tích, xử lý số liệu thống kê.
Ý nghĩa
Về lý luận
Luận văn nghiên cứu và làm rõ các khái niệm liên quan đến dạy thực hành, năng lực thực hiện, tiêu chuẩn năng lực thực hiện, cùng với các yếu tố quản lý dạy học thực hành ảnh hưởng đến sự hình thành năng lực thực hiện Từ đó, luận văn khẳng định ưu điểm của việc tiếp cận đào tạo theo năng lực thực hiện trong ngành công nghệ ôtô và đề xuất các biện pháp quản lý nhằm triển khai cách tiếp cận này, đáp ứng nhu cầu đào tạo ngành công nghệ ôtô tại Trường Cao đẳng nghề Phú Thọ trong ba năm học gần đây (2007 – 2010).
Về thực tiễn
Để nâng cao chất lượng đào tạo thực hành ngành công nghệ ôtô tại Trường Cao đẳng nghề Phú Thọ, luận văn đã đề xuất và thực nghiệm các biện pháp quản lý thực hành theo tiếp cận năng lực thực hiện Việc thực hiện nguyên lý giáo dục gắn liền với thực hành và đào tạo phù hợp với thực tiễn sản xuất sẽ đáp ứng nhu cầu thị trường lao động Các biện pháp này được áp dụng tại tổ bộ môn ôtô thuộc Khoa cơ khí, nhằm cải thiện hiệu quả đào tạo cho sinh viên.
Dự kiến cấu trúc luận văn
- Ngoài phần mở đầu, kết luận khuyến nghị và tài liệu tham khảo luận văn được trình bày 3 chương
- Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý dạy học thực hành theo năng lực thực hiện
- Chương 2: Thực trạng quản lý dạy học thực hành ngành công nghệ ôtô ở
Trường Cao đẳng nghề Phú Thọ theo tiếp cận năng lực thực hiện
- Chương 3: Biện pháp quản lý dạy học thực hành ngành công nghệ ôtô ở Trường Cao đẳng nghề Phú Thọ theo tiếp cận năng lực thực hiện
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ DẠY HỌC
Để nâng cao năng lực thực hành nghề cho người học, từ năm 1955, UNESCO đã chú trọng đến việc đào tạo nghề theo mô-đun Mô-đun này bao gồm các nội dung chính như: mục tiêu, tiêu chí tiên quyết cần đạt, nội dung hướng dẫn, kiểm tra chẩn đoán trước khóa học, những người thực hiện mô-đun, kiểm tra đánh giá sau khóa học và đánh giá mô-đun.
Hiện nay, nhiều cơ sở đào tạo nghề và trung tâm hướng nghiệp đã áp dụng phương thức đào tạo theo mô-đun kỹ năng hành nghề, dựa trên các nguyên tắc mà ILO đã khởi xướng Phương thức này tập trung vào việc đào tạo theo mục tiêu và yêu cầu cụ thể của người học, lựa chọn các mô-đun và đơn vị học tập phù hợp Nhờ đó, sinh viên có thể phát triển kỹ năng thực hành cho từng phần việc trong nghề một cách hiệu quả Tư tưởng chủ đạo là "học gì thì làm được nấy", cho phép người học tích lũy kiến thức để nâng cao và mở rộng hiểu biết Đây là một dạng của phương thức đào tạo dựa trên năng lực thực hành, như được thể hiện trong công trình nghiên cứu của Nguyễn Đức Trí về "Tiếp cận đào tạo nghề dựa trên năng lực thực hành và việc xây dựng tiêu chuẩn nghề".
Năm 1996, đề tài cấp Bộ B93 – 38 – 24 đã nghiên cứu phương thức đào tạo nghề theo tiếp cận năng lực thực hành (NLTH) tại Việt Nam Hiện nay, xu hướng phát triển chương trình đào tạo nghề theo NLTH đang thu hút sự quan tâm của các nhà khoa học trong lĩnh vực giáo dục nghề nghiệp, đặc biệt là trong bối cảnh doanh nghiệp.
Các nghiên cứu về đào tạo nghề theo năng lực thực hành (NLTH) trong và ngoài nước, mặc dù có sự khác biệt về quy mô và nội dung, đều nhấn mạnh tầm quan trọng của kỹ năng chung và kỹ năng thực hành Các tác giả đã đề xuất quy trình và giải pháp giúp sinh viên thích ứng nhanh chóng với thực tiễn sau khi tốt nghiệp Tuy nhiên, hiện tại vẫn thiếu các công trình chuyên sâu nghiên cứu phương thức đổi mới quản lý đào tạo theo tiếp cận NLTH cho sinh viên cao đẳng nghề Đổi mới ở đây được hiểu là việc cập nhật và nâng cấp cả về lượng lẫn chất.
Đề tài này được xem như một nghiên cứu ban đầu, cho thấy còn nhiều khía cạnh cần được hoàn thiện và giải quyết trong quản lý quá trình đào tạo nghề.
1.2 Một số khái niệm cơ bản
Dạy học thực hành là quá trình tổ chức các hoạt động giảng dạy của giáo viên và học tập của sinh viên, nhằm đáp ứng mục tiêu và điều kiện thực tế của quá trình giáo dục Giáo viên có trách nhiệm truyền đạt kiến thức, kỹ năng và kinh nghiệm nghề nghiệp cho sinh viên, trong khi sinh viên cần chủ động và sáng tạo trong việc thực hiện các thao tác kỹ thuật để nắm vững kỹ năng thực hành nghề Mục tiêu chính của dạy học thực hành là rèn luyện và hình thành năng lực tư duy kỹ thuật, kỹ năng, kỹ xảo và thái độ nghề nghiệp cho sinh viên.
Dạy học thực hành (DHTH) đóng vai trò quan trọng trong việc đạt được mục tiêu đào tạo tại các Trường Cao đẳng nghề Hình thức dạy học này chủ yếu diễn ra tại xưởng trường và các cơ sở sản xuất, được bố trí phù hợp với đặc thù của từng nghề Nhiệm vụ chính của DHTH là hình thành kỹ năng, kỹ xảo, thái độ và thói quen lao động nghề nghiệp cho sinh viên Cao đẳng nghề.
Để đạt được mục tiêu truyền đạt hiệu quả nội dung DHTH trong các Trường Cao đẳng nghề, việc tổ chức DHTH cần được xem là một trong những phương tiện quan trọng nhằm đáp ứng yêu cầu đào tạo nghề.
Tổ chức dạy học và dạy nghề đã trải qua nhiều hình thức khác nhau từ xưa đến nay Sự đa dạng này phụ thuộc vào mối quan hệ giữa dạy và học, phương thức tổ chức, cũng như sự phát triển của công nghệ đào tạo Từ hình thức “kèm cặp” cho đến việc tổ chức dạy học theo “lớp – bài”, các phương pháp đã được thể hiện rất phong phú và đa dạng.
1.2.2 Dạy học thực hành nghề
Trong lý luận DHTH, "thực hành" được hiểu là nội dung hoặc hình thức tổ chức dạy học Nếu xem thực hành là nội dung dạy học, thì nó bao gồm hệ thống tri thức thực hành, kỹ năng, kinh nghiệm, phương thức hoạt động và thói quen nghề nghiệp mà học sinh cần nắm vững trong quá trình dạy học Thực hành không chỉ là thành tố cấu trúc của quá trình dạy học mà còn là đối tượng mà sinh viên cần lĩnh hội Nội dung thực hành đóng vai trò là cơ sở và điểm khởi đầu cho hoạt động tổ chức, hướng dẫn của giáo viên, đồng thời cũng là điểm kết thúc cho hoạt động luyện tập của sinh viên Tính chất của nội dung thực hành quy định mô hình cấu trúc mối quan hệ tương tác giữa sinh viên và giáo viên trong quá trình dạy học.
Thực hành là hình thức dạy học gắn liền với từng bộ môn, chuyên đề hoặc liên môn, diễn ra sau giờ lý thuyết nhằm giúp sinh viên áp dụng tri thức qua các bài tập, sơ đồ, biểu đồ và rèn luyện kỹ năng Qua thực hành, sinh viên có cơ hội kết hợp học tập với lao động sản xuất theo ngành nghề, thực nghiệm và nghiên cứu khoa học Điều này phản ánh sự vận động và phát triển của mối quan hệ giữa hoạt động hướng dẫn, luyện tập và nội dung thực hành trong một không gian và thời gian cụ thể, sử dụng các phương pháp và phương tiện nhất định.
Tổ chức DHTH nghề có nhiệm vụ xây dựng các hình thức luyện tập kỹ năng và kiến thức chuyên môn cho sinh viên, liên kết với từng bộ môn, chuyên đề hoặc liên môn, nhằm phát triển năng lực thực hành nghề nghiệp cho sinh viên.
1.2.3 Dạy học theo tiếp cận năng lực thực hiện
Thuật ngữ “ Dạy học theo tiếp cận NLTH ” không phải là mới mà hơn
Phương thức dạy học đã được sử dụng 30 năm trước đây khác biệt so với dạy học truyền thống, tập trung vào tiêu chuẩn nghề nghiệp và cho phép người học không cần đạt tất cả các nội dung hay thời gian học cứng nhắc Phương thức này linh hoạt trong việc công nhận kết quả học tập trước đó, cho phép người học tích lũy tín chỉ mà không cần học lại những kiến thức đã nắm vững Theo báo cáo nghiên cứu B93 – 38 – 24 của Nguyễn Đức Trí và các tác giả, năng lực thực hành (NLTH) được coi là trung tâm, vừa là khởi điểm vừa là mục tiêu cuối cùng của quá trình đào tạo.
Mục tiêu của phương pháp dạy học theo năng lực là phát triển một lực lượng lao động chất lượng, bao gồm những cá nhân có khả năng thực hiện các hoạt động lao động một cách hiệu quả và ổn định, đáp ứng các tiêu chuẩn nghề nghiệp trong nhiều bối cảnh và điều kiện khác nhau.
Dạy học theo NLTH có mục tiêu, cấu trúc và nội dung rõ ràng, với sự khác biệt trong thiết kế chương trình, nơi giáo viên cần tập trung vào đầu ra hơn là đầu vào Các tiêu chuẩn dựa trên kết quả đầu ra là cơ sở cho việc lập kế hoạch giảng dạy Trong hệ thống dạy nghề theo NLTH, các phương pháp dạy học không thay đổi căn bản, nhưng giáo viên có thể linh hoạt hơn trong việc lựa chọn và sáng tạo các phương pháp để đáp ứng nhu cầu học tập của từng cá nhân Hệ thống này khuyến khích mọi người có trách nhiệm trong việc phát triển nghề nghiệp.
