(SKKN mới NHẤT) tích hợp giáo dục an toàn vệ sinh lao động cho học sinh qua dạy học chủ đề các lực cơ học vật lí 10 theo phương pháp dạy học tích cực

PHẦN MỞ ĐẦU

Lý do chọn đề tài

Hiện nay, Việt Nam đang hội nhập quốc tế sâu rộng, tạo ra nhiều ngành nghề mới và cơ hội việc làm cho người dân Trong thời đại công nghiệp, sự hỗ trợ của máy móc đã giúp tăng năng suất lao động và thu nhập Tuy nhiên, điều này cũng làm gia tăng nguy cơ mất an toàn vệ sinh lao động (ATVSLĐ) cho người lao động trong môi trường có thiết bị máy móc Sự phát triển của xã hội cũng kéo theo những rủi ro về ATVSLĐ trong các hoạt động sản xuất, học tập, nghiên cứu và giao thông, ảnh hưởng thường xuyên đến con người.

Chương trình vật lý THPT hiện nay đã cập nhật kiến thức và kỹ năng thực nghiệm, giúp học sinh hiểu rõ hơn mối liên hệ giữa lý thuyết và thực hành Tuy nhiên, kiến thức về An toàn Vệ sinh Lao động (ATVSLĐ) vẫn còn hạn chế và không phải là yêu cầu bắt buộc cho giáo viên trong quá trình giảng dạy Điều này dẫn đến việc giáo viên chưa chú trọng và đầu tư thời gian cho việc giáo dục ATVSLĐ cho học sinh.

Giáo dục ATVSLĐ là một nhiệm vụ quan trọng nhằm nâng cao ý thức và kiến thức về an toàn lao động trong cộng đồng Việc tích hợp nội dung giáo dục ATVSLĐ vào chương trình giáo dục phổ thông, đặc biệt trong các bài học về lực cơ trong môn vật lý, không chỉ giúp đạt chuẩn kiến thức kỹ năng mà còn liên kết thực tiễn, từ đó lan tỏa thông điệp ATVSLĐ Điều này không chỉ nâng cao hứng thú học tập của học sinh mà còn góp phần làm cho cá nhân và cộng đồng trở nên an toàn hơn trong các hoạt động sinh hoạt và lao động.

Học sinh hiện nay rất quan tâm đến kiến thức về An toàn Vệ sinh Lao động (ATVSLĐ), nhưng nhiều giáo viên THPT chưa sẵn sàng giảng dạy do thiếu quy định bắt buộc trong chương trình, tài liệu tham khảo và phương pháp giảng dạy Để giảm thiểu tai nạn lao động, việc giáo dục ATVSLĐ cho học sinh ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường là rất cần thiết Một trong những phương pháp hiệu quả là tích hợp giáo dục ATVSLĐ vào môn “phần cơ học” trong chương trình Vật lý lớp 10.

Với những lý do nêu trên, tôi đã chọn thực hiện đề tài tích hợp giáo dục an toàn vệ sinh lao động cho học sinh thông qua việc giảng dạy chủ đề “Các lực cơ học” trong môn Vật lý lớp 10, áp dụng phương pháp dạy học tích cực.

Mục đích nghiên cứu

Thiết kế phương án dạy học chủ đề: “Các lực cơ học”-vật lí 10 theo hướng tích hợp giáo dục ATVSLĐ.

Tiến hành thực nghiệm sư phạm nhằm đánh giá tính khả thi của các phương án dạy học đã thiết kế.

Đánh giá hiệu quả các phương án dạy học cho thấy rằng việc nâng cao kiến thức và hiểu biết về An toàn Vệ sinh Lao động (ATVSLĐ) của học sinh đã có những chuyển biến tích cực sau quá trình học tập Các phương pháp giảng dạy tích cực không chỉ giúp học sinh tiếp thu kiến thức một cách hiệu quả mà còn nâng cao ý thức trách nhiệm về an toàn lao động trong môi trường học tập và làm việc Sự kết hợp giữa lý thuyết và thực hành đã tạo điều kiện thuận lợi cho học sinh áp dụng kiến thức vào thực tế, từ đó nâng cao nhận thức và kỹ năng cần thiết trong việc đảm bảo an toàn lao động.

Đối tượng nghiên cứu

Thiết kế phương án dạy học tích hợp giáo dục ATVSLĐ trong dạy học chủ đề: “Các lực cơ học”-vật lí 10

Mẫu khảo sát: Học sinh lớp 10 tại trường THPT Yên Định 2, Tỉnh ThanhHóa.

Phương pháp nghiên cứu

Phương pháp nghiên cứu lý luận tập trung vào việc phân tích cơ sở lý thuyết về dạy học tích hợp và dạy học tích cực Nghiên cứu này cũng xem xét chương trình học, nội dung sách giáo khoa và các tài liệu liên quan để xác định các kiến thức cần thiết cho chủ đề "Các lực cơ học" trong môn Vật lý lớp 10.

Phương pháp nghiên cứu thực tiễn bao gồm việc tham khảo ý kiến từ các chuyên gia, giáo viên và nhà quản lý giáo dục nhằm tìm hiểu về phương pháp dạy học tích hợp và dạy học tích cực Việc thu thập những quan điểm này giúp nâng cao hiệu quả giảng dạy và cải thiện chất lượng giáo dục.

Phương pháp thực nghiệm sư phạm được thực hiện tại trường THPT Yên Định 2, tỉnh Thanh Hóa nhằm đánh giá hiệu quả dạy học và so sánh với các mục tiêu đã đề ra trong đề tài nghiên cứu.

Phương pháp thống kê toán học được sử dụng để mô tả mẫu, tính toán các tham số đặc trưng và kiểm định sự khác biệt giữa hai giá trị trung bình Qua đó, phương pháp này giúp so sánh kết quả học tập giữa lớp thực nghiệm và lớp đối chứng một cách hiệu quả.

PHẦN NỘI DUNG

Cơ sở lí luận của đề tài

Các hoạt động hàng ngày của con người liên quan chặt chẽ đến kiến thức từ nhiều môn học, đặc biệt là môn vật lý, như việc sử dụng thiết bị và di chuyển bằng phương tiện giao thông Mặc dù kiến thức vật lý mang lại nhiều lợi ích cho cuộc sống, nhưng cũng tiềm ẩn rủi ro về tai nạn Do đó, việc giáo dục an toàn vệ sinh lao động (ATVSLĐ) cho học sinh trong quá trình học môn vật lý là vô cùng cần thiết.

Giáo dục ATVSLĐ cho học sinh có thể được tích hợp qua nhiều môn học khác nhau, đặc biệt là môn vật lý, vốn có nhiều ứng dụng thực tiễn trong lao động sản xuất Trong quá trình dạy học vật lý, cần chú trọng đến các yếu tố nguy hiểm trong lao động và cuộc sống hàng ngày, đồng thời cung cấp kiến thức về biện pháp ngăn ngừa, phòng tránh và xử lý tai nạn liên quan đến các quá trình cơ, nhiệt, điện, quang và vật lý hạt nhân.

Trong quá trình xây dựng chương trình sách giáo khoa, việc tích hợp kiến thức nhằm đạt được mục tiêu giáo dục là rất quan trọng Tuy nhiên, sự tích hợp này chưa thể đáp ứng đầy đủ và phù hợp với tất cả đối tượng học sinh Do đó, giáo viên cần nghiên cứu kỹ nội dung để lựa chọn các chủ đề tích hợp phù hợp trong quá trình dạy học.

Để nâng cao kết quả học tập, việc thiết kế tổ chức dạy học cần được làm phong phú bằng các phương pháp dạy học tích cực như dạy học trải nghiệm, ứng dụng kiến thức vào thực tế, dạy học theo trạm, dự án, hợp đồng và chủ đề STEM Trong đề tài này, tác giả đã tổ chức dạy học theo trạm, kết hợp với việc cho học sinh tham quan trải nghiệm và thảo luận nhóm.

Thực trạng giáo dục an toàn vệ sinh lao động ở trường THPT

Trong những năm qua, đất nước đã có sự phát triển mạnh mẽ, mở ra nhiều ngành nghề và cơ hội việc làm cho học sinh sau tốt nghiệp Thay vì chỉ tập trung vào việc thi vào đại học, học sinh THPT hiện nay có thể lựa chọn nhiều hướng lập nghiệp khác như học nghề hoặc xuất khẩu lao động Sự hỗ trợ của máy móc và thiết bị hiện đại không chỉ nâng cao năng suất lao động mà còn gia tăng thu nhập cho người lao động Tuy nhiên, việc sử dụng máy móc cũng tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn vệ sinh lao động, đặc biệt trong môi trường làm việc có nhiều thiết bị công nghiệp.

Nhu cầu trang bị kiến thức và kỹ năng an toàn vệ sinh lao động (ATVSLĐ) cho học sinh là rất lớn và cấp thiết, bởi các em thường xuyên tiếp xúc với những hoạt động xã hội tiềm ẩn nguy cơ rủi ro Mặc dù chương trình giáo dục THPT hiện nay đã bổ sung kiến thức thực nghiệm và liên hệ giữa lý thuyết và thực hành, nhưng kiến thức về ATVSLĐ vẫn còn hạn chế Điều này phần nào do việc giáo viên không bắt buộc phải dạy về ATVSLĐ, dẫn đến sự thiếu chú ý và tâm huyết trong việc giáo dục cho học sinh.

Giải pháp giải quyết vấn đề: thiết kế và tổ chức dạy học tích hợp giáo dục ATVSLĐ cho HS qua chủ đề “Các lực cơ học”-Vật lí 10

Tiết theo phân phối chương trình Tổ chức dạy học theo đề tài SKKN

Trong bài học về lực hấp dẫn, học sinh sẽ tham gia một buổi tham quan trải nghiệm Tiếp theo, trong bài học về lực đàn hồi, sẽ tổ chức thảo luận nhóm để ôn tập kiến thức và phân tích dữ liệu thu thập từ buổi tham quan Cuối cùng, trong bài học về lực ma sát, giáo viên sẽ áp dụng phương pháp dạy học theo trạm trong hai tiết học.

Bài tập (1 tiết) Tổ chức HS báo cáo chủ đề ATVSLĐ (1 tiết)

4 tiết lên lớp 4 tiết lên lớp+1 buổi tham quan trải nghiệm

Tổng thời gian lên lớp theo khung phân phối chương trình là 4 tiết, và với phương pháp mới cũng giữ nguyên tổng thời gian này, nên không ảnh hưởng đến thời lượng quy định trong chương trình.

1- Nội dung kiến thức cần dạy

- Định nghĩa, điều kiện xuất hiện và đặc điểm của các lực cơ học: Lực ma sát, lực đàn hồi, lực hấp dẫn.

- Ảnh hưởng của các lực cơ đối với việc giữ an toàn vệ sinh lao động trong một hoạt động sản xuất ở địa phương (Xưởng chế biến gỗ).

2- Bộ câu hỏi định hướng bài học

Để đảm bảo an toàn vệ sinh lao động trong quá trình sản xuất và vận hành máy móc, thiết bị, cần thiết phải đáp ứng một số điều kiện quan trọng Trước hết, người lao động cần được đào tạo đầy đủ về an toàn lao động và quy trình vận hành máy móc Thứ hai, các thiết bị phải được bảo trì định kỳ và kiểm tra an toàn trước khi sử dụng Cuối cùng, môi trường làm việc cần được giữ gìn sạch sẽ, thông thoáng và trang bị đầy đủ các phương tiện bảo hộ cá nhân để giảm thiểu rủi ro và đảm bảo sức khỏe cho người lao động.

+ Có mấy loại lực cơ học? Điều kiện xuất hiện, đặc điểm của mỗi loại lực này thế nào?

+ Sự hiểu biết về các lực cơ giúp việc giữ an toàn vệ sinh lao động thế nào?

3- Mục tiêu dạy học a) Mục tiêu kiến thức

- Nêu được định nghĩa của các loại lực cơ.

- Nêu được điều kiện xuất hiện và các đặc điểm của mỗi loại lực cơ.

- Chỉ ra được ảnh hưởng của các lực cơ đối với việc giữ an toàn vệ sinh lao động trong một hoạt động sản xuất. b) Mục tiêu kĩ năng

- Rèn luyện kĩ năng vận dụng kiến thức đã học vào thực tiễn.

- Rèn kỹ năng thu thập, xử lí thông tin.

- Rèn kỹ năng đọc, hiểu sách giáo khoa Vật lí c) Mục tiêu tình cảm, thái độ

- Rèn luyện tính tích cực, hăng hái trong học tập.

- Rèn luyện ý thức và trách nhiệm khi làm việc nhóm, thái độ ôn hòa trong hợp tác với các bạn cùng nhóm. d) Mục tiêu bồi dưỡng năng lực

- Bồi dưỡng năng lực hợp tác.

- Bồi dưỡng năng lực giải quyết vấn đề.

- Bồi dưỡng năng lực vật lí.

- Bồi dưỡng năng lực tự học.

4- Chuẩn bị của GV và HS a) Chuẩn bị của GV

- Xin phép Ban giám hiệu, chủ xưởng chế biến gỗ, trao đổi với phụ huynh học sinh của lớp thực nghiệm, xây dựng nội quy cho buổi tham quan.

- Kịch bản dạy học, sách giáo khoa, tài liệu tham khảo…

- Các slide thể chế hóa kiến thức về các lực cơ.

- Phiếu học tập số 1, 1A, 1B, 2, 2A, 2B, 3, 3A, 3B, 4, 5, 6, 7. b) Chuẩn bị của HS

- Chuẩn bị bài ở nhà, đọc tài liệu để trả lời các câu hỏi trên Phiếu học tập.

5- Tổ chức hoạt động dạy học a) Ý tưởng sư phạm : Các kiến thức về các lực cơ học sinh đã được học ở THCS với các dấu hiệu định tính Ở bài học này sẽ hoàn thiện các dấu hiệu định lượng của chúng Để đạt được mục tiêu tích hợp giáo dục an toàn vệ sinh lao động, chúng tôi đã xây dựng kế hoach tổ chức dạy học theo các giai đoạn như sau:

Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Thời gian, phương tiện

1 Lập kế hoạch, nội quy tham quan Giao nhiệm vụ, hướng dẫn học sinh thu thập thông tin các lực cơ và vấn đề ATVSLĐ tại xưởng gỗ

- Phát phiếu học tập trải nghiệm.

1 Lắng nghe kế hoạch, nội quy tham quan

Nhận phiếu học tập trải nghiệm.

GVBM và Trưởng ban đại diện CMHS đi tiền trạm 1 buổi.

- Giao nhiệm vụ trên lớp khoảng 5 phút ở cuối buổi học trước.

2 Tổ chức học sinh đi tham quan trải nghiệm cơ sở sản xuất chế biến gỗ tại địa phương

2 Tham quan, trao đổi thảo luận vấn đề quan sát được về các lực cơ và ATVSLĐ

-Thu thập thông tin liên quan đến các lực cơ, vấn đề ATVSLĐ

Các máy móc, thiết bị để chế biến gỗ trong xưởng sản xuất.

- GVBM và Trưởng ban đại diện CMHS tổ chức lớp đi tham quan

3 Tổ chức hướng dẫn học sinh thảo luận các thông tin thu thập được từ buổi tham quan để:

- Đưa ra các dự đoán đặc điểm các lực cơ.

-Thiết kế phương án thí nghiệm kiểm tra đặc điểm lực đàn hồi và lực ma sát, tìm công thức tính độ lớn các lực này

- Chỉ ra các nguy cơ mất an toàn vệ sinh lao động ở xưởng gỗ Đề xuất một số biện pháp khắc phục và hạn chế tai nạn nghề nghiệp.

3 Thảo luận nhóm và cả lớp về các thông tin thu thập được từ buổi tham quan để:

- Suy luận, dự đoán đặc điểm các lực cơ

Thiết kế một phương án thí nghiệm nhằm kiểm tra đặc điểm của lực đàn hồi và lực ma sát là rất quan trọng Qua quá trình thí nghiệm, chúng ta có thể rút ra kết luận về công thức tính toán độ lớn của các lực này Việc xác định các yếu tố ảnh hưởng đến lực đàn hồi và lực ma sát sẽ giúp nâng cao hiểu biết về cơ học và ứng dụng trong thực tiễn.

-Thiết kế poster tuyên truyền về ATVSLĐ trong nghề mộc.

- Hoạt động tại lớp học -Thời gian 1 tiết theo thời khóa biểu.

- Các nhóm thiết kế poster tuyên truyền về ATVSLĐ trong nghề mộc tại nhà và hoàn thành trong 1 tuần

4 Hướng dẫn học sinh xây dựng kiến thức về các lực cơ

- Phát phiếu học tập số 1, 1A,

- Giao nhiệm vụ về nhà các phiếu học tập 5 và 6.

4.Tham gia xây dựng kiến thức về các lực cơ.

- Làm việc nhóm hoàn thành các phiếu học tập giáo viên yêu cầu.

- Hoạt động học theo trạm tại lớp.(2 tiết)

- Làm việc ở nhà các phiếu học tập 5 và 6 sau 1 tuần nộp cho giáo viên

5 Tổ chức học sinh báo cáo về ảnh hưởng của các lực cơ đối việc giữ an toàn về sinh lao động khi chế biến gỗ và hoạt động thực tiễn.

-Tổ chức đánh giá dựa vào bài kiểm tra, phần trình bày đa phương tiện các nhóm và quá trình hoạt động của học sinh.

5 Thực hiện việc báo cáo kết quả nghiên cứu của nhóm.

-Thực hiện đánh giá cá nhân và đánh giá nhóm.

- Hoạt động tại lớp học

- Máy chiếu, máy tính, bảng (1 tiết)

- Các phiếu đánh giá b) Tổ chức dạy học

Mục tiêu các hoạt động được xây dựng theo bảng cấu trúc năng lực vật lý [6]

Hoạt động 1: Quan sát, mô tả quá trình chế biến gỗ dưới góc độ vật lí, phát biểu vấn đề học tập

+ Diễn đạt được đầy đủ các đặc tính của quá trình chế biến gỗ bằng các cách khác nhau như ngôn ngữ, hình ảnh, bảng biểu

Để hiểu rõ về các lực cơ liên quan đến chế biến gỗ, trước tiên cần đặt ra các câu hỏi cụ thể Việc phân tích câu hỏi thành các câu hỏi bộ phận sẽ giúp xác định vấn đề chính cần tìm hiểu, từ đó cung cấp kiến thức sâu sắc hơn về các lực tác động trong quá trình chế biến gỗ.

Bước đầu tiên là tham quan và trải nghiệm thực tế tại xưởng chế biến gỗ, nơi bạn có cơ hội trao đổi với các công nhân đang làm việc Đây là một phần quan trọng giúp bạn hoàn thành nhiệm vụ học tập của mình.

Phiếu học tập trải nghiệm

Câu hỏi dành cho người được phỏng vấn Câu trả lời của người được phỏng vấn

1 Họ tên chủ xưởng chế biến gỗ:

2 Địa chỉ xưởng chế biến gỗ:

3 Các bước chuẩn bị để chế biến gỗ:

4 Những khó khăn khi chế biến gỗ:

II Trải nghiệm quan sát các công đoạn chế biến gỗ

Các hành động Mô tả chi tiết các thao tác, chỉ ra các lực cơ học gắn với từng thao tác

1 Kéo trượt khúc gỗ lệch ra

2 Buộc dây cáp lên khúc gỗ

3 Điều khiển máy nâng khúc gỗ lên

4 Điều khiển máy để di chuyển khúc gỗ.

5 Kẹp cố định vị trí khúc gỗ bằng đai ốc

6 Chế biến gỗ bằng bánh lưỡi cưa.

III Tìm hiểu về ATVSLĐ trong xưởng gỗ (quan sát, phỏng vấn người làm việc)

Các nguy cơ mất ATVSLĐ trong xưởng gỗ Một số biện pháp khắc phục và hạn chế tai nạn và bệnh nghề nghiệp

+ Bước 2 Thảo luận nhóm đưa ra ý kiến chung, xác định vấn đề nghiên cứu. + Bước 3 GV hướng dẫn cả lớp thảo luận kết luận vấn đề cần nghiên cứu

“Sự tồn tại của các lực cơ, đặc điểm của từng loại lực cơ, ảnh hưởng của các lực cơ đối với ATVSLĐ trong việc chế biến gỗ”.

Hoạt động 2: Tìm hiểu các lực cơ

Dự đoán có căn cứ về các lực cơ học trong hoạt động chế biến gỗ cho thấy rằng việc hiểu rõ đặc điểm của chúng là rất quan trọng Các lực này không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng sản phẩm gỗ mà còn quyết định hiệu suất và an toàn trong quá trình chế biến Việc áp dụng các nguyên lý khoa học vào việc phân tích và tối ưu hóa các lực cơ học sẽ giúp nâng cao hiệu quả sản xuất và giảm thiểu rủi ro.

Đề xuất phương án thí nghiệm nhằm nghiên cứu lực ma sát và lực đàn hồi, đồng thời thu thập và xử lý dữ liệu từ các dụng cụ đo trong quá trình thí nghiệm Bài viết cũng diễn đạt đầy đủ các điều kiện xuất hiện và đặc điểm của các lực cơ.

+ Bước 1 GV hướng dẫn cả lớp thảo luận về các thông tin thu thập được từ buổi tham quan để:

* Đưa ra các dự đoán về điều kiện xuất hiện và đặc điểm các lực cơ

*Thiết kế phương án thí nghiệm kiểm tra đặc điểm lực đàn hồi và lực ma sát, tìm công thức tính độ lớn các lực này

+ Bước 2 Tổ chức dạy học theo trạm để kiểm tra dự đoán về điều kiện xuất

Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh

- Chia nhóm Nêu nội quy học tập ở mỗi trạm

- Giới thiệu cách học theo trạm:

Sơ đồ mô tả các trạm giao thông với màu sắc phân biệt: các trạm màu xanh là trạm bắt buộc dừng lại, trạm màu đỏ là trạm chờ đầu tiên, và trạm màu vàng là trạm chờ tiếp theo sau trạm màu đỏ.

+ Các nhóm tự chọn trạm bắt đầu.

Sau khi hoàn thành một trạm, thư ký nhóm sẽ đánh dấu xác nhận trên phiếu theo dõi hoạt động và chuyển sang trạm tiếp theo Nếu có nhóm khác đang làm việc tại trạm đó, họ sẽ chuyển sang trạm chờ và thực hiện công việc cá nhân trong thời gian chờ đợi.

+ Có thể di chuyển theo chiều kim đồng hồ hoặc ngược lại.

+ HS hoàn thành phiếu học tập cá nhân ở mỗi trạm, sau đó thảo luận với các bạn cùng nhóm và đưa ra ý kiến chung.

- Các nhóm luận phiên hoạt động ở các trạm

- Theo dõi các nhóm hoạt động để kịp thời hướng dẫn khi HS gặp khó khăn Hướng dẫn HS chuyển nhóm.

+ Cá nhân hoàn thành phiếu học tập. +Thảo luận nhóm, đưa ra ý kiến chung.

Sơ đồ tổ chức dạy học theo trạm [3]

Trạm 1 Tìm hiểu về lực hấp dẫn

Phiếu học tập số 1 - Sử dụng ở Trạm 1

Họ và tên……… Nhóm…………Lớp…

1.Quan sát các hình ảnh, mô phỏng kết hợp với Vật lí 10, trả lời câu hỏi.

* Lực nào giữ cho Mặt Trăng chuyển động quanh Trái Đất và các hành tinh chuyển động quanh Mặt Trời?

* Lực nào làm quả táo rơi xuống đất?

* Thủy triều xảy ra do lực hấp dẫn giữa các vật nào?

2 Nêu các đặc điểm của lực hấp dẫn giữa hai vật A, B Điểm đặt Phương Chiều……….

3 Hãy biểu diễn điểm đặt, phương, chiều của lực hấp dẫn giữa quả cầu nhỏ

(coi là chất điểm) cách nhau một đoạn r trong không khí?

4 Lực hấp dẫn là lực hút hay lực đẩy?

Trọng lực có phải là lực hấp dẫn không?

5 Thay đổi khối lượng, bán kính của vật và khoảng cách giữa hai vật

* Lực hấp dẫn giữa hai vật phụ thuộc vào yếu tố nào?

* Nhận xét mối quan hệ giữa lực hấp dẫn do vật A tác dụng lên vật B và lực hấp dẫn do vật B tác dụng lên vật A.

* Công thức tính trọng lực của một vật có khối lượng m:

*Công thức tính độ lớn của trọng lực theo biểu thức của định luật vạn vật hấp dẫn:………

* Từ hai hệ thức trên, viết công thức tính gia tốc trọng trường tại độ cao h:

Trạm 2 Tìm hiểu về lực đàn hồi

Phiếu học tập số 2 - Sử dụng ở Trạm 2

Họ và tên……… Nhóm…………Lớp…

1 Quan sát hình ảnh, trả lời câu hỏi

- Trường hợp nào đang xảy ra sự biến dạng? trường hợp nào chỉ tạo ra được biến dạng kéo, không tạo ra được biến dạng nén?

- Thế nào là biến dạng đàn hồi, biến dạng dẻo? Làm thế nào để chỉ ra biến dạng đàn hồi, biến dạng dẻo?

2 Lực đàn hồi xuất hiện khi nào? Giới hạn đàn hồi là gì?

3 Dự đoán độ lớn lực đàn hồi của lò xo phụ thuộc yếu tố nào và phụ thuộc như thế nào vào các yếu tố ấy?

4 Với các dụng cụ thí nghiệm: gồm lò xo, các quả nặng, bảng treo, thước đo độ dài, giá treo lò xo.

+ Thiết kế thí nghiệm để kiểm tra dự đoán trên

……… ……… + Kết quả thu được từ một lần thí nghiệm như sau:

Fđh (N) 0,0 1,0 2,0 3,0 4,0 5,0 6,0 Độ dài l (mm) 245 285 324 366 405 446 484 Độ dãn ∆

+ Các kết quả trong bảng trên có gợi ý cho ta mối liên hệ nào không? Nếu có hãy phát biểu mối liên hệ đó?

5 Phát biểu mối quan hệ giữa lực đàn hồi và độ biến dạng của lò xo? Viết hệ thức biểu diễn mối liên hệ đó?

6 Giới hạn đàn hồi của lò xo là gì? Phát biểu và viết biểu thức của định luật

Húc? Độ cứng của lò xo cho ta biết điều gì?

Trạm 3 Tìm hiểu về lực ma sát

Nhiệm vụ học tập ở các trạm chờ (phụ lục)

Phiếu học tập số 3 - Sử dụng ở Trạm 3

Họ và tên……… Nhóm…………Lớp…

1 Ôn tập kiến thức về lực ma sát đã học ở lớp 6, trả lời các câu hỏi

- Lực ma sát nghỉ xuất hiện khi nào? Lực ma sát nghỉ có đặc điểm như thế nào ?

- Lực ma sát trượt xuất hiện khi nào? Lực ma sát trượt có đặc điểm như thế nào ?

2 Dụng cụ gồm có: 1 lực kế, 1 khúc gỗ, 1 máng gỗ, các quả nặng dạng trụ kim loại như hình vẽ

- Hãy nêu phương án thí nghiệm chỉ ra sự tồn tại của lực mát trượt, lực ma sát lăn, lực ma sát nghỉ?………

- Dự đoán lực ma sát trượt và lực ma sát nghỉ giữa khúc gỗ và máng (sàn) có hướng như thế nào? ………

- Viết các bước tiến hành thí nghiệm để kiểm tra dự đoán trên của em?

- Kết luận về hướng của lực ma sát trượt và ma sát nghỉ

Khi thay đổi trọng lượng của vật bằng cách thêm hoặc bớt các vật, cần ghi lại kết quả độ lớn của lực ma sát tương ứng với trọng lực của vật Việc này được thực hiện khi đẩy vật chuyển động đều, từ đó tính toán các tỉ số giữa lực ma sát và áp lực của vật lên mặt tiếp xúc, F ms.

Trọng lượng của vật (P) Áp lực (N)

Kết quả thu được cho thấy mối quan hệ giữa độ lớn của lực ma sát và áp lực của vật lên mặt tiếp xúc là tỷ lệ thuận Khi áp lực tăng, lực ma sát cũng tăng theo, điều này chứng tỏ rằng lực ma sát phụ thuộc vào áp lực tác động của vật lên bề mặt Sự tương quan này là yếu tố quan trọng trong việc hiểu và ứng dụng lực ma sát trong thực tiễn.

Viết công thức tính độ lớn của lực ma sát trượt

+ Bước 3 Thể chế hóa kiến thức về các lực cơ.

* Đề nghị mỗi học sinh ghi nhận những điều bản thân học được vào Phiếu học tập số 4

Phiếu học tập số 4 Tổng kết về các lực cơ

Lực ma sát Lực hấp dẫn Trọng lực Trượt Nghỉ Điều kiện xuất hiện Điểm đặt

*GV hướng dẫn cả lớp thảo luận lần lượt từng loại lực, xác nhận ý kiến đúng, thể chế hóa kiến thức, HS tự chữa bài trên Phiếu học tập.

Hoạt động 3: Tìm hiểu ảnh hưởng của các lực cơ đối với vấn đề An toàn vệ sinh lao động (Chú trọng hoạt động chế biến gỗ)

+ Trình bày được nguyên lí cấu tạo và hoạt động ứng dụng kĩ thuật của các lực cơ trong hoạt động chế biến gỗ.

+ Giải thích được đầy đủ và thực hiện được các nguyên tắc an toàn trong hoạt động chế biến gỗ.

+ Giải thích thêm sự ảnh hưởng của các lực cơ đối với vấn đề ATVSLĐ ở một số hiện tượng thực tiễn khác.

+ Bước 1 GV giới thiệu một số kiến thức về An toàn vệ sinh lao động,

HS lắng nghe và ghi nhận các khái niệm quan trọng như "An toàn lao động", "Vệ sinh lao động", "mối nguy hại" và "biện pháp kiểm soát phòng ngừa" Những thuật ngữ này được xác định rõ ràng nhằm đảm bảo môi trường làm việc an toàn và hiệu quả.

Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm đối với hoạt động giáo dục, với bản thân, đồng nghiệp và nhà trường

Năm học 2019-2020, tôi thực hiện thực nghiệm sư phạm tại trường THPT Yên Định 2, Huyện Yên Định, Tỉnh Thanh Hóa, dựa trên các kiến thức và phương án dạy học đã được xây dựng Tôi đã chọn hai lớp 10B1 và 10B3 có chất lượng đầu vào tương đương để tiến hành nghiên cứu Lớp thực nghiệm 10B1 có sĩ số 46 học sinh, trong khi lớp đối chứng 10B3 cũng có sĩ số tương tự.

Lớp TN dạy theo tiến trình giáo dục ATVSLĐ đã được soạn thảo, trong khi lớp ĐC vẫn dạy bình thường mà không tích hợp giáo dục ATVSLĐ Trong quá trình TNSP, chúng tôi tiến hành đánh giá khả năng hứng thú học tập và hợp tác của học sinh, đồng thời kiểm tra chuẩn kiến thức, kỹ năng theo quy định trong chương trình và kiến thức về ATVSLĐ.

Lớp thực nghiệm Lớp đối chứng

HS chủ động tìm hiểu thông tin về các lực cơ học và phỏng vấn người lao động trong xưởng gỗ để nắm bắt tình hình an toàn vệ sinh lao động (ATVSLĐ) trong các hoạt động tại đây.

+ HS hứng thú học tập, tích cực chủ động chiếm lĩnh kiến thức và kĩ năng thông qua thực hiện các dự án

Không khí lớp học rất sôi nổi, với các em học sinh được phân công nhiệm vụ trong nhóm Các em tham gia hợp tác thảo luận và chia sẻ ý kiến để hoàn thành nhiệm vụ được giao một cách hiệu quả.

+ HS có ý thức lắng nghe ý kiến của các bạn, phát biểu chất vấn các nhóm khác, phản biện để làm rõ các kiến thức của bài học.

Kỹ năng thuyết trình của học sinh được cải thiện đáng kể, khi các em không chỉ tiếp thu kiến thức vật lý mà còn tìm hiểu cách áp dụng nó trong thực tế Việc giải thích các ứng dụng của kiến thức này không chỉ giúp các em củng cố hiểu biết mà còn nâng cao khả năng giao tiếp và thuyết phục.

ATVSLĐ bảo đảm an toàn tính mạng cho con người trong các hoạt động của đời sống Bước đầu

HS có ý thức giữ gìn ATVSLĐ và có khả năng giải quyết một số tình huống về ATVSLĐ trong đời sống.

+ HS thụ động tiếp nhận kiến thức, chỉ ngồi nghe và chờ đợi câu hỏi GV đưa ra

+Không khí lớp học cũng ít sôi nỗi, trầm lặng hơn nhóm ĐC

+ HS không có điều kiện để phát triển khả năng của bản thân, phát biểu ý kiến riêng, khả năng phản biện, kỹ năng hoạt động nhóm.

Học sinh thường gặp khó khăn trong việc liên hệ kiến thức bài học với thực tiễn cuộc sống, dẫn đến ý thức giữ gìn an toàn vệ sinh lao động (ATVSLĐ) còn thấp Bên cạnh đó, khả năng xử lý các tình huống liên quan đến ATVSLĐ cũng còn nhiều hạn chế.

Kết quả bài kiểm tra theo chuẩn kiến thức kĩ năng Năm học Lớp Sĩ số Điểm 9-10 Điểm

Kết quả bài kiểm tra kiến thức ATVSLĐ Năm học Lớp Sĩ số Điểm 9-10 Điểm

Kết quả phân tích các bài kiểm tra cho thấy điểm số giữa nhóm TN và nhóm ĐC không có sự khác biệt về kiến thức kĩ năng vật lí Tuy nhiên, có sự khác biệt rõ rệt về kiến thức ATVSLĐ giữa hai nhóm Điều này chứng tỏ rằng phương pháp dạy học tích hợp giáo dục ATVSLĐ đã được thiết kế hiệu quả, không chỉ đảm bảo các kiến thức cơ bản theo chuẩn mà còn giúp học sinh nắm vững kiến thức ATVSLĐ vượt trội hơn so với phương pháp dạy học truyền thống.

Phương án dạy học thiết kế đã tạo ra môi trường học tập đa dạng cho học sinh thông qua các hoạt động cá nhân, nhóm và tham quan trải nghiệm, giúp tích hợp kiến thức ATVSLĐ vào môn vật lý Điều này không chỉ nâng cao hứng thú học tập và khả năng ứng dụng kiến thức vào thực tiễn mà còn khuyến khích sự chủ động trong việc chiếm lĩnh kiến thức của học sinh Học sinh được phát triển kỹ năng tìm kiếm và xử lý thông tin trên mạng, trình bày báo cáo bằng phần mềm chuyên dụng, và thuyết trình đa phương tiện Việc kết nối lý thuyết với thực hành giúp học sinh áp dụng kiến thức vật lý và ATVSLĐ vào các tình huống thực tế, từ đó bảo vệ an toàn cho bản thân trong cuộc sống hàng ngày.

Giáo dục An toàn Vệ sinh Lao động (ATVSLĐ) trong trường học giúp học sinh nhận thức và hiểu biết về ATVSLĐ, từ đó hình thành thái độ đúng đắn và kỹ năng phòng tránh tai nạn lao động Học sinh được trang bị kiến thức về các nguyên nhân gây tai nạn, biện pháp phòng ngừa và xử lý sự cố để bảo vệ sức khỏe cá nhân và cộng đồng Việc lan tỏa thông tin ATVSLĐ đến mọi người xung quanh thông qua tuyên truyền và vận động là rất quan trọng Đề tài này cũng có thể trở thành tài liệu chia sẻ, giúp giáo viên trao đổi kinh nghiệm giảng dạy, đồng thời tích hợp kiến thức ATVSLĐ vào các môn học khác và tổ chức các hoạt động ngoài giờ học Sự hợp tác giữa nhà trường và cộng đồng địa phương trong giáo dục ATVSLĐ là cần thiết để nâng cao nhận thức và hành động đúng đắn về ATVSLĐ.

PHẦN KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ

Kết luận

Trong giảng dạy, giáo viên cần xác định rõ kết quả đầu ra là giúp học sinh tiếp thu kiến thức cơ bản, hình thành phương pháp và kỹ năng, đồng thời tạo động lực học tập tích cực Mục tiêu này giúp học sinh có khả năng tiếp cận và lĩnh hội những kiến thức mới hiệu quả hơn.

Để dạy học môn vật lý hiệu quả và đáp ứng yêu cầu đào tạo ngày càng cao, giáo viên cần nỗ lực và sáng tạo trong việc cải tiến phương pháp giảng dạy Việc áp dụng các phương pháp dạy học tích cực sẽ giúp khơi dậy niềm đam mê và tính sáng tạo của học sinh, từ đó nâng cao hiệu quả giảng dạy.

Để thu hút học sinh tham gia vào hoạt động giáo dục, cần tạo ra các tình huống thực tiễn thông qua các hoạt động tham quan và trải nghiệm thực tế Điều này không chỉ khuyến khích học sinh tham gia tích cực mà còn thúc đẩy hoạt động nhóm và thảo luận Vai trò của giáo viên nên là người tổ chức và trọng tài, trong khi học sinh là những người chủ động thực hiện Kiến thức về an toàn vệ sinh lao động (ATVSLĐ) ngày càng trở nên cần thiết trong mọi hoạt động và sinh hoạt hàng ngày của học sinh Do đó, việc giáo dục ATVSLĐ ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường là rất quan trọng, và môn vật lý có nhiều điều kiện thuận lợi để thực hiện điều này.

Dạy học tích hợp giáo dục ATVSLĐ giúp học sinh kết hợp lý thuyết với thực tiễn, tạo hứng thú trong học tập Mặc dù lượng kiến thức về ATVSLĐ được bổ sung, thời gian cho các bài học không thay đổi, đòi hỏi cần có sự đổi mới trong thiết kế phương án dạy học Đề tài này đã được áp dụng tại trường trung học phổ thông Yên Định 2 trong một thời gian ngắn, nhưng đã đạt được một số kết quả nhất định, chứng minh tính khả thi của nó.

Trong quá trình thực hiện đề tài, học sinh sẽ gặp một số khó khăn ban đầu do chưa quen với phương pháp dạy học mới, như tham quan và phỏng vấn người lao động Ngoài ra, việc thiếu thiết bị quay video và lưu trữ âm thanh hình ảnh, cũng như kỹ năng thuyết trình, tìm hiểu, trao đổi thông tin và làm việc nhóm qua mạng sẽ ảnh hưởng đến tiến độ và chất lượng công việc.

Đề xuất mở rộng chủ đề thiết kế phương án dạy học không chỉ giới hạn ở “Các lực cơ học” mà còn áp dụng cho các phần khác trong chương trình vật lý phổ thông Cần tăng cường thực nghiệm sư phạm trong toàn bộ khối lớp 10 hoặc tại một số trường trong khu vực Đồng thời, điều chỉnh các yêu cầu dạy học theo các mức độ khác nhau để phù hợp với nhu cầu và khả năng của từng đối tượng học sinh.

Kiến nghị

Sở Giáo dục và Đào tạo cần thường xuyên tổ chức hội thảo và chuyên đề về công tác dạy học, tạo cơ hội cho giáo viên trong tỉnh học hỏi và trao đổi chuyên môn Đặc biệt, các báo cáo nên tập trung vào các chủ đề như kĩ năng sống, kĩ năng giao tiếp, kĩ năng an toàn lao động và phòng tránh tai nạn giao thông để nâng cao chất lượng giảng dạy.

Nhà trường cần tăng cường giáo dục an toàn vệ sinh lao động (ATVSLĐ) cho học sinh thông qua việc phối hợp giữa các tổ chuyên môn, tổ chức các buổi ngoại khóa, sinh hoạt dưới cờ và cho học sinh tham quan trải nghiệm Điều này nhằm tuyên truyền, hình thành thói quen và ý thức giữ gìn ATVSLĐ trong từng học sinh, đồng thời lan tỏa thông điệp này đến cộng đồng địa phương.

Mặc dù tác giả đã nỗ lực hết mình, nhưng do hạn chế về thời gian và năng lực cá nhân, không thể tránh khỏi những thiếu sót Tác giả rất mong nhận được ý kiến đóng góp từ các cấp quản lý, chuyên gia trong lĩnh vực, đồng nghiệp và học sinh để đề tài ngày càng hoàn thiện và đạt hiệu quả thực tiễn cao hơn.

Xin trân trọng cảm ơn!.

XÁC NHẬN CỦA THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ

Thanh Hóa, ngày 05 tháng 07 năm 2020

Tôi xin cam đoan đây là SKKN của mình viết, không sao chép nội dung của người khác.