MỤC LỤC Từ ngữ viết tắt A MỞ ĐẦU 1 B NỘI DUNG 1 I Khái quát chung về kháng nghị của Viện kiểm sát trong thi hành án dân sự 1 1 Khái niệm kháng nghị 1 2 Đặc điểm của kháng nghị về thi hành án dân sự 1 3 Ý nghĩa của kháng nghị về thi hành án dân sự 2 II Quyền kháng nghị và trả lời kháng nghị của Viện kiểm sát nhân dân trong thi hành án dân sự 2 1 Thẩm quyền kháng nghị 2 2 Thời hạn kháng nghị của Viện kiểm sát nhân dân trong thi hành án dân sự 3 3 Nội dung kháng nghị của viện kiểm sát 6 4 Trả lời k.
NỘI DUNG
Khái quát chung về kháng nghị của Viện kiểm sát trong thi hành án dân sự
I Khái quát chung về kháng nghị của Viện kiểm sát trong thi hành án dân sự
Kháng nghị về thi hành án dân sự là một hoạt động quan trọng trong chức năng kiểm sát tư pháp của Viện Kiểm sát Nhân dân (VKSND) theo Hiến pháp và Luật Tổ chức VKSND 2014 Trong lĩnh vực pháp lý, kháng nghị này được hiểu là yêu cầu của Viện kiểm sát đối với Thủ trưởng cơ quan Thi hành án dân sự (THADS) có thẩm quyền xem xét lại các quyết định hoặc hành vi vi phạm pháp luật trong quá trình thi hành án.
Kháng nghị về thi hành án dân sự (THADS) là hoạt động của Viện Kiểm sát Nhân dân (VKSND) nhằm phản đối các quyết định hoặc hành vi vi phạm pháp luật trong quá trình thi hành án của thủ trưởng cơ quan THADS VKSND có quyền yêu cầu thủ trưởng cơ quan THADS có thẩm quyền xem xét lại các quyết định và hành vi vi phạm này để đảm bảo tính hợp pháp và công bằng trong thi hành án.
2 Đặc điểm của kháng nghị về thi hành án dân sự
Từ khái niệm trên, có thể rút ra một số đặc điểm của kháng nghị như sau:
Chủ thể có thẩm quyền kháng nghị về thi hành án dân sự (THADS) bao gồm Viện kiểm sát nhân dân (VKSND) cấp huyện, tỉnh, cao, tối cao, Viện kiểm sát quân sự cấp quân khu và trung ương Đối tượng kháng nghị liên quan đến các quyết định và hành vi vi phạm pháp luật trong quá trình thi hành án của Thủ trưởng cơ quan THADS và cán bộ hành chính viên (CHV) của cơ quan này.
Thẩm quyền giải quyết kháng nghị về thi hành án dân sự (THADS) thuộc về các Thủ trưởng cơ quan THADS, bao gồm Thủ trưởng cấp huyện, cấp tỉnh, thuộc Bộ Tư pháp, cấp quân khu, thuộc Bộ Quốc phòng và cơ quan quản lý THADS.
3 Ý nghĩa của kháng nghị về thi hành án dân sự
Kháng nghị về thi hành án dân sự (THADS) đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo Viện kiểm sát thực hiện hiệu quả công tác kiểm sát theo pháp luật Đồng thời, kháng nghị cũng nâng cao trách nhiệm của cơ quan THADS và Chấp hành viên (CHV) trong việc thực hiện THADS, sửa chữa các sai phạm phát sinh, từ đó góp phần tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa.
Quyền kháng nghị và trả lời kháng nghị của Viện kiểm sát nhân dân
Theo Điều 5 Luật Tổ chức VKSND, khi có hành vi, bản án, hoặc quyết định vi phạm pháp luật nghiêm trọng, xâm phạm quyền con người, quyền công dân, hoặc lợi ích hợp pháp của Nhà nước và tổ chức, cá nhân, Viện Kiểm sát nhân dân (VKSND) có trách nhiệm kháng nghị Các cơ quan và cá nhân có thẩm quyền phải thực hiện việc giải quyết kháng nghị này theo quy định của pháp luật.
Theo Điều 160 Luật Thi hành án dân sự, Viện kiểm sát có quyền kháng nghị đối với quyết định và hành vi của Thủ trưởng cơ quan thi hành án dân sự cùng Chấp hành viên cấp trên và cấp dưới.
Theo quy định, cơ quan có thẩm quyền kháng nghị về thi hành án dân sự (THADS) là Viện kiểm sát nhân dân (VKSND) cùng cấp và cấp trên trực tiếp Cụ thể, VKSND cấp huyện có quyền kháng nghị đối với cơ quan THADS cấp huyện, trong khi VKSND cấp tỉnh kháng nghị đối với cơ quan THADS cấp tỉnh Ngoài ra, theo khoản 2 Điều 12 của Luật THADS sửa đổi, bổ sung năm 2014, VKSND có nhiệm vụ và quyền hạn rõ ràng hơn trong việc giám sát hoạt động THADS, nhằm đảm bảo tính pháp lý và hiệu quả trong quá trình thi hành án.
Kháng nghị đối với hành vi và quyết định của Thủ trưởng, Chấp hành viên cơ quan thi hành án dân sự có vi phạm pháp luật nghiêm trọng, xâm phạm lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân Điều này bao gồm yêu cầu đình chỉ thi hành, thu hồi, sửa đổi, bổ sung hoặc hủy bỏ các quyết định vi phạm pháp luật trong quá trình thi hành án, nhằm chấm dứt hành vi vi phạm pháp luật.
Đối tượng kháng nghị bao gồm hành vi hoặc quyết định vi phạm pháp luật Vi phạm này phải có tính chất "nghiêm trọng", nghĩa là hành vi hoặc quyết định đó cụ thể, trái với quy định pháp luật và đã gây ra hoặc có khả năng gây ra hậu quả nghiêm trọng Những vi phạm này xâm phạm quyền con người, quyền công dân, lợi ích của nhà nước, cũng như quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân, do đó cần phải được ngăn chặn hoặc khắc phục kịp thời Pháp luật quy định rõ thời hạn để trả lời và thực hiện kháng nghị trong nhiều trường hợp.
2 Thời hạn kháng nghị của Viện kiểm sát nhân dân trong thi hành án dân sự
Việc kháng nghị của Viện Kiểm sát Nhân dân (VKSND) phải được thực hiện trong thời gian quy định Theo Khoản 2 Điều 160 của Luật Thi hành án dân sự (THADS), thời hạn kháng nghị đối với quyết định và hành vi vi phạm trong lĩnh vực THADS của Thủ trưởng và Cán bộ cơ quan THADS được quy định rõ ràng Cụ thể, thời hạn kháng nghị của VKSND cùng cấp là 15 ngày, trong khi thời hạn của VKSND cấp trên sẽ được quy định khác.
Trong vòng 30 ngày kể từ khi nhận quyết định hoặc phát hiện hành vi vi phạm, thời hạn nhận quyết định của Viện kiểm sát nhân dân (VKSND) có mối liên hệ chặt chẽ với thời hạn gửi quyết định của Cơ quan thi hành án dân sự (THADS) Theo Điều 38 của Luật THADS, các quyết định về thi hành án phải được gửi cho Viện kiểm sát cùng cấp trong thời gian 03 ngày làm việc kể từ ngày ra quyết định, trừ trường hợp có quy định khác trong luật.
Ngoài ra, Điều 4 nghị quyết số 06/2012/NQ-HĐTP hướng dẫn cụ thể như sau:
1 Thời điểm bắt đầu tính thời hạn kháng cáo bản án sơ thẩm là ngày tiếp theo của ngày được xác định Ngày được xác định là ngày Toà án tuyên án đối với đương sự có mặt tại phiên toà sơ thẩm hoặc là ngày bản án sơ thẩm được giao hoặc được niêm yết đối với đương sự không có mặt tại phiên toà sơ thẩm
2 Thời điểm bắt đầu tính thời hạn kháng nghị bản án sơ thẩm là ngày tiếp theo của ngày được xác định Ngày được xác định là ngày Toà án tuyên án, trong trường hợp Viện kiểm sát cùng cấp tham gia phiên toà sơ thẩm hoặc là ngày Viện kiểm sát cùng cấp nhận được bản án sơ thẩm trong trường hợp Viện kiểm sát cùng cấp không tham gia phiên toà sơ thẩm.
Ngày 01-10-2013, Toà án đã tiến hành xét xử sơ thẩm một vụ án dân sự và tuyên án cùng ngày Thời điểm này được xác định là ngày bắt đầu tính thời hạn kháng cáo và kháng nghị.
Đối với đương sự có mặt tại phiên toà sơ thẩm, ngày 01-10-2013 được xác định là ngày xét xử, và thời hạn kháng cáo mười lăm ngày bắt đầu từ ngày 02-10-2013.
Nếu đương sự không có mặt tại phiên toà sơ thẩm và bản án sơ thẩm được giao vào ngày 15-10-2013, thì ngày 15-10-2013 sẽ được xác định là ngày nhận bản án Thời hạn kháng cáo mười lăm ngày sẽ bắt đầu từ ngày 16-10-2013 Trong trường hợp Toà án không thể giao bản án trực tiếp và phải niêm yết công khai tại Uỷ ban nhân dân cấp xã vào ngày 15-10-2013, ngày này cũng được xác định là ngày nhận bản án, với thời hạn kháng cáo bắt đầu từ ngày 16-10-2013.
Nếu đại diện Viện kiểm sát cùng cấp tham gia phiên toà sơ thẩm, ngày xác định là 01-10-2013 Thời điểm bắt đầu tính thời hạn kháng nghị là 02-10-2013, với thời hạn kháng nghị mười lăm ngày cho Viện kiểm sát cùng cấp và ba mươi ngày cho Viện kiểm sát cấp trên trực tiếp.
Trong trường hợp Viện kiểm sát cùng cấp không tham gia phiên toà sơ thẩm, nếu vào ngày 15-10-2013 Viện kiểm sát cùng cấp nhận được bản án của Toà án cấp sơ thẩm, thì ngày 15-10-2013 được xác định là ngày nhận bản án Thời điểm bắt đầu tính thời hạn kháng nghị sẽ là ngày 16-10-2013, với thời hạn kháng nghị là mười lăm ngày cho Viện kiểm sát cùng cấp và ba mươi ngày cho Viện kiểm sát cấp trên trực tiếp.
4 Thời điểm bắt đầu thời hạn kháng cáo, kháng nghị quyết định tạm đình chỉ, đình chỉ giải quyết vụ án của Toà án cấp sơ thẩm là ngày tiếp theo của ngày được xác định Ngày được xác định là ngày người có quyền kháng cáo, Viện kiểm sát cùng cấp nhận được quyết định đó. a) Trường hợp quyết định tạm đình chỉ, đình chỉ giải quyết vụ án được ban hành tại phiên toà sơ thẩm và Hội đồng xét xử giao ngay quyết định này cùng ngày cho đương sự có mặt tại phiên toà, đại diện Viện kiểm sát tham gia phiên toà (nếu có), thì ngày được xác định là ngày ban hành quyết định đó Nếu ngày giao quyết định không cùng với ngày ban hành quyết định, thì ngày được xác định là ngày giao quyết định cho đương sự, Viện kiểm sát cùng cấp. b) Trường hợp quyết định tạm đình chỉ, đình chỉ giải quyết vụ án được ban hành trước khi mở phiên toà sơ thẩm hoặc tại phiên toà sơ thẩm mà đương sự vắng mặt, thì ngày được xác định đối với đương sự là ngày quyết định đó được giao hoặc được niêm yết; đối với Viện kiểm sát cùng cấp và cấp trên trực tiếp là ngày Viện kiểm sát cùng cấp nhận được quyết định đó
5 Thời điểm kết thúc thời hạn kháng cáo, kháng nghị
Tình huống xây dựng
VKSND huyện X đã ban hành Kháng nghị số 113/KN-VKS vào ngày 15/7/2015, yêu cầu Chi cục trưởng Chi cục THADS huyện X hủy bỏ Quyết định số 74/QĐ – CCTHA ngày 09/6/2015, liên quan đến việc kiểm sát hồ sơ đình chỉ và thi hành án theo đơn yêu cầu.
Theo Quyết định của Bản án dân sự sơ thẩm số 32/2014/DSPT ngày 17/4/2014 của Tòa án nhân dân tỉnh Y, Bà A có trách nhiệm hoàn trả 2000 m² đất rừng cho anh B, trong khi anh B phải thanh toán cho bà A số tiền 80 triệu đồng.
Vào ngày 09 tháng 6 năm 2015, Chi cục thi hành án dân sự huyện X đã ra Quyết định số 74/QĐ – CCTHA, thi hành án theo yêu cầu của anh B Theo đó, bà A có trách nhiệm hoàn trả 1/2 diện tích 2000 m² đất rừng cho anh B, và anh B sẽ tự nguyện thanh toán cho bà A.
Quyết định số 74/QĐ-CCTHA không phù hợp với nội dung bản án sơ thẩm số 32/2014/DSPT mà Tòa án đã tuyên Hơn nữa, Cục thi hành án dân sự huyện X đã áp dụng Khoản 1 Điều 36 Luật thi hành án dân sự 2008 một cách không đúng đắn.
Thủ trưởng cơ quan thi hành án dân sự có trách nhiệm chủ động ra quyết định thi hành các phần bản án và quyết định liên quan đến hình phạt tiền, truy thu tài sản bất chính, án phí; trả lại tiền và tài sản cho đương sự; tịch thu sung quỹ nhà nước và tiêu huỷ vật chứng; thu hồi quyền sử dụng đất cùng tài sản thuộc diện sung quỹ nhà nước; và quyết định áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời.
Trong vòng 05 ngày làm việc kể từ khi nhận bản án hoặc quyết định, Thủ trưởng cơ quan thi hành án dân sự có trách nhiệm ban hành quyết định thi hành án.
Trong vòng 24 giờ sau khi nhận quyết định áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời từ Tòa án hoặc từ đương sự, Thủ trưởng cơ quan thi hành án dân sự phải ban hành quyết định thi hành án và phân công Chấp hành viên thực hiện việc thi hành.
Từ đây có thể thấy việc Cục thi hành án dân sự huyện X áp dụng theo khoản này là không phù hợp.
Theo Khoản 2 Điều 36 của Luật này quy định:
Thực trạng thực hiện quyền kháng nghị của Viện kiểm sát trong thi hành án dân sự hiện nay
Thời hạn ra quyết định thi hành án theo đơn yêu cầu là 05 ngày làm việc, kể từ ngày nhận được đơn yêu cầu thi hành án.”.
Trong trường hợp này, việc áp dụng Khoản 2 Điều 36 của Luật là phù hợp, vì đây là hành vi thực hiện theo yêu cầu chứ không phải là quyết định chủ động thi hành án Hành động này được xem là vi phạm pháp luật và là sai sót trong nội dung thi hành án.
Viện kiểm sát đã thực hiện đúng quyền hạn của mình khi phát hiện sai sót trong Quyết định thi hành án và ban hành Kháng nghị theo quy định.
IV Thực trạng thực hiện quyền kháng nghị của Viện kiểm sát trong thi hành án dân sự hiện nay
1 Thực trạng thực hiện quyền kháng nghị của Viện kiểm sát trong thi hành án dân sự
Trong những năm qua, Việt Nam đã ban hành nhiều Nghị quyết và Quyết định để hướng dẫn thực hiện Luật Thi hành án dân sự (THADS), đồng thời rà soát các quy định pháp luật hiện hành nhằm phát hiện thiếu sót và lỗ hổng Quốc hội đã xây dựng dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật THADS năm 2008 để phù hợp với sự phát triển kinh tế - xã hội Luật THADS năm 2014 đã hoàn thiện thể chế về THADS, nâng cao hiệu lực và hiệu quả công tác thi hành án, bảo đảm bản án, quyết định của Tòa án được thi hành nghiêm chỉnh Luật này cũng xác định rõ vai trò của các cơ quan liên quan như Cơ quan THADS, Tòa án, Viện kiểm sát, và Ủy ban nhân dân các cấp Viện kiểm sát nhân dân (VKSND) các cấp đã kiểm sát việc tuân thủ pháp luật trong hoạt động THADS, phát hiện nhiều vi phạm nghiêm trọng và ban hành kiến nghị, kháng nghị để khắc phục Kết quả hoạt động THADS luôn đạt chỉ tiêu cao hơn hàng năm, nhờ sự đóng góp của Lãnh đạo, Kiểm sát viên và công chức VKSND Theo thống kê, từ 2014 đến 2016, VKSND đã ban hành 669 bản kháng nghị, với tỷ lệ chấp nhận lên tới 96,11%.
Mặc dù có những ưu điểm cơ bản, công tác thi hành án dân sự (THADS) vẫn gặp nhiều vấn đề nghiêm trọng Qua kiểm sát, đã phát hiện nhiều vi phạm trong quá trình tổ chức thi hành án, với nhiều vụ việc phải xử lý hình sự Nhiều án tồn đọng, đặc biệt là những tài sản thế chấp chưa được bán đấu giá thành công, hoặc không đảm bảo theo quy định pháp luật Sự phối hợp giữa các cơ quan liên quan, đặc biệt giữa Cơ quan THADS và Tòa án nhân dân, còn thiếu chặt chẽ, khiến cho tình trạng bản án không rõ ràng, khó thi hành vẫn tồn tại Việc cung cấp thông tin về tài sản thế chấp từ các tổ chức tín dụng cũng gặp khó khăn do thiếu hợp tác Điều này dẫn đến việc tài sản bán đấu giá nhưng không thể giao cho người mua, gây khó khăn trong việc thanh toán tiền thi hành án và phát sinh khiếu nại phức tạp Những thực trạng này đã làm giảm hiệu lực của công tác THADS, đặc biệt trong việc thu hồi tài sản liên quan đến tham nhũng và tổ chức tín dụng Theo báo cáo của 63 Viện kiểm sát địa phương, năm 2016 có tới 391 bản án chuyển chậm cho cơ quan THADS, trong đó 49 bản án không rõ ràng, khó thi hành Tuy nhiên, đến nay vẫn chưa có cơ chế phối hợp cụ thể để giải quyết tình trạng tồn đọng này.
2 Giải pháp nâng cao chất lượng công tác kháng nghị của Viện kiểm sát trong thi hành án dân sự
Thứ nhất, VKSND các cấp cần tăng cường hơn nữa sự phối hợp với cơ quan
THADS và các cơ quan liên quan như Tòa án, Công an, Thanh tra, và Ban Nội chính cần chủ động đưa ra giải pháp hiệu quả để giải quyết triệt để các vụ thi hành án phức tạp, kéo dài, đặc biệt là những vụ có giá trị tài sản lớn liên quan đến thu hồi tài sản trong các vụ án kinh tế và tham nhũng Đồng thời, cần rà soát và tổng hợp các vướng mắc, khó khăn trong quá trình tổ chức thi hành án và kiểm sát thi hành án, từ đó kiến nghị với các cơ quan Nhà nước có thẩm quyền để tìm ra giải pháp tháo gỡ, đặc biệt là những vấn đề liên quan đến quy phạm pháp luật chưa được hướng dẫn hoặc nhận thức pháp luật chưa thống nhất giữa các ngành.
Viện kiểm sát nhân dân tối cao đang tiến hành cải cách tổ chức cán bộ, sắp xếp nhân sự cho công tác kiểm sát thi hành án dân sự theo hướng chuyên sâu và ổn định Cần bổ sung Kiểm sát viên tại cấp tỉnh để tránh tình trạng kiêm nhiệm ở cấp huyện và chú trọng bồi dưỡng nghiệp vụ cho đội ngũ công chức, Kiểm sát viên Đồng thời, tăng cường hướng dẫn, giải quyết khó khăn và phối hợp với các ngành liên quan nhằm nâng cao hiệu quả thi hành án dân sự Viện cũng sẽ kiến nghị xây dựng văn bản quy phạm pháp luật để giải quyết những vướng mắc giữa các luật chuyên ngành Đặc biệt, tổ chức tập huấn nghiệp vụ định kỳ cho cán bộ và Kiểm sát viên để đáp ứng yêu cầu trong tình hình mới.