PHẦN MỞ ĐẦU
Lí do chọn đề tài
Việc dạy học trực tuyến đã trở thành nhiệm vụ quen thuộc đối với giáo viên, đặc biệt trong bối cảnh dịch bệnh Covid-19 đã kéo dài trong hai năm qua Hiện tại, nhiệm vụ này cần được tăng cường theo hướng chủ động và có kế hoạch, khi năm học đầu tiên triển khai Chương trình giáo dục phổ thông 2018 cho cấp trung học phổ thông đang đến gần Các địa phương và trường học đã tích lũy được nhiều kinh nghiệm quý báu và có cơ sở pháp lý vững chắc để tổ chức dạy học linh hoạt, nhằm thích ứng với tình hình dịch bệnh và thúc đẩy quá trình chuyển đổi số trong giáo dục, từ đó nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo.
Theo Điều 32 của Luật Giáo dục số 43/2019/QH14, chương trình giáo dục phổ thông được tổ chức thực hiện một cách linh hoạt, nhằm phù hợp với điều kiện cụ thể của từng địa phương và cơ sở giáo dục phổ thông.
Nghị định số 24/2021/NĐ-CP ngày 23 tháng 3 năm 2021 quy định rõ trách nhiệm và quyền hạn của người đứng đầu cơ sở giáo dục và giáo viên Cụ thể, Điều 9 xác định rằng người đứng đầu có trách nhiệm tổ chức thực hiện kế hoạch tuyển sinh, giáo dục, quản lý tài chính, tài sản, và nhân sự, đồng thời đảm bảo sử dụng nguồn lực xã hội hóa một cách công bằng và minh bạch Trong khi đó, Điều 10 nêu rõ giáo viên tham gia xây dựng và thực hiện các kế hoạch trên theo chức năng và nhiệm vụ được giao.
Theo Điều 19 của Thông tư số 32/2021/TT-BGDĐT ngày 15/9/2020, điều lệ trường trung học cơ sở, trung học phổ thông và trường phổ thông có nhiều cấp quy định rõ ràng về các hoạt động giáo dục Các hoạt động này được thực hiện theo kế hoạch giáo dục của nhà trường, tổ chức trong và ngoài giờ lên lớp, cũng như trong và ngoài khuôn viên trường, nhằm triển khai chương trình các môn học và hoạt động giáo dục theo Chương trình giáo dục phổ thông do Bộ trưởng quy định.
Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành [15]
Đổi mới giáo dục hiện nay tại Việt Nam tập trung vào việc phát triển năng lực người học thay vì chỉ truyền thụ kiến thức Để đạt được điều này, không chỉ cần cải tiến phương pháp dạy học mà còn cần đổi mới nội dung kiến thức trong chương trình giáo dục Chương trình GDPT 2018 là minh chứng rõ ràng cho sự đổi mới này trong nền giáo dục nước nhà.
Để phát triển năng lực người học, cần chuyển giao nội dung kiến thức thành những kỹ năng hành động thực tiễn, góp phần tạo ra giá trị cho cuộc sống Đây là một thách thức quan trọng mà chương trình giáo dục phổ thông 2018 đang nỗ lực giải quyết trong bối cảnh giáo dục hiện nay.
Tin học là một bộ môn khoa học thực nghiệm, với thời gian thực hành chiếm ưu thế trong chương trình học Việc áp dụng kiến thức vào thực tế trong dạy học tin học là rất cần thiết, giúp học sinh nhận thức rõ mối liên hệ giữa công nghệ thông tin, môi trường và con người Ngoài lý thuyết, việc rèn luyện kỹ năng CNTT và ứng dụng kiến thức để giải quyết vấn đề thực tiễn là điều quan trọng, nhằm tạo hứng thú và đam mê cho học sinh với môn học này Để gần gũi hơn với thực tiễn, giáo án giảng dạy cần tránh nặng về lý thuyết và tính toán, mà nên tập trung vào việc phát triển kỹ năng giải quyết vấn đề trong học tập và cuộc sống Hệ thống giáo án dạy trực tuyến theo định hướng PISA đáp ứng tốt yêu cầu này, đặc biệt trong bối cảnh giáo dục Việt Nam chuyển từ dạy học theo nội dung sang dạy học tiếp cận năng lực, nhất là trong tình hình dịch Covid hiện nay.
19 đang diễn biến hết sức phức tạp việc dạy học trực tuyến cấp thiết được quan tâm [2]
Do ảnh hưởng của dịch COVID-19, dạy học trực tuyến trở thành lựa chọn hiệu quả để đảm bảo chương trình học cho học sinh không thể đến trường Tuy nhiên, phương pháp này vẫn gặp khó khăn trong việc quản lý và tương tác với học sinh Đặc biệt, môn Tin học có kiến thức khô khan, nếu giáo viên chỉ trình chiếu bài giảng một cách đơn điệu sẽ khiến học sinh dễ chán nản và mất tập trung, từ đó làm giảm hứng thú với môn học.
Chúng tôi hướng tới việc phát triển năng lực và phẩm chất của học sinh, đồng thời hỗ trợ các em trong phương pháp học tập để tạo hứng thú, khuyến khích sự sáng tạo và nỗ lực vươn lên trong cuộc sống, với mục tiêu cuối cùng là đạt được hạnh phúc trong học tập môn Công nghệ thông tin Để chuẩn bị tốt cho chương trình giáo dục phổ thông 2018 và nâng cao chất lượng dạy học môn tin học, chúng tôi thực hiện đề tài “Xây dựng hệ thống kế hoạch dạy học trực tuyến theo định hướng tiếp cận Pisa trong dạy học tin học lớp 11”, nhằm phát triển năng lực học sinh và nâng cao hiệu quả giáo dục.
Mục đích nghiên cứu
Nghiên cứu này tập trung vào việc xây dựng hệ thống kế hoạch dạy học trực tuyến theo hướng tiếp cận PISA, nhằm phát triển năng lực và phẩm chất của học sinh Mục tiêu là nâng cao hiệu quả dạy học, đáp ứng yêu cầu của chương trình giáo dục phổ thông mới 2018.
Nhiệm vụ nghiên cứu
- Xây dựng cơ sở lí luận và thực tiễn của đề tài
- Nghiên cứu về nội dung kiến thức, đối tượng HS và điều kiện dạy học
Nghiên cứu thiết kế và xây dựng hệ thống kế hoạch dạy học trực tuyến theo định hướng PISA trong môn Tin học lớp 11 nhằm phát triển năng lực học sinh theo chương trình giáo dục phổ thông 2018 Việc áp dụng phương pháp này không chỉ giúp cải thiện kỹ năng học tập của học sinh mà còn nâng cao khả năng tư duy và giải quyết vấn đề trong môi trường học tập hiện đại.
- Tiến hành thực nghiệm, đánh giá kết quả;
Tổng quan sáng kiến
4.1 Phạm vi nghiên cứu của đề tài
Thiết kế và triển khai hệ thống kế hoạch bài dạy trực tuyến theo phương pháp tiếp cận PISA nhằm nâng cao năng lực học sinh trong chương trình giáo dục phổ thông 2018 là một bước tiến quan trọng Phương pháp này không chỉ giúp cải thiện kỹ năng tư duy phản biện và giải quyết vấn đề của học sinh mà còn tạo ra môi trường học tập linh hoạt và hiệu quả Việc áp dụng công nghệ trong giáo dục sẽ hỗ trợ giáo viên trong việc phát triển nội dung bài học phù hợp với nhu cầu và năng lực của từng học sinh, từ đó góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện.
STT Thời gian Nội dung công việc Sản phẩm
- Đọc tài liệu về đổi mới phương pháp dạy học tin học trong những năm gần đây
- Tìm hiểu về chương trình đánh giá học sinh Quốc tế PISA
- Khảo sát tình hình thực tiễn tại các trường THPT
-Tuyển tập các dạng tài liệu
- Các số liệu đã được xử lý
- Trao đổi với đồng nghiệp khác đơn vị về đề tài của mình
Thảo luận thống nhất đặt tên đề tài; đăng kí đề tài
- Đọc tài liệu tham khảo
- Nắm được ý kiến của đồng nghiệp
- Nắm chắc kết cấu chung của sáng kiến kinh nghiệm
- Viết cơ sở lý luận
- Thực nghiệm tại 1 số lớp và ở một số trường bạn ở Diễn Châu và Quỳnh Lưu 3
- Viết phần trọng tâm của đề tài: Giải pháp và hiệu quả đề tài
- Khảo sát thực tiễn và kết quả thực nghiệm
Phương pháp nghiên cứu
Tài liệu lý luận về phương pháp dạy học tin học, đổi mới giáo dục trung học phổ thông, và xây dựng kế hoạch bài dạy là rất quan trọng Bên cạnh đó, chương trình đánh giá học sinh quốc tế PISA và sách giáo khoa tin học lớp 11 hiện hành cũng đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao chất lượng giáo dục Ngoài ra, sách giáo viên và tài liệu chuẩn kiến thức kỹ năng cần được cập nhật để đáp ứng yêu cầu của chương trình tổng thể giáo dục phổ thông.
2018 của Bộ GD- ĐT và các tài liệu có liên quan; công văn 5555, 5512; thông tư 09;
+ Phương pháp điều tra sư phạm:
Thực hiện kiểm nghiệm và so sánh kết quả đánh giá học sinh theo từng thời điểm và lớp học nhằm xác định tính phù hợp của hệ thống bài tập thiết kế theo hướng tiếp cận PISA trong giảng dạy môn Tin học lớp 11 với nội dung, phương pháp và đối tượng học sinh.
Trao đổi với giáo viên, đồng nghiệp và khảo sát ý kiến học sinh về việc áp dụng hệ thống kế hoạch bài dạy theo định hướng tiếp cận PISA trong giảng dạy môn tin học lớp học là rất quan trọng Việc này không chỉ giúp cải thiện chất lượng dạy học mà còn tạo ra sự tương tác tích cực giữa giáo viên và học sinh, từ đó nâng cao hiệu quả học tập.
Để nâng cao hiệu quả giảng dạy, cần rút ra bài học kinh nghiệm và điều chỉnh nội dung câu hỏi cùng bài tập cho phù hợp Qua đó, chúng ta có thể thu thập và xử lý số liệu một cách chính xác, từ đó đưa ra những kết luận hợp lý.
+ Phương pháp thực nghiệm sư phạm
Trải nghiệm thiết kế và áp dụng hệ thống kế hoạch bài dạy theo định hướng PISA trong giảng dạy tin học lớp 11 nhằm kiểm chứng và đổi mới phương pháp kiểm tra đánh giá năng lực học sinh Qua một số tiết dạy thực nghiệm, kết quả thu được sẽ được đối chiếu với lý luận để rút ra những kết luận khái quát, khoa học và có tính phổ biến.
Tính mới của đề tài
Xây dựng hệ thống kế hoạch bài dạy trực tuyến mới mẻ theo tiếp cận PISA, phù hợp với chương trình GDPT 2018 môn tin học, nhằm cải tiến thiết kế kế hoạch dạy học và áp dụng phương pháp sử dụng công cụ hỗ trợ dạy học trực tuyến Điều này đáp ứng yêu cầu của cấp trên trong bối cảnh hiện nay.
Khai thác nội lực tích cực nhiều mặt của HS nhằm đạt đến cảm xúc hạnh phúc của người học
NỘI DUNG
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ VIỆC THIẾT KẾ VÀ SỬ DỤNG HỆ THỐNG KẾ HOẠCH DẠY HỌC TRỰC TUYẾN THEO ĐỊNH HƯỚNG TIẾP CẬN PISA TRONG DẠY HỌC TIN HỌC 11 NHẰM PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH TIỆM CẬN CHƯƠNG TRÌNH GDPT 2018 5 1.1 Cơ sở lý luận
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ VIỆC THIẾT KẾ VÀ SỬ DỤNG HỆ
THỐNG KẾ HOẠCH DẠY HỌC TRỰC TUYẾN THEO ĐỊNH HƯỚNG TIẾP CẬN PISA TRONG DẠY HỌC TIN HỌC 11
NHẰM PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH TIỆM CẬN
CHƯƠNG TRÌNH GDPT 2018 1.1 Cơ sở lý luận
1.1.1 Về đổi mới phương pháp dạy học Để đáp ứng yêu cầu phát triển của xã hôi, ngành giáo dục cần phải đổi mới cả về nội dung và phương pháp giảng dạy
Nhiệm vụ chính của đổi mới phương pháp dạy học là khuyến khích học sinh chủ động, tự lực và sáng tạo trong quá trình học tập Môn tin học đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp cho học sinh kiến thức cơ bản và phổ thông, do đó, giáo viên cần giúp học sinh phát triển kỹ năng cốt lõi và thói quen học tập khoa học.
Cốt lõi của đổi mới PPDH đó là:
- Đổi mới mục tiêu giáo dục
- Đổi mới hoạt động dạy của GV
- Đổi mới hoạt động học tập của HS
- Đổi mới các hình thức tổ chức dạy học
- Đổi mới hình thức sử dụng phương tiện dạy học
- Đổi mới việc kiểm tra, đánh giá
1.1.2 Về việc sử dụng kế hoạch dạy học trực tuyến (KHDHTT) trong dạy học tin học ở trường THPT Ý nghĩa của việc sử dụng KHDHTT trong dạy học tin học ở trường THPT
Nhà trường cần xây dựng kế hoạch giáo dục theo hướng dẫn điều chỉnh của Bộ GDĐT, đảm bảo thực hiện các nội dung cốt lõi Đồng thời, cần phát triển các phương án dạy học trực tuyến và trực tiếp, nhằm linh hoạt chuyển đổi và ứng phó kịp thời với diễn biến của dịch Covid-19 tại địa phương.
Ưu tiên dạy học trực tuyến cho các nội dung lý thuyết giúp học sinh khai thác và sử dụng hiệu quả sách giáo khoa trong quá trình học tập.
Sẵn sàng triển khai các phương án nhằm tối ưu hóa thời gian học sinh có thể đến trường để tổ chức dạy học trực tiếp, đặc biệt là cho các hoạt động thực hành, thí nghiệm Đồng thời, kết hợp ôn tập và củng cố những kiến thức lý thuyết đã được học trực tuyến.
- Thực hiện hiệu quả, chất lượng các hình thức, phương pháp dạy học và kiểm tra, đánh giá trực tiếp và trực tuyến
1.1.3 Về việc xây dựng kế hoạch dạy học trực tuyến mới trong dạy học tin học ở trường THPT
1.1.3.1.Ý nghĩa của việc xây dựng kế hoạch dạy học trực tuyến mới
Để giảm bớt kiến thức hàn lâm và nặng về tính toán, cần tập trung vào việc khai thác kiến thức tin học thực tiễn trong cuộc sống, như KHDHTT trước đây Mục tiêu là giúp học sinh thi bộ môn tin học mà không cần mang theo máy tính bỏ túi, đồng thời tăng cường rèn luyện kỹ năng và phát huy sự sáng tạo trong giải quyết vấn đề Điều này nhằm đáp ứng yêu cầu và phù hợp với định hướng đổi mới của bộ môn tin học.
Việc xây dựng KHDHTT mới phù hợp với định hướng đổi mới của bộ môn tin học nói riêng và định hướng đổi mới giáo dục nói chung
1.1.3.2 Một số định hướng trong việc xây dựng kế hoạch dạy học trực tuyến mới
Nội dung bài tập cần ngắn gọn và súc tích, tập trung vào việc rèn luyện và phát triển phẩm chất, năng lực nhận thức cũng như tư duy tin học và hành động của học sinh.
KHDHTT cần chú trọng tích hợp liên môn và ứng dụng tin học vào thực tiễn để kích thích trí tò mò, đam mê và hứng thú học tập, nghiên cứu khoa học của học sinh.
KHDHTT cần phải phong phú về cả nội dung và hình thức, đảm bảo tính thiết thực dựa trên chương trình GDPT 2018 Các câu hỏi và bài tập có thể bao gồm hình ảnh, thí nghiệm, câu hỏi trắc nghiệm khách quan (TNKQ) hoặc câu hỏi tự luận, nhằm tạo sự đa dạng và hấp dẫn cho người học.
1.1.4 Tìm hiểu về chương trình đánh giá học sinh Quốc tế PISA
Chương trình PISA nhằm mục đích đánh giá mức độ sẵn sàng của học sinh (HS) trong việc đối mặt với các thách thức của cuộc sống sau khi hoàn thành giai đoạn giáo dục bắt buộc Ngoài ra, PISA còn tập trung vào các mục tiêu cụ thể để cải thiện chất lượng giáo dục.
- Xem xét đánh giá các mức độ năng lực đạt được ở các lĩnh vực: Đọc hiểu, Toán học và Khoa học của HS
- Nghiên cứu ảnh hưởng của các chính sách đến kết quả học tập của HS
- Nghiên cứu hệ thống các điều kiện giảng dạy - học tập có ảnh hưởng đến kết quả học tập của HS
PISA thu thập và cung cấp dữ liệu so sánh quốc tế về năng lực đọc hiểu, toán học và khoa học của học sinh 15 tuổi Những thông tin này giúp các chính phủ rút ra bài học chính sách quan trọng cho giáo dục phổ thông.
PISA đánh giá ba mảng năng lực chính: Năng lực Toán học phổ thông, Năng lực Đọc hiểu phổ thông và Năng lực Khoa học phổ thông Những kiến thức và kỹ năng này là thiết yếu cho học sinh khi bước vào cuộc sống trưởng thành, đồng thời cũng là nền tảng cho quá trình học tập suốt đời của mỗi cá nhân.
1.1.4.1 Năng lực Khoa học của PISA
Có kiến thức khoa học giúp xác định các câu hỏi và chiếm lĩnh kiến thức mới, đồng thời giải thích hiện tượng khoa học Qua đó, người học có thể rút ra kết luận dựa trên chứng cứ liên quan đến các vấn đề khoa học.
- Hiểu những đặc tính của khoa học như một dạng tri thức của loài người và một hoạt động tìm tòi khám phá của con người
- Nhận thức được vai trò của khoa học và công nghệ đối với việc hình thành môi trường văn hóa, tinh thần, vật chất
- Sẵn sàng tham gia như một công dân tích cực, vận dụng hiểu biết khoa học vào giải quyết các vấn đề liên quan tới khoa học
* Các câu hỏi ở 3 cấp độ/nhóm như sau:
+ Xác định các câu hỏi khoa học
+ Giải thích hiện tượng một cách khoa học
+ Sử dụng các căn cứ khoa học, lí giải các căn cứ để rút ra kết luận
Các bài tập PISA được thiết kế dựa trên các tình huống thực tiễn trong cuộc sống, không chỉ giới hạn trong môi trường học đường mà còn liên quan đến các vấn đề xã hội như biến đổi khí hậu Các câu hỏi đa dạng, không chỉ yêu cầu học sinh lựa chọn đáp án mà còn khuyến khích các em tự xây dựng câu trả lời Chất liệu để xây dựng câu hỏi rất phong phú, bao gồm bảng biểu, đồ thị, hình ảnh quảng cáo, văn bản và bài báo, giúp học sinh phát triển tư duy và nhận thức xã hội.
Các kiểu câu hỏi được sử dụng:
- Câu hỏi mở đòi hỏi trả lời ngắn
- Câu hỏi mở đòi hỏi trả lời dài (khi chấm sẽ phải tách ra từng phần để cho điểm)
- Câu hỏi đóng đòi hỏi trả lời (dựa trên những trả lời có sẵn)
- Câu hỏi trắc nghiệm khách quan nhiều lựa chọn
- Câu hỏi Có - Không, Đúng - Sai phức hợp
Các mức trả lời: Mức đầy đủ; Mức chưa đầy đủ; Mức không đạt
- Sử dụng các mức này thay cho khái niệm “Đúng” hay “không đúng”
THIẾT KẾ VÀ SỬ DỤNG HỆ THỐNG KHDHTT THEO ĐỊNH HƯỚNG TIẾP CẬN PISA TRONG DẠY HỌC TIN HỌC 11 NHẰM PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH TRONG CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG 2018
PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH TRONG CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG 2018
2.1 Thiết kế hệ thống KHDHTT theo định hướng tiếp cận PISA trong dạy học tin học 11
2.1.1 Cơ sở và nguyên tắc
Có 2 cơ sở quan trọng để thiết kế kế hoạch dạy học trực tuyến 11 theo hướng tiếp cận PISA:
- Các nội dung khái quát tin học 11 trong chương trình GDPT 2018, bao gồm:
Mạch nội dung kiến thức cốt lõi:
Một số khái niệm về lập trình và NNLT
Cấu trúc rẽ nhánh và lặp
Kiểu dữ lieu có cấu trúc
Tệp và thao tác với tệp
Chương trình con và phân loại
Nội dung các chuyên đề học tập: Các chuyên đề do nhóm xây dựng
Chuyên đề 11.1 Cấu trúc rẽ nhánh và lăp
Chuyên đề 11.2 Kiểu dữ liệu có cấu trúc
Chuyên đề 11.3 Chương trình con và phân loại
- Mục tiêu đánh giá của PISA trong chương trình giáo dục phổ thông 2018
Tin học lớp 11 là năm học thứ hai trong chương trình GDPT 2018 dành cho học sinh cấp THPT Tại thời điểm này, học sinh đã tích lũy được một lượng kiến thức cơ bản về tin học sau một năm học ở lớp 10 Tuy nhiên, thực trạng giảng dạy tin học ở cấp THCS vẫn còn nhiều hạn chế.
Học sinh lớp 9 ở tỉnh Nghệ An thường tập trung đầu tư cho các môn Toán, Văn và Ngoại Ngữ nhằm chuẩn bị cho kỳ thi tuyển sinh vào lớp 10 Việc này không chỉ giúp các em củng cố kiến thức mà còn nâng cao khả năng cạnh tranh trong kỳ thi vào cấp THPT.
HS đã xác định rõ mục tiêu và thực hiện hiệu quả môn Tin học lớp 10 theo phân luồng, giúp học sinh dễ dàng tiếp cận bài tập PISA ở lớp 11.
Các vấn đề xảy ra trong thực tiễn đời sống cá nhân, của cộng đồng, của xã hội… liên quan đến kiến thức tin học lớp 11
Năm lớp 11 đóng vai trò quan trọng trong việc chuẩn bị cho môn tin học lớp 12, giúp học sinh xây dựng nền tảng vững chắc để tham gia kỳ thi học sinh giỏi cấp tỉnh vào tháng 12 Đây cũng là thời điểm để học sinh phát triển tư duy và kỹ năng, sẵn sàng hòa nhập vào xã hội như những công dân tích cực, theo tiêu chuẩn của chỉ số CNTT toàn cầu.
2.1.1.2 Nguyên tắc thiết kế kế hoạch dạy học trực tuyến theo hướng tiếp cận PISA
Kế hoạch dạy học trực tuyến tiếp cận PISA nhằm tiệm cận chương trình GPDT
2018 cần đáp ứng các nguyên tắc sau:
- Nội dung bài tập phải bám sát mục tiêu môn học
- Nội dung bài tập phải đảm bảo tính chính xác, tính khoa học và hiện đại
- Nội dung bài tập phải đảm bảo tính logic và hệ thống
- Nội dung bài tập phải đảm bảo tính thực tiễn
- Các loại hình câu hỏi cần được đa dạng hóa
Các năng lực biểu đạt trong KHDHTT tiếp cận PISA bao gồm khả năng xác định câu hỏi khoa học, giải thích hiện tượng một cách khoa học và đưa ra kết luận dựa trên căn cứ thuyết phục Những năng lực này không chỉ bao gồm các kỹ năng chung mà còn các năng lực chuyên biệt liên quan đến công nghệ thông tin.
- Đáp án câu trả lời theo các mức đầy đủ, chưa đầy đủ và mức không đạt
2.1.2 Quy trình thiết kế hệ thống KHDHTT theo hướng tiếp cận PISA
2.1.2.1 Lựa chọn đơn vị kiến thức
Dựa trên định hướng đổi mới trong KTĐG môn tin học tại trường THPT và phát huy những điểm tích cực từ PISA, việc xây dựng hệ thống KHDHTT cho chương trình tin học lớp 11 cần tập trung vào việc phát triển năng lực học sinh theo chương trình GDPT 2018 Cần lựa chọn các đơn vị kiến thức không chỉ có giá trị trong lĩnh vực tin học mà còn liên quan đến kiến thức thực tiễn, hiện tượng trong tự nhiên, đời sống cá nhân và cộng đồng, từ đó phát huy phẩm chất và năng lực của học sinh, đáp ứng yêu cầu về phẩm chất và năng lực trong CNTT.
2.1.2.2 Xác định mục tiêu giáo dục của đơn vị kiến thức Đơn vị kiến thức lựa chọn khi thiết kế bài tập theo hướng tiếp cận PISA nhằm phát triển năng lực học sinh trong chương trình giáo dục phổ thông 2018 cần thực hiện được mục tiêu giáo dục (về kiến thức, kĩ năng, phẩm chất và năng lực) của môn tin học nói riêng và mục tiêu giáo dục ở trường THPT nói chung
2.1.2.3 Thiết kế hệ thống bài tập, câu hỏi lồng ghép vào KHBDTT theo mục tiêu
Dựa trên các KHDHTT và bài tập PISA hiện có, cùng với mục tiêu nội dung kiến thức, hệ thống kế hoạch dạy học trực tuyến được thiết kế theo nhiều hướng khác nhau.
* Xây dựng các câu hỏi bài tập tương tự các bài tập đã có
Khi một bài tập có hiệu quả trong việc phát triển năng lực tin học cho học sinh, chúng ta có thể sử dụng bài tập đó làm cơ sở để tạo ra những bài tập tương tự Việc này không chỉ giúp củng cố kiến thức mà còn kích thích sự sáng tạo trong việc thiết kế các bài tập mới, từ đó nâng cao kỹ năng tin học cho học sinh một cách hiệu quả.
- Thay các số liệu bằng chữ để tính tổng quát
- Chọn những chi tiết hay ở các bài tập để phối hợp lại thành bài mới
- Liên môn toán, lí, hóa, sinh, … vào để phát huy hết năng lực HS
* Xây dựng câu hỏi bài tập, kiểm tra hoàn toàn mới
Thông thường, có hai cách xây dựng bài tập trong KHDH mới là:
- Dựa vào tính chất đổi mới bộ tin học theo CT GDPT 2018
Để tạo ra một bài viết mới, hãy thu thập những ý tưởng, nội dung và tình huống thực tiễn quan trọng từ nhiều bài viết khác nhau Sau đó, tiến hành thay đổi nội dung, cách đặt câu hỏi và số liệu để phối hợp chúng lại thành một bài viết độc đáo và hấp dẫn.
Thử nghiệm áp dụng KHDHTT trên đối tượng học sinh nhằm kiểm tra tính chính xác, khoa học và thực tế của kiến thức Toán học Nghiên cứu cũng đánh giá độ khó, khả năng phân biệt và sự phù hợp của hệ thống với đối tượng học sinh, đồng thời xem xét tính khả thi và khả năng áp dụng của hệ thống này trong thực tiễn giảng dạy.
Việc thay đổi và chỉnh sửa nội dung, số liệu, và tình huống trong bài tập là cần thiết để đảm bảo tính chính xác và khoa học về kiến thức và kỹ năng Điều này không chỉ mang lại giá trị thực tiễn mà còn phù hợp với đối tượng học sinh.
2.1.2.6 Hoàn thiện hệ thống KHDHTT
Sắp xếp, hoàn thiện hệ thống KHDHTT một cách khoa học
2.2 Các công cụ hổ trợ khi tiến hành xây dựng hệ thống dạy học trực tuyến
Trong quá trình dạy học trực tuyến, chúng tôi đã nghiên cứu và áp dụng nhiều công cụ, phần mềm nhằm nâng cao sự hứng thú cho học sinh Dưới đây là một số biện pháp cụ thể mà chúng tôi đã triển khai.
+ Dùng phần mềm Mentimeter.com để điểm danh học sinh trong lớp:
Dạy học trực tuyến gặp khó khăn trong việc kiểm soát số lượng học sinh có mặt trong lớp, đặc biệt khi việc hiển thị tên trên Zoom không giúp giáo viên dễ dàng nhận biết ai vắng mặt Điều này cũng gây khó khăn cho lớp trưởng trong việc theo dõi sự hiện diện của các bạn trong suốt tiết học Việc áp dụng công nghệ để điểm danh không chỉ tạo sự tương tác với học sinh mà còn mang lại sự nhanh chóng và chính xác Phần mềm điểm danh có khả năng xuất file PDF, giúp giáo viên lưu trữ làm bằng chứng cho việc đánh giá sau này và tạo nề nếp cho học sinh.
Hình 1: phần mềm Mentimeter.com điểm danh học sinh trong lớp
+ Dùng phần mềm Wheel of Name để gọi tên ngẫu nhiên:
Trong quá trình giảng bài, việc gọi học sinh là rất quan trọng với nhiều mục đích khác nhau, bao gồm kiểm tra bài cũ, khuyến khích tham gia trả lời câu hỏi, và tạo sự tương tác trong lớp học.
THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM
Kiểm nghiệm tính đúng đắn của giả thuyết khoa học là cần thiết để đánh giá tính thiết thực của đề tài Bên cạnh đó, cần xem xét tính khả thi, tính phù hợp và hiệu quả của hệ thống bài tập theo hướng tiếp cận PISA Việc áp dụng hệ thống bài tập này vào quá trình dạy học môn Tin học 11 trong chương trình GDPT 2018 sẽ góp phần nâng cao chất lượng giáo dục.
Tìm ra thuận lợi, khó khăn khi thực hiện đề tài và rút ra các bài học kinh nghiệm
Kết quả thực nghiệm chứng minh rằng việc thiết kế và áp dụng hệ thống KHDHTT theo phương pháp PISA trong giảng dạy môn Tin học lớp 11 là cần thiết để phát triển năng lực học sinh, phù hợp với chương trình giáo dục phổ thông 2018.
GV thực hiện giảng dạy các tiết học nội dung cốt lõi trong sách giáo khoa hiện hành, tập trung vào việc phát triển năng lực tiếp cận PISA.
HS thông qua khai thác KHBDTT
- Đánh giá kết quả TN theo hai phương diện: tính khả thi và tính hiệu quả của các định hướng được đề xuất
3.3 Đối tượng và địa bàn thực nghiệm
Tại Trường THPT Quỳnh Lưu 3 và THPT Diễn Châu 2, chúng tôi đã tiến hành thực nghiệm đề tài này, nhằm nghiên cứu và áp dụng các phương pháp giáo dục hiệu quả tại hai cơ sở giáo dục này.
Chúng tôi triển khai thiết kế và áp dụng hệ thống KHDHTT theo phương pháp PISA trong giảng dạy môn Tin học, nhằm phát triển năng lực và phẩm chất cho học sinh Hoạt động này được thực hiện tại trường THPT Quỳnh Lưu 3, với sự tham gia của tất cả các lớp 11 mà chúng tôi trực tiếp giảng dạy.
+ Lớp 11A6(Lớp đại trà - Ban cơ bản- sĩ số 42 em)
+ Lớp 11A1 (Lớp định hướng A– Ban cơ bản- sĩ số 41 em)
+ Lớp 11A2 (Lớp định hướng A – Ban cơ bản- sĩ số 44 em)
+ Lớp 11A5 (Lớp đại trà – Ban cơ bản – sĩ số 40 em) Ở trường THPT Diễn Châu 2
+ Lớp 11E (Lớp đại trà - Ban cơ bản- sĩ số 44 em)
+ Lớp 11B (Lớp định hướng A– Ban cơ bản- sĩ số 43 em)
+ Lớp 11A (Lớp định hướng A – Ban cơ bản- sĩ số 45 em)
+ Lớp 11H (Lớp đại trà – Ban cơ bản – sĩ số 42 em)
Tổng số học sinh ở lớp đối chứng là 171, số học sinh ở lớp thực nghiệm là 170
* Tại các trường THPT khác
Chúng tôi đã hợp tác với Ban Giám Hiệu nhà trường để trao đổi về phương pháp và kỹ thuật dạy học, đồng thời thiết kế và áp dụng hệ thống bài tập theo hướng tiếp cận PISA trong giảng dạy môn Tin học lớp 11, nhằm nâng cao năng lực học sinh trong chương trình giáo dục phổ thông.
2018 Đồng nghiệp đã tiến hành thực nghiệm tại một số lớp ở một số trường bạn
Việc áp dụng phương pháp PISA trong thiết kế và thực hiện bài tập dạy học tin học không chỉ giúp nâng cao chất lượng giảng dạy mà còn cải thiện hiệu quả giáo dục cho học sinh, đặc biệt là tại các trường THPT.
Dựa vào phân phối chương trình và đặc điểm từng bài học, giáo viên có thể linh động áp dụng trong quá trình giảng dạy Chúng tôi đã tổ chức thiết kế và sử dụng hệ thống kế hoạch dạy học trực tuyến theo hướng tiếp cận PISA cho môn Tin học 11 Việc này được thực hiện trong các hoạt động như dạy bài học mới, luyện tập, ôn tập, tự học tại nhà và kiểm tra đánh giá, tất cả đều qua nền tảng Internet.
3.5 Phương pháp Ở các lớp thực nghiệm: GV dạy theo giáo án được thiết kế theo hướng tiếp cận PISA và tiếp cận nội dung tin học tiệm cận CT GDPT 2018 Tùy thuộc nội dung kiến thức, đối tượng và năng lực HS ở các lớp chúng tôi vận dụng ở các mức độ nhận thức khác nhau cho phù hợp để hình thành và phát triển năng lực, phẩm chất của các em Ở lớp đối chứng: GV dạy theo giáo án được thiết kế với hệ thống bài tập có sẵn trong SGK và SBT hiện hành
3.6 Kết quả thực nghiệm và xử lí kết quả thực nghiệm
3.6.1 Kết quả kiểm tra trước thực nghiệm
Trước khi tiến hành TNSP, chúng tôi sử dụng bài thi cuối năm học năm lớp 10 của nhóm HS (LTN và LĐC) Kết quả thể hiện ở bảng sau:
Nhóm Số học sinh đạt điểm X i Trung bình
Tổng số 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Thực nghiệm 170 0 0 0 6 37 34 44 31 18 0 6.65 Đối chứng 171 0 0 0 6 37 35 45 30 18 0 6.62
Bảng 4 Số học sinh đạt điểm X i trước khi thực nghiệm
Như vậy, qua bảng 1 quan sát điểm thống kê thấy 2 nhóm HS được chọn (LTN và LĐC) là tương đương nhau về khả năng học tập
3.6.2 Kết quả kiểm tra sau thực nghiệm
Kết quả kiểm tra sau thực nghiệm được trình bày theo từng trường và tương ứng với các đường luỹ tích của các bài đó lần lượt như sau:
Nhóm Tổng số Số HS đạt từng loại điểm x i
Bảng 5 Số lượng HS đạt điểm X i của trường THPT Quỳnh Lưu 3
BIỂU ĐỒ 1: So sánh lớp thực nghiệm và lớp đối chứng ở Quỳnh Lưu 3
Nhóm Tổng số Số HS đạt từng loại điểm x i
Bảng 6 Số lượng HS đạt điểm X i của trường THPT THPT Diễn Châu 2
Ta có biểu đồ sau:
BIỂU ĐỒ 2: So sánh lớp thực nghiệm và lớp đối chứng ở Diễn Châu 2
Dựa trên số liệu từ bảng 2 và bảng 3, việc sử dụng sơ đồ hình cột để so sánh cho thấy sự khác biệt rõ rệt trong hiệu quả học tập giữa lớp đối chứng và lớp thực nghiệm Cụ thể, lớp thực nghiệm có tỷ lệ học sinh đạt điểm 7, 8, 9, 10 tăng lên, điều này chứng tỏ hệ thống bài dạy áp dụng đã mang lại hiệu quả tích cực.
3.7 Xử lý kết quả thực nghiệm và kết luận
Khảo sát thái độ học sinh sau khi thực hiện dạy thực nghiệm cho thấy mức độ yêu thích và hứng thú của học sinh ở lớp 11A6 (42 HS - lớp thực nghiệm) và lớp 11A2 (44 HS - lớp đối chứng) Kết quả cho thấy sự khác biệt rõ rệt trong cảm nhận của học sinh về phương pháp giảng dạy này.
Khảo sát được thực hiện thông qua Google Form nhằm thu thập ý kiến của học sinh về phương pháp học mà giáo viên áp dụng trong các tiết sinh hoạt lớp Câu hỏi khảo sát là: "Với các biện pháp học mà cô đưa ra ở lớp, các em cảm nhận thế nào?" Mục tiêu là hiểu rõ hơn về cảm nhận và hiệu quả của các phương pháp này trong quá trình học tập của học sinh.
Hình 12: Mẫu khảo sát học sinh sau thực nghiệm qua google form
Kết quả khảo sát thái độ học sinh sau khi thực hiện thí nghiệm trên hai lớp 11A2 và 11A6 với hai phương pháp khác nhau cho thấy những thay đổi tích cực trong nhận thức và thái độ học tập của học sinh.
Sự hứng thú Rất hứng thú Hứng thú Hứng thú vừa Không hứng thú
Niềm vui Rất vui Vui Vui vừa Không vui
Sự yêu thích Rất thích Thích Thích vừa Không thích
BIỂU ĐỒ 3: Biểu đồ so sánh thái độ của học sinh lớp 11A6 và 11A2
Biểu đồ so sánh cho thấy sự khác biệt trong thái độ học sinh giữa hai lớp 11A6 và 11A2 Lớp 11A2 áp dụng phương pháp dạy học truyền thống “chiếu-chép”, “đọc – ghi”, với kết quả chủ yếu ở mức độ vừa và không có học sinh nào thể hiện sự hứng thú Ngược lại, lớp 11A6 sử dụng hệ thống KHDHTT mới, dẫn đến kết quả tích cực với nhiều học sinh thể hiện sự hứng thú và vui vẻ Điều này chứng tỏ rằng các phương pháp dạy học đổi mới đã thực sự thu hút học sinh, tạo nguồn cảm hứng cao cho các em.
Khảo sát kết quả thực tiễn cho thấy, sau khi thực nghiệm trên hai lớp, chúng tôi đã tiến hành thống kê điểm kiểm tra giữa kỳ 2 và so sánh với điểm trung bình học kỳ 1 Kết quả cho thấy sự khác biệt rõ rệt giữa hai kỳ học.
KẾT QUẢ ĐIỂM ĐÁNH GIÁ GIỮA KỲ 2 CỦA LỚP 10B VÀ 10I
LỚP 11A2(SĨ SỐ: 44) LỚP 11A6 (SĨ SỐ: 42HS) Điểm từ 3 đến < 5 1 0 Điểm từ 5 đến
