NỘI DUNG
THỰC TRẠNG CẢU ĐỀ TÀI
Người dạy là trung tâm, tổ chức kiến thức thành các nhiệm vụ giao cho học sinh
Người học là trung tâm, thực hiện các nhiệm vụ dưới sự hỗ trợ của giáo viên để xây dựng kiến thức cho mình
Giáo viên đưa ra phương pháp làm việc
Học sinh tự lựa chọn phương pháp làm việc và có thể làm việc trong hoặc ngoài trường học
Hiểu biết mới dẫn đến thành công Sai lầm là không tốt
Thành công sẽ dẫn đến hiểu biết Sai lầm là bình thường
Có sẵn và do giáo viên lựa chọn Được lựa chọn và xây dựng bởi học sinh trong quá trình dạy học
Không có sản phẩm hoặc nếu có thì sẽ có sau quá trình học và học sinh không có dự định trước về sản phẩm
Học sinh hình dung trước về sản phẩm và hiện thực hoá nó trong quá trình học
Học nhóm Rất ít hoặc nếu có thì cũng do giáo viên chia nhóm
Học sinh tự thành lập nhóm Đánh giá
Sự đánh giá chỉ tập trung đến kết quả cuối cùng
Là việc của giáo viên
Đánh giá trong quá trình học tập bao gồm đánh giá từ giáo viên, tự đánh giá của học sinh và đánh giá lẫn nhau giữa các học sinh.
2 THỰC TRẠNG CỦA ĐỀ TÀI
2.1 Thực trạng chung Ở Việt Nam giáo dục KNS đã được đưa vào các trường học, song còn hạn chế chưa thể hiện rõ, cách tổ chức còn nặng nề về cung cấp thông tin, chưa chú trọng thỏa đáng vào việc đặt người học vào những tình huống được trải nghiệm, được lựa chọn và ra quyết định để hình thành và thay đổi hành vi mang tính tích cực…
Trong chương trình THPT, môn Công nghệ và Giáo dục công dân có nhiều tiềm năng để tích hợp kỹ năng sống (KNS) Tuy nhiên, môn Vật lý cũng có thể đóng góp vào việc rèn luyện KNS cho học sinh thông qua việc áp dụng phương pháp dạy học dự án (DHDA).
Bộ môn Vật lý tại trường THPT đóng vai trò quan trọng trong việc trang bị cho học sinh kiến thức cần thiết về thực trạng dạy học dự án và dạy học theo chủ đề Việc áp dụng các phương pháp này giúp nâng cao chất lượng giáo dục và phát triển tư duy khoa học cho học sinh.
Trong quá trình thực hiện đề tài, tôi đã tiến hành khảo sát và điều tra giáo viên và học sinh trường THPT Quỳnh Lưu 2 thông qua một số câu hỏi Kết quả thu được cho thấy những nhận thức, thái độ và hành vi của học sinh về việc áp dụng dạy học dự án vào các chủ đề học tập cụ thể.
Nhận thức của giáo viên và học sinh
Trong quá trình nghiên cứu về nhận thức và thái độ của giáo viên đối với phương pháp dạy học dự án trong môn Vật lý, đặc biệt là chủ đề "Các dụng cụ Quang học", tôi đã tiến hành khảo sát và trao đổi ý kiến với các giáo viên tại một số trường ở huyện Quỳnh Lưu Kết quả thu được cho thấy những hiểu biết và ứng dụng của giáo viên về phương pháp này còn hạn chế, đồng thời cũng phản ánh sự cần thiết phải nâng cao chất lượng đào tạo và hỗ trợ giáo viên trong việc áp dụng dạy học dự án hiệu quả hơn.
Phần lớn giáo viên được khảo sát (62%) có nhận thức đầy đủ và chính xác về việc áp dụng dạy học dự án trong chủ đề “Các dụng cụ Quang học”, trong khi 38% giáo viên còn lại có nhận thức tương đối đầy đủ hoặc chưa đầy đủ.
Khoảng 70% giáo viên thể hiện thái độ tích cực đối với việc áp dụng dạy học dự án trong chủ đề “Các dụng cụ Quang học” Tuy nhiên, vẫn còn một số giáo viên chưa có quan điểm đúng đắn về phương pháp này Ngoài ra, một số giáo viên cho rằng việc thực hiện dự án cho học sinh cần có sự hỗ trợ từ nhà nước và nguồn kinh phí lớn.
Trong khảo sát, giáo viên cho rằng có thể áp dụng cả dạy học dự án và dạy học truyền thống, nhưng thường ưu tiên phương pháp truyền thống do khó khăn trong việc tổ chức hoạt động nhóm cho học sinh do điều kiện, thời gian và cơ sở vật chất hạn chế Để đạt hiệu quả cao trong dạy học, cần sử dụng các phương pháp tích cực nhằm phát huy tính năng động, sáng tạo và chủ động của học sinh, đồng thời khắc phục những hạn chế về cơ sở vật chất Thực tế, giáo viên thừa nhận rằng họ chỉ thỉnh thoảng đề cập đến dạy học dự án một cách sơ sài, chủ yếu do lượng kiến thức lớn trong bài học và thời gian hạn chế.
*Kết quả khảo sát thực trạng dạy học dự án vào dạy học chủ đề:
Kết quả điều tra từ GV
Bảng 1.1 Kết quả điều tra thực trạng phát triển dạy học dự án vào dạy học chủ đề
TT Câu hỏi Tỉ lệ lựa chọn (%)
Rất cần thiết Cần thiết Không cần thiết
1 Việc rèn luyện năng lực, kỹ năng thực hành cho học sinh có cần thiết hay không? 95% 5% 0%
Thầy (cô) có thường xuyên tổ chức hoặc hướng dẫn cho học sinh lập dự án dạy học chủ đề tại địa phương hay không?
3 Thầy (cô) chọn hình thức nào để tổ chức dạy học dự án vào dạy học chủ đề cho học sinh?
Phương pháp hoặc kỹ thuật dạy học nào được sử dụng dạy chủ đề ?
PP dạy học theo dự án
PP dạy học giải quyết vấn đề
PP bàn tay nặn bột
Thái độ của HS khi được hướng dẫn dạy học dự án vào dạy học chủ đề?
Hứng thú Không hứng thú
Kết quả điều tra từ HS
Bảng 1.2 Kết quả điều tra năng lực học tập chủ đề của học sinh THPT
TT Câu hỏi Tỉ lệ lựa chọn (%)
Quan trọng Không quan trọng
1 Em đánh giá như thế nào về vai trò của việc học tập dự án theo hoạt động nhóm hiện nay ?
Ngoài giờ học trên lớp em Thường Thỉnh thoảng Không bao giờ
2 đã giành bao nhiêu thời gian tìm hiểu về ứng dụng của các kiến thức được học ? xuyên
3 Em có thực hiện kế hoạch học tập đã đề ra khi học tập
1 dự án chủ đề không ?
Có Không Không có kế hoạch
Cảm nhận lĩnh hội kiến thức trong quá trình học tập dự án vào chủ đề
Gặp rất nhiều khó khăn Gặpnhiều khó khăn
Bảng 1.3 Kết quả phiếu điều tra HS về mức độ hiểu biết dạy học dự án vào dạy học chủ đề“Các dụng cụ Quang học”
Nhận thức Thái độ Đầy đủ Chưa đầy đủ Hiểu ít Tích cực Tiêu cực
Theo các số liệu điều tra, phần lớn học sinh ở các trường phổ thông chưa có nhận thức đầy đủ về vấn đề này, với 49,27% học sinh cho thấy sự thiếu hiểu biết Đáng chú ý, 39,14% học sinh thậm chí còn hiểu biết rất ít hoặc hoàn toàn không biết về vấn đề.
Kết quả điều tra cho thấy nhận thức của học sinh THPT về giáo dục còn hạn chế và có những quan điểm sai lệch Do đó, việc tích hợp nội dung giáo dục dạy học dự án vào các bài học chủ đề ở trường phổ thông cần được chú trọng hơn nữa.
Về thái độ: đa số HS khi được hỏi đều có thái độ tích cực và tỏ ra rất hứng thú
Khoảng 63,76% học sinh thể hiện sự yêu thích tham gia các hoạt động nhóm Các em cho rằng hoạt động nhóm không chỉ tạo cảm giác thoải mái mà còn giúp nâng cao khả năng ghi nhớ kiến thức Bên cạnh đó, việc tham gia vào các hoạt động này còn góp phần phát huy tinh thần đoàn kết giữa các thành viên trong tổ và lớp học.
Các dụng cụ quang học đóng vai trò quan trọng trong việc nghiên cứu và ứng dụng ánh sáng Kết quả điều tra ban đầu của học sinh cho thấy mức độ hiểu biết về các dụng cụ này được phân loại như sau: điểm Giỏi, Khá, Trung bình, và Yếu, kém Những thông tin này phản ánh sự nhận thức và khả năng tiếp thu kiến thức về quang học trong học sinh.
Tỷ lệ (%) 18,4, 23,7, 31,6 và 26,3 cho thấy thực trạng phát triển dạy học dự án trong giảng dạy chủ đề sinh học tại các trường THPT ở huyện Quỳnh Lưu, tỉnh Nghệ An.
Qua bảng số liệu trên, tôi có một số đánh giá như sau:
Việc áp dụng phương pháp dạy học dự án vào giảng dạy chủ đề cho học sinh hiện nay đang nhận được sự quan tâm lớn Theo khảo sát, 95% giáo viên cho rằng việc này "rất cần thiết", trong khi 5% còn lại cho rằng nó "cần thiết" để nâng cao chất lượng dạy học cho học sinh.
GIẢI PHÁP VÀ TỔ CHỨC THỰC HIỆN
3.1 Xác định mục tiêu dự án
Theo tôi nếu như học sinh xác định được mục tiêu của dự án sẽ rèn luyện những kỹ năng sau cho học sinh
Các năng lực quan trọng như tự học, giải quyết vấn đề, sáng tạo, giao tiếp, hợp tác, sử dụng công nghệ thông tin và truyền thông, cũng như khả năng sử dụng ngôn ngữ, đều đóng vai trò thiết yếu trong việc hình thành và phát triển cá nhân.
- Năng lực tư duy tổng hợp kiến thức; năng lực sử dụng số liệu thống kê; năng lực sử dụng, tranh ảnh; năng lực khảo sát thực tế
3.2.Thiết kế ý tưởng dự án
Học sinh hình thành được ý tưởng dự án của mình sẽ hình thành kỹ năng sống cho các em ở các yếu tố sau
Việc phát triển các năng lực như tự học, giải quyết vấn đề, sáng tạo, giao tiếp, hợp tác, sử dụng công nghệ thông tin và truyền thông, cũng như khả năng sử dụng ngôn ngữ là rất quan trọng Những kỹ năng này không chỉ giúp cá nhân nâng cao hiệu quả làm việc mà còn tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển bền vững trong môi trường hiện đại.
- Năng lực tư duy tổng hợp kiến thức; năng lực sử dụng tranh ảnh; năng lực khảo sát thực tế
3.3 Xây dựng bộ câu hỏi định hướng (Bộ câu hỏi khung)
3.3.1 Thế nào là bộ câu hỏi định hướng?
Bộ câu hỏi định hướng là một tập hợp các câu hỏi được giáo viên thiết kế nhằm định hướng quá trình dạy học cho một nhóm kiến thức trong một số bài học cụ thể.
3.3.2 Vai trò của bộ câu hỏi định hướng
Trong PBL, bộ câu hỏi định hướng là yếu tố không thể thiếu, đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao chất lượng tiếp thu kiến thức của học sinh Thay vì phương pháp thuyết trình truyền thống, giáo viên cần thiết kế bộ câu hỏi hấp dẫn để kích thích sự hứng thú của học sinh, khuyến khích họ suy nghĩ, khám phá kiến thức và phát triển nội dung bài học Điều này cũng giúp học sinh tham gia thảo luận một cách tích cực, xoay quanh các ý tưởng và nội dung chính của bài học theo một trật tự logic.
Bộ câu hỏi định hướng giúp học sinh (HS) từng bước khám phá bản chất của sự vật và quy luật hiện tượng, kích thích sự tìm tòi và ham hiểu biết Qua đó, HS không chỉ cảm nhận được niềm vui và hứng thú trong quá trình khám phá mà còn tự tin khi nhận được phản hồi tích cực từ thầy cô về ý kiến của mình Kết quả là HS tiếp thu kiến thức mới một cách hiệu quả và phát triển tư duy của bản thân.
3.3.3 Cấu trúc bộ câu hỏi định hướng
Bộ câu hỏi định hướng bao gồm câu hỏi khái quát, Câu hỏi BH và Câu hỏi ND
Câu hỏi khái quát là loại câu hỏi mở, bao quát các nhiệm vụ học tập quan trọng trong chương trình giáo dục Nó có khả năng liên kết nhiều bài học, môn học và chủ đề khác nhau Với câu hỏi khái quát, sẽ có nhiều hơn một câu trả lời đúng, điều này yêu cầu học sinh phải tư duy ở mức độ cao Thông thường, câu hỏi khái quát cần gắn liền với nhu cầu thực tế trong cuộc sống, sở thích của học sinh và tạo ra sự tò mò, hứng thú khám phá.
Câu hỏi BH là dạng câu hỏi mở, tập trung vào các chủ đề cụ thể trong bài học, giúp học sinh khám phá và thể hiện hiểu biết của mình một cách sáng tạo Nó cần bao quát nhiều khía cạnh của bài học, từ đó duy trì sự hứng thú cho học sinh Với nhiều câu trả lời đúng, câu hỏi BH yêu cầu học sinh tư duy bậc cao và hỗ trợ nghiên cứu các câu hỏi khái quát.
Câu hỏi ND là những câu hỏi cụ thể và trọng tâm, tập trung vào chuẩn kiến thức và mục tiêu học tập Chúng hỗ trợ cho các câu hỏi khái quát và câu hỏi BH Được xếp vào loại câu hỏi "đóng", câu hỏi ND yêu cầu câu trả lời đúng, rõ ràng và cụ thể, không thể bác bỏ.
3.3.4 Yêu cầu của bộ câu hỏi định hướng Đặt câu hỏi là kỹ năng quan trọng đối với mỗi GV với tác dụng khuyến khích, kích thích tư duy của HS, hướng HS tập trung vào nội dung bài học, đồng thời giúp
Học sinh cần ghi nhớ kiến thức và tự kiểm tra khả năng của mình Để làm điều này, việc xây dựng bộ câu hỏi định hướng phải dựa trên nội dung học tập cụ thể Cần xác định rõ đối tượng và lĩnh vực ứng dụng kiến thức, đồng thời lựa chọn ưu tiên cho những đối tượng cần thiết Học sinh cũng nên xác định vai trò của mình trong các dự án liên quan đến nội dung học tập.
Yêu cầu của việc đặt câu hỏi là phải thích hợp, có sức lôi cuốn sẽ khuyến khích
Học sinh (HS) cần suy nghĩ sâu sắc để tạo ra một ngữ cảnh học tập hiệu quả Khi HS bị cuốn hút vào việc tìm kiếm câu trả lời cho các câu hỏi, họ sẽ cảm thấy hứng thú hơn với việc học Những câu hỏi giúp HS nhận ra mối liên hệ giữa kiến thức học được và cuộc sống sẽ làm cho việc học trở nên ý nghĩa Câu hỏi hay không chỉ kích thích động lực học tập mà còn giúp HS tự định hướng và phát triển khả năng tự học suốt đời.
3.3.5 Kỹ thuật xây dựng bộ câu hỏi định hướng
Bắt đầu xây dựng bộ câu hỏi định hướng từ nội dung và mục tiêu cần đạt, chú trọng vào tư duy tập thể Suy nghĩ về các câu hỏi mà học sinh có thể đặt ra khi triển khai dự án và tìm cách lôi cuốn các em Nên tìm ra những yếu tố giúp học sinh ghi nhớ sâu và lâu bài học Viết câu hỏi như một mệnh đề trước, sau đó phát triển thành câu hỏi; nếu cần, hãy sử dụng ngôn ngữ “người lớn” để diễn đạt nội dung chính, rồi chuyển sang ngôn ngữ “học trò” Đảm bảo rằng câu hỏi khái quát và câu hỏi bài học có nhiều hơn một câu trả lời hiển nhiên để phát triển kỹ năng tư duy cao.
Bộ câu hỏi khung chương trình được thiết kế lồng ghép vào nhau, câu hỏi ND hỗ trợ câu hỏi BH và câu hỏi khái quát
3.4 Lập kế hoạch thực hiện dự án Để dạy tốt và đảm bảo HS tham gia tích cực vào quá trình học, GV cần lên kế hoạch và chuẩn bị bài chu đáo Để thành công, GV cần phác họa các dự án cụ thể, có thể thực hiện được dựa vào mục tiêu dạy học của chương trình Về cơ bản, khâu lập kế hoạch dự án bao gồm các bước sau:
Bước 1 Xác định mục tiêu học tập cụ thể bằng cách sử dụng các chuẩn nội dung và những kỹ năng tư duy bậc cao mong muốn đạt được
Bước 2 Xây dựng bộ câu hỏi định hướng
Bước 3.Lập kế hoạch đánh giá dự án
Bước 4.Thiết kế các hoạt động
3.5.1 Vai trò của làm việc theo nhóm trong PBL
Làm việc theo nhóm không chỉ nâng cao chất lượng học tập mà còn rèn luyện các kỹ năng mềm cần thiết cho học sinh trong thế kỷ XXI Qua quá trình thực hiện dự án, hoạt động nhóm thể hiện rõ sự hợp tác và khả năng giao tiếp giữa các thành viên.
Sự hợp tác trong nhóm là yếu tố quan trọng, bao gồm việc chia sẻ, giúp đỡ và tôn trọng lẫn nhau giữa các thành viên Mặc dù có thể xảy ra tranh luận trong quá trình làm việc, nhưng đây lại là một hoạt động hữu ích, giúp học sinh nhận diện đúng sai và tìm hiểu nguyên nhân của những quan điểm khác nhau Qua đó, học sinh không chỉ nắm vững kiến thức mà còn phát triển kỹ năng xây dựng kiến thức Kết quả học tập của nhóm được hình thành từ sự thống nhất và kết hợp của tất cả các thành viên.
Giáo án dự án: Chủ đề - Các dụng cụ quang học
Bước 1: Lập kế hoạch 1.1 Lựa chọn chủ đề 1.2 Xác định mục tiêu dự án 1.3 Xây dựng kế hoạch thực hiện
Bước 2: Thực hiện dự án 2.1 Thu thập và xử lý thông tin 2.2 Tổng hợp thông tin
Bước 3: Nghiệm thu sản phẩm Hợp thức hóa kiến thức
3.1 Báo cáo trình bày sản phẩm
3.2 Đánh giá, rút kinh nghiệm
3.3 Hợp thức hóa kiến thức
Mục tiêu dạy học a Kiến thức
- Nêu được nguyên tắc cấu tạo, công dụng của kính lúp, kính hiển vi, kính thiên văn
- Trình bày được số bội giác của ảnh tạo bởi kính lúp, kính hiển vi, kính thiên văn
- Trình bày được số bội giác của ảnh tạo bởi kính lúp, kính hiển vi, kính thiên văn là gì? b Kỹnăng
- Rèn luyện cho HS kỹ năng xác định kiến thức cơ bản
- Rèn luyện kiỹ năng tổng hợp vấn đề, so sánh, phân tích
- Rèn luyện kĩ năng thu thập, sử lý tư liệu, ứng dụng công nghệ thông tin (PowerPoint – Word), xây dựng các video…vào việc xây dựng bài thuyết trình
- Rèn khả năng làm việc hiệu quả theonhóm
Sử dụng bản đồ tư duy giúp phát triển ý tưởng cá nhân về một chủ đề cụ thể, kết hợp với kỹ thuật KWL để tổ chức thông tin hiệu quả Bên cạnh đó, việc sử dụng các phần mềm như PowerPoint, Word và Prezi cho phép chèn hình ảnh, âm thanh và tạo video, từ đó tạo ra sản phẩm báo cáo dự án học tập chất lượng.
Kỹ năng quan sát và trải nghiệm thực tiễn trong cuộc sống là rất quan trọng, giúp người học hiểu rõ hơn về các hiện tượng vật lý Bên cạnh đó, khả năng trình bày vấn đề một cách rõ ràng và mạch lạc cũng đóng vai trò then chốt trong việc truyền đạt kiến thức Kỹ năng tranh luận và thảo luận giúp phát triển tư duy phản biện và khả năng lắng nghe ý kiến khác Cuối cùng, việc xây dựng một bài thuyết trình trong bộ môn vật lý không chỉ giúp củng cố kiến thức mà còn rèn luyện khả năng giao tiếp hiệu quả.
Phát triển kĩ năng thuyết trình, giao tiếp, thiết lập được bài phỏng vấn, xây dựng được kịch bản Rèn luyện kĩ năng sống
Tính hợp tác giữa các thành viên trong công việc là yếu tố quan trọng, bao gồm sự chia sẻ và phân công công việc dựa trên năng lực của từng cá nhân Khả năng giao tiếp khéo léo và lập kế hoạch học tập, làm việc một cách khoa học sẽ giúp nâng cao hiệu quả công việc Ngoài ra, việc tuân thủ nguyên tắc trong liên hệ công việc và đề nghị hợp tác với các tổ chức cũng rất cần thiết Thói quen làm việc đúng thời gian, khả năng vượt thử thách và tháo gỡ khó khăn sẽ phát huy năng lực riêng và sở trường của người học, từ đó cải thiện kỹ năng giao tiếp, thuyết trình, tổ chức sự kiện và tin học.
Sau khi thực hiện dự án, học sinh sẽ cải thiện kỹ năng giao tiếp, làm việc khoa học hơn và nâng cao tinh thần hợp tác trong lớp Điều này giúp các em tổ chức các sự kiện lớp một cách hiệu quả hơn.
- Rèn luyện phong cách làm việc khoa học, độc lập nghiên cứu và có tính tập thể
- Yêu thích môn vật lí hơn
- Có ý thức tìm hiểu vai trò của các dụng cụ quang học trong đời sống và kỹ thuật Đối tượng dạy học của bài học
- Dự án thực hiện cho học sinh khối 11 THPT Ý nghĩa của bài học.?
Học sinh nắm được kiến thức cơ bản của chủ đề đồng thời biết vận dụng kiến thức để làm bài tập liên quan tới chủ đề
Thông qua dự án, học sinh tham gia vào các hoạt động ngoại khóa với nhiều vai trò như báo cáo viên, người dẫn chương trình, phóng viên và diễn viên Học sinh chủ động thiết kế các hoạt động tìm kiếm và xử lý thông tin, làm việc nhóm, trao đổi và tranh luận để xây dựng kịch bản cho chương trình ngoại khóa Qua đó, học sinh áp dụng kiến thức để giải quyết các vấn đề trong học tập và cuộc sống.
Tìm hiểu về chủ đề “Các dụng cụ quang học”
Thiết bị dạy học, tư liệu, họcliệu:
TT Thiết bị, tư liệu, học liệu
- Phần mềm Word, Power Point của Microsoft
- Phần mềm chỉnh sửa video clip
Tư liệu in - Sách giáo khoa: Vật lí 11; (NXB Giáo dục) x x Đồ dùng -Tranh ảnh, bản đồ, phim tư liệu
- Các sản phẩm mẫu của học sinh
- Khung tranh triển lãm x x x Nguồn internet
- www.wipikedia Bách khoa toàn thư Việt Nam
- http://www.google.com.vn
- http://www.mp3.zing.vn x x x x x
- Thông báo với nhà trường và phụ huynh
- - Giấy mới, đại biểu, khách mời tham gia chương trình x x thành thông qua chủ đề
Nội dung Nhận biết Thông hiểu Vận dụng Vận dụng cao
Khái quát kiến thức toàn bộchủ đề
- Nêu được nguyên tắc cấu tạo và công dụng của kính lúp
- Nêu được nguyên tắc cấu tạo và công dụng của kính hiển vi
- Nêu được nguyên tắc cấu tạo và công dụng của kính thiên văn
- Hiểu cách ngắm chừng ảnh của một vật qua kính lúp, kính hiển vi, kính thiên văn
- Hiểu công thức tính số bội giác của kính lúp, kính hiển vi, kính thiên văn
- Biết cách vẽ ảnh của một vật tạo bởi kính lúp và tính số bội giác của kính lúp
- Biết cách vẽ ảnh của một vật tạo bởi kính hiển vi và tính số bội giác của kính hiển vi
- Biết cách vẽ ảnh của một vật tạo bởi kính thiên văn và tính số bội giác của kính thiên văn
Để tìm hiểu về cách vẽ ảnh của một vật qua kính lúp, cần áp dụng công thức tính số bội giác của kính lúp, kết hợp với kiến thức về thấu kính hội tụ và cấu trúc mắt Việc này giúp xác định các đại lượng liên quan, từ đó hiểu rõ hơn về sự tương tác giữa ánh sáng và các thiết bị quang học.
Tạo trò chơi hình thành kiến thức của chủ đề
- Nêu được nguyên tắc cấu tạo và công dụng của kính lúp
- Nêu được nguyên tắc cấu tạo và công dụng của kính hiển vi
- Nêu được nguyên tắc cấu tạo và công dụng của kính thiên văn
- Thông qua trò chơi phải hiểu được kiến thức của chủ đề
- Ứng dụng của kính lúp, kính hiển vi, kính thiênvăn
- Nêu lên được tiện dụng và sự hạn chế khi sử dụng kính lúp, kính hiển vi, kính thiênvăn
- Thiết kế được tròchơi trên Powerpoint và trên các phần mềm khác
- Nêu được nguyên tắc cấu tạo và công dụng của kính lúp
- Hiểu cách ngắm chừng ảnh của một vật qua kính lúp
-Biết cách vẽ ảnh của một vật tạo bởi kính lúp và tính số bội giác của kính lúp
- Vận dụng kiến thức chế tạo được kính lúp
- Nêu lên được tiện dụng và sự hạn chế khi sử dụng kính lúp,
Chế tạo kính thiên văn
- Nêu được nguyên tắc cấu tạo và công dụng của kính thiên văn
- Hiểu cách ngắm chừng ảnh của một vật qua kính thiên văn
- Biết cách vẽ ảnh của một vật tạo bởi kính thiên văn và tính số bội giác của kính thiên văn
- Vận dụng kiến thức chế tạo được kính thiên văn
Cảm nhận của học sinh về việc tham gia hình thành dự án
- Học sinh nhận biết ngay được các dụng cụ quang học
- Biết sử dụng các dụng cụ quang học
-Ứng dụng của kính lúp, kính hiển vi, kính thiênvăn
- Cảm nhận của học sinh khi tham gia vào nhóm hình thành dự án
Việc phát triển các năng lực như tự học, giải quyết vấn đề, sáng tạo, giao tiếp, hợp tác, sử dụng công nghệ thông tin và truyền thông, cũng như sử dụng ngôn ngữ là rất quan trọng Những năng lực này không chỉ giúp cá nhân nâng cao khả năng làm việc mà còn tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển toàn diện trong môi trường hiện đại.
- Năng lực tư duy tổng hợp kiến thức; năng lực sử dụng số liệu thống kê; năng lực sử dụng, tranh ảnh; năng lực khảo sát thực tế
Câu hỏi và bàitập Câu hỏi mức độ nhậnbiết
Câu 1:Kính lúp là gì? Quan sát và trình bày cấu tạo, công dụng của dụng cụ quang trên?
Kính hiển vi là một thiết bị quang học dùng để phóng đại hình ảnh của các vật thể nhỏ, giúp quan sát chi tiết cấu trúc và tính chất của chúng Cấu tạo của kính hiển vi bao gồm các thành phần như ống kính, thị kính và bàn đặt mẫu, mỗi phần đều có vai trò quan trọng trong việc tạo ra hình ảnh rõ nét Kính thiên văn, ngược lại, là công cụ dùng để quan sát các thiên thể và hiện tượng vũ trụ, với cấu tạo chủ yếu là ống kính hoặc gương phản xạ, cho phép thu thập ánh sáng từ xa Cả hai thiết bị đều có ứng dụng rộng rãi trong nghiên cứu khoa học và khám phá thế giới xung quanh.
Câu 1: Khi sử dụng kính lúp để quan sát các vật thì vật cần đặt trong phạmvi nào, làm sao xác định tiêu cự củakính?
Câu 2:Khi sử dụng kính hiển vi để quan sát các vật thì vật cần đặt trong phạm vi nào, làm sao xác định được độ phóng đại củakính?
Câu 3: Khi sử dụng kính thiên văn để quan sát các vật thì vật cần đặt trong phạm vi nào, làm sao xác định được độ phóng đại củakính?
Câu 1: Số bội giác là gì? Công thức tính số bội giác của kính lúp?
Câu 2 : Số bội giác là gì? Công thức tính số bội giác của kính hiểnvi?
Câu 3 : Số bội giác là gì? Công thức tính số bội giác của kính thiênvăn?
Câu hỏi vận dụng cao
Câu 1 :Qua kiến thức toàn bộ chủ đề các em hãy khái quát hóa kiến thức của chủ đề theo ý tưởng của nhóm ?
Câu 2 : Chế tạo kính lúp và kính thiên văn
Câu 3 : Các em hãy rút ra ý nghĩa của dạy học dự án đối với bản thân?
Hoạt động dạy học và tiến trình dạyhọc
Sau đây là bảng tiến trình tổ chức các hoạt động học tập Tiến trình cụ thể của các hoạt động được trình bày dưới bảng sau:
Thời gian Tiến trình dạy học
Hoạt động của học sinh Hỗ trợ của giáo viên
Kết quả/ sản phẩm dự kiến (tên và yêu cầu của sản phẩm; tiêu chí đánh giá)
(giao nhiệm vụ cho hs từ cuối giờ dạy tiết 62
Khởi động và giao nhiệm vụ
- Tiếp nhận nhiệm vụ của GV giao về tìm hiểu những vấn đề của dự án
Tổng quan về chủ đề “ Các dụng cụ quang học”
+ Tìm hiểu công dụng, cấu tạo, nguyên tắc tạo ảnh qua “ kính lúp” , “ kính hiển vi” , “ Kính thiên văn”
+ Chế tạo được các dụng cụ quang học
+ý nghĩa của dạy học dự án đối với bản thân mỗi học sinh
- Điền nội dung vào phiếu điều tra để thành lập nhóm
-Thành lập được nhóm và kí kết hợp đồng với
- GV nêu tính cấp thiết chủ đề và chuyển giao nhiệm vụ cho HS bằng các câu hỏi
- Cung cấp tư liệu, hình ảnh mang tính chất hỗ trợ HS
HS, hoàn thành phiếu điều tra thành lập nhóm
- Hướng dẫn và cùng HS kí hợp đồng
- Hợp đồng được kí kết
- Học sinh nêu được những hiểu biết ban đầu có thể chưa đầy đủ về các nội dung liên quan đến bài học
Xây dựng kế hoạch hoạt động
- Trên cơ sở các nhiệm vụ được giao, HS thực hiện các nhiệm vụ theo nhóm và công việc này được thực hiện ngoài lớp học
- Sau khi thành lập nhóm các nhóm xây dựng kế hoạch làm việc
- Các nhóm HS dựa trên phiếu định hướng hoạt động phân công nhiệm vụ, xây dựng kế hoạch sinh hoạt nhóm để hoàn thành nhiệm vụ
-Trợ giúp HS xây dựng kế hoạch hoạt động của nhóm
- Trợ giúp HS trong quá trình thực hiện nhiệm vụ
- Hỏi đáp thêm một số vấn đề để làm rõ nội dung chủ đề và các công việc cần thực hiện
- Đề cương chi tiết cho từng chủ đề ở các nhóm
- Bản phân công nhiệm vụ cụ thể cho từng thành viên và thời gian cho việc hoàn thành nhiệm vụ
- Học sinh và các nhóm
- HS làm việc cá nhân và nhóm theo kế hoạch đề ra:
- Thu thập thông tin, xử lý thông tin, tổng hợp kết quả nghiên cứu của các thành viên trong nhóm
- Viết báo cáo kết quả nghiên cứu của nhóm và chuẩn bị trình bày
- Chuẩn bị kế hoạch thực hiện dự án, phiếu đánh giá sản phẩm và những hỗ trợ khác cho việc thực hiện dự án củaHS
- Kế hoạch thực hiện dự án của nhóm: Phân công nhiệm vụ, thống nhất địa điểm và cách thức tiến hành
Báo cáo và đánh giá nhiệm vụ thực hiện
- Báo cáo kết quả làm việc của nhóm
- Lắng nghe và đánh giá sản phẩm của nhóm khác
-Thảo luận và tổng kết vấn đề nghiên cứu
- Lắng nghe các nhóm trìnhbày
- Tiến hành đánh giá sản phẩm của các nhóm
- Nhận xét vàtổng kết hoạt động nhóm
- Bản thuyết trình báo cáo kết quả tìm hiểu
- Bảng đánh giá hoạt động của cá nhân trongnhóm
Kết quả đánh giá sản phẩm của nhóm
- Dự án trong tuần 1( 2 tiết)
HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH TUẦN 1:
HOẠT ĐỘNG 1: KHỞI ĐỘNG VÀ GIAO NHIỆM VỤ
Xây dựng được các nội dung chủ đề cần tìm hiểu
- Thành lập được các nhóm theo sở thích
- Phổ biến nhiệm vụ cho các nhóm
- Rèn luyện kĩ năng làm việc nhóm
2 Thời gian: Tuần 1 – tiết 1, tiết2
3 Cách thức tổ chức hoạt động
- GV cho HS xem một số hình ảnh về các dụng cụ quang học, ứng dụng thực tế
Kính lúp, kính hiển vi và kính thiên văn là những dụng cụ quang học quen thuộc trong khoa học và đời sống Để chế tạo các dụng cụ quang học này, chúng ta có thể sử dụng những vật liệu đơn giản Vậy, làm thế nào để tạo ra các loại kính này một cách hiệu quả?
Yêu cầu học sinh nhận xét, cho biết: công dụng, cấu tạo của các dụng cụ trên
- GV giới thiệu dự án cho học sinh
- GV nhận xét và vào dự án:
Bước 1: GV và HS cùng thảo luận để xác định nội dung của dự án
Nội dung 1: Khái quát kiến thức toàn bộ chủ đề mắt, dụng cụ quang học
Nội dung 2: Thiết lập trò chơi cho chủ đề
Nội dung 3: Chế tạo kính lúp, kính thiên văn
Nội dung 4: ý nghĩa của dạy học dự án đối với với việc hình thành kỹ năng sống cho học sinh
GV sử dụng bảng K – W – L (biết - mong muốn - học) để khảo sát ý kiến của học sinh, nhằm đánh giá nền tảng kiến thức của các em trước khi thực hiện dự án Qua đó, GV có thể hiểu rõ những mong muốn học hỏi của học sinh và từ đó điều chỉnh hướng dẫn dự án cho phù hợp.
- GV hướng dẫn HS thực hiện kỹ thuật KWL để thực hiện tốt nhiệm vụ được giao ( Phụ lụcI)
- GV phát phiếu thăm dò sở thích nhóm (Phụ lục II) GV phát trước 3 ngày để HS nghiên cứu và điền
- HS điền phiếu số 2 ( Phụ lục II)
- GV Công bố kết quả sắp xếp nhóm theo sở thích
- HS Các nhóm bàn bạc bầu nhóm trưởng, thư kí
Bước 3 : GV giao nhiệm vụ cho từng nhóm, hướng dẫn lập kế hoạch nhóm GV phân công nhiệm vụ cho các nhóm
Ban 2: Ban chuyên môn (Nhiệm vụ: Xây dựng nội dung hội thảo trình bày trên Powerpoint và có bản word đi kèm) Chia làm 5 nhóm tương ứng với các nội dung của dự án
Nhóm Nội dung nhiệm vụ Điều chỉnh nhiệm vụ
1 Khái quát kiến thức toàn bộ chủ đề các dụng cụ quang học
2 Thiết lập trò chơi cho chủ đề
4 Chế tạo kính thiên văn
5 Ý nghĩa của dạy học dự án đối với các em
- Học sinh trong các lớp đều trong vai người tham gia dự hội thảo (Nhiệm vụ: tìm hiểu các tư liệu về các chủ đề của bài học)
- GV hướng dẫn lập kế hoạch nhóm, kế hoạch làm việc của cả lớp trong thời gian thực hiện dự án
Bước 4: Phát phiếu học tập định hướng (Phụ lục IV) và gợi ý cho học sinh một số nguồn tài liệu có thể tham khảo giúp hoàn thành nhiệm vụ
- HS nghiên cứu phiếu học tập định hướng
- Lắng nghe, ghi chép, hỏi GV những nội dung chưa hiểu
- GV giải đáp những thắc mắc từ phía người học (cách thức tổ chức, nội dung triển khai…)
Bước 5 : Kí hợp đồng học tập ( Phụ lục V )
- Thành lập được 5 nhóm HS, mỗi nhóm có 8 HS Các nhóm đã bầu được các nhóm trưởng
- Các nhóm đã tham gia ký kết hợp đồng học tập với GV và bước đầu xây dựng được kế hoạch, phân công nhiệm vụ
HOẠT ĐỘNG 2: XÂY DỰNG KẾ HOẠCH HOẠT ĐỘNG
Dưới sự hướng dẫn của giáo viên, các nhóm sẽ thảo luận về chủ đề được giao, từ đó xây dựng đề cương nghiên cứu và lập kế hoạch thực hiện dự án.
- Các nhóm xác định được những việc cần làm, thời gian dự kiến, vật liệu, phương pháp tiến hành
- Các nhóm tự phân công tìm hiểu, nghiên cứu, sưu tầm tranh ảnh, video về các nội dung được phân công
- Rèn luyện được kĩ năng làm việc nhóm
- Góp phần hình thành kĩ năng thu thập thông tin, phỏng vấn, điều tra thực tế
- Kỹ năng trình bày vấn đề và viết báo cáo
2 Thời gian: Tuần 1 Cách thức tổ chức hoạt động:
Bước 1: GV giúp đỡ, định hướng cho HS và các nhóm trong quá trình xây dựng kế hoạch làm việc
Bước 2: Giải đáp thắc mắc cho HS Giúp đỡ HS khi HS yêu cầu
Bước 3: Các nhóm HS dựa trên phiếu định hướng hoạt động phân công nhiệm vụ, xây dựng kế hoạch sinh hoạt nhóm để hoàn thành nhiệm vụ
- Viết nhật kí và biên bản làm việc nhóm
- Sắp xếp các nội dung đã tìm hiểu nghiên cứu được
Chuẩn bị cho buổi báo cáo kết quả làm việc bao gồm việc sử dụng PowerPoint để thuyết trình, cùng với việc tổ chức các trò chơi, thảo luận, sản phẩm và triển lãm Cần chú trọng đến nội dung, tổ chức, cơ sở vật chất và thiết bị để đảm bảo sự thành công của sự kiện.
- Đề cương chi tiết cho từng chủ đề ở các nhóm
- Bản phân công nhiệm vụ cụ thể cho từng thành viên và thời gian cho việc hoàn thành nhiệm vụ
HOẠT ĐỘNG 3: THỰC HIỆN DỰ ÁN
Học sinh làm việc theo nhóm được phân công, chủ động thực hiện các nhiệm vụ, cụ thể:
- Ban tổ chức lên kịch bản chương trình và thiết kế giấy mời (kết hợp với nhóm tuyên truyền tạo ấn phẩm trình bày trên Word hoặc Publisher)
Hội thảo nhằm mục đích chính là giới thiệu và thảo luận về các dụng cụ quang học cùng với ứng dụng của chúng trong thực tiễn Nhóm tuyên truyền sẽ viết một bài tổng hợp, đồng thời sưu tầm các đoạn video clip minh họa về các dụng cụ quang học, giúp người tham dự hiểu rõ hơn về tầm quan trọng và ứng dụng đa dạng của lĩnh vực này.
+ Nhóm dẫn chương trình viết lời dẫn xây dựng các câu hỏi giao lưu với khán giả giữa các báo cáo
Ban chuyên môn tập trung vào việc sưu tầm tài liệu liên quan đến nội dung bài học, bao gồm việc tìm kiếm và thu thập thông tin từ nhiều nguồn khác nhau như địa chỉ trực tuyến, sách báo, tạp chí, tranh ảnh và số liệu thống kê Các tài liệu này chủ yếu xoay quanh các thiết bị quang học như kính lúp, kính hiển vi và kính thiên văn, nhằm phục vụ cho việc giảng dạy và nghiên cứu hiệu quả.
