NỘI DUNG
1.1 Các văn bản chỉ đạo
- Quyết định 3323/QĐ-BGDĐT ban hành ngày 13/8/2010 về công tác phòng chống tác hại thuốc lá.
Chỉ thị 6036/CT-BGDĐT, ban hành ngày 17/12/2014, nhấn mạnh việc tăng cường các biện pháp phòng chống tác hại của thuốc lá và lạm dụng đồ uống có cồn trong ngành giáo dục Chỉ thị này yêu cầu các cơ sở giáo dục triển khai các hoạt động tuyên truyền, giáo dục nhằm nâng cao nhận thức cho học sinh, sinh viên về tác hại của thuốc lá và rượu bia Đồng thời, cần xây dựng môi trường học tập lành mạnh, không khói thuốc và không có đồ uống có cồn, góp phần bảo vệ sức khỏe cho thế hệ trẻ.
Công văn 1758/BGDĐT-GDTC, ban hành ngày 20/05/2020, nhấn mạnh việc tăng cường thực thi Luật phòng chống tác hại của thuốc lá Đồng thời, công văn cũng kêu gọi hưởng ứng Tuần lễ quốc gia không thuốc lá từ ngày 25 đến 31/5/2020, nhằm nâng cao nhận thức cộng đồng về tác hại của thuốc lá và thúc đẩy các biện pháp bảo vệ sức khỏe.
- Công văn Hưởng ứng ngày Thế giới không thuốc lá 31/5 BGDĐT- GDCT.
1.2 Các khái niệm liên quan
1.2.1 Khái niệm về thuốc lá
Thuốc lá là sản phẩm chủ yếu được làm từ lá cây thuốc lá thái sợi, cuốn hoặc nhồi bằng giấy, có hình dạng trụ với chiều dài dưới 120 mm và đường kính khoảng 10 mm Thuốc lá điếu thường được đốt ở một đầu để tạo khói, khói này được hút vào miệng người sử dụng từ đầu đối diện, thường có gắn đầu lọc Thuật ngữ "thuốc lá" thường được hiểu chung về sản phẩm này, trong khi "thuốc lá điếu" chỉ loại thuốc lá sợi đã được cuốn Đôi khi, thuật ngữ này cũng được dùng để chỉ các loại thuốc hút khói khác, như thuốc làm từ cây gai dầu.
( Trích dẫn từ nguồn Bách khoa toàn thư- Internet)
1.2.2 Phân loại thuốc lá a Thuốc lá thường
Thuốc lá là sản phẩm chủ yếu từ lá cây thuốc lá đã được thái sợi, thường có hình dạng trụ với chiều dài dưới 120 mm và đường kính khoảng 10 mm Thuốc lá điếu được đốt ở một đầu để tạo ra khói, khói này sẽ được hút vào miệng người sử dụng từ đầu đối diện, thường có gắn đầu lọc.
Hình ảnh minh hoạ thuốc lá thường
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ CƠ SỞ THỰC TIỄN
Cơ sở lý luận
1.1 Các văn bản chỉ đạo
- Quyết định 3323/QĐ-BGDĐT ban hành ngày 13/8/2010 về công tác phòng chống tác hại thuốc lá.
Chỉ thị 6036/CT – BGDĐT, ban hành ngày 17/12/2014, nhấn mạnh việc tăng cường thực hiện các biện pháp phòng chống tác hại của thuốc lá và lạm dụng đồ uống có cồn trong ngành giáo dục Mục tiêu của chỉ thị là bảo vệ sức khỏe của học sinh, sinh viên và tạo môi trường giáo dục lành mạnh Các cơ sở giáo dục cần tích cực triển khai các hoạt động tuyên truyền, giáo dục và xây dựng chính sách nghiêm ngặt về việc cấm sử dụng thuốc lá và rượu bia trong trường học.
Công văn 1758/BGDĐT-GDTC, ban hành ngày 20/05/2020, nhấn mạnh việc tăng cường thực thi Luật phòng chống tác hại của thuốc lá Công văn này cũng kêu gọi sự tham gia tích cực trong Tuần lễ quốc gia không thuốc lá từ 25 đến 31/5/2020, nhằm nâng cao nhận thức cộng đồng về tác hại của thuốc lá và khuyến khích lối sống lành mạnh.
- Công văn Hưởng ứng ngày Thế giới không thuốc lá 31/5 BGDĐT- GDCT.
1.2 Các khái niệm liên quan
1.2.1 Khái niệm về thuốc lá
Thuốc lá là sản phẩm chủ yếu từ lá cây thuốc lá đã thái sợi, được cuốn hoặc nhồi trong giấy với hình dạng hình trụ, thường dài dưới 120 mm và đường kính khoảng 10 mm Thuốc lá điếu được đốt ở một đầu để tạo khói, khói này theo dòng khí vào miệng người hút từ đầu đối diện, thường có gắn đầu lọc Thuật ngữ "thuốc lá" thường được sử dụng chung cho các sản phẩm liên quan, trong khi "thuốc lá điếu" chỉ cụ thể loại thuốc lá sợi đã cuốn thành điếu Đôi khi, thuật ngữ này cũng chỉ các loại thuốc hút khói từ thực vật khác như cây gai dầu.
( Trích dẫn từ nguồn Bách khoa toàn thư- Internet)
1.2.2 Phân loại thuốc lá a Thuốc lá thường
Thuốc lá là sản phẩm chủ yếu được làm từ lá cây thuốc lá thái sợi, được cuốn hoặc nhồi trong giấy với hình dạng trụ, thường dài dưới 120 mm và đường kính khoảng 10 mm Khi thuốc lá được đốt ở một đầu, nó cháy âm ỉ, tạo ra khói mà người hút hít vào miệng qua đầu đối diện, thường có gắn đầu lọc.
Hình ảnh minh hoạ thuốc lá thường b Thuốc lá điện tử
Thuốc lá điện tử là thiết bị pin làm nóng dung dịch lỏng thành hơi để người dùng hít vào, có hình dáng giống thuốc lá truyền thống hoặc các thiết kế khác Các thiết bị này thường chứa buồng tinh dầu với thành phần chính là nicotine, hương liệu và phụ gia Nicotine trong thuốc lá điện tử cũng như thuốc lá thông thường đều là chất gây nghiện, do đó thuốc lá điện tử được xem là sản phẩm thuốc lá.
( Trích dẫn từ nguồn Bách khoa toàn thư- Internet) Hình ảnh minh hoạ thuốc lá điện tử
1.2.3 Khái niệm về nghiện thuốc lá
Nghiện thuốc lá là tình trạng lệ thuộc vào nicotine trong thuốc lá, bao gồm cả sự phụ thuộc về thể chất và tâm lý Người nghiện không chỉ cần nicotine để giảm cơn thèm thuốc mà còn có thói quen và hành vi hút thuốc lá thường xuyên.
Nghiện thuốc lá chủ yếu do tác động của nicotine, chất này làm tăng khả năng tập trung và ảnh hưởng đến hoạt động của não bộ Khi người nghiện cố gắng cai thuốc, họ thường trải qua những cảm giác buồn bã, lo lắng, bứt rứt, mất ngủ và khó khăn trong việc tập trung Những triệu chứng này, được gọi là hội chứng cai thuốc lá, xuất hiện do hệ thần kinh đã quen với nồng độ nicotine cao trong máu Chính hội chứng này là một trong những nguyên nhân chính khiến tỷ lệ tự cai thuốc thành công rất thấp.
Nghiện tâm lý ở người hút thuốc lá thường thể hiện qua những quan điểm lệch lạc về sản phẩm này Họ không nhận thức được những tác hại nghiêm trọng mà thuốc lá gây ra cho sức khỏe, mà ngược lại, coi thuốc lá như một biểu tượng của sự trưởng thành, nam tính và phong cách sống sành điệu.
Nghiện hành vi hút thuốc lá đã trở thành một thói quen khó bỏ, hình thành từ những phản xạ có điều kiện qua nhiều năm Đối với nhiều người, việc hút thuốc thường diễn ra trong những hoàn cảnh như uống cà phê, sau bữa ăn, hoặc khi gặp gỡ bạn bè Họ thậm chí không nhận ra rằng việc cầm một điếu thuốc đã trở thành một phần tự nhiên trong cuộc sống, tự động như việc đi xe đạp.
( Trích dẫn từ nguồn Phoiviet- Internet)
1.2.4 Dấu hiệu của nghiện thuốc lá
Người hút thuốc có ít nhất 3 trong 7 tiêu chuẩn dưới đây kéo dài trong ít nhất 12 tháng là người nghiện thuốc lá.
1 Số điếu thuốc hút mỗi ngày càng ngày càng tăng.
2 Khi thiếu thuốc hoặc cai thuốc cảm thấy bứt rứt, khó chịu, buồn bực, dễ cáu gắt, làm việc không tập trung và các khó chịu này mất đi khi hút thuốc trở lại.
3 Hút lâu và nhiều hơn so với dự kiến Cụ thể, người hút thuốc chỉ định hút trong thời gian công việc hoặc đời sống đang có nhiều căng thẳng, định khi giải quyết xong căng thẳng sẽ không hút nữa nhưng giải quyết xong rồi vẫn tiếp tục hút; hay chỉ định hút ở ngoài đường thôi không hút ở nhà trước mặt con cái nhưng về nhà có lúc thèm quá vẫn hút
4 Muốn và từng thử cai thuốc lá nhiều lần nhưng chưa thành công.
5 Dành nhiều thời gian cho việc tìm kiếm và hút thuốc lá Ở Việt Nam, có thể mua và hút thuốc lá ở bất cứ đâu, nên tiêu chí này ít được thấy rõ nhưng một biểu hiện của tiêu chí này là người nghiện lúc nào cũng mang theo thuốc lá bên mình.
6 Giảm hoặc từ bỏ các hoạt động xã hội khác vì hút thuốc lá Do người Việt Nam hút thuốc lá ở mọi lúc, mọi nơi nên tiêu chí này cũng không biểu hiện rõ; biểu hiện cụ thể của tiêu chí này đó là khi hút thuốc ở những nơi bị cấm hút thuốc như: bệnh viện, công sở, sân bay
7 Vẫn tiếp tục hút dù biết thuốc lá có hại hoặc đã bị những tác hại do thuốc lá gây ra như: bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, đau thắt ngực, đàn ông yếu sinh lý, phụ nữ bị sẩy thai hay sinh non, hay trong nhà có người thân bị hen, khò khè khi ngửi thấy mùi thuốc lá
(Nguồn: mt.gov.vn-Internet) 1.3 Nguyên nhân gây nghiện và tác hại của thuốc lá
Dưới đây là những nguyên nhân phổ biến nhất khiến con người bị nghiện thuốc lá.
Hút thuốc có khi đơn giản đã trở thành một thói quen khó bỏ và thói quen đó cứ tiếp diễn ngày qua ngày dẫn đến nghiện thuốc.
Hút thuốc thường được coi là cách thể hiện cá tính, đặc biệt trong giai đoạn dậy thì Ở độ tuổi này, nhiều bạn trẻ có xu hướng muốn khẳng định bản thân trước cha mẹ, thầy cô và bạn bè, đồng thời tạo dựng hình ảnh sành điệu.
3 Do thói quen giao tiếp
Cơ sở thực tiễn
Theo báo cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) năm 2019, trên toàn cầu có khoảng 1,1 tỷ người hút thuốc lá Việt Nam nằm trong top 15 quốc gia có tỷ lệ người hút thuốc cao, bao gồm cả nam và nữ Đặc biệt, tỷ lệ học sinh từ 13-17 tuổi hút thuốc lá ở Việt Nam đạt 2,6%, một con số đáng lo ngại trong độ tuổi học sinh.
( Trích dẫn nguồn: Vnplus.vn-Internet)
2.2 Thực trạng học sinh hút thuốc lá và học sinh nghiện thuốc lá trong nhà trường
Ở giai đoạn chuyển tiếp giữa trẻ em và người lớn, nhiều bạn trẻ thích thể hiện bản thân và khám phá, dẫn đến việc thử hút thuốc để hòa nhập với bạn bè Một số gia đình thiếu sự quan tâm và quản lý tài chính, hoặc không nhận thức rõ tác hại của thuốc lá, đã để con em mình hút thuốc Ngoài ra, một số bạn trẻ thiếu bản lĩnh và không kiểm soát được bản thân, dễ bị bạn bè lôi kéo vào việc hút thuốc lá.
- Cũng theo thống kê của WHO năm 2019, tỉ lệ học sinh ở Việt Nam hút thuốc lá từ độ tuổi 13-17 là 2.6%.
Trong quá trình đảm nhận vai trò chủ nhiệm lớp, tôi đã gặp phải nhiều học sinh có ý thức kém và hành vi chưa ngoan Điều này dẫn đến việc các em chưa nhận thức đầy đủ về tác hại của thuốc, thường xuyên có xu hướng đua đòi và thể hiện bản thân một cách thiếu kiểm soát.
Tôi đã từng làm công tác chủ nhiệm ở những lớp có học sinh nghiện thuốc lá và bản thân cũng từng nghiện nặng trong gần 30 năm Nhận thức rõ tác hại của việc hút thuốc, tôi đã tự cai nghiện thành công và áp dụng kinh nghiệm này để giúp các em học sinh cũng đang gặp vấn đề tương tự Kết quả đạt được từ việc áp dụng phương pháp cai thuốc của bản thân cho các em là rất đáng ghi nhận.
2.3 Kết quả giáo dục học sinh nghiện thuốc lá của nhà trường và bản thân trong những năm gần đây
Sau những nỗ lực cá nhân và sự hỗ trợ từ Ban chấp hành Đoàn trường, các thầy cô bộ môn cùng với sự hợp tác của phụ huynh, tôi đã thành công trong việc giúp đỡ các em học sinh của hai khóa nói trên trong việc từ bỏ thuốc lá.
MỘT SỐ BIỆN PHÁP TRONG VIỆC GIÁO DỤC HỌC SINH
Xây dựng kế hoạch giáo dục
Giáo viên chủ nhiệm, từng là một người nghiện thuốc lá nặng trong gần 30 năm, đã cai thuốc thành công và hiểu sâu sắc tâm lý của những người nghiện thuốc lá.
+ Các em tuổi đang trẻ, thời gian tiếp xúc với thuốc lá ít, dễ quên thuốc sau 1 thời gian ngắn cai nghiện.
+ Được sự hợp tác chặt chẽ của phụ huynh.
+ Được sự hợp tác nhiệt tình của Đoàn trường và các cộng sự.
+ Được sự hợp tác nhiệt tình của giáo viên bộ môn.
+ Được sự hợp tác nhiệt tình của bạn bè của các em.
Tuổi tiền dậy thì và dậy thì là giai đoạn mà các em thường thích thể hiện bản thân và khao khát trở thành người lớn Tuy nhiên, do thiếu bản lĩnh và kỹ năng sống chưa hoàn thiện, các em dễ bị ảnh hưởng bởi những tác động từ môi trường xung quanh và các đối tượng bên ngoài xã hội.
+ Sự quản lý lỏng lẻo của các phụ huynh
+ Giáo viên chủ nhiệm không thể quản lý các em 100% thời gian, thời gian ở nhà với bố mẹ chưa chắc bố mẹ đã quản lý được.
1.1 Nắm bắt đặc điểm tình hình lớp chủ nhiệm
Sau khi được giao nhiệm vụ làm chủ nhiệm lớp, giáo viên cần nhanh chóng tiến hành điều tra và nắm bắt tình hình lớp học, tập trung vào các nội dung quan trọng.
- Hạn chế, tích cực, năng khiếu
1.2 Phân nhóm đối tượng học sinh theo năng lực, sở thích và hạn chế
Sau khi hoàn thành quá trình điều tra và nắm bắt tình hình của từng học sinh, chúng ta cần phân nhóm các đối tượng để áp dụng những biện pháp giáo dục phù hợp và hiệu quả nhất Việc phân nhóm này có thể được thực hiện dựa trên hạnh kiểm của học sinh.
- Nhóm nghiện hút thuốc lá
- Hoặc hạn chế khác b Xét theo sở thích, sở trường
- Nhóm yêu thích văn nghệ, ca nhạc, đàn hát
- Nhóm thích thể thao như bóng đá, bóng chuyền, bóng bàn, cầu lông
- Nhóm thích lao động sáng tạo
Mỗi nhóm đối tượng sẽ có biện pháp giáo dục khác nhau nhưng ở đề tài này tôi chỉ hướng đến nhóm “Nghiện thuốc lá”.
1.3 Biện pháp thăm dò và phát hiện những học sinh nghiện thuốc lá
Sau khi đảm nhận vai trò chủ nhiệm, thầy đã tiến hành tìm hiểu tình hình lớp học qua nhiều kênh thông tin khác nhau Đồng thời, thầy cũng chú trọng đến việc nghiên cứu nhóm học sinh có dấu hiệu nghiện thuốc lá bằng các biện pháp phổ thông.
- Theo dõi biểu hiện: Theo dõi những bạn nam thường xuyên xin đi vệ sinh trong giờ học, thấy khói, mùi thuốc, hoặc có biểu hiện khác thường.
Bạn bè đóng vai trò quan trọng trong việc phát hiện việc hút thuốc lá của nhau, vì họ là những người gần gũi và nhạy bén nhất Tuy nhiên, việc phát hiện này có thể gặp khó khăn do một số bạn có thể giấu giếm hành vi hút thuốc vì nể sợ hoặc lo lắng cho bạn Do đó, công tác giáo dục tư tưởng cho các bạn cần được thực hiện một cách mềm dẻo và phù hợp để khuyến khích sự cởi mở và trung thực.
Kết hợp với Ban chấp hành Đoàn trường là một phương pháp hiệu quả để phát hiện và giáo dục Đây là tổ chức quan trọng nhất trong việc phát hiện những vấn đề và phối hợp giáo dục sau này.
Giáo viên bộ môn đóng vai trò quan trọng trong việc phát hiện học sinh hút thuốc lá ở mọi nơi, từ trên đường về nhà cho đến trong khuôn viên trường học Sự phối hợp chặt chẽ với các thầy cô sẽ giúp tạo ra một môi trường an toàn và lành mạnh cho học sinh, đồng thời nâng cao nhận thức về tác hại của thuốc lá.
1.4 Tìm hiểu hoàn cảnh và đặc điểm của học sinh nghiện thuốc lá
Sau khi phát hiện học sinh hút thuốc lá, giáo viên cần tìm hiểu hoàn cảnh gia đình, bao gồm tình trạng hôn nhân và tình hình kinh tế Đồng thời, cần nghiên cứu đặc điểm, tính cách và thói quen của các em để có biện pháp can thiệp phù hợp.
1.4.1 Gặp gỡ đối tượng nghiện thuốc lá
Giáo viên gặp gỡ trực tiếp các em học sinh hút thuốc lá để trao đổi và tìm hiểu tâm tư, ý thức của các em Thầy thực hiện cuộc trò chuyện với thái độ hòa nhã, nhẹ nhàng và thân tình, không gây áp lực Bằng cách chia sẻ kinh nghiệm cá nhân về việc từng nghiện thuốc gần 30 năm và đã cai thành công, thầy mong muốn tạo sự đồng cảm và khuyến khích các em.
Sau đây là những câu hỏi đặt ra trong cuộc gặp gỡ trao đổi:
- Em thích làm nghề gì sau khi học xong?
- Em có dự định gì cho tương lai?
- Các lĩnh vực văn nghệ, thể thao em thích môn nào?
- Em hút thuốc lâu chưa?
- Mỗi ngày em hút bao nhiêu điếu?
- Nếu không có thuốc em có thèm không?
- Em hút thuốc vậy bố mẹ em có biết không?
- Các em có nhận thức được rằng thuốc lá có hại cho sức khỏe của bản thân và cộng đồng không?
- Em lấy tiền đâu để mua thuốc?
- Em có muốn bỏ thuốc không?
Mặc dù các em có thể không chia sẻ hoàn toàn sự thật, nhưng qua cách trả lời, chúng ta có thể nhận biết những điều cần thực hiện tiếp theo Điều quan trọng là cần có thái độ thông cảm và chia sẻ để hỗ trợ các em tốt hơn.
Khoảnh khắc gặp gỡ và trao đổi với các em nghiện thuốc lá
1.4.2 Gặp gỡ trao đổi với phụ huynh của các em nghiện thuốc lá
Khi đã thu thập thông tin chi tiết và tiếp xúc với học sinh, giáo viên sẽ trực tiếp đến nhà để gặp gỡ phụ huynh, trao đổi và thảo luận về những câu hỏi liên quan đến sự phát triển của học sinh.
Nhiều người có biết đến việc hút thuốc lá, nhưng ý kiến về điều này lại khác nhau Một số người nhận thức rõ tác hại của thuốc lá nhưng cảm thấy bất lực trong việc giáo dục người khác, trong khi một số khác có thể không quan tâm hoặc thậm chí không biết đến những nguy hiểm mà thuốc lá mang lại.
- Nếu biết thì em nó hút bao lâu rồi? Tiền mua thuốc từ đâu?
- Các bác có nhận thức được rằng thuốc lá có hại cho sức khỏe không?
- Các bác (chú/anh/chị) mong muốn con mình làm nghề gì sau khi em hết học?
- Các bác (chú/anh/chị) có dự định gì cho em trong tương lai?
Qua gặp gỡ trao đổi để từ đó phân loại nhóm:
- Nhóm một: Phụ huynh đã biết nhưng bất lực
- Nhóm hai: phụ huynh chưa biết
Giáo viên chủ nhiệm xây dựng kế hoạch hợp tác cụ thể cho từng đối tượng, đồng thời hướng dẫn phụ huynh tham gia vào quá trình giáo dục học sinh một cách bài bản, hợp lý và khoa học.
Gặp gỡ phụ huynh để trao đổi phương án giáo dục
Một số biện pháp trong việc giáo dục học sinh cai nghiện thuốc lá
Để nâng cao nhận thức cho học sinh về tác hại của thuốc lá và khuyến khích việc từ bỏ thuốc lá một cách tự nguyện, giáo viên đã tư vấn và cung cấp kiến thức cần thiết Qua đề tài nghiên cứu này, các em không chỉ hiểu rõ hơn về những nguy cơ sức khỏe mà thuốc lá mang lại, mà còn phát triển bản lĩnh trong cuộc sống.
- Tổ chức các buổi gặp gỡ, trao đổi, tìm hiểu về tác hại của thuốc lá thông qua các kênh thông tin trên internet
Gặp gỡ những thầy giáo đã từng trải qua cơn nghiện thuốc lá và thành công trong việc cai nghiện, chúng ta sẽ học hỏi được nhiều kinh nghiệm quý báu Qua việc chia sẻ tâm tư và cảm xúc, các thầy sẽ phân tích và động viên các em học sinh hiểu rõ tác hại của thuốc lá, từ đó khơi dậy quyết tâm mạnh mẽ để từ bỏ thói quen này.
- Phối hợp với Đoàn trường tổ chức hội thảo tuyên truyền tác hại của thuốc lá và biện pháp phòng chống nghiện thuốc lá.
- Phổ biến các văn bản chỉ đạo, các quyết định về phòng chống thuốc lá trong các trường học của Bộ GD&ĐT.
Đoàn trường đã tổ chức thành công các hoạt động tuyên truyền về tác hại của thuốc lá, thu hút sự tham gia nhiệt tình của các thầy cô đã từng cai nghiện thuốc lá trong các buổi giao lưu Sự hợp tác này đã góp phần quan trọng vào thành công của các chương trình tuyên truyền.
- Các em đã nhận thức và hiểu rõ được tác hại của thuốc, hứa quyết tâm cai nghiện
Tổ chức buổi tuyên truyền về tác hại của thuốc lá
2.2 Xây dựng môi trường xanh trong lớp học
Giáo dục trẻ em về tầm quan trọng của môi trường là cần thiết để hình thành ý thức bảo vệ và xây dựng môi trường xanh Việc tạo ra sự đam mê và trách nhiệm với môi trường không chỉ mang tính giáo dục toàn diện mà còn giúp trẻ tìm thấy niềm vui trong việc chăm sóc môi trường, từ đó giảm thiểu thói quen sử dụng thuốc lá.
Tổ chức và hướng dẫn học sinh trồng, chăm sóc bồn hoa trước lớp học, đồng thời tự tạo và chăm sóc chậu cây cảnh trên khung cửa sổ Việc này không chỉ tạo ra môi trường xanh trong lớp học mà còn giáo dục kỹ năng chăm sóc cây cho các em Ngoài ra, cần hướng dẫn và chỉ đạo các em thực hiện vệ sinh lớp học, xây dựng một môi trường sạch sẽ lý tưởng ngay tại lớp học của mình.
Lớp học được trang trí với bồn hoa đẹp và giỏ cây cảnh trên khung cửa sổ, tạo nên một môi trường thân thiện và gọn gàng Học sinh không chỉ học cách chăm sóc cây xanh mà còn nhận thức được tầm quan trọng của môi trường và trách nhiệm của tuổi trẻ đối với việc bảo vệ nó Dự án này được thực hiện bởi nhóm cai thuốc lá.
Các giỏ hoa trên khung cửa sổ được tạo bởi nhóm cai thuốc lá chăm sóc.
Thầy và trò chăm sóc hoa trước lớp
2.3 Giáo dục kĩ năng sống, tăng cường công tác tư vân tâm lý
Giúp các em tự tin trong việc cai nghiện và trang bị kinh nghiệm cần thiết để duy trì sự kiên định sau khi cai nghiện, tránh tình trạng tái nghiện do thiếu bản lĩnh và sự tự tin, từ đó ngăn chặn những ảnh hưởng xấu từ bạn bè xung quanh.
Tổ chức các buổi gặp gỡ với những người đã từng nghiện thuốc lá giúp chia sẻ kinh nghiệm cai nghiện và nhận tư vấn từ họ Các thầy sẽ chia sẻ những trải nghiệm cụ thể trong từng giai đoạn cai nghiện, từ cảm giác sau bao nhiêu ngày cho đến những cách vượt qua khó khăn Sự tâm sự và động viên từ các thầy sẽ là nguồn động lực quý giá giúp các em vượt qua giai đoạn thử thách này.
- Kể chuyện về những tấm gương kiên trì, kiên định để các em học tập
Chúng ta cần chia sẻ, động viên và hỗ trợ các em vượt qua những khó khăn trong cuộc sống Hãy hướng dẫn các em cách đối phó với những tình huống khó xử mà các em có thể gặp phải khi tiếp xúc với bạn xấu, giúp các em nhận biết và tránh xa những cám dỗ không lành mạnh.
Các thầy, những người đã từng trải qua quá trình cai nghiện thuốc lá, đã nhiệt tình chia sẻ kinh nghiệm của mình với các em, giúp các em cảm thấy được thấu hiểu và đồng hành Sự hỗ trợ này đã mang lại cho các em sự tự tin và khích lệ, đồng thời truyền đạt ý chí và bản lĩnh sống qua các buổi nói chuyện Hầu hết các em đều lĩnh hội được những bài học quý giá từ những chia sẻ chân thành của các thầy.
Thầy Nguyễn Văn minh đang gặp gỡ động viên và chia sẻ kinh nghiệm cai nghiện cho các em (Một trong những thầy giáo đã cai nghiện thành công)
2.4 Tham gia các hoạt động trải nghiệm, nhân đạo
Giáo dục tình thương yêu và lòng nhân ái cho trẻ em là rất quan trọng, giúp các em biết lắng nghe, yêu thương và chia sẻ khó khăn với những người kém may mắn Qua đó, trẻ em sẽ hiểu được cách để trở thành người có ích cho xã hội và cộng đồng Các hoạt động trải nghiệm xã hội không chỉ tạo ra ý chí phấn đấu mà còn giúp các em tìm được những hoạt động bổ ích để quên đi thói quen xấu như thuốc lá.
Huyện Đoàn và hội Chữ thập đỏ Thanh Chương đã tổ chức các buổi vận động thiện nguyện nhằm hỗ trợ những người gặp khó khăn thông qua chương trình “Bát cháo tình thương”.
Trong chương trình “Uống nước nhớ nguồn”, chúng tôi tổ chức các hoạt động xã hội ý nghĩa như phát quang và quét dọn vệ sinh tại nghĩa trang liệt sĩ địa phương, cùng với việc dâng hương tưởng niệm các liệt sĩ vào ngày 27/7.
Chúng tôi tổ chức chương trình “Áo ấm mùa đông cho em” ngay tại trường, nhằm trao tặng áo ấm cho các em học sinh nghèo vào dịp đầu mùa đông Sự kiện này không chỉ mang lại niềm vui cho các em mà còn thể hiện tinh thần tương thân tương ái trong cộng đồng.
- Đã tổ chức thành công cho các em hoàn thành công tác vệ sinh, phát quang và dâng hương tại nghĩa trang liệt sĩ xã Phong Thịnh
- Tổ chức trao áo ấm cho các bạn có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn tại trường vào dịp đầu mùa đông
- Đã tổ chức thành công chương trình “Bát cháo tình thương” tại Trung tâm Y tế huyện Thanh Chương.
Các em đã nhận thức rõ ràng về những hoạt động có ích cho xã hội thay vì sa đà vào việc chơi bời, hút thuốc hay chơi game Với sự nhiệt huyết và hăng say, các em tham gia tích cực vào các hoạt động này, không chỉ để thể hiện bản thân mà còn để tích lũy kinh nghiệm cho những trải nghiệm trong tương lai.
Một buổi tham gia chương trình Bát cháo tình thương
Dâng hương tưởng niệm và làm vệ sinh nghĩa trang liệt sĩ xã Phong
Trao quà cho các bạn nghèo tại trường THPT Thanh Chương 3
2.5 Tăng cường các hoạt động văn nghệ thể thao, khích lệ tối đa phẩm chất và năng lực của học sinh
KẾT QUẢ ĐẠT ĐƯỢC, BÀI HỌC KINH NGHIỆM
Kết quả đạt được
1.1 Kết quả qua phỏng vấn, điều tra, khảo sát
+ Mẫu khảo sát 1: Nhận biết các căn bệnh do thuốc lá gây ra
+ Mẫu khảo sát 2: Trắc nghiệm chính bản thân các em cai nghiện
Qua 2 mẫu phiếu khảo sát trên, kết quả mẫu 1 chúng ta thấy các em đã nhận biết 90% các căn bệnh do thuốc lá gây ra, có một số em còn biết đến các bệnh thầy chưa liệt kê ra trên phiếu Kết quả mẫu 2 cho thấy 100% các em quyết tâm từ bỏ thuốc lá, có thể có em vẫn thèm hút thuốc nhưng ở mục 5 thì hoàn toàn không muốn hút thuốc lại.
- Kết quả phỏng vấn, điều tra
Qua quá trình theo dõi và liên lạc, hầu hết các em đã tiến bộ và từ bỏ thuốc lá Nhiều em sau khi ra trường đã liên hệ với thầy để cảm ơn về những nỗ lực giúp các em trưởng thành, điển hình như em Trần Anh Pháp.
-Em Trần Anh Pháp chụp ảnh lưu niệm với thầy chủ nhiệm và cô giáo Ngữ Văn trong buổi học cuối cùng của khóa học.
Em Trần Anh Pháp ở đơn vị bộ đội
- Đoạn hội thoại giữa thầy và trò chúc tết trong dịp đầu năm Tân Sửu
1.2 K ế t quả qua học tập và rèn luyện của học sinh
- Năm học 2013 - 2014 đã phát hiện 2 em học sinh nghiện thuốc lá và đã cai nghiện thành công cả 2 sau 28 ngày thực hiện.
- Cá nhân: cả 2 em đạt học sinh tiên tiến và đậu tốt nghiệp THPT
- Tập thể lớp: Đạt lớp tiên tiến xuất sắc
1 Em Lê Tuấn Lương (Hiện đang kinh doanh cà phê giải khát tại ngã 3 Thanh Liên)
2 Nguyễn Văn Tuấn Vũ (Hiện đang làm công nhân ở miền nam)
Trong năm học 2014-2015, ba học sinh lớp 8 đã được phát hiện nghiện thuốc lá và đã thành công trong việc cai nghiện sau 31 ngày Tôi được giao nhiệm vụ làm chủ nhiệm lớp 10, nơi tôi tiếp tục thực hiện đề tài cai nghiện thuốc lá cho học sinh.
- Cá nhân: cả 3 em đậu tốt nghiệp THPT
- Tập thể lớp: Đạt lớp tiên tiến xuất sắc HK2 lớp 10 và cả năm lớp 11 và 12
1 Em Trần Anh Pháp (Hiện là sĩ quan chuyên nghiệp của công nhân quốc phòng công tác ở Quảng Trị).
2 Em Trần Công Sơn (Cựu sinh viên ngành cơ khí của trường ĐH Kỹ
Thuật Vinh và hiện đang làm việc ở TP Bắc Ninh).
3 Em Nguyễn Trọng Toàn (hiện đang sửa chữa+ kinh doanh điện thoại tại thị trấn Dùng).
1.3 Ảnh hưởng thành tích của lớp và nhà trường
- Năm học 2013 - 2014 đã phát hiện 2 em học sinh nghiện thuốc lá và đã cai nghiện thành công cả 2 sau 28 ngày thực hiện.
Lớp này tôi được giao chủ nhiệm bắt đầu từ năm học lớp 12
Lớp Sĩ số Số nghiện thuốc
- Đạt lớp tiên tiến xuất sắc
+ Đối với lớp H khóa học 2014-2017
Trong năm học 2014-2015, tôi đã phát hiện ba học sinh nghiện thuốc lá từ lớp 8 và thành công trong việc cai nghiện cho cả ba em sau 31 ngày thực hiện Tôi được phân công làm chủ nhiệm lớp 10, vì vậy tôi đã quyết định thực hiện đề tài cai nghiện thuốc lá tại lớp này.
- Đạt lớp tiên tiến xuất sắc cả 3 năm
1.4 Sự trở về của những học sinh trưởng thành
-Ngày 21/11/2021 em Nguyễn Trọng Toàn đại diện cho nhóm bạn cai thuốc lá của lớp H về tặng quà cho quỹ bếp ăn nhà trường.
- Ngày 26/1/2022 em Nguyễn Văn Tuấn Vũ đại diện cho tập thể lớp Q trao quà cho các em học sinh nghèo tại trường.
- Ngày 10/2/2022, em Lê Tuấn Lương đại diện tập thể lớp Q về tặng nhà trường bộ máy tính trị giá 9.000.000đ (chín triệu đồng)
Bài học kinh nghiệm
2.1 Thầy cô giáo phải là tấm gương cho học sinh
Trước khi thực hiện đề tài về thuốc lá, thầy cô cần là tấm gương không hút thuốc, thể hiện chuẩn mực trong cử chỉ, lời nói và hành động Thầy cô nên đóng vai trò như người cha, người anh, cùng làm, cùng chơi và chia sẻ những vấn đề thường nhật với học sinh Sự gần gũi và động viên từ thầy cô sẽ giúp các em vượt qua cám dỗ của thuốc lá.
Cùng các em chăm sóc bồn hoa trước lớp
Tình cảm thầy và trò, thể hiện sự quyết tâm
2.2 Giáo viên phải luôn thấu hiểu học sinh để tạo nên môi trường giáo dục hướng thiện, giáo dục bằng tình yêu thương
Luôn theo dõi và động viên trẻ khi gặp khó khăn trong gia đình hoặc xã hội Thay vì sử dụng hình phạt, hãy nhắc nhở và chỉ dạy các em bằng tình thương Khi các em mắc lỗi, hãy hướng dẫn và bày tỏ sự quan tâm một cách thân thiện thay vì quát mắng.
2.3 Tìm hiểu hoàn cảnh và xây dựng kế hoạch giáo dục chi tiết
Trước khi nghiên cứu đề tài, tôi đã tìm hiểu kỹ về tính cách, sở thích và thói quen của từng học sinh, cũng như hoàn cảnh gia đình như tình trạng kinh tế và mối quan hệ giữa bố mẹ Từ những thông tin này, tôi đã lập kế hoạch giáo dục chi tiết, và nhờ sự chuẩn bị chu đáo, đề tài đã đạt được thành công lớn.
2.4 Luôn xem học sinh là trung tâm của các hoạt động giáo dục
Thầy khuyến khích các em bày tỏ ý kiến và lắng nghe những suy nghĩ của các em, nhằm phát huy năng khiếu và khả năng của từng cá nhân Điều này giúp các em phát triển tính tự lập, tự nhiên và sáng tạo trong hoạt động mà không bị ràng buộc bởi những ý tưởng của thầy.
2.5 Hướng đến phát triển phẩm chất và năng lực cho học sinh
Đề tài tập trung vào việc giáo dục phẩm chất đạo đức và phát triển năng lực cho học sinh, với mục tiêu giúp các em cai nghiện thuốc lá Thông qua các hoạt động giáo dục, học sinh sẽ có cơ hội phát triển kỹ năng, hướng đến giáo dục toàn diện.
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
Sau khi hoàn thành đề tài, bản thân tôi rút ra được những bài học bổ ích như sau:
Qua đề tài này, bản thân rút ra được nhiều kinh nghiệm hơn nữa trong giáo dục học sinh chưa ngoan
- Lấy tình thương yêu để giáo dục sẽ hiệu quả hơn so với việc sử dụng các hình thức kỉ luật mạnh.
Sử dụng các hoạt động bổ ích để giảm thiểu suy nghĩ về thuốc lá là một phương pháp tâm lý hiệu quả trong việc chữa trị Đề tài này có thể là nền tảng cho việc nghiên cứu và giáo dục học sinh chưa ngoan trong các lĩnh vực khác như nghiện game, cờ bạc, và hành vi gây gổ trong tương lai.
2 Đối với học sinh Điều quan trọng nhất là các em đã nhận thức được tác hại của thuốc lá và đã cai nghiện thành công Qua đề tài này các em đã trưởng thành hơn sau khoảng thời gian hơn 30 ngày cùng sinh hoạt, cùng trải nghiệm qua các hoạt động nói trên Các em đã học thêm được nhiều điều mà trước đây các em chưa từng được bày vẽ Các em đã tham gia các hoạt động xã hội bổ ích mà trước đây các em không có cơ hội hoặc có nhưng các em chưa chú trọng Các em học thêm được bản lĩnh sống sau khi ra trường để đủ tự tin bước vào đời.
3 Đối với nhà trường và ngành Giáo dục
Đề tài nghiên cứu của chủ nhiệm đã giúp trường giảm bớt gánh nặng trong việc giáo dục học sinh chưa ngoan, đồng thời mở ra hướng đi mới cho công tác giáo dục trong tương lai Từ cơ sở này, các đoàn thể trong nhà trường có thể tiếp tục nghiên cứu để nâng cao hiệu quả giáo dục Đặc biệt, trong những năm gần đây, Đoàn trường THPT Thanh Chương 3 đã áp dụng đề tài này cho học sinh nghiện thuốc lá trong khóa 2018-2021 với kết quả rất khả quan.
3.2 Đối với ngành Giáo dục
Qua sự thành công của đề tài này, bản thân mong được chia sẻ và đề tài được nhân rộng trong nhiều trường học trên cả nước
Qua quá trình thực hiện đề tài, tôi nhận thấy hiệu quả rõ rệt từ việc thực nghiệm Tuy nhiên, để nâng cao hiệu quả áp dụng, tôi xin đưa ra một số kiến nghị và đề xuất.
- Nhà trường cần thường xuyên cập nhật thông tin, số liệu thực, nhiều hình ảnh minh họa về tác hại của thuốc lá
- Cần phối hợp chặt chẽ hơn giữa nhà trường với gia đình để theo dõi tệ nạn thuốc lá
Nhà trường nên hỗ trợ giáo viên trong việc áp dụng các phương pháp dạy học mới nhằm nâng cao hiệu quả giáo dục cho học sinh cai nghiện Việc tạo điều kiện này không chỉ giúp giáo viên phát triển kỹ năng giảng dạy mà còn góp phần quan trọng vào quá trình phục hồi và tái hòa nhập của học sinh.
- Nhà nước cần ban hành luật cấm bán thuốc lá cho độ tuổi vị thành niên.
Tại trường THPT Thanh Chương 3, huyện Thanh Chương, tỉnh Nghệ An, tôi đã áp dụng nhiều hoạt động nhằm hỗ trợ học sinh cai nghiện thuốc lá Mặc dù những nỗ lực ban đầu đã mang lại kết quả tích cực, nhưng vẫn còn nhiều vấn đề cần cải thiện để nâng cao hiệu quả của phương pháp Tôi rất mong nhận được ý kiến đóng góp từ các đồng nghiệp để hoàn thiện đề tài này hơn nữa.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
XÁC NHẬN CỦA ĐƠN VỊ Thanh chương, ngày 15 tháng 4 năm 2022
1 Các nguồn tài liệu liên quan đến thuốc lá từ internet.
2 Tài liệu tập huấn về “Công tác Phòng chống tác hại của thuốc lá trong ngành Giáo dục” ngày 13/8/2010 tại TP Hồ Chí Minh.