NỘI DUNG NGHIÊN CỨU
Cơ sở khoa học
Chơi và hoạt động tại các góc trong trường mầm non do giáo viên tổ chức giúp trẻ tái tạo kiến thức qua trải nghiệm thực tế Qua việc nhìn, nghe và sờ, trẻ hiểu biết về môi trường xung quanh và học được các mẫu nhân cách phù hợp với xã hội Trẻ em tham gia vào các hoạt động này chủ yếu vì nhu cầu bắt chước và mong muốn trưởng thành, nhưng do khả năng và sức lực còn hạn chế, trẻ giải tỏa mâu thuẫn này thông qua hình thức chơi độc đáo.
Trẻ em tham gia vào thế giới người lớn thông qua việc đóng vai và tưởng tượng, như trở thành người mẹ, cô giáo, công nhân hay bác sĩ Qua những trò chơi này, trẻ tái hiện lại cuộc sống của người lớn trong bối cảnh tưởng tượng, thể hiện sự sáng tạo và khả năng quan sát của mình Hoạt động chơi ở góc có đặc điểm riêng, vì đây là sự giả vờ nhưng lại mang tính chất rất thực tế, giúp trẻ phát triển kỹ năng xã hội và hiểu biết về vai trò của người lớn trong xã hội.
Chơi và hoạt động ở các góc là phương tiện giáo dục quan trọng giúp trẻ phát triển nhận thức và kỹ năng xã hội Qua quá trình chơi, trẻ có cơ hội tự bổ sung và mở rộng nội dung hoạt động, từ đó thiết lập mối quan hệ giữa các góc chơi Trò chơi khuyến khích sự tưởng tượng, cho phép trẻ tự do sáng tạo nội dung và cách chơi, điều này phụ thuộc vào vốn kinh nghiệm của mỗi trẻ Đồng thời, khi tham gia các trò chơi, trẻ sẽ mở rộng hiểu biết về tên gọi, màu sắc, kích thước và hình dạng của đồ vật Hoạt động ở các góc không chỉ hình thành tính mục đích, tổ chức và sáng tạo mà còn phát triển tính cần cù, tư duy, ngôn ngữ, khả năng hợp tác và tương thân tương ái, những phẩm chất cần thiết cho trẻ trong cuộc sống sau này.
Vì vậy liên kết các góc chơi sẽ giúp trẻ tái tạo lại cuộc sống thu nhỏ của “xã hội người lớn”
Trẻ em 4 – 5 tuổi là giai đoạn phát triển kỳ diệu, với sự hiếu động và tò mò mạnh mẽ, mong muốn khám phá thế giới xung quanh Trong môi trường mẫu giáo, hoạt động chơi đóng vai trò chủ đạo, không có ranh giới rõ ràng giữa vui chơi và học tập Trẻ em thực sự học hỏi thông qua trò chơi, tiếp thu kiến thức tiền khoa học theo phương châm “chơi mà học, học mà chơi”.
Trẻ em là những chủ thể tích cực trong quá trình học tập và khám phá, trong khi giáo viên đóng vai trò là người hướng dẫn và tạo cơ hội cho trẻ tham gia các hoạt động tìm tòi Việc khuyến khích trẻ chủ động tham gia không chỉ diễn ra trong giờ học mà còn cần được thực hiện trong giờ chơi và mọi lúc mọi nơi, nhằm phát triển khả năng và năng lực của trẻ một cách toàn diện.
Hiện nay, giáo viên đã chú trọng vào việc tổ chức các hoạt động và trò chơi tại các góc học tập, nhưng vẫn còn ngần ngại khi tham gia cùng trẻ Phương pháp giảng dạy hiện tại còn cứng nhắc, thiếu sự linh hoạt cần thiết để thu hút trẻ em vào các góc chơi, đồng thời chưa biết cách tạo sự kết nối hiệu quả giữa các hoạt động trong những không gian này.
Thực trạng của đề tài
Trong quá trình chăm sóc, nuôi dưỡng và giáo dục trẻ, đặc biệt là trong việc tổ chức các hoạt động chơi ở các góc cho trẻ, tôi đã gặp một số thuận lợi và khó khăn nhất định.
Phòng học được đầu tư với cơ sở vật chất kiên cố và trang thiết bị đầy đủ theo quy định của thông tư 34/BGD&ĐT, nhằm đảm bảo điều kiện học tập và sinh hoạt tốt nhất cho trẻ.
- Trẻ khỏe mạnh, phát triển toàn diện mọi mặt theo mục tiêu của độ tuổi
Tôi là một giáo viên năng động, sáng tạo và luôn ham học hỏi, có kỹ năng vững vàng trong công nghệ thông tin và năng khiếu về hội họa Với nhiều năm kinh nghiệm giảng dạy, tôi đã trở thành một trong những giáo viên nòng cốt được nhà trường tin tưởng giao nhiệm vụ dạy mẫu Tôi cũng tích cực tham gia các hội thi làm đồ dùng đồ chơi và cuộc thi giáo viên dạy giỏi cấp Tỉnh, đạt nhiều giải cao.
- Phụ huynh ủng hộ vật chất, tinh thần và hỗ trợ tích cực cho giáo viên để xây dựng môi trường hoạt động cho trẻ
- Trang thiết bị đã được trang bị đầy đủ nhưng chưa phong phú về chủng loại
Giáo viên nhận thức được tầm quan trọng của hoạt động vui chơi tại các góc, nhưng còn thiếu kỹ năng trong việc thiết kế đồ chơi sáng tạo để thu hút trẻ, dẫn đến tình trạng nhàm chán Hơn nữa, việc bố trí các góc chơi chưa hợp lý và chưa khai thác hết vai trò của đồ dùng đồ chơi, đồng thời chưa chú trọng đến sự liên kết giữa các góc chơi.
Nhiều trẻ em vẫn còn rụt rè trong khả năng giao tiếp, dẫn đến việc ngôn ngữ giao tiếp của các em còn hạn chế Hơn nữa, phần lớn trẻ chưa biết cách kết nối các góc chơi trong các tình huống giả vờ, điều này ảnh hưởng đến sự phát triển kỹ năng xã hội và ngôn ngữ của các em.
- Phụ huynh đã tích cực ủng hộ về vật chất cho lớp nhưng không biết lựa chọn và sưu tầm các nguyên phế liệu giúp trẻ trong hoạt động
Để tổ chức hoạt động góc cho trẻ và đánh giá mức độ tiếp thu, nhận thức của các cháu vào đầu năm học, tôi đã triển khai nhiều hình thức và chủ đề khác nhau Tôi tiến hành khảo sát lớp gồm 35 trẻ, qua đó nhận thấy sự khác biệt về mức độ mạnh dạn và hứng thú của từng cháu Mỗi trẻ đều thể hiện khả năng tạo ra sản phẩm và giao tiếp một cách riêng biệt.
TT NỘI DUNG KHẢO SÁT T.S trẻ
Mức độ Đạt Không đạt
4 Giao tiếp và mối quan hệ trong khi chơi 35 15 42,8 25 57,2
Các giải pháp thực hiện
Có nhiều phương pháp để kết nối các khu vực chơi, nhưng qua quá trình áp dụng, tôi nhận thấy một số biện pháp mang lại hiệu quả cao.
1 Xây dựng môi trường lớp học Đối với bậc học mầm non, việc xây dựng trang trí môi trường lớp học là nhiệm vụ của giáo viên Trong lớp học không thể thiếu các góc chơi của trẻ, xây dựng các góc chơi phù hợp, lôi cuốn, bắt mắt với các nội dung phong phú chính là tạo môi trường, điều kiện thuận lợi, không gian hợp lý để trẻ hoạt động và giúp trẻ dễ dàng liên kết các góc trong quá trình chơi Hàng năm nhà trường thường xuyên tổ chức các cuộc thi trang trí lớp học với tiêu chí “lớp đẹp, màu sắc bắt mắt, nội dung các góc phù hợp với lứa tuổi, với chủ đề, mang tính giáo dục cao và đáp ứng yếu tố kích thích sự khám phá, sáng tạo và tính tò mò thích cái mới, cái lạ của trẻ”
Tâm lý giáo viên thường cầu toàn, họ muốn mọi thứ phải hoàn hảo nên không dám để trẻ tự làm hoặc sử dụng sản phẩm của trẻ để trang trí, vì sợ bị chê xấu Hơn nữa, cách bố trí lớp học chưa hợp lý khiến cho giáo viên phải tốn nhiều thời gian, công sức và chi phí để trang trí, đồng thời làm cho việc thiết lập mối liên kết giữa các góc trở nên khó khăn.
Tôi không quá chú trọng vào việc trang trí đẹp mắt mà tập trung vào việc sắp xếp khoa học và hợp lý các đồ dùng, khu vực chơi Tôi chuẩn bị nhiều nguyên vật liệu mở, phong phú để trẻ dễ dàng tiếp cận, sử dụng và cất giữ Tôi cũng tạo ra các khu vực hoạt động cho cá nhân, nhóm nhỏ và nhóm lớn, giúp trẻ dễ dàng di chuyển giữa các góc chơi, từ đó thúc đẩy sự giao lưu và liên kết giữa các trẻ.
1.1 Bố trí góc chơi phù hợp
Tôi đã bố trí các góc chơi trong lớp học một cách hợp lý, đảm bảo sự phân chia giữa hoạt động tĩnh và động để không ảnh hưởng đến sự tập trung của trẻ Mỗi góc chơi đều được đặt tên, có hình ảnh minh họa dễ nhận biết, và khoảng cách giữa các góc được sắp xếp hợp lý để đảm bảo an toàn và thuận tiện cho trẻ Tôi cũng tạo ra không gian cho cả hoạt động chung và cá nhân, với những góc cố định và góc có thể thay đổi theo chủ đề Để tạo ranh giới rõ ràng giữa các góc hoạt động, tôi đã tận dụng thiết kế của lớp học với hai phòng riêng biệt, giúp phân chia không gian chơi phù hợp với tính chất của từng hoạt động, từ yên tĩnh đến ồn ào.
Phòng học lớp tôi được chia thành hai khu vực, với phòng ngoài rộng rãi và thoáng mát, nơi tôi thiết kế góc thẩm mỹ và học tập tĩnh lặng, được ngăn cách bằng các giá để trẻ dễ dàng giao lưu Phòng trong là khu vực ngủ, nơi tôi tận dụng góc phân vai chia thành ba khu vực: bán hàng, gia đình và bác sĩ, cùng với góc xây dựng phân ra hai khu vực: công trình của bé và phòng thiết kế Góc phân vai có nhiều hoạt động sôi nổi, giúp trẻ vận động và thiết lập mối quan hệ xã hội, vì vậy tôi bố trí chúng gần nhau để trẻ có thể liên kết các hoạt động như gia đình đi mua hàng, các bác xây dựng về nhà ăn cơm, hoặc bố mẹ đưa con đi khám.
Phòng ngoài gồm góc học tập và góc thẩm mĩ
Phòng trong là góc phân vai
Tôi đã tạo ra không gian chơi riêng biệt cho trẻ bằng cách sử dụng các giá để đồ dùng, giúp trẻ dễ dàng phân biệt các khu vực và trò chơi Các góc chơi được bố trí sao cho không che khuất tầm nhìn của trẻ và giáo viên, đồng thời có khoảng đi lại rộng rãi để trẻ dễ dàng di chuyển và giao lưu Đồ chơi và học liệu được sắp xếp ở mức vừa tầm với của trẻ, đảm bảo dễ thấy, dễ lấy và dễ cất giữ sau khi sử dụng.
Giá sách được đặt ở độ cao vừa phải giữa hai khu vực chơi, không cản tầm nhìn, giúp phân biệt rõ ràng giữa góc tạo hình và góc văn học Điều này tạo điều kiện cho trẻ dễ dàng quan sát và di chuyển giữa hai khu vực một cách thuận tiện.
Góc tạo hình Góc văn học
Góc học tập dành cho trẻ em là một không gian quan trọng, nơi các em có thể ôn luyện kiến thức từ nhiều hoạt động khác nhau như Toán, thơ, và môi trường xung quanh Để tránh sự lẫn lộn giữa các đồ chơi, không gian này được chia thành bốn khu vực nhỏ gần nhau, được phân định bởi các phản gỗ dưới sàn hoặc khoảng không gian dựa trên các vật dụng cụ thể, giúp trẻ dễ dàng thiết lập mối quan hệ và phát triển kỹ năng học tập.
Tôi đã thiết kế một không gian học tập và vui chơi cho trẻ em, với góc sách được đặt cạnh cửa sổ để tận dụng ánh sáng tự nhiên Đối diện là khu vực chơi các trò chơi toán học, được đánh dấu bằng phản gỗ để phân định rõ ràng Ở giữa nhà, hai bên tivi là nơi để trẻ học toán và chơi rối, tạo thành một môi trường học tập và giải trí thú vị.
Góc văn học Bé làm quen chữ cái Bé học toán MTXQ
Với cách bố trí góc học tập này, trẻ có thể tổ chức các hoạt động như làm bộ sưu tập về ngành nghề, đồng thời dễ dàng di chuyển sang góc sách chuyện mà không làm ảnh hưởng đến các khu vực chơi khác Điều này giúp liên kết giữa bộ sưu tập ngành nghề và việc kể chuyện theo tranh ở góc sách chuyện, tạo ra một môi trường học tập thú vị và sáng tạo cho trẻ.
Góc học tập liên kết với góc sách chuyện 1.2 Trang trí các góc chơi hợp lý
Góc chơi được trang trí hợp lý và hấp dẫn với đồ dùng đa dạng sẽ kích thích niềm say mê hoạt động của trẻ, giúp trẻ tiếp thu kiến thức một cách nhẹ nhàng và hiệu quả Việc này không chỉ phát huy trí tưởng tượng sáng tạo của trẻ mà còn tạo cơ hội cho trẻ trải nghiệm những ấn tượng khó quên Để trẻ có thể tích cực tham gia chơi, tôi chú trọng đến việc liên kết hình thức, màu sắc hài hòa và nội dung theo chủ đề trong từng góc Nhờ đó, trẻ sẽ nhận ra chủ đề của buổi chơi và mối liên hệ giữa các góc, từ đó hình thành sự kết nối trong quá trình chơi.
Tôi đã thiết kế góc học tập thành hai mảng: mảng tường trang trí cố định cung cấp kiến thức giúp trẻ nhận biết thế giới xung quanh, và mảng mở cho phép trẻ hoạt động theo sở thích cá nhân, phát triển tư duy và tính sáng tạo Việc này thu hút trẻ tham gia tích cực vào các hoạt động chơi phù hợp với chủ đề từng giai đoạn Đặc biệt, tôi sử dụng các sản phẩm do trẻ tạo ra để trang trí mảng tường, nhằm kích thích sự tự hào và hứng thú của trẻ khi thấy sản phẩm của mình được trưng bày, từ đó tạo động lực cho trẻ trong quá trình chơi.
Tôi đã tạo một góc nghệ thuật cho trẻ em bằng cách sử dụng một khoảng tường trên cùng để gắn các giá nhỏ tự làm từ foomex, nơi trẻ có thể trưng bày sản phẩm như đồ nặn, hoa, và các hình con vật từ phế liệu cùng với tranh vẽ của mình Phía dưới, tôi sắp xếp những hộp đựng nguyên vật liệu để trẻ dễ dàng thấy và lựa chọn khi cần sử dụng.
Giá để sản phẩm của trẻ
Hộp đựng nguyên phế liệu
Với diện tích bờ tường khoảng 4 m2, tôi đã thiết kế các kệ để trưng bày sản phẩm của trẻ, tạo điểm nhấn nghệ thuật cho không gian Đồng thời, tôi cũng tận dụng phần chân tường để lắp đặt các ô từ foamex, giúp trẻ dễ dàng lấy màu và bút lông khi sáng tạo.
Giá để sản phẩm của trẻ
Kết quả đạt được
Sau khi áp dụng các biện pháp giúp trẻ liên kết ở các góc, lớp học của tôi đã ghi nhận những kết quả tích cực trong việc trẻ tham gia vào các hoạt động vui chơi tại các góc.
- Trẻ hứng thú suốt quá trình hoạt động vui chơi ở các góc
- Trẻ biết tự sáng tạo đồ dùng đồ chơi và sử dụng những sản phẩm để liên kết giữa các góc chơi
Trẻ em giao tiếp một cách tự tin và hồn nhiên, thể hiện rõ vai trò của mình trong các hoạt động chơi, đồng thời thể hiện tình cảm và giao lưu tốt với bạn bè cũng như giáo viên Kỹ năng chơi của trẻ được thể hiện một cách thuần thục, và chúng biết cách liên kết với các nhóm khác trong quá trình tham gia các trò chơi.
Kết quả khảo sát trong lớp cuối tháng 4 năm 2022 của trẻ mẫu giáo 4 – 5 tuổi lớp tôi phụ trách có 35 trẻ đạt được như sau:
TT Nội dung khảo sát T.S trẻ
Mức độ Đạt Không đạt
4 Giao tiếp và mối quan hệ trong khi chơi 35 35 100 0 0
Giảm tải kinh phí, lượng công việc chuẩn bị và làm đồ dùng đồ chơi cho trẻ hoạt động
Nâng cao năng lực chuyên môn và kỹ năng sư phạm thông qua các hoạt động thực tiễn giúp giáo viên yêu thích trường lớp hơn Qua đó, họ tích lũy kinh nghiệm trong việc tổ chức các hoạt động góc hiệu quả, thiết kế trò chơi và đồ chơi sáng tạo nhằm thu hút trẻ em tham gia Bên cạnh đó, việc thay đổi trang trí không gian học tập để tránh sự nhàm chán, cùng với việc bố trí góc chơi một cách hợp lý và khoa học, cũng như tạo ra nhiều tình huống giúp trẻ liên kết các góc chơi, là những yếu tố quan trọng trong việc phát triển môi trường học tập tích cực.
Nhận thức về vai trò của hoạt động vui chơi trong việc giáo dục trẻ đã có sự thay đổi tích cực, nhấn mạnh tầm quan trọng của các góc chơi trong quá trình phát triển Điều này không chỉ giúp tăng cường mối quan hệ giữa gia đình và nhà trường mà còn nâng cao chất lượng chăm sóc và giáo dục trẻ.
Quan tâm đến các hoạt động của con em mình và tích cực hỗ trợ giáo viên và trẻ trong các hoạt động của nhóm, lớp
Yêu quý giáo viên và nhà trường, yên tâm gửi trẻ.
PHẦN KẾT LUẬN
Những kết luận trong quá trình nghiên cứu, triển khai SKKN
Giáo dục trẻ mầm non là một nhiệm vụ đầy thách thức, và việc đảm bảo chất lượng giáo dục càng khó khăn hơn Mặc dù các giải pháp đưa ra chưa chắc đã hoàn hảo, nhưng tại trường MN Hoa Sen, chúng đã mang lại những kết quả tích cực, cải thiện đáng kể chất lượng đánh giá trẻ Chất lượng đội ngũ giáo viên được nâng cao, và sự quan tâm của phụ huynh trong việc kết hợp giáo dục con trẻ cũng gia tăng Nhờ đó, trẻ em trở nên hứng thú, hoạt bát, nhanh nhẹn và thông minh hơn.
Dưới đây là một số giải pháp mà tôi đã áp dụng thành công trong môi trường giáo dục, nhằm khuyến khích trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi tham gia tích cực vào các hoạt động ở các góc học tập Qua quá trình thực hiện đề tài, tôi đã rút ra những kinh nghiệm quý báu để nâng cao hiệu quả giáo dục cho trẻ.
- Tự bồi dưỡng chuyên môn thông qua tập huấn và tham quan học tập đồng nghiệp qua các kênh thông tin khác
- Bố trí các góc chơi hợp lý, tạo được sự liên kết giữa các góc trong quá trình trẻ hoạt động
- Xây dựng kế hoạch thực hiện hoạt động góc phù hợp với từng độ tuổi, từng đặc điểm cá nhân trẻ
Thường xuyên tạo ra đồ dùng và đồ chơi mới cho các khu vực chơi, đồng thời hướng dẫn trẻ tự làm các sản phẩm này, giúp trẻ học hỏi và sử dụng chúng như một sợi dây liên kết giữa các góc chơi khác nhau.
Việc tạo ra nhiều tình huống có chủ định ban đầu và trong quá trình chơi không chỉ làm phong phú thêm nội dung trò chơi mà còn mở ra nhiều cách giải quyết khác nhau cho các tình huống Điều này giúp thiết lập và phát triển nhiều mối quan hệ trong vai chơi của trẻ, từ đó kích thích sự sáng tạo và khả năng tương tác xã hội của các em.
Để nâng cao chất lượng chăm sóc và giáo dục trẻ, cần chú trọng vào công tác tuyên truyền và xây dựng mối quan hệ thân thiện giữa giáo viên với giáo viên, giáo viên với trẻ, cũng như tạo sự đoàn kết với phụ huynh Sự gắn bó này sẽ hỗ trợ tích cực về cả vật chất lẫn tinh thần trong các hoạt động chăm sóc và giáo dục trẻ.
Thực hiện đề tài này mang lại lợi ích tích cực cho giáo viên, phụ huynh và đặc biệt là trẻ em, giúp trẻ tham gia vào quá trình học tập một cách hiệu quả.
“Xã hội người lớn” trong giáo dục mầm non giúp trẻ phát triển nhân cách và trí tuệ thông qua các vai chơi và mối liên kết xã hội Việc tạo ra môi trường học tập tương tự như xã hội thực tế sẽ kích thích sự hứng thú của trẻ, giúp trẻ xử lý tình huống và xây dựng mối quan hệ với người xung quanh Tôi nhận thấy cần tiếp tục học hỏi và tìm kiếm giải pháp từ các đơn vị khác để tổ chức hoạt động cho trẻ một cách sinh động, tránh sự nhàm chán và tạo điều kiện cho trẻ hoạt động trong một không gian “xã hội người lớn thu nhỏ” ngay trong lớp học.
